Τοπίο στην… ομίχλη η «ατζέντα» των διερευνητικών επαφών Ελλάδας-Τουρκίας

Την «ατζέντα» των θεμάτων που θα μπουν στο τραπέζι ενός ελληνο-τουρκικού διαλόγου, εάν τελικά ανοίξει, καλούνται να διαμορφώσουν η ελληνική και η τουρκική αντιπροσωπείες, κατά τη διάρκεια των διερευνητικών επαφών που ξεκινούν στις 25 Ιανουαρίου, στην Κωνσταντινούπολη.

Οι διερευνητικές είναι κρίσιμης σημασίας διότι εκεί θα διαπιστωθεί σε ποια σημεία συμφωνούν και σε ποια σημεία διαφωνούν οι δύο πλευρές.

Πολύ περισσότερο, εφόσον συμφωνούν, ποια θα είναι τα σημεία που συγκλίνουν, προκειμένου στη συνέχεια να προχωρήσουν στην έναρξη του επίσημου ελληνο-τουρκικού διαλόγου, με την προοπτική, είτε να διευθετηθούν τα ελληνο-τουρκικά σε διμερές επίπεδο, είτε να προσφύγουν οι δύο χώρες από κοινού στο Δικαστήριο της Χάγης, με συνυποσχετικό. Και, βέβαια, εφόσον συμφωνήσουν σε συνυποσχετικό, ποια θέματα θα περιληφθούν εκεί.

Ουσιαστικά, το εάν θα ανοίξει ένας ελληνο-τουρκικός διάλογος ή θα ναυαγήσει κρίνεται τώρα, στις διερευνητικές επαφές.

Ο λόγος είναι ότι η Άγκυρα δηλώνει ανοικτά πως θέλει να «φουσκώσει» την ατζέντα των συζητήσεων με μια σειρά θέματα. Από τη μεριά της, η Αθήνα αφήνει να εννοηθεί ότι, ναι μεν ανταλλάσσει απόψεις για όλα, τώρα κατά τις διερευνητικές, αλλά στην τελική ευθεία, είτε για διμερή συμφωνία, είτε για Δικαστήριο της Χάγης, συζητά μόνο για οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με την Τουρκία.

Ως εκ τούτου, είναι κρίσιμης σημασίας εάν η ελληνική πλευρά αποδεχτεί να διευρυνθεί η «ατζέντα» και με ορισμένα από τα θέματα που βάζει στο τραπέζι η Αγκυρα.

«Θαλάσσιες ζώνες»

Να σημειωθεί πως, εσχάτως, τόσο στο εσωτερικό, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, γίνεται λόγος για συζήτηση συνολικότερα περί διευθέτησης των «θαλασσίων ζωνών».

Κάτι που, όπως ευρέως σχολιάζεται, σημαίνει διαπραγματεύσεις και για το εύρος των ελληνικών χωρικών υδάτων (ΕΧΥ), και, ως εκ τούτου, του ελληνικού εναέριου χώρου (ΕΕΧ).

Από τη μεριά του, ο εκπρόσωπος του ελληνικού υπουργειου Εξωτερικών, Αλέξανδρος Παπαϊωάννου, απέκλεισε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. «Στις διερευνητικές δεν συζητείται θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών», ανέφερε.

Επίσης, είπε ότι «δεν διαπραγματευόμαστε οποιοδήποτε θέμα αφορά την εθνική κυριαρχία», ενώ σημείωσε ότι «η επέκταση των χωρικών υδάτων μας αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα της χώρας μας».

Και πρόσθεσε χαρακτηριστικά: «Η Ελλάδα μπορεί να κάνει χρήση του δικαιώματος που απορρέει και από το διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας για επέκταση των χωρικών υδάτων της οποτεδήποτε και οπουδήποτε το επιθυμεί».

Ωστόσο, ερωτηθείς εάν υπάρχει χρονοδιάγραμμα, βάσει του οποίου θα γίνει η επέκταση των ΕΧΥ στην Κρήτη, όπως ανέφεραν κυβερνητικοί παράγοντες στη Βουλή, ο ίδιος απάντησε πως «αυτό είναι απόφαση της κυβέρνησης. Δεν μπορώ να πω εγώ πότε θα το κάνει. Οποτεδήποτε κρίνει σκόπιμο».

Οι διερευνητικές

Οσον αφορά την επανεκκίνηση των διερευνητικών επαφών (61ος γύρος), τη Δευτέρα, στην Κωνσταντινούπολη, ο Α. Παπαϊωάννου ανέφερε πως «οι διερευνητικές δεν είναι διαπραγματεύσεις. Είναι επαφές. Δεν αναλαμβάνονται υποχρεώσεις και δεσμεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Δεν τηρούνται συμφωνημενα πρακτικά. Δεν μετέχει κανένας τρίτος. Δεν γίνονται δημόσιες ενημερώσεις».

Πρόκειται, συμπλήρωσε, για «άτυπες, εμπιστευτικές επαφές, προκειμένου να διερευνηθούν τα σημεία σύγκλισης για ενδεχόμενες μελλοντικές διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο και της ΑΟΖ. Πάντα στη βάση του διεθνούς Δικαίου».

Πρόσθεσε, ακόμα, πως, «εφόσον δεν υπάρξει συμφωνία στις διαπραγματεύσεις, που τυχόν ακολουθήσουν τις διερευνητικές, οι δύο πλευρές θα πρέπει να συμφωνήσουν σε κείμενο συνυποσχετικού που στη συνέχεια θα υποβληθεί στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης».

Ο ίδιος εκτίμησε πως, «εάν διεξαχθούν καλή τη πίστει, μπορούν να οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση των εντάσεων», σημειώνοντας πως «η Ελλάδα προσέρχεται στον 61ο γύρο με καλή πίστη και σε πνεύμα συνεργασίας».

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, μόλις μερικές ημέρες πριν από την έναρξη των διερευνητικών, σημειώνονται υπερπτήσεις τουρκικών αεροσκαφών πάνω από ελληνικά νησιά, καθώς και φραστικές «προειδοποιήσεις» έναντι της Ελλάδας.

Για τις χτεσινές τουρκικές υπερπτήσεις, ο Α. Παπαϊωάννου είπε ότι η Αθήνα θα προβεί «σε έκτακτο διάβημα διαμαρτυρίας, όπου θα τονίζουμε ότι τέτοιου είδους ενέργειες δεν βοηθούν στην αποκλιμάκωση και στη δημιουργία ενός θετικού κλίματος».

Τα Τίρανα

Σε ερώτηση σχετικά με τις δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ότι υπάρχει ήδη μια «προσφορά» από τον Αλβανό πρωθυπουργό, Εντυ Ράμα, προκειμένου να συναντηθεί με τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια, στα Τίρανα, ο Α. Παπαϊωάννου άφησε να εννοηθεί ότι δεν έχει συμφωνηθεί κάτι τέτοιο.

«Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα» για συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου, είπε. Ανέφερε, όμως, πως «θα ήμασταν ανοικτοί σε συνάντηση των δύο υπουργών όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες. Και ένας βασικός όρος είναι να υπαρξει αποχή από προκλήσεις».

Ο εκπρόσωπος του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, επίσης, παρουσιάζοντας τις προσωπικές σχέσεις Δένδια-Τσαβούσογλου ως καλές, έσπευσε να αναφέρει ότι οι δυό τους «γνωρίζονται πάρα πολλά χρόνια. Από τότε που ήταν μέλη της κοινοβουλευτικής συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, διατηρούν φιλική σχέση».

Επιπλέον, είπε ότι «έχουν μιλήσει τον Οκτώβριο του 2020 στην Μπρατισλάβα, και μετά άλλες δύο φορές, την πρώτη μετά τον καταστροφικό σεισμό σε Σάμο-Σμύρνη και τη δεύτερη όταν ο Ν.Δένδιας είχε μπει σε προληπτική καραντίνα. Τότε, του είχε τηλεφωνήσει Ο Μ.Τσαβούσογλου για να τον ρωτήσει πως είναι η υγεία του».

Βέβαια, μπορεί σε προσωπικό επίπεδο να διατηρούν «φιλικές σχέσεις» οι δύο υπουργοί, ωστόσο, σε διπλωματικό επίπεδο οι γέφυρες επικοινωνίας της Αθήνας με την Αγκυρα εδώ και πολλούς μήνες ήταν ανύπαρκτες.

Η Γερμανία

Απαντώντας, τέλος, στις αναφορές που έκανε προ ημερών ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, κατά τη συνάντησή του με τον Γερμανό ομόλογό του, Χάϊκο Μάας, στην Άγκυρα, ότι «χάρις στη Γερμανία, ξεκινούν οι διερευνητικές επαφές Ελλάδας-Τουρκίας», ο Α. Παπαϊωάννου υποστήριξε ότι το Βερολίνο δεν συνεχίζει να παίζει τον ρόλο του διαμεσολαβητή, όπως τους προηγούμενους μήνες, οπότε είχε και την προεδρία της ΕΕ.

Ωστόσο, πρόσθεσε, «με την γερμανική πλευρά έχουμε ανοικτή γραμμή και τακτικές επαφές. Είναι εταίρος στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, και έχουμε μια πολύ ανοικτή και ειλικρινή σχέση που συζητάμε σε πνεύμα φιλικό όλα τα ζητήματα που μας αφορούν».

Υποστήριξε, μάλιστα, πως «δεν χρειαζόμαστε κανέναν τρίτο για να μιλάμε με την τουρκική πλευρά. Ευχαριστούμε για τις προσφορές, αλλά μπορούμε να μιλάμε απευθείας. Δεν έχουμε ανάγκη τις καλές υπηρεσίες τρίτων».