Συμμετοχή στη διαβούλευση για το νομοσχέδιο για την καύση σκουπιδιών

Δημοσιεύουμε αυτούσιο κείμενο που μας απεστάλη απο Μέλος της Επιτροπής Αγώνα ΠΟλιτών Βόλου κατά της καύσης σκουπιδιών από την ΑΓΕΤ:

Προσκαλώ και παροτρύνω τους συμπατριώτες μου και τις συμπατριώτισσές μου που είναι ενεργοί πολίτες καθώς και τους φορείς, συλλόγους και συλλογικότητες τόσο του Βόλου όσο και όλης της Ελλάδας να συμμετάσχουν στη διαβούλευση του ΥΠΕΝ για το νομοσχέδιο για την “ανακύκλωση”.

Να προσέξουν ότι πρέπει να μπούν σε κάθε ένα άρθρο που θέλουν να σχολιάσουν και να πατήσουν το “Σχολιάστε” για να γράψουν. Να δώσουν τα στοιχεία τους για να λάβουν επιβεβαίωση ότι τα σχόλιά τους εγκρίθηκαν. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν το παρακάτω κείμενο ατόφιο ή μέρη αυτού, αν θέλουν ή να γράψουν τις δικές τους ιδέες.

Χιλιάδες πολιτών και δεκάδες φορέων, συλλόγων και συλλογικοτήτων, που διαδηλώσαμε τρεις φορές στον Βόλο κατά της καύσης σκουπιδιών και κατά της κατασκευής του εργοστασίου παραγωγής SRF κι έχουμε υπογράψει στο avaaz (https://bit.ly/2VleVI2) είμαστε αντίθετοι σε πολλά σημεία του νομοσχεδίου, που αυτοαποκαλείται  ψευδώς ως Νομοσχέδιο “για την ανακύκλωση”.

Αρχικώς, να καταγγείλουμε τη σύνθετη μορφή του νομοσχεδίου, που το καθιστά δυσνόητο για τους  πολίτες που θα ήθελαν να εκφράσουν την άποψή τους. Επιπλέον, καταγγέλουμε το γεγονός ότι εν μέσω καραντίνας τίθεται σε διαβούλευση για τόσο μικρό χρονικό διάστημα ένα τόσο σοβαρό νομοσχέδιο.

Κατά δεύτερον, θεωρούμε ότι πρόκειται για μία κατ’ επίφαση προσπάθεια της κυβέρνησης να προωθήσει την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση υιοθετώντας κάποια στοιχεία της παγκόσμιας πρακτικής του Zero Waste. Στην πραγματικότητα πρόκειται για την νομιμοποίηση της καύσης αποβλήτων πασπαλισμένη με ολίγη χρυσόσκονη, προκειμένου οι πολίτες να καταπιούμε αμάσητο το καταστρεπτικό χάπι της καύσης αποβλήτων. Η αντίθεσή μας στηρίζεται στα εξής επιχειρήματα αναφορικά με το συνολικό νομοσχέδιο και τα συγκεκριμένα άρθρα:

1. ΑΡΘΡΟ 4: Αναφέρεται ότι στη διαχείριση των αποβλήτων ισχύει κατά προτεραιότητα η γνωστή ιεράρχηση όσον αφορά στα απόβλητα:α) πρόληψη,β) προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση,γ) ανακύκλωση,δ) άλλου είδους ανάκτηση, όπως ανάκτηση ενέργειας, καιε) διάθεση και ότι κατά την εφαρμογή της λαμβάνονται μέτρα, τα οποία προωθούν εναλλακτικές δυνατότητες που παράγουν το καλύτερο, από περιβαλλοντικής απόψεως, αποτέλεσμα. Για το σκοπό αυτόν, ενδέχεται να απαιτείται η παρέκκλιση από την ιεράρχηση για ορισμένα ειδικά ρεύματα αποβλήτων, εφόσον αυτό δικαιολογείται από τον κύκλο ζωής των προϊόντων, λαμβάνοντας υπόψη τις γενικές αρχές περί προστασίας του περιβάλλοντος, της προφύλαξης και της αειφορίας, του τεχνικώς εφικτού και της οικονομικής βιωσιμότητας, της προστασίας των πόρων, καθώς και ο συνολικός αντίκτυπος στο περιβάλλον, την ανθρώπινη υγεία, την οικονομία και την κοινωνία

Η  βασική ένσταση που δημιουργείται είναι: Πώς γίνεται η κυβέρνηση να δηλώνει ότι προωθεί την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίησή τους και παράλληλα να φτιάχνει μονάδες ή να προωθεί την καύση των απορρριμμάτων και μάλιστα με οικονομικά κίνητρα; Είναι γνωστό τοις πάσοι ότι η καύση αποβλήτων, όπου εφαρμόζεται, ακυρώνει ή μειώνει τα ποσοστά  της ανακύκλωσης. Επιπροσθέτως, η αναφορά στην παρέκκλιση αφήνει “παραθυράκια” για την κατάργηση της ιεραρχίας και την νομιμοποίηση της καύσης ξεκάθαρα. Ακόμη, πώς προστατεύεται η υγεία και το περιβάλλον όταν:

α. Πολλές επιδημιολογικές μελέτες αναφέρουν  επιπτώσεις στην υγεία όσων κατοικούν κοντά σε αποτεφρωτήρες, ενώ συγκεκριμένες διοξίνες και φουράνια, που αποδεδειγμένα εκλύονται από την καύση σκουπιδιών είναι καρκινογόνες ουσίες σύμφωνα με την International Agency for Research on Cancer του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Agents Classified by the IARC Monographs, Volumes 1–127); Σύμφωνα με την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ,  “Η έκθεση του πληθυσμού στις εκπομπές εργοστασίων καύσης απορριμμάτων γίνεται είτε απευθείας μέσω της αναπνευστικής οδού και με τη μεταφορά των αερολυμάτων τόσο σε κοντινές όσο και σε πιο μακρινές περιοχές ανάλογα με τα τεχνικά χαρακτηριστικά του εργοστασίου και τις μετεωρολογικές συνθήκες, αλλά και μέσω της διατροφικής οδού από την επιμόλυνση των γύρω υδάτινων περιοχών και καλλιεργειών. Οι επιδημιολογικές μελέτες που έχουν γίνει ειδικά σε περιοχές που λειτουργούν εργοστάσια καύσης απορριμμάτων είναι λίγες, και διερευνούν κυρίως τη σχέση με την εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου και προβλήματα στη κύηση και στα νεογνά (Hu et al 2001, Tait et al 2020). Επιπρόσθετα, οι καλής ποιότητας, διαθέσιμες μελέτες υποστηρίζουν επιβαρυντικές σχέσεις με την εμφάνιση γενετικών ανωμαλιών (Ashworth et al 2014). Σε κάθε περίπτωση η έλλειψη δεδομένων, δεν συνεπάγεται την απουσία βλαπτικών επιδράσεων και η πολιτεία οφείλει να προχωράει με γνώμονα την «αρχή της προφύλαξης» της δημόσιας Υγείας (precautionary principle), εφόσον είναι γνωστό ότι οι εκπεμπόμενοι ρύποι έχουν επιβλαβείς επιδράσεις στην υγεία όπου απαντώνται ακόμα και σε χαμηλές συγκεντρώσεις.Για τους παραπάνω λόγους, η Ελληνική Εταιρεία Υγείας και Περιβάλλοντος θεωρεί ότι η προώθηση της καύσης απορριμμάτων ως το μέσο διαχείρισης των αποβλήτων αποτελεί επισφαλή λύση για τη Δημόσια Υγεία, ιδιαίτερα όταν δεν έχει δοθεί προτεραιότητα στην εφαρμογή άλλων τρόπων διαχείρισης των αποβλήτων, που συμβαδίζουν και με τις αρχές της Κυκλικής Οικονομίας (όπως πρόληψη, ανακύκλωση, κομποστοποίηση στην πηγή). Ακόμη,

Το 1989 στη Σουηδία, καταγράφηκε αυξημένη θνησιμότητα στους εργαζόμενους των καμίνων καύσης σκουπιδιών και 3,5 φορές παραπάνω πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα.

Το 2000 στην Ιαπωνία η συγκέντρωση διοξινών στους εργαζόμενους σε καμίνους καύσης σκουπιδιών κυμαινόταν (range 13.3 to 805.8 ppt TEQ).

Το 2001 στις ΗΠΑ παρατηρήθηκαν παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος, άσθμα και βρογχίτιδα σε περιοίκους τσιμεντοβιομηχανιών που έκαναν καύση απορριμμάτων.

Το 2003 στη Γαλλία παρατηρήθηκε αύξηση κινδύνου κατά 2-3 φορές για εμφάνιση λεμφώματος n Ηοdgking.

Το 2007, στην Ιταλία, υπήρξε αύξηση του σαρκώματος 3,3 φορές και συσχέτισή του με τις διοξίνες από καύση σκουπιδιών σε αποτεφρωτήρες στην επαρχία της Βενετίας.

Το 2008 στη Γαλλία καταγράφηκε αύξηση καρκίνων και στα δύο φύλα , αύξηση καρκίνου του μαστού στις γυναίκες, πολλαπλό μυέλωμα στους άνδρες, καρκίνος του ήπατος.

Το 2008 στην Ευρώπη, υπήρχαν αυξημένα περιστατικά καρκίνου του πνεύμονα, λεμφώματος μη Ηοdgking, σαρκώματος μαλακών ιστών και παιδικών νεοπλασματικών ασθενειών.

Το 2008 στη Γαλλία εκπονήθηκε μελέτη της συχνότητας εμφάνισης καρκίνων πλησίον των αποτεφρωτήρων αστικών στερεών αποβλήτων και το 2013 καταγράφηκαν κρούσματα θνησιμότητας από καρκίνο σε πόλεις κοντά σε αποτεφρωτήρες και εγκαταστάσεις για την αξιοποίηση ή τη διάθεση επικίνδυνων αποβλήτων.

Το 2015 στην Ευρώπη παρατηρήθηκε αυξημένη πιθανότητα σε 33 τύπους καρκίνου σε κατοίκους που ζουν κοντά σε τσιμεντοβιομηχανίες και ασβεστοποιίες.

Το 2017 στην Ισπανία παρατηρήθηκε αύξηση των παιδικών καρκίνων κοντά σε βιομηχανίες παραγωγής τσιμέντου και καύσης σκουπιδιών, καθώς και αυξημένη πιθανότητα καρκίνου σε κατοίκους γύρω από εγκατάσταση καύσης σκουπιδιών.

Προφανώς συμπεραίνεται ότι, δεν υπάρχει καμία εγγύηση για την υγεία των πολιτών και είναι βέβαιο ότι η λειτουργία αυτών των μονάδων κοντά σε οικιστικούς ιστούς προκαλούν τεράστια προβλήματα υγείας, τα οποία αναλογούν σε πολλαπλάσιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος σε σχέση με το όποιο όφελος από τη λειτουργία τους.

β. Το ένα μετά το άλλο, τα Περιφερειακά Διοικητικά Εφετεία της Ιταλίας ακυρώνουν το άρθρο 35 του νόμου 164/2014, που προβλέπει την ενίσχυση των 40 μονάδων καύσης που λειτουργούν στη χώρα και την κατασκευή άλλων 8, ως αντίθετο στην κοινοτική οδηγία 42/2001. Οι αποφάσεις των Δικαστηρίων κρίνουν την καύση απορριμμάτων επιζήμια για την υγεία του ανθρώπου και του περιβάλλοντος, ενώ θεωρούν ότι η κατασκευή των μονάδων οφείλει να τίθεται σε διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες από την φάση του προγραμματισμού της   (https://bit.ly/3mtj4pg).

γ. Οι προηγμένες χώρες εγκαταλείπουν πλέον την καύση. Για παράδειγμα, η Δανία, μια  χώρα που χρησιμοποιείται κατά κόρον από τους πολιτικούς ταγούς ως παράδειγμα για τα υπερσύγχρονα εργοστάσια καύσης, αφήνει πίσω της την εποχή της αποτέφρωσης. Μελέτη δείχνει αύξηση διάφορων μορφών καρκίνου το 2018 (https://bit.ly/3o4URpU). Αφήνοντας πίσω αυτές τις μεμονωμένες κι απεγνωσμένες προσπάθειες να κάνει την αποτέφρωση της μόδας, προκειμένου να πουλήσει την τεχνολογία στην Ασία, η αλήθεια είναι ότι η Δανία ετοιμάζεται για μια πολύ μεγάλη πρόκληση. Η χώρα στοχεύει να ανεξαρτητοποιηθεί από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2050 και αυτό σημαίνει ότι μέχρι τότε πρέπει να κλείσουν όλες οι ρυπογόνες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των εγκαταστάσεων αποτέφρωσης αποβλήτων με συμπαραγωγή ενέργειας.η καύση των απορριμμάτων στη Δανία είναι μια πρακτική του 19ου αιώνα, η οποία είναι σαφώς ακατάλληλη για τον 21ο αιώνα. Όχι μόνο επειδή η καύση των αποβλήτων είναι εξαιρετικά αναποτελεσματικός τρόπος για παραγωγή ενέργειας, αλλά περισσότερο επειδή υπάρχουν ήδη άλλες ουδέτερες τεχνολογίες (από την πλευρά των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα), που τίθενται σε αναμονή για όσο χρονικό διάστημα το δυναμικό αποτέφρωσης δε μεταβάλλεται. (https://bit.ly/3mEeNPS)

δ.Ο Δήμος Παύλου Μελά κατέθεσε στο Συμβούλιο της Επικρατείας, αίτηση ακύρωσης κατά της αδειοδότησης του ΥΠΕΝ στον «ΤΙΤΑΝ» να καίει δευτερογενή καύσιμα υπό τη μορφή RDF-SRF για την παραγωγή ενέργειας, γιατί σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα – μελέτη του μοντέλου  διασποράς των ρύπων, φάνηκε καθαρά υπέρβαση των ανώτατων επιτρεπτών ορίων που θέτει η Ε.Ε, γεγονός που επιβεβαιώνει τη ρύπανση της περιοχής για τις παραμέτρους που μετρήθηκαν (https://bit.ly/3lq7XMM)

ε. Είναι ακατόρθωτο να πετύχουμε τον στόχο του 50% ως το 2020, οπότε είναι αδιανόητο να προχωράμε στην ανάκτηση που είναι το τελευταίο στάδιο της διαχείρισης. Στην Ευρωπαϊκή Οδηγία για τις ΑΠΕ 2001/77/ΕΕ αναφέρεται ότι η αποτέφρωση σύμμεικτων ΑΣΑ ακόμα και για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος δεν μπορεί να υποστηριχθεί από την οδηγία στην περίπτωση που αυτή αντίκειται στην ιεραρχία βιώσιμης διαχείρισης των αποβλήτων. Γιατί η κυβέρνηση δεν υιοθετεί πρακτικές του zero waste ως μια εφαρμόσιμη λύση χωρίς ανάκτηση, που εφαρμόζεται σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις (https://zerowastecities.eu); Όταν μάλιστα η Ε.Ε θα παρέχει πόρους σε όσα κράτη μέλη εφαρμόζουν την κυκλική οικονομία και όχι την καύση και ενώ θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας γιατί η Ελληνική κυβέρνηση προχωρεί τα εργοστάσια καύσης;

στ.Στην καύση αποβλήτων έχει ταχθεί ενάντια  ο Ιατρικός Σύλλογος Μαγνησίας, το ΤΕΕ Μαγνησίας, ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Μαγνησίας και πολλοί άλλοι φορείς, σύλλογοι και συλλογικότητες.

ζ. Η καύση σκουπιδιών ή των λεγόμενων “εναλλακτικών” καυσίμων σύμφωνα με τον Οργανισμό

Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (https://www.epa.gov/) παράγει περισσότερο CΟ2  και αέρια του θερμοκηπίου σε σχέση με την καύση ορυκτών καυσίμων και σε σχέση με την ταφή οπότε καταρρίπτεται το κύριο επιχείρημα των υπερασπιστών της καύσης ότι πρόκειται για εναλλακτική, “πράσινη”  πρακτική και αντιμετωπίζει την κλιματική αλλαγή.

2. ΆΡΘΡΟ 7: Στο συγκεκριμένο άρθρο αναφέρεται ότι εάν η Ευρ. Επιτροπή καθυστερεί να εκδώσει εκτελεστικές πράξεις που θα κρίνουν πότε ένα υλικό είναι απόβλητο, πότε όχι ή πότε είναι δευτερογενές καύσιμο, αυτό θα αποφασίζεται από τον υπουργό Περιβάλλοντος.

Θεωρούμε ότι γίνεται κατάχρηση της εξουσίας του  υπουργού, όταν νομιμοποιείται ο ρόλος του ως εκείνου που θα αποφασίζει τι θα χαρακτηρίζεται ως απόβλητο και τι όχι, και άρα θα αποφασαίζει πώς θα αξιοποιείται αντίστοιχα. Η έως σήμερα πρακτική είναι η Ε.Ε. να εκδίδει οδηγίες και η Ελλάδα να καθυστερεί την ενσωμάτωσή τους, όπως συνέβη και με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο (οδηγίες Μαΐου 2018).
Tα σκουπίδια όταν πακεταριστούν προκειμένου να καούν δεν παύουν να είναι σκουπίδια, όπως αναφέρει το νομοσχέδιο, επειδή θα υποστούν μια επεξεργασία. Απεναντίας, γίνονται και πιο επικίνδυνα, αφού ψεκάζονται με χημικά. Όταν καίγονται, μετατρέπονται σε μεγάλο ποσοστό σε στάχτη η οποία πρέπει να διαχειριστεί γιατί αν όπως στα τσιμεντάδικα μπαίνει στο τσιμέντο, τότε έχουμε ένα τοξικό τσιμέντο με ραδιενεργά όπως έδειξε και έρευνα του ΠΑΚΟΕ.

3. ΆΡΘΡΟ 19: Προκαλεί απορία καθώς δεν γίνεται σαφής μια πρόβλεψη που, αφού αναφέρει ότι «τα απόβλητα υποβάλλονται σε εργασίες προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωσης ή άλλες εργασίες ανάκτησης», αμέσως μετά λέει ότι «επιτρέπονται και παρεκκλίσεις».

Δεν αναφέρει ποιος θα επιτρέπει τις παρεκκλίσεις αλλά λέει, μεταξύ άλλων, ότι θα επιτρέπονται όταν «η χωριστή συλλογή θα είχε δυσανάλογο οικονομικό κόστος.

4. ΆΡΘΡΟ 32: Ορίζεται από την 1/1/21 τέλος ταφής που ξεκινά από 15 ευρώ/τόνο για κάθε δήμο που θα θάβει απόβλητα και δεν θα τα ανακυκλώνει. Το κόστος αυτό αναμένεται να μετακυλιστεί στους δημότες. Παραδόξως, για τα απόβλητα των ΚΔΑΥ αλλά και των Μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων και Βιοαποβλήτων (ΜΕΑ-ΜΕΒΑ) που θα κατασκευαστούν με ΣΔΙΤ, το τέλος ταφής θα είναι μόνο 5 ευρώ.

Πιστεύουμε ότι πρόκειται για μια ανορθόδοξη και κατάφωρα άδικη ενέργεια.

5. ΑΡΘΡΟ 38: παρακάμπτεται ο όρος «ενεργειακή αξιοποίηση» που υπάρχει στο άρθρο 31 και αναφέρεται ότι για κάθε άδεια που αφορά «αποτέφρωση ή συναποτέφρωση με ανάκτηση ενέργειας είναι προϋπόθεση να πραγματοποιείται η ανάκτηση ενέργειας με υψηλό επίπεδο ενεργειακής απόδοσης».

Συνεπώς, υπάρχει μια ανακολουθία χωρίς την απαραίτητη διευκρίνιση

Ιφιγένεια Ηλιοπούλου

Μέλος της Επιτροπής Αγώνα ΠΟλιτών Βόλου κατά της καύσης σκουπιδιών από την ΑΓΕΤ