8+1 ερωτήσεις και απαντήσεις για την ακρίβεια στην Ελλάδα, το ρωσικό αέριο, και το LNG

Την ώρα που ο ενεργειακός τομέας – μετά και το κλείσιμο του ρωσικού αγωγού από τον Ζελένσκι –  βάζει «φωτιά» στο γεωπολιτικό τοπίο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δια της Ούρσουλα φον ντερ Λάινεν και συνακόλουθα η κυβέρνηση Μητσοτάκη στην Ελλάδα προσπαθούν να ρίξουν τους τόνους καθώς με τη συνήθη χαλαρότητα επιμένουν να διατείνονται ότι όλα τα είχαν προβλέψει και όλα είναι υπό έλεγχο.

Η πραγματικότητα είναι, βέβαια, τελείως, διαφορετική γιατί μπορεί πράγματι να μην κινδυνέψει η ΕΕ από έλλειψη φυσικού αερίου, το σίγουρο είναι, όμως, ότι το πληρώνει και θα το πληρώνει πολύ πιο ακριβά για δύο λόγους. Ο πρώτος, γιατί ήδη, η «αγορά» από τις πρώτες ώρες που έκλεισε ο αγωγός άρχισε το παιγνίδι με τις τιμές του φυσικού αερίου και ο δεύτερος γιατί η ΕΕ εδώ και δύο χρόνια επέλεξε να δεθεί στο άρμα του αμερικανικού LNG, του πανάκριβου υγροποιημένου φυσικού αερίου.

Οι προβλέψεις είναι, όμως, περισσότερο δυσοίωνες για την Ελλάδα η οποία έχει δώσει πάσο στην ακρίβεια και τους κερδοσκόπους με αποτέλεσμα να είναι από τις μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού πιο ακριβές χώρες της Ευρώπης στην ενέργεια.

Σε μια προσπάθεια να ξεδιαλύνουμε το λαβύρινθο της ενεργειακής αγοράς επιλέξαμε να δώσουμε 8+1 απαντήσεις σε αντίστοιχα ερωτήματα. Απαντήσεις μέσα από τις οποίες θα αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε γιατί το ηλεκτρικό ρεύμα είναι στην Ελλάδα από τα πιο ακριβά στην Ευρώπη. Απαντήσεις από τις οποίες θα μάθουμε διάφορα… ωραία που έχει αποφασίσει και εκτελεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη με αποτέλεσμα οι κερδοσκόποι να κάνουν πάρτι σε βάρος των εκατομμυρίων πολιτών που προσπαθούν να επιβιώσουν υπό εξαιρετικά ασφυκτικές οικονομικές συνθήκες.

Για παράδειγμα πόσοι γνωρίζουν ότι η τιμή του φυσικού αερίου εκτινάσσει την τιμή του ρεύματος; Πόσοι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα δίνει ρεύμα στην Ουκρανία και φουσκώνουν στη χώρα μας οι λογαριασμοί ρεύματος; Πόσοι γνωρίζουν ότι παρά τις διαβεβαιώσεις της Ούρσουλα, η ΕΕ θα πληρώσει πανάκριβα το κλείσιμο της ροής ρωσικού φυσικού αερίου από την Ουκρανία; Και πόσοι γνωρίζουν ότι το LNG δεν είναι λύση αλλά ένα πανάκριβο καύσιμο που θα μας πάει στα βράχια;

Πάμε να δούμε τι συμβαίνει με την ακρίβεια στην Ελλάδα, το ρωσικό αέριο, και το LNG μέσα από 8+1 ερωτήσεις και απαντήσεις.

1] Έχει απεξαρτηθεί η Ελλάδα από το ρωσικό φυσικό αέριο;

Ασφαλώς και όχι! Η Ελλάδα παραμένει πλήρως εξαρτημένη από το ρωσικό φυσικό αέριο. Συγκεκριμένα,  κατά τους 11 μήνες του 2024 το ρωσικό αέριο κάλυψε το 56,9% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου στη χώρα.

Η μοναδική αλλαγή που έγινε τα τελευταία 4 χρόνια είναι ότι από την έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του αγωγού Turkstream, που συνδέει τη Ρωσία με την Τουρκία,  το ρωσικό αέριο φτάνει στο ελληνικό δίκτυο μέσω αυτού του αγωγού και όχι μέσω Ουκρανίας.

Μικρότερες ποσότητες παραλαμβάνει η Ελλάδα από τον αγωγό TAP, ο οποίος φέρνει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν, ενώ σε κύρια πηγή εφοδιασμού αναδεικνύεται και ο τερματικός σταθμός LNG (Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο) στη Ρεβυθούσα.

Να υπενθυμίσουμε ότι όπως έγραψε το neostrategy, στη Ρεβυθούσα ήταν που κατέπλευσε στις 27 Δεκεμβρίου 2024 το εμπορικό πλοίο Gaslog Savannah φορτωμένο με 100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα LNG για λογαριασμό της μεγαλύτερης ιδιωτικής ενεργειακής εταιρείας της Ουκρανίας, της DTEK. Από την ποσότητα αυτή η DTEK θα κρατήσει το 10% του φορτίου για τις ανάγκες της Ουκρανίας και το υπόλοιπο  90% θα το μεταπωλήσει σε ελληνικές εταιρείες.

2] Επηρεάζει το φυσικό αέριο την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος;

Ασφαλώς και ναι! Ο μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου είναι οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Από τα συνολικά 5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα που εισάγει η Ελλάδα, περίπου, τα 3 δισ. κυβικά μέτρα κατευθύνονται στα εργοστάσια φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα να εκτινάσσονται οι τιμές στο ηλεκτρικό ρεύμα. Με δεδομένο ότι, ήδη, δύο ημέρες μετά το κλείσιμο της στρόφιγγας από την Ουκρανία, η τιμή του φυσικού αερίου έφτασε τα 51 ευρώ ανά μεγαβατώρα, η  υψηλότερη τιμή από τον Οκτώβριο του 2023, καταλαβαίνουμε τι μας περιμένει…

3] Γιατί ειδικά στην Ελλάδα η τιμή του φυσικού αερίου εκτινάσσει την τιμή του ρεύματος;

Το πρόβλημα βρίσκεται στις στρεβλώσεις πάνω στις οποίες έχει δομηθεί το Χρηματιστήριο  Ενέργειας στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, στην αγορά της επόμενης ημέρας και την ενδοημερήσια αγορά, παρότι οι ΑΠΕ έχουν λειτουργικό κόστος μηδενικό, η τιμή που μπαίνει σαν οριακή τιμολόγηση είναι η τιμή της πιο ακριβής ενέργειας που είναι το φυσικό αέριο.

Δηλαδή, η μέση τιμή ηλεκτρικής ενέργειας για μία ημέρα καθορίζεται από την Οριακή Τιμή Συστήματος (ΟΤΣ), που είναι η ακριβότερη προσφορά από την ακριβότερη ηλεκτροπαραγωγική μονάδα που είναι οι μονάδες φυσικού αερίου.

4] Η Ελλάδα εξάγει ρεύμα στην Ουκρανία;

Ναι, η Ελλάδα εξάγει ρεύμα προς τη Σόφια και με τη σειρά της η Βουλγαρία στέλνει στη Ρουμανία για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ουκρανίας. Η Ελλάδα εξάγει ηλεκτρικό ρεύμα κυρίως από τις απογευματινές και μέχρι τις βραδινές ώρες της ημέρας.

5] Η εξαγωγή ρεύματος στην Ουκρανία αυξάνει περαιτέρω την τιμή του ηλεκτρικού στη χώρα μας;

Ναι. Ακριβώς επειδή η Ελλάδα εξάγει ηλεκτρικό ρεύμα από τις απογευματινές και μέχρι τις βραδινές ώρες, την πληρώνουν οι εγχώριοι καταναλωτές. Και αυτό γιατί αυτές τις ώρες οι τιμές ρεύματος της χρηματιστηριακής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας εκτοξεύονται σε δυσθεώρητα επίπεδα.

6] Θα έχει οικονομικό κόστος η Ευρώπη από τη διακοπή του αγωγού στην Ουκρανία;

Ναι, θα έχει. Γιατί μπορεί η διακοπή από την Ουκρανία του αγωγού προμήθειας ρωσικού αερίου από το έδαφός της να αφορά μόνο το 5% των ποσοτήτων αερίου που παίρνει η ΕΕ, το οικονομικό κόστος όμως θα είναι δυσανάλογα μεγάλο. Ήδη με την ανακοίνωση της διακοπής του αγωγού η τιμή του φυσικού αερίου έφτασε στα 50 ευρώ ανά μεγαβατώρα που είναι η μεγαλύτερη αύξηση από τον Οκτώβριο του 2023. Μάλιστα αναλυτές εκτιμούν ότι η αύξηση θα συνεχιστεί και θα φτάσει τα 70 ευρώ εάν επιβεβαιωθούν οι προγνώσεις για βαρύ χειμώνα στην κεντρική Ευρώπη. Αναλυτές εκτιμούν ότι τελικά το επιπλέον κόστος που θα πληρώσει η ΕΕ μπορεί να φτάσει έως και τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ.

7] Η Κομισιόν διατείνεται ότι η ΕΕ απεξαρτήθηκε από το ρωσικό φυσικό αέριο. Είναι, όμως, έτσι;

Όχι, η ΕΕ δεν έχει απεξαρτηθεί πλήρως από το ρωσικό φυσικό αέριο αλλά έχει μειώσει αισθητά την εξάρτησή της αφού το μερίδιο του αερίου αγωγών της Ρωσίας στις εισαγωγές της ΕΕ μειώθηκε από άνω του 40 % το 2021 σε περίπου 8 % το 2023.

Μόνο που υπάρχει πάντα ένα αλλά καθώς παράλληλα υπάρχει αύξηση στην εισροή ρωσικού και πιο ακριβού LNG σε ποσοστό 7%. Έτσι, συνολικά το αέριο αγωγών και LNG που προμηθεύεται από τη Ρωσία η ΕΕ αντιπροσωπεύει το 15 % των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ.

8] Με ποια χώρα, όμως, η Κομισιόν «έδεσε» την ΕΕ και μάλιστα με πιο ακριβό τρόπο;

Όχι με μία αλλά με δύο χώρες. Το 2023 η ΕΕ εισήγαγε πάνω από 120 δισ. κυβικά μέτρα LNG εκ των οποίων το 50% από τις ΗΠΑ. Η δεύτερη χώρα από την οποία η ΕΕ εισάγει φυσικό αέριο είναι η Νορβηγία με ποσοστό 30%.

Η μεγαλύτερη ανησυχία για τους εμπόρους είναι ο ρυθμός απόσυρσης από τις αποθήκες, καθώς τα αποθέματα της Ευρώπης εξαντλούνται με ταχείς ρυθμούς. Έχουν συρρικνωθεί σε περίπου 75%, επίπεδο που επιτεύχθηκε ένα μήνα νωρίτερα από τον προηγούμενο χειμώνα. Αυτό είναι ένα ανησυχητικό σημάδι, όχι μόνο για ό,τι απομένει από την περίοδο θέρμανσης, αλλά και για τις προσπάθειες δημιουργίας αποθεμάτων αργότερα το 2025.

9] Γιατί το LNG είναι πιο ακριβό από το φυσικό αέριο αγωγών;

Το LNG είναι πολύ πιο ακριβό από το φυσικό αέριο αγωγών λόγω των επιπλέον εξόδων υγροποίησης και επαναεριοποίησης. Για να καταλάβουμε τι συμβαίνει και πως εκτινάσσονται οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, το LNG που εξάγεται, μετατρέπεται σε υγρή μορφή, στη συνέχεια μεταφέρεται με πλοία, μετατρέπεται ξανά σε αέρια μορφή, και τέλος αντλείται μέσω του ευρωπαϊκού δικτύου αερίου. Έτσι οι καταναλωτές στην ΕΕ πληρώνουν για ένα πανάκριβο καύσιμο με τις εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για τιμές χονδρικής πενταπλάσιες από αυτές που ισχύουν στις ΗΠΑ.

neostrategy.gr

ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ/EUROKINISSI