Με δύο από τα σημαντικότερα ζητήματα της τρέχουσας περιόδου στην ατζέντα της, όπως είναι η προσπάθεια ανάκαμψης των ευρωπαϊκών οικονομίων μέσω των κονδυλίων που θα μοιραστούν την επόμενη επταετία καθώς και οι συνεχείς προκλήσεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, ξεκίνησε στις 11:25 το πρωί η Σύνοδος Κορυφής των 27 ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η Σύνοδος ήταν προγραμματισμένη να ξεκινήσει στις 11:00 ώρα Ελλάδας ωστόσο υπήρξε καθυστέρηση περίπου μισής ώρας. Ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι πιθανόν να μην ολοκληρωθεί αύριο Σάββατο 18 Ιουλίου, αλλά να συνεχιστεί και την Κυριακή 19 Ιουλίου.

Πρόκειται για την πρώτη δια ζώσης συνεδρίαση μετά το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού. Και από πολλές πλευρές χαρακτηρίζεται ως μείζονος σημασίας τόσο για την Ελλάδα, όσο και για ολόκληρη την Ευρώπη. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να δώσει διπλή σκληρή μάχη, διεκδικώντας, αφενός, κοινοτικά κονδύλια ύψους 60 δισ. ευρώ (32 από το Ταμείο Ανάκαμψης και 28 από τον κοινοτικό προϋπολογισμό) και, αφετέρου, συμφωνία σε κατάλογο με ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Άγκυρας.

Κυρίαρχο θέμα της Συνόδου είναι η έγκριση της πρότασης που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το υπό ίδρυση Ταμείο Ανάκαμψης, που θα προβλέπεται να προικοδοτηθεί με το ποσό των 750 δισ. ευρώ, καθώς και η διαμόρφωση του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2021-2027, δηλαδή του κοινοτικού προϋπολογισμού για την επόμενη επταετία.

Η γερμανική προεδρία που ξεκίνησε στις αρχές Ιουλίου δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να γεφυρώσει τις μεγάλες διαφωνίες που υπάρχουν κυρίως ανάμεσα στις χώρες του Βορρά που συνεισφέρουν στον κοινοτικό προϋπολογισμό και θέλουν λιγότερα κονδύλια τα οποία να δίνονται με δανειακές συμβάσεις και στις χώρες του Νότου που επιμένουν για περισσότερα κονδύλια που να διατίθενται κατά κύριο λόγο ως επιχορηγήσεις με στόχο την καταπολέμηση της ύφεσης που επέφερε η πανδημία και χωρίς να επιβαρυνθούν τα ήδη υπερχρεωμένα κράτη με νέα δυσβάστακτα δανειακά βάρη.

Μητσοτάκης: Δεν υπάρχει λόγος να μην έχουμε συμφωνία

Από την πλευρά ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στις δηλώσεις του προσερχόμενος στη σύνοδο είπε ότι δεν υπάρχει κανεις λόγος να μην έχουμε συμφωνία σήμερα.

«Τους τελευταίους τρεις μήνες έχουμε κάνει μεγάλη πρόοδο για την εκπόνηση μίας φιλόδοξης απάντησης στην κρίση της Covid-19. Δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος για τον οποίο δεν μπορούμε να φτάσουμε σε συμφωνία σε αυτή τη Σύνοδο. Αυτά που διακυβεύονται είναι οι αρχές της Ευρωπαϊκής ενότητας και της Ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Δεν πρέπει να χάσουμε τη μεγάλη εικόνα. Η μεγάλη εικόνα είναι ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την μεγαλύτερη οικονομική ύφεση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ίσως κάποιοι συμβιβασμοί θα είναι απαραίτητοι, αλλά πρέπει να διασφαλίσουμε ότι θα πετύχουμε μία φιλόδοξη λύση. Οι πολίτες μας δεν αναμένουν τίποτα λιγότερο από εμάς».

Την ελπίδα του για επίτευξη συμφωνίας, παρά τις δύσκολες διαπραγματεύσεις, εξέφρασε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ λέγοντας χαρακτηριστικά: «Θα είναι δύσκολες διαπραγματεύσεις, δεν είναι μόνο τα χρήματα. Είναι για τους πολίτες της Ευρώπης. Θέλουμε μια Ευρώπη πιο σταθερή. Πιστεύω ότι μπορεί να έχουμε συμφωνία».

Την αισιοδοξία της για εξεύρεση λύσης εξέφρασε η πρόεδρος την Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν. «Εάν τα κάνουμε σωστά μπορούμε να ξεπεράσουμε αυτή την κρίση και να βγούμε πιο ισχυροί» τόνισε και επισήμανε: «όλα τα απαραίτητα κομμάτια είναι στο τραπέζι και μία λύση είναι εφικτή. Η λύση είναι αυτή που περιμένουν οι άνθρωποί μας στην Ευρώπη, διότι οι δικές τους δουλειές κινδυνεύουν».

Τέλος, η Πρόεδρος της Κομισιόν, ανέφερε: «ο κίνδυνος του ιού επιμένει και ολόκληρος ο κόσμος παρακολουθεί, εάν η Ευρώπη είναι ικανή να σταθεί ενωμένη και να ξεπεράσει αυτή την κρίση που έχει σχέση με τον κορωνοϊό με έναν πειστικό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, με το Νext Generation Eu. Όχι μόνο έχουμε την ευκαιρία να ξεπεράσουμε την κρίση αλλά να εκσυγχρονίσουμε την Ένωσή μας και να πάμε μπροστά την Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ και την ψηφιοποίηση».

Για σκληρές διαπραγματεύσεις προϊδέασε από την πλευρά της η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ. «Ξεκινάμε δυναμικά της διαπραγματεύσεις αλλά πρέπει να πω ότι οι διαφορές που υπάρχουν είναι ακόμα πολύ πολύ μεγάλες και άρα δεν μπορώ να πω ακόμα αν θα έχουμε μια λύση αυτή τη φορά» πρόσθεσε η κυρία Μέρκελ. «Περιμένω οι διαπραγματεύσεις να είναι πολύ, πολύ δύσκολες» κατέληξε η κυρία Μέρκελ.

Επιφυλακτικός, αντίθετα, για το ενδεχόμενο συμφωνίας εμφανίστηκε ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν. «Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να καταλήξουμε σε μια συμφωνία. Απαιτείται αλληλεγγύη, πρόκειται για μια στιγμή αλήθειας για την Ευρώπη» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Μακρόν.

Ο ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ δήλωσε πως οι ηγέτες της ΕΕ έχουν υποχρέωση προς τους πολίτες τους να επιτύχουν μια συμφωνία για το ταμείο ανάκαμψης της ΕΕ. «Η Ισπανία έρχεται σ’ αυτή τη σύνοδο κορυφής πρόθυμη για την επίτευξη μιας συμφωνίας, για να υπερασπισθεί λογικά τα εθνικά συμφέροντά μας στη γεωργία και επίσης το πώς αντιλαμβανόμαστε τη διαχείριση του ταμείου ανάκαμψης», δήλωσε ο Σάντσεθ στους δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες λίγο πριν συναντηθεί με τους άλλους ευρωπαίους ηγέτες.

Ο ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε, ένας από τους «φειδωλούς» των 27 δήλωσε πως «δεν είναι αισιόδοξος» ότι θα μπορέσει να επιτευχθεί συμφωνία. «Δεν είμαι αισιόδοξος, όμως ποτέ δεν ξέρει κανείς», δήλωσε στο ολλανδικό δίκτυο NOS.

Η Ολλανδία θέλει οι χώρες που θα στηριχθούν από το ταμείο της ΕΕ να συμφωνήσουν, μεταξύ άλλων, σε μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασία τους και το συνταξιοδοτικό σύστημά τους μπαίνοντας μπροστά για μια ομάδα μικρότερων χωρών της ΕΕ που είναι αντίθετες στην χορήγηση επιχορηγήσεων ή αρωγής χωρίς αυστηρούς όρους.

Την επιθυμία του να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις μέχρι να υπάρξει συμφωνία εξέφρασε ο πρωθυπουργός της Λετονίας Κρισγιάνις Καρίνς. «Ήρθα σήμερα εδώ και αύριο, ίσως και μεθαύριο για να εργαστούμε. Είναι πολύ δύσκολη στιγμή. Πρέπει να συμφωνήσουμε για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο καθώς και το Σχέδιο Ανάκαμψης», σημείωσε ο κ. Καρίνς και συμπλήρωσε: «εκ μέρους της χώρας μου, θα πω ότι θέλουμε αποτέλεσμα και θα συνεχίσουμε να δουλεύουμε μέχρι να φτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα».

Τη διαφωνία του με ορισμένους από τους όρους του Ταμείου Ανάκαμψης εξέφρασε ο Τσέχος πρωθυπουργός Αντρέι Μπάμπις. «Τώρα έχουμε ένα ταμείο ανάκαμψης στο οποίο ασκούσα κριτική κυρίως εξαιτίας των κριτηρίων σχετικά με την ανεργία» υπογράμμισε και επεσήμανε ότι «τα ποσοστά του 2015-2019 δεν έχουν να κάνουν με την πανδημία. Θα δούμε τον αντίκτυπο της πανδημίας τον επόμενο χρόνο και αυτός ο αντίκτυπος θα φανεί κυρίως στο ΑΕΠ». Ο κ. Μπάμπις συμπλήρωσε ότι «η νέα πρόταση του Σαρλ Μισέλ είναι καλύτερη, αλλά ακόμη με αυτή την αναλογία 70-30 υπάρχει πρόβλημα».

Πιέσεις για κατάλογο κυρώσεων

Στο περιθώριο, ωστόσο, της συνεδρίασης των 27 θα τεθεί και το ζήτημα των τουρκικών προκλήσεων που τίθεται από την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά φαίνεται πως απασχολεί πλέον και άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, όπως η Γαλλία αλλά εσχάτως και η Γερμανία. Σε αυτό το πλαίσιο, πληροφορίες από τις Βρυξέλλες αναφέρουν ότι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ πρότεινε να διεξαχθεί στο περιθώριο της Συνόδου πενταμερής συνάντησης με τη συμμετοχή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ, του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, του Σαρλ Μισέλ και της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν ότι έχει γίνει προκαταρκτική συζήτηση, αλλά δεν έχει οριστικοποιηθεί αν η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή ή το Σάββατο, κάτι που συναρτάται και από την τροπή που θα λάβουν οι διαβουλεύσεις για το Ταμείο Ανάκαμψης που αποτελεί ένα πολύ ακανθώδες ζήτημα με πολλές αντιθέσεις ανάμεσα στις 27 χώρες.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός παρεμβαίνοντας στην προπαρασκευαστική Σύνοδο των ηγετών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, η οποία πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Πέμπτης μέσω τηλεδιάσκεψης, υπογράμμισε ότι η απόφαση για την Αγία Σοφία είναι ενδεικτική για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει η Τουρκία τις διεθνείς συμφωνίες, τον αλληλοσεβασμό και τον διαθρησκευτικό διάλογο. Επέμεινε δε ότι ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Ζοζέπ Μπορέλ θα πρέπει να προχωρήσει στην κατάρτιση της λίστας με τις πιθανές κυρώσεις που θα επιβληθούν στην Άγκυρα.

Οι ελληνικές θέσεις για τα κονδύλια

Αναφορικά με το Ταμείο Ανάκαμψης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσέρχεται στη σημερινή Σύνοδο με τη θέση ότι η Ευρώπη «δεν πρέπει να κάνει για άλλη μια φορά πολύ λίγα, πολύ αργά». Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε τη Δευτέρα τηλεφωνικά με τον Πρόεδρο του Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, προς τον οποίο επανέλαβε τις ελληνικές θέσεις και τόνισε ότι «μετά το τέλος της Συνόδου δεν πρέπει, να γυρίσουμε στις πατρίδες μας χωρίς μία λύση κοινής αποδοχής». Οι αγορές -επισήμανε- έχουν ήδη υποδεχθεί πολύ θετικά την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και περιμένουν την εφαρμογή της.

Στις διαβουλεύσεις αυτές, η Ελλάδα προσέρχεται συνοψίζοντας τις θέσεις της σε τρεις άξονες:

Πρώτον, να διατηρηθεί το ύψος των ενισχύσεων που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Δεύτερον, να διατηρηθεί η προτεινόμενη από την Επιτροπή αναλογία επιχορηγήσεων και δανείων, ώστε κεντρικός κορμός των ενισχύσεων να είναι επιχορηγήσεις και όχι ο δανεισμός, και

Τρίτον, να μην υπάρξουν πρόσθετες ειδικές προϋποθέσεις για την ενίσχυση μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, παρά μόνο όσες ήδη προβλέπονται στις Συνθήκες και στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Αναφορικά με το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027, τόσο οι αρχικές όσο και οι συμβιβαστικές προτάσεις κρίνονται γενικά ικανοποιητικές για την Ελλάδα. Όμως είναι ξεκάθαρο, όπως δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας ότι οι Ευρωπαίοι Ηγέτες πρέπει να δείξουν στην πράξη, ότι εννοούν ότι λένε.

Για παράδειγμα, εξήγησε, όταν τα κράτη-μέλη και οι Ευρωπαίοι πολίτες αντιλαμβάνονται ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη είναι οι προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές, τότε ο Προϋπολογισμός για το Ταμείο Ασύλου δεν πρέπει να είναι «κολοβός», αλλά επαρκής για να αντιμετωπίσει μια τόσο μεγάλη πρόκληση. Επίσης, όταν η κλιματική αλλαγή είναι παγκόσμια πρόκληση και χρειάζεται άμεσες απαντήσεις τόσο για τον μετριασμό όσο και για την προσαρμογή σε αυτήν, τότε οι πόροι που διατίθενται για αυτό τον σκοπό πρέπει, επίσης, να είναι επαρκείς.

Σύμφωνα με τον κ. Πέτσα, οι ελληνικές θέσεις υιοθετούνται από τη μεγάλη πλειοψηφία των εταίρων μας. Ωστόσο, πρόσθεσε, «παραμένουν ακόμη διαφωνίες ορισμένων κρατών και καταβάλλεται προσπάθεια να γεφυρωθούν. Θεωρούμε επιτακτική την ανάγκη να ανταποκριθεί η Ευρώπη, το ταχύτερο δυνατό, στις προκλήσεις των καιρών. Έτσι ώστε να ανακάμψουν το ταχύτερο δυνατό οι ευρωπαϊκές οικονομίες και να στηριχθούν οι εργαζόμενοι. Και βέβαια να δικαιωθούν οι εκφραστές του ευρωπαϊκού οράματος και να περιθωριοποιηθούν οι λαϊκιστές που τρέφονται από τις αποτυχίες».