ΗΠΑ : Τα συνταγματικά απρόοπτα των προεδρικών εκλογών

Το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ συνήθως γίνεται γνωστό ήδη το βράδυ των εκλογών. Ακουλουθεί η ομιλία του ηττημένου, τις πρώτες πρωινές ώρες. Φέτος όμως στις προεδρικές εκλογές της 3ης Νοεμβρίου τα πράγματα ίσως να είναι διαφορετικά.

Εξαιτίας της μεγάλης τάσης για επιστολική ψήφο και λόγω κοροναϊού η εκλογική διαδικασία και η καταμέτρηση των ψήφων ενδέχεται να πάρει μέρες, μπορεί και εβδομάδες. Αν προσθέσει κανείς σε αυτά τις επικρίσεις των Ρεπουμπλικανών ότι δεν εμπιστεύονται την επιστολική ψήφο αλλά και τις δηλώσεις Τραμπ ότι ενδέχεται να μην αναγνωρίσει το αποτέλεσμα των εκλογών, η κατάσταση προδιαγράφεται μάλλον χαοτική.

Προεδρικές εκλογές εν καιρώ πανδημίας

Οι New York Times γράφουν ότι  81,7 εκατομμύρια ψηφοφόροι έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για να ψηφίσουν επιστολικά. Για κάποιες πολιτείες, όπως το Κολοράντο, η Γιούτα, η Ουάσιγκτον ή η Χαβάη αυτό δεν είναι πρόβλημα, αφού η επιστολική ψήφος είναι συνήθης πρακτική. Άλλες όμως πολιτείες ενδέχεται να χρειαστούν περισσότερες μέρες για την συλλογή και καταμέτρηση των ψηφοδελτίων.

Σύμφωνα με την Washington Post περίπου 4 μέρες. Η Έντι Γκόλντενμπεργκ, καθηγήτρια Δημόσιας Πολιτικής  στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, έχει εμπιστοσύνη παρόλα αυτά στην αμερικανική διοίκηση και εκτιμά: «Αυτό που μπορώ να πω για όσους εργάζονται για τις αμερικανικές εκλογές είναι ότι πρόκειται για ανθρώπους με αφοσίωση. Οι γραμματείς και οι υπάλληλοι, ανεξαρτήτως του πολιτικού κόμματος που υποστηρίζουν, είναι επαγγελματίες. Δούλεψαν πολύ σκληρά για να προετοιμάσουν αυτές τις εκλογές. Πιστεύω ότι οι δυσκολίες που είδαμε σίγουρα σε προκριματικές δεν θα υπάρξουν».

Στην πράξη οι πολιτείες των ΗΠΑ καταμετρούν πολύ περισσότερα ψηφοδέλτια στις προεδρικές από ό,τι στις προκριματικές εκλογές. Σε κάποιες αμφίρροπες πολιτείες, τις λεγόμενες swing states, όπως η Βόρεια Καρολίνα ή η Πενσυλβανία, οι εκλογικές αρχές έχουν ήδη παρατείνει την ημερομηνία συλλογής ψηφοδελτίων μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου. Αλλά και σε πολιτείες, που δέχονται επιστολικές ψήφους αυστηρά μέχρι την 3η Νοεμβρίου, ενδέχεται η καταμέτρηση να κρατήσει εβδομάδες, όπως στην Αριζόνα το 2018. «Είναι δύσκολο να κάνουμε προβλέψεις» αναφέρει η Έντι Γκόλντενμπεργκ.

Αμφιβολίες Τραμπ για την εγκυρότητα της επιστολικής ψήσου

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ο πρόεδρος Τραμπ αμφισβήτησε ανοιχτά την αξιοπιστία της επιστολικής ψήφου, αν και σύμφωνα με την εφημερίδα New York Times οι περιπτώσεις νοθείας στην επιστολική διαδικασία και στις κανονικές εκλογές είναι σπάνιες στις ΗΠΑ. Άλλωστε και ο ίδιος ο Τραμπ ψηφίζει… με επιστολική ψήφο. Πάντως, μέχρι σήμερα δεν φαίνεται η επιστολική ψήφος να έχει ευνοήσει περισσότερο τους Δημοκρατικούς ή τους Ρεπουμπλικάνους. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Μπρούκινγκς 6 στους 10 Αμερικανούς θέλουν φέτος να προσέλθουν στις κάλπες  και 4 στους 10 να ψηφίσουν επιστολικά.

Σε όλα αυτά προστίθενται επίσης οι ήδη 365 εκκρεμείς νομικές υποθέσεις που σχετίζονται με τις προεδρικές εκλογές και οι νομικές ομάδες και των δύο κομμάτων βρίσκονται σε ετοιμότητα. Σύμφωνα με τον συνταγματολόγο και καθηγητή στο Γέιλ, Μπρους Άκερμαν, οι περισσότερες υποθέσεις για εκλογικά ζητήματα εκδικάζονται από δικαστήρια των εκάστοτε πολιτειών. Τόσο ο Άκερμαν όσο και άλλοι ειδικοί θεωρούν απίθανη μια επανάληψη της υπόθεσης Μπους εναντίον Γκορ το 2000, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ κλήθηκε να αποφασίσει το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών –  «Η υπόθεση Μπους εναντίον Γκορ πήγαινε κόντρα ακόμη και στο ίδιο το Ανώτατο Δικαστήριο. Ήταν μια υπόθεση χωρίς νομικό προηγούμενο, που σόκαρε τους νομικούς στις ΗΠΑ». Σύμφωνα με τον καθηγητή Άκερμαν αυτή τη φορά είναι πιο πιθανό το Κονγκρέσο να επιλέξει τον νικητή.

Περίπλοκα συνταγματικά ζητήματα

Πάντως εγείρονται και άλλα σύνθετα ζητήματα συνταγματικής φύσεως. Εάν κανένας υποψήφιος δεν εξασφαλίσει την πλειοψηφία λόγω ισοπαλίας ή εκλογικών προσφυγών, η νεοεκλεγείσα Βουλή των Αντιπροσώπων θα πρέπει αποφασίσει για τον νέο πρόεδρο μέχρι τις 6 Ιανουαρίου, σύμφωνα με το Σύνταγμα των ΗΠΑ. Η τελευταία φορά που συνέβη αυτό ήταν τον 19ο αιώνα.

Ένα άλλο ζήτημα έχει να κάνει με την ενδεχόμενη αδυναμία ορισμένων πολιτειών να ορίσουν εκλέκτορες μέχρι τις 8 Δεκεμβρίου. Τότε το Κογκρέσο δεν υποχρεούται να αποδεχθεί το αποτέλεσμα από τη συγκεκριμένη πολιτεία. Εάν δεν εκλεγεί πρόεδρος μέχρι τις 20 Ιανουαρίου, ημερομηνία ορκωμοσίας, οι επόμενοι στη διαδοχή είναι ο εκλεγμένος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ή ο/η πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, αν η Γερουσία δεν καταφέρει να ορίσει αντιπρόεδρο της κυβέρνησης μέχρι τις 20 Ιανουαρίου.

Ένα τελευταίο ερώτημα είναι τι μέλλει γενέσθαι αν ο Τραμπ χάσει ξεκάθαρα και παρόλα αυτά δεν αποδεχθεί το αποτέλεσμα, κάτι που ίδιος έχει άλλωστε αφήσει να εννοηθεί. Οι Γερουσιαστές των ΗΠΑ με ομόφωνο ψήφισμα εγγυώνται πάντως την ομαλή μετάβαση μετά τις εκλογές. Παρατηρητές, όπως η Έντι Γκόλντενμπεργκ, συνιστούν ψυχραιμία: «Είμαι γενικά αισιόδοξη ότι θα ολοκληρωθεί όλη η διαδικασία χωρίς προβλήματα γιατί το ενδιαφέρον γι’ αυτές τις εκλογές είναι πολύ μεγάλο. Πιστεύω πραγματικά ότι θα καταφέρουμε να διασφαλίσουμε μια ομαλή εκλογική διαδικασία τον Νοέμβριο.»

Σαμ Μπέικερ
Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη

in.gr