Ρευστή διπλωματία σε επικίνδυνο έδαφος  

Σε ένα δεκαήμερο ρευστότητας και συνεχόμενης αβεβαιότητας εισέρχεται η Ελληνοτουρκική κρίση, όπως αυτή εξελίσσεται από την περασμένη Δευτέρα και την έξοδο του ερευνητικού πλοίου Ορούτς Ρέις στην Ανατολική Μεσόγειο, για έρευνες εντός και της Ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Το Βερολίνο επιθυμεί την άμεση επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, ουσιαστικά αναχαιτίζοντας κάθε συζήτηση για Ευρωπαϊκές κυρώσεις.

Η Ουάσιγκτον επίσης πιέζει για αποκλιμάκωση, ζητώντας από την Αθήνα να μην επιμείνει στην οδό των κυρώσεων, προκειμένου να μην εκτραχυνθεί η Άγκυρα περαιτέρω και να ανοίξει δίαυλος για την επίλυση της κρίσης. Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας έγινε κοινωνός αυτής της πραγματικότητας στις χθεσινές επαφές του στο ΣΕΥ με τους ευρωπαίους ομολόγους του, αλλά και κατά τη συνάντησή του με τον Μάικ Πομπέο.

Παρότι λίγα έγιναν γνωστά για την ακριβή συνομιλία των δύο ανδρών, προγραμματίζεται συνάντηση του κ. Πομπέο με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στη Δομινικανή Δημοκρατία αύριο, σε μια παράκαμψη πριν την επιστροφή του στην Ουάσιγκτον. Το εύρος της δυνατότητας παρέμβασης της Ουάσιγκτον είναι ευθέως ανάλογο με την δυνατότητα των ΗΠΑ να εμπλακούν ενεργά σε μια μεσολάβηση, σε μια φάση όπου η εσωστρέφεια είναι το μόνο σταθερό χαρακτηριστικό της αμερικανικής πολιτικής. Άρα όχι καθοριστική. Οι νυν και πρώην αξιωματούχοι των ΗΠΑ το παραδέχονται αυτό δημοσίως, όπως φάνηκε και από τη χθεσινή ανάρτηση του πρώην Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας Τζον Μπόλτον, ο οποίος και επισήμανε ότι η επιθετικότητα της Τουρκίας οφείλεται στην «παγκόσμια υποχώρηση» της Ουάσιγκτον. Μέχρι τις εκλογές του Νοεμβρίου η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ θα βρίσκεται σε μια ιδιότυπη φάση “lame duck”, σε αναμονή επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ, ή νέας κατάστασης στο Λευκό Οίκο υπό τον Τζο Μπάιντεν.

Σε επίπεδο ΕΕ, τα πράγματα είναι εξίσου ρευστά. Το αδιέξοδο στην χθεσινή τηλεδιάσκεψη του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων καλύφθηκε από την γενικόλογη διατύπωση του Υπάτου Εκπροσώπου της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ, ο οποίος αναφέρθηκε στην ανάγκη να επιβληθούν κυρώσεις στην Λευκορωσία, αλλά απέφυγε να κάνει οποιαδήποτε τέτοια νύξη για την Τουρκία, περιοριζόμενος να πει ότι η Ευρώπη στέκεται αλληλέγγυα στο πλευρά της Ελλάδας και της Κύπρου, ζητώντας αποκλιμάκωση και επανάληψης του διαλόγου. Η εξαιρετικά προσεκτική, αν όχι ουδέτερη διατύπωση του κ. Μπορέλ δεν ήταν παρά προϊόν της σαφούς άρνησης της Ελλάδας να συναινέσει στην διατύπωση του ανακοινωθέντος για τη Λευκορωσία, έπειτα από την άρνηση της Γερμανίας να δεχθεί οποιοδήποτε υπαινιγμό για κυρώσεις κατά της Τουρκίας. Γι’ αυτό και δεν εκδόθηκε κανένα κοινό ανακοινωθέν.

Προς πολυμερή μεσογειακή Σύνοδο;

Κατόπιν τούτων, πρακτικά, η Άγκυρα παίρνει «πράσινο» φως για συνέχιση των ερευνών έως τις 23 Αυγούστου, ημέρα λήξης της NAVTEX βάσει της οποίας η ΤΡΑΟ συνοδεία του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού κάνει έρευνες στην Ελληνική αλλά και την Κυπριακή υφαλοκρηπίδα. Τότε ανοίγει ένα διπλωματικό «παράθυρο» μέχρι τις 27-28 του μήνα, όταν και έχει προγραμματιστεί το Gymnich των Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. όπου Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία αναμένεται να επανέλθουν με το ζήτημα των κυρώσεων για την τουρκική παραβατικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτό το χρονικό διάστημα ευελπιστούν, κυρίως στο Βερολίνο, ότι μια νέα γερμανική μεσολάβηση μπορεί να οδηγήσει σε κάποιου είδους αποτέλεσμα, δηλαδή στην επανέναρξη των διερευνητικών.

Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, η δήλωση του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν περί συνεννόησης ανάμεσα σε όλους τους δρώντες στην Ανατολική Μεσόγειο δεν ακούγεται άσχημα ούτε στο Βερολίνο, ούτε όμως και σε διπλωματικούς κύκλους των Αθηνών. Πρακτικά, εάν ο κ. Ερντογάν εννοεί όλα όσα είπε, τότε η Ελλάδα, η Τουρκία, η Συρία, ο Λίβανος, το Ισραήλ, η Παλαιστίνη, η Αίγυπτος, η Λιβύη και η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να είναι μέρος αυτής της μορφής πρότασης. Εάν η Άγκυρα είναι έτοιμη να ξεπεράσει τις δικές της αγκυλώσεις και να συνομιλήσει με την Κυπριακή Δημοκρατία, την Αίγυπτο, και το Ισραήλ, τότε προφανώς η Αθήνα δεν έχει κανένα πρόβλημα να παρακαθίσει σε μια τέτοια σύνοδο. Η διακοπή των διπλωματικών σχέσεων της Τουρκίας με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, επειδή μπήκε σε τροχιά συνεννόησης με το Ισραήλ, δεν δείχνουν ιδιαίτερη ελαστικότητα εκ μέρους της Άγκυρας.

Είναι απολύτως σαφές ότι αυτή τη στιγμή όλοι αυτοί οι διπλωματικοί ελιγμοί έχουν ως βάση τρεις άξονες: Πρώτον, ότι το Βερολίνο και η Ουάσιγκτον δεν επιθυμούν σύγκρουση με την Άγκυρα. Δεύτερον, αντιλαμβάνονται ότι τα Ελληνικά συμφέροντα δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται επί μακρόν ως ένα σκέλος των ευρύτερων ευρωτουρκικών ή αμερικανοτουρκικών σχέσεων.

Και, τρίτον, ότι ο χρόνος είναι αμείλικτος και εξαιρετικά περιορισμένος. Πριν λίγες ημέρες το «τζαρτζάρισμα» της φρεγάτας «ΛΗΜΝΟΣ» και «ΚΕΜΑΛ Ρέις», οδήγησε σε ένα ατύχημα που δημιούργησε ζημιές στο τουρκικό πλοίο και κάποιους μικροτραυματισμούς Τούρκων ναυτικών. Την επόμενη φορά το ατύχημα μπορεί να είναι πολύ χειρότερο. Βαδίζουμε σε εξαιρετικά επικίνδυνο έδαφος.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΝΕΔΟΣ

πηγή:kathimerini.gr