Έφαγε τα ψωμιά του ο Ερντογάν; Είναι κυρίαρχος «παίκτης» στην Τουρκία ή «υποχείριο» της ακροδεξιάς;

Είναι ο Ταγίπ Ερντογάν ο πανίσχυρος σουλτάνος, όπως προβάλλεται διεθνώς, ή άγεται και φέρεται από την ακροδεξιά των «Γκρίζων Λύκων» που του υπαγορεύει, όπως κάποιοι υποστηρίζουν, την επιθετική, εθνικιστική πολιτική της Άγκυρας εντός και εκτός Τουρκίας;

Είναι ο κυρίαρχος παίκτης στο πολιτικό σκηνικό της γείτονος ή κινδυνεύει, όπως κάποιοι ρισκάρουν να προβλέψουν, να πέσει, εξαιτίας των τεράστιων οικονομικών προβλημάτων, και της φτώχειας που έχει λάβει σοβαρές διαστάσεις στην Τουρκία, εξαιτίας -και- της υγειονομικής κρίσης του κορονοϊού;

Το άνοιγμά του προς τις ΗΠΑ και την ΕΕ είναι ειλικρινές και θα διαρκέσει σε βάθος χρόνου, ή πρόκειται για έναν τακτικίστικο ελιγμό;

Οι οποίες «επιθέσεις φιλίας» του προς τη Δύση και οι επιβαλλόμενες αλλαγές που πρέπει να κάνει στον τομέα της αποκατάστασης της Δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σημαίνουν ότι θα αναγκαστεί να κόψει τον ομφάλιο λώρο της συγκυβέρνησής με την τουρκική ακροδεξιά, και θα συμμαχήσει με άλλες πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες θα του εξασφαλίσουν την παραμονή στην εξουσία;

Οι απόψεις για τα παραπάνω ερωτήματα ποικίλουν. Πολλές φορές είναι αλληλοσυγκρουόμενες. Συχνά, οι απαντήσεις που δίδονται, εξαρτώνται από την πολιτική τοποθέτηση του τάδε ή του δείνα αναλυτή, ανάλογα εάν είναι «συμπολιτευόμενος» με τον Τούρκο πρόεδρο ή «αντιπολιτευόμενος».

Βέβαιον είναι, πάντως, ότι ο Ερντογάν είναι προνομιακός συνομιλητής όλων των ηγετών των μεγάλων χωρών παγκοσμίως.

Όλα δείχνουν, επίσης, πως, παρά τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει εντός της Τουρκίας, εξακολουθεί να είναι ο ρυθμιστής των εξελίξεων, αν και αρκετοί πιστεύουν ότι τα περιθώρια πολιτικών ελιγμών του έχουν στενέψει, ενώ ορισμένοι, μάλιστα, φτάνουν στο σημείο να εκφράσουν τον «ευσεβή πόθο» ή την πεποίθηση ότι πιθανώς θα ανατραπεί.

Ως εκ τούτου, και με δεδομένη τη μόνιμη τακτική της Τουρκίας να εξάγει τα εσωτερικά προβλήματά της, ουδείς μπορεί να αποκλείσει την εκδήλωση νέων «περιπετειών», ειδικά στην ευρύτερη γειτονιά μας. Κάτι, πάντως, που, προς το παρόν, έχει «παγώσει» σε αναμονή των εξελίξεων στις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις και στην επαναπροσέγγιση ΕΕ – Τουρκίας.

Δημοσκοπήσεις

Μπορεί, λοιπόν, η εικόνα που θέλει να προβάλλει η Άγκυρα διεθνώς, να είναι αυτή της μεγάλης περιφερειακής υπερδύναμης, αλλά τα προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί στο εσωτερικό της χώρας είναι εξαιρετικά πολλά και σοβαρά.

Κάτι, ωστόσο, που δεν σημαίνει ότι η Τουρκία δεν έχει αυξήσει το ειδικό γεωπολιτικό και οικονομικό βάρος της διεθνώς, ειδικά τα τελευταία χρόνια.

Από τις δημοσκοπήσεις, όμως, προκύπτει η ραγδαία αυξανόμενη δυσαρέσκεια και απογοήτευση μεταξύ των πολιτών.

Σε δημοσίευμα της ισραηλινής ιστοσελίδας, Israel Hayom, αναφέρεται ότι από έρευνα του ινστιτούτου, ΜΑΚ, για την πολιτική κατάσταση της Τουρκίας, προέκυψε ότι:

-Τουλάχιστον 49% των Τούρκων πολιτών είναι υπέρ της επίσπευσης των εκλογών, οι οποίες είναι προγραμματισμένες για τις 25 Ιουνίου του 2023, ενώ ίδιο ποσοστό 49% διαφωνεί με τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών.

-Τουλάχιστον το 73%, απαντώντας στην ερώτηση «πόσο ευχαριστημένοι είστε από την ζωή σας», απάντησε ότι δεν είναι ευχαριστημένοι. Κάτι που δείχνει μια ακόμη σοβαρή σπαζοκεφαλιά για τον Τ.Ερντογάν.

-Το 46% δήλωσε ότι πιστεύει πως η εκλογή Μπάϊντεν του θα αποβεί εις βάρος της Τουρκίας. Κάτι που σημαίνει ότι οι Τούρκοι ανησυχούν για τις αμερικανο-τουρκικές σχέσεις υπό τη νέα κυβέρνηση στις ΗΠΑ.

Συμμαχία ακροδεξιών – Ερντογάν

Πρόφατα, το γερμανικό ΜΜΕ, Deutschlandfunk, προέβη σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα έρευνα για τις σχέσεις του Ταγίπ Ερντογάν με την τουρκική εθνικιστική ακροδεξιά, σημειώνοντας ότι «η επιρροή του υπερεθνικιστικού κόμματος, MHP, με το οποίο ο Τούρκος πρόεδρος κυβερνά από το 2018, είναι πλέον τόσο μεγάλη που σε μεγάλο βαθμό καθορίζει την πολιτική του Ερντογάν».

Στη δημοσίευμα παρατίθεται η ενδιαφέρουσα επισήμανση του δημοσιογράφου, Ρουσέν Σακίρ, που επί σειρά ετών παρακολουθεί την πορεία του Ερντογάν, ο οποίος δεν αποκλείει να προκύψουν νέα φαινόμενα από τις πολιτικές διεργασίες που συντελούνται σήμερα στην Τουρκία.

«Νομίζω ότι τα πράγματα δεν κυλούν τόσο ομαλά αυτή τη στιγμή μεταξύ Ερντογάν και Μπαχτσελί (σ.σ. επικεφαλής του ΜHP). Ο Ερντογάν προτίθεται να ανακοινώσει μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να βελτιώσει τις σχέσεις με την ΕΕ και τις ΗΠΑ, και γι’ αυτό αντιμετωπίζει προβλήματα με τον Μπαχτσελί», λέει ο Ρ.Σακίρ.

Από την άλλη πλευρά, όμως, ο Ερντογάν δεν έχει την πολυτέλεια να έχει προβλήματα με τον Μπαχτσελί, διότι η παραμονή του στην εξουσία, εξαρτάται από το μικρό κόμμα του Εθνικιστικού Κινήματος, το MHP.

Στον ρυθμό του ΜΗΡ

Μάλιστα, κατά τον δημοσιογράφο, Τσαν Ντουντάρ (Can Dündar), ο οποίος ζει αυτοεξόριστος στη Γερμανία, τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα. Ο Ερντογάν, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι πλέον στο έλεος των εθνικιστών.

«Όλοι πιστεύουν ότι ο Μπαχτσελί απλώς εξασφαλίζει την πλειοψηφία στον Ερντογάν», λέει. «Στην πραγματικότητα, όμως, τον έχει εξαναγκάσει να μετακινηθεί ιδεολογικά και είναι σε θέση να του υπαγορεύει τα πάντα: Ποιους υπουργούς θα βάλει στο Υπουργικό Συμβούλιο, ποιους συμβούλους θα απολύσει, σε ποιους μαφιόζους θα απονείμει χάρη.

Και αν ο Ερντογάν υπόσχεται τώρα μεταρρυθμίσεις, ο Μπαχτσελί μπορεί να τον εξαναγκάσει να καταπιεί τα λόγια του. Ο Μπαχτσελί και το μικρό κόμμα του έχουν όμηρο τον πιο ισχυρό άνδρα στην Τουρκία. Ο Ερντογάν κουβαλάει το τύμπανο, αλλά ο Μπαχτσελί δίδει τον ρυθμό».

«Κάνει ό,τι τον βολεύει»

Αντίθετη είναι η άποψη του ο Αμερικανού ειδικού σε θέματα Τουρκίας, Νίκολας Ντάνφορθ (Nicholas Danforth).

«Από την έναρξη της συμμαχίας του Ερντογάν με τον Μπαχτσελί -λέγει- οι αναλυτές διαφωνούν για το ποιός από τις δύο στην πραγματικότητα αποφασίζει. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι το MHP ελέγχει τον Ερντογάν.

Άλλοι, όπως εγώ, υποστηρίζουν ότι ο Ερντογάν εξακολουθεί να αποφασίζει και πως τον βολεύει ότι ο Μπαχτσελί πιέζει δημοσίως προς μια ακραία πολιτική, όπως το να τεθεί εκτός νόμου το κουρδικό κόμμα, καθώς και να ακολουθεί η Αγκυρα επιθετική στάση κατά της Δύσης».

Πανίσχυρος σουλτάνος ή ισορροπιστής;

Ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, σημειώνει η Deutschlandfunk, δεν είναι γνωστός εκτός Τουρκίας, αν και βρίσκεται στην πολιτική πολύ περισσότερο καιρό απ’ ό,τι τον Ερντογάν.

Ο 73χρονος πολιτικός δεν ταξιδεύει ποτέ στο εξωτερικό, με εξαίρεση το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, ενώ αποφεύγει το προσκήνιο.

Αυτό μερικές φορές δυσκολεύει τους αναλυτές στο εξωτερικό να αντιληφθούν ξεκάθαρα την πραγματική ισορροπία ισχύος εντός της Τουρκίας, εξηγεί ο πολιτικός επιστήμονας, Χαλίλ Καραβελί (Halil Karaveli), συγγραφέας του βιβλίου «Γιατί η Τουρκία είναι αυταρχική».

«Πολλοί -λέει- πιστεύουν ότι όλα στην Τουρκία καθορίζονται από τον Ερντογάν, ότι είναι ένας πανίσχυρος σουλτάνος. Αλλά αυτό είναι λάθος και ήταν πάντοτε λάθος. Ο Ερντογάν ανέκαθεν στηριζόταν σε άλλες δυνάμεις για να κυβερνήσει».

Προηγουμένως, ήταν οι επονομαζόμενοι Γκιουλενιστές, οι οπαδοί του ιεροκήρυκα, Φετουλάχ Γκιουλέν (Fethullah Gülen), οι οποίοι στήριζαν τον Ερντογάν στην εξουσία επί μία δεκαετία, από τότε που έγινε πρωθυπουργός, το 2003, έως και την διακοπή των σχέσεών τους, το 2013.

«Όταν το AKP έχασε την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία, τον Ιούνιο του 2015, ο Ερντογάν οδηγήθηκε σε συνεργασία με τον Μπαχτσελί και το MHP, κάτι που τον βοήθησε να κερδίσει την πλειοψηφία στις επόμενες εκλογές του Νοεμβρίου 2015», αναφέρει ο Αϊκάν Ερντεμίρ (Aykan Erdemir), πρώην βουλευτής που εργάζεται τώρα για την δεξαμενή σκέψης της Ουάσιγκτον, FDD. Και προσθέτει: «Έκτοτε, ο Ερντογάν εξαρτάται από τον Μπαχτσελί, προκειμένου να εξασφαλίζει την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία».

Αυτό λειτουργούσε μέχρι τώρα. Με την υποστήριξή του, ο Ερντογάν κατόρθωσε να κερδίσει το δημοψήφισμα για την εισαγωγή του Προεδρικού Συστήματος το 2017 και να επανεκλεγεί πρόεδρος το 2018.

Στις κοινοβουλευτικές εκλογές, πάντως, το MHP μόλις και μετά βίας καταφέρνει να ξεπερνά το εκλογικό όριο του 10%.

Ωστόσο, μετά τις τελευταίες εκλογές, δεν χρειάζεται πλέον να ανησυχεί για την είσοδό του στη Βουλή. Η κυβέρνηση του Ερντογάν τροποποίησε τον εκλογικό νόμο, ούτως ώστε το MHP να μπορεί πλέον να μπαίνει στην Βουλή, χάρις στη διασύνδεση της εκλογικής λίστας του με αυτήν του ΑΚΡ. Και οι δύο πλευρές, λοιπόν, επωφελούνται από την συμμαχία, παρατηρεί ο Αϊκάν Ερντεμίρ.

Κατάληψη του κρατικού μηχανισμού

Ο Ερντογάν, όμως, πληρώνει τη συμφωνία με το MHP τόσο με πολιτικές παραχωρήσεις προς τους εθνικιστές, όσο και με θέσεις στον κρατικό μηχανισμό, λέει ο Α.Ερντεμίρ.

«Το MHP παραδοσιακά κυριαρχεί στους μηχανισμούς ασφαλείας στην Τουρκία», δηλαδή στο βαθύ τουρκικός κράτος. Μάλιστα, «χάρις στα πρόσφατα κύματα εκκαθαρίσεων στον κρατικό μηχανισμό, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, το 2016, και στον πολιτικό νεποτισμό, με την επαναστελέχωση αυτών των θέσεων, κατάφερε να διευρύνει τη θέση του στην τουρκική πολιτική σκηνή».

Είναι εντυπωσιακό πόσο στοχευμένα και γρήγορα κατέλαβαν οι υποστηρικτές του MHP βασικές θέσεις στον στρατό, τη Δικαιοσύνη και τη δημόσια διοίκηση και έχουν καταστεί αποφασιστική δύναμη, δηλώνει ο Καραβελί.

Και αυτό, προσθέτει, φτάνει μέχρι και την κυβέρνηση. Για παράδειγμα, ο υπουργός Άμυνας, Χουλούσι Ακάρ, πρέπει να ήταν πρόταση του Μπαχτσελί.

Φασιστική παρακρατική μηχανή δολοφόνων

Τι επιδιώκει, όμως, το MHP στους μοχλούς εξουσίας, ποιος είναι ο πολιτικός στόχος του;

«Το MHP είναι προϊόν του Ψυχρού Πολέμου. Ιδρύθηκε το 1969 από έναν πρώην αξιωματικό, ονόματι Αλπαρσαλάν Τουρκές (Alparslan Türkes). Αυτός ήταν συνταγματάρχης σε ειδική μονάδα, εκπαιδεύτηκε στις ΗΠΑ και είχε πιθανώς στενούς δεσμούς με την CIA. Η αποστολή του MHP ήταν να πολεμήσει την τουρκική Αριστερά, η οποία είχε δυναμώσει κατά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Το MHP ήταν κατά βάση μια φασιστική μαχητική ομάδα που σκότωνε αριστερούς φοιτητές, καθηγητές πανεπιστημίων και συνδικαλιστές», εξηγεί ο Καραβελί.

Ο στόχος έχει από καιρό επιτευχθεί και ξεπεραστεί από τα πράγματα -με σημαντική συμμετοχή των διαβόητων «Γκρίζων Λύκων», οι οποίοι ιδρύθηκαν ως η νεολαία του MHP και τρομοκρατούσαν τη χώρα τη δεκαετία του 1970 ενεργώντας ως τάγματα θανάτου.

Το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980 έδωσε την χαριστική βολή στο τουρκικό εργατικό και φοιτητικό κίνημα. Σήμερα δεν υπάρχει πλέον ένα κλασικό αριστερό κόμμα στην Τουρκία. Το MHP έχει πλέον διαφορετική αποστολή, λέει ο Καραβελί.

Από «φιλο-κούρδος», διώκτης

«Η νέα αποστολή του MHP από τη δεκαετία του 1990, και ειδικά σήμερα, είναι κατα των Κούρδων», προσθέτει ο Καραβελί.

Και συμπληρώνει: «Ακριβώς όπως το τουρκικό κράτος έβλεπε τότε την Αριστερά ως τον κύριο εχθρό του και χρησιμοποίησε το MHP ως όπλο για να την εξαλείψει, σήμερα είναι οι Κούρδοι που αποτελούν τον κύριο εχθρό του κράτους. Και πάλι είναι το MHP που χρησιμοποιείται εναντίον τους, αν και κάπως πιο διακριτικά και λιγότερο βάναυσα απ’ ό,τι εκείνη την εποχή. Το MHP είναι, για παράδειγμα, η ομάδα κρούσης του τουρκικού κράτους».

Πραγματικά, από τότε που το MHP συμμετέχει στην εξουσία, σημειώθηκε ριζική στροφή στην τουρκική πολιτική έναντι των Κούρδων. Επί χρόνια ο Ερντογάν τασσόταν υπέρ μιας ειρηνικής λύσης στο Κουρδικό, και είχε μάλιστα φτάσει πολύ κοντά.

Ακόμα και μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 2015, στις οποίες το AKP έχασε την πλειοψηφία, τα πάντα φαίνονταν πιθανά για μερικές εβδομάδες. Μάλιστα, υπό τον τότε πρόεδρό του, Σελαχατίν Ντεμιρτάς (Selahattin Demirtas), το φιλο-κουρδικό κόμμα, HDP, σκεφτόταν ακόμα και να υποστηρίξει μια κυβέρνηση μειοψηφίας του AKP, προκειμένου να σώσει την ειρηνευτική διαδικασία.

Αλλά τότε ο Ερντογάν αποφάσισε να συνεργαστεί με το MHP, και, έτσι σημερα, ο Ντεμιρτάς βρίσκεται πίσω από τα κάγκελα για πέμπτη χρονιά.

«Το πόσο ισχυρή είναι η επιρροή του MHP στην τουρκική πολιτική αποδεικνύεται ξεκάθαρα από τη στροφή που έκανε η Άγκυρα στο Κουρδικό. Τον Φεβρουάριο του 2015, τα τουρκικά στρατεύματα και η συρο-κουρδική πολιτοφυλακή, YPG, πολεμούσαν μαζί στον Ευφράτη. Κι’ όμως, στη συνέχεια, η Τουρκία όχι μόνο ποινικοποίησε την κουρδική αντιπολίτευση, αλλά κήρυξε και τους πρώην εταίρους στο YPG ως τρομοκρατική οργάνωση και εισέβαλε τρεις φορές στη Βόρεια Συρία», επισημαίνει ο Ερντεμίρ.

Να σημειωθεί πως η αλλαγή πολιτικής της Αγκυρας προκάλεσε στην Τουρκία υψηλό τίμημα στην εξωτερική πολιτική, αφού την έφερε σε σύγκρουση με τις ΗΠΑ, στη Βόρεια Συρία, όπου οι Αμερικανοί συμμάχησαν με τη συρο-κουρδική πολιτοφυλακή στην μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους.

Από «διεθνιστής», «εθνικιστής»

Η νέα πολιτική της τουρκικής κυβέρνησης φέρει ξεκάθαρα την υπογραφή του Μπαχτσελί και των εθνικιστών του, σχολιάζει ο Ερντεμίρ.

«Η πολιτική του Ερντογάν παλαιότερα ήταν αντι-εθνικιστική. Πάντοτε έδινε έμφαση στους διεθνιστικούς δεσμούς της μουσουλμανικής κοινότητας. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα η πολιτική του σε αυτό το ζήτημα δεν διαφέρει ούτε σε επίπεδο ρητορικής, ούτε στην πράξη από την γραμμή του MHP».

Περισσότεροι από 15.000 υποστηρικτές του κουρδικού κόμματος, HDP, έχουν συλληφθεί τα τελευταία πέντε χρόνια και το κύμα των συλλήψεων συνεχίζεται.

Βουλευτές έχασαν την ασυλία τους και φυλακίστηκαν. Εκλεγμένοι Δήμαρχοι του HDP αντικαταστάθηκαν από εκλεκτούς της Άγκυρας.

Ο Μπαχτσελί απαιτεί να τεθεί εκτός νόμου το HDP.

«Το MHP το πιέζει, αλλά ο Ερντογάν είναι αντίθετος, επειδή επιδιώκει την προσέγγιση με την ΕΕ και με τις ΗΠΑ, γιατί χρειάζεται την οικονομική υποστήριξη από τη Δύση», δηλώνει ο πολιτικός επιστήμονας, Καραβελί.

Δημοκρατία – ανθρώπινα δικαιώματα

Στο μεταξύ, εδώ και εβδομάδες ο Ερντογάν ανακοινώνει ότι θα προβεί σε μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, τίποτα δεν έχει συμβεί μέχρι στιγμής.

Αντίθετα, όταν ένας σύμβουλός του ζήτησε πρόσφατα δημοσίως να ξεκινήσει η φάση των μεταρρυθμίσεων με την απελευθέρωση του Ντεμιρτάς, εξωθήθηκε σε παραίτηση την επόμενη μέρα, υπό την πίεση του MHP, όπως εικάζεται στην Άγκυρα.

Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι ο Ερντογάν τις τελευταίες εβδομάδες ήλθε σε επαφή με τις ηγεσίες πολλών μικρότερων κομμάτων του συντηρητικού πολιτικού φάσματος, προφανώς για να διερευνήσει την προθυμία τους να συνεργαστούν.

«Κύκλοι της αντιπολίτευσης πιστεύουν ότι η συμμαχία του Ερντογάν με το MHP φτάνει στο τέλος της και ότι ο Ερντογάν, υποσχόμενος μεταρρυθμίσεις, αναζητά νέους συμμάχους. Οι πηγές μου στην αντιπολίτευση θεωρούν ότι οι ανακοινώσεις του Ερντογάν συνιστούν προσπάθεια να απεξαρτηθεί από τον Μπαχτσελί. Αλλά αυτό δεν μπορεί να το κάνει μόνος του, καθώς εξαρτάται πάρα πολύ από αυτόν. Αυτοί οι κύκλοι της αντιπολίτευσης θέλουν να βοηθήσουν τον Ερντογάν να βγει από το αδιέξοδο, ώστε να μπορέσει να επιστρέψει σε δημοκρατικό έδαφος», δηλώνει ο δημοσιογράφος Ρουσέν Τσακίρ (Rusen Cakir) στο διαδικτυακό κανάλι του, Medyascope.

Γι’ αυτό ακριβώς το MHP πιέζει για απαγόρευση του κουρδικού κόμματος, υποστηρίζει ο Καραβελί, προκειμένου να αποτρέψει τέτοιες πρωτοβουλίες και να δέσει τον Ερντογάν στην γραμμή του.

Βυζαντινές ίντριγκες

Όσον αφορά τις πολιτικές διεργασίες στην γείτονα, ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι επισημάνσεις που έκανε ο διακεκριμένος Τούρκος ακαδημαϊκός, ο οποίες εργάστηκε για τη φιλία και τη συνεργασία Ελλάδας και Τουρκίας, Κεμάλ Κιριστσί, μιλώντας στην εφημερίδα, «Καθημερινή».

«Ο Ερντογάν -εξήγησε- έκανε πρόσφατα συναντήσεις με πολιτικούς που προέρχονται από το Milli Gorus (σ.σ πρόκειται για την Εθνική Προοπτική πολιτικο-θρησκευτικό κίνημα που ίδρυσε το 1967 ο ιδρυτής του πολιτικού Ισλάμ, Νετσμετίν Ερμπακάν 1926-2011, ο οποίος διατέλεσε πρωθυπουργός της Τουρκίας την περίοδο 1996 – 97).

Οι προσπάθειες απόσπασης της Μεράλ Ακσενέρ, της προέδρου του Καλού Κόμματος (ΙΥΙ) από το μπλοκ της αντιπολίτευσης (σ.σ. το ΙΥΙ είναι εθνικιστικό φιλελεύθερο κοσμικό κόμμα) υποδηλώνουν ότι διερευνά τις πιθανότητες να αντικαταστήσει τις σημερινές συμμαχίες του με άλλες.

Αναγνωρίζει ότι η Τουρκία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στην οικονομία και στο κράτος δικαίου που πρέπει να αντιμετωπιστούν, αλλά ταυτόχρονα ενδιαφέρεται για την παραμονή του στην εξουσία.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μειώνεται η δημοτικότητά του, ενώ τα ποσοστά του κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, ΑΚΡ, υποχωρούν αισθητά. Επίσης ακούγεται ότι υπάρχουν αυξανόμενες αντιρρήσεις στο ΑΚΡ σχετικά με τη συμμαχία (σ.σ με το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί).

Η δαμόκλειος σπάθη επάνω από τον Ερντογάν εντοπίζεται στο ενδεχόμενο νέα κόμματα που προέρχονται από το ΑΚΡ, όπως το Gelecek, το Κόμμα του Μέλλοντος του Αχμέτ Νταβούτογλου και το Deva, το Κόμμα Δημοκρατίας και Προόδου του Αλί Μπαμπατζάν, να προσελκύσουν αυξανόμενο αριθμό ψηφοφόρων του ΑΚΡ εάν ο Ερντογάν δεν αποστασιοποιηθεί από τη συμμαχία του (σ.σ με τον Μπαχτσελί).

Εάν μπορέσει να κάνει αυτή τη στροφή τότε θα εξασθενίσει σημαντικά μια ήδη αδύναμη αντιπολίτευση. Πρόκειται για μια βυζαντινή πολιτική που επικεντρώνεται στον στόχο της διατήρησης στην εξουσία».

Από «πράκτορες« της CIA, αντιαμερικάνοι

Το MHP επιδιώκει κυρίως να αποτρέψει την προσέγγιση με τη Δύση, λέει ο Καραβελί στην Deutschlandfunk, ειδικά με τις ΗΠΑ. Και αυτό είναι κάτι που παρατηρείται πρώτη φορά στα χρονικά.

«Η δεξιά πτέρυγα των Τούρκων εθνικιστών, την οποία αντιπροσωπεύει το MHP, ήταν πάντοτε φιλοδυτική.

Τασσόταν εναντίον της ΕΣΣΔ και του κομμουνισμού, επειδή, κατά μία έννοια, είχε ιδρυθεί από τη CIA. Αλλά καθώς οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τους Κούρδους στη Συρία, οι Τούρκοι εθνικιστές έχουν γυρίσει την πλάτη τους στην Αμερική.

Θεωρούν πλέον τις ΗΠΑ απειλή για την Τουρκία, όπως παλαιότερα ήταν η Σοβιετική Ένωση, και τηρούν αντι-αμερικανική στάση».

Ανάμεσα στη Δύση και τους εθνικιστές

Τώρα ο Ερντογάν είναι στριμωγμένος μεταξύ Μπαχτσελί και Δύσης -μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση, παρατηρεί ο Καραβελί.

«Είναι ένα εντυπωσιακό παιχνίδι μεταξύ Μπαχτσελί και Ερντογάν, από το οποίο εύλογα ανακύπτει το ερώτημα: Εάν ο Ερντογάν δεν κάνει ό,τι θέλει ο Μπαχτσελί στο Κουρδικό, δηλαδή αυτό που θέλουν οι μηχανισμοί κρατικής ασφάλειας, τι θα κάνουν οι μηχανισμοί αυτοί με τον Ερντογάν;

Εκτιμώ ότι κάτι θα συμβεί στην Τουρκία στο εγγύς μέλλον. Ισως δολοφονίες ή παρόμοια περιστατικά. Κάτι που θα δημιουργήσει κακή εικόνα για τον Ερντογάν στην Δύση. Διότι εάν συμβεί κάτι κακό στην Τουρκία, τότε θα φταίει αυτόματα ο Ερντογάν, και κανείς δεν θα βλέπει ότι στην πραγματικότητα είναι ο Μπαχτσελί που κινεί τα νήματα».

Νταβούτογλου: Δεν κρατάει τα ηνία

Είναι μία ακραία εικασία, αλλά ο Καραβελί δεν είναι ο μόνος που την υιοθετεί. Σε παρόμοια προειδοποίηση προέβη και ο Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος ήταν επί χρόνια υπουργός Εξωτερικών του και πρωθυπουργός μέχρι το 2015. Ο ίδιος έχει εγκαταλείψει το AKP και έχει ιδρύσει ένα νέο κόμμα που αντιπολιτεύεται τον Ερντογάν.

Ο πρόεδρος δεν κρατά πλέον τα ηνία, ανέφερε ο Νταβούτογλου σε τηλεοπτική του συνέντευξη.

«Ο Ερντογάν βρίσκεται υπό τις εντολές δυνάμεων των μηχανισμών ασφαλείας», είπε. Δηλαδή, του βαθέως κράτους -και παρακράτους- της Τουρκίας.

«Έχουν -πρόσθεσε- την ίδια τακτική με τους Γκιουλενιστές στο παρελθόν: Στέκονται πίσω από τον Ερντογάν και πυροβολούν πάνω από τον ώμο του για να χτυπήσουν τον στόχο τους. Εξωτερικά φαίνεται σαν να ηγείται της χώρας ο Ερντογάν. Σήμερα οι δυνάμεις των μηχανισμών ασφαλείας στέλνουν τον Ερντογάν για να μαζέψει ψήφους, αλλά την χώρα την κυβερνούν αυτοί».

Ο Νταβούτογλου προειδοποίησε ότι αυτό δεν θα αποβεί καλό στον Ερντογάν σε βάθος χρόνου.

«Αυτές οι δυνάμεις θέλουν να δημιουργήσουν ένα αυταρχικό καθεστώς και να αποκόψουν την Τουρκία από τη Δύση. Για να το επιτύχουν, θα κάνουν το ίδιο που έκαναν οι Γκιουλενιστές με την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016. Θα προσπαθήσουν να εξουδετερώσουν τον Ερντογάν και να αναλάβουν οι ίδιοι την χώρα. Τον προειδοποίησα όταν εισήγαγε το Προεδρικό Σύστημα ότι θα χάσει τον έλεγχό του».

Επιδέξιος «παίκτης»

Ωστόσο, δεν πιστεύουν όλοι οι παρατηρητές ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα χάσει την μονομαχία με τον Μπαχτσελί.

«Ακόμα κι αν, κατά τη γνώμη πολλών παρατηρητών, το MHP έχει συγκεντρώσει αρκετή δύναμη για να υπαγορεύσει τους όρους του στον Ερντογάν, δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πόσο επιδέξια έχει παρακάμψει και εξαλείψει ο Τούρκος πρόεδρος προηγούμενους εταίρους του. Θα ήταν λάθος να υποτιμήσουμε τον Ερντογάν», τονίζει ο Ερντεμίρ.

Όμως, ακόμη κι αν ο Ερντογάν κερδίσει αυτήν την μάχη εξουσίας, ο Μπαχτσελί και οι ακροδεξιοί εξτρεμιστές έχουν τα τελευταία πέντε χρόνια αφήσει σημαντικό αποτύπωμα στην Τουρκία και στον πρόεδρό της, φοβάται ο Ν.Ντάνφορθ. Και αυτό θα έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες για τις σχέσεις με τη Δύση.

«Κατά τη γνώμη μου, ο πραγματικός κίνδυνος είναι ότι ο Ερντογάν έχει οικειοποιηθεί την κοσμοθεωρία του MHΡ. Νιώθει προδομένος από όλους όσους τον συμβούλευαν να συνεργαστεί με τους Γκιουλενιστές, τους Κούρδους και την Δύση, ενώ το MHP τον προειδοποιούσε πάντοτε να μην το κάνει. Ό,τι κι αν συμβεί από εδώ και πέρα, φοβάμαι ότι ο εθνικισμός, ο οποίος ένωσε τον Ερντογάν με το MHP, δεν θα εξαφανιστεί, και θα κάνει δύσκολη τη ζωή για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη για πολύ καιρό ακόμα».

Υπάρχει και η άλλη μισή Τουρκία

Τέλος, ο Τούρκος δημοσιογράφος, Τσαν Ντουντάρ, πρώην διευθυντής της εφημερίδας, Cumhuriyet, που είχε μηνυθεί από τον Τούρκο πρόεδρο το 2015 λόγω των ρεπορτάζ του, όπου αποκάλυπτε τη μεταφορά όπλων από τη MIT στους τζιχαντιστες, στη Συρία, είπε στην εφημερίδα «Real News» ότι για πρώτη φορά εδώ και 19 χρόνια οι δημοσκοπήσεις δείχνουν το ΑΚΡ τόσο χαμηλά κοντά στο 30%.

Για πρώτη φορά ο Ερντογάν έχει υπολογίσιμους αντιπάλους. Ο Δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, αλλά και ο Δήμαρχος της Αγκυρας, Μανσούρ Γιαβάς, έχουν την ίδια δημοτικότητα με αυτόν.

Αυτήν την περίοδο βρισκόμαστε κοντά στην έξοδο από το τούνελ δηλώνει ο πρώην διευθυντής της Cumhuriyet. Κανείς δεν ξέρει πώς θα έρθει το τέλος της σκοτεινής εποχής του Ερντογάν. Οι εκλογές είναι σε τρία χρόνια. Αλλά κανείς στην Τουρκία δεν πιστεύει πως θα διατηρήσει την εξουσία για τρία ακόμα χρόνια, προσθέτει, παρουσιάζοντας μια εντελώς διαφορετική εικόνα από αυτήν που υπάρχει όσον αφορά την αποδοχή του Ερντογάν.

Στην Ευρώπη ξέρουν μόνο την Τουρκία του Ερντογάν, όμως υπάρχει και μια άλλη Τουρκία που υπερασπίζεται τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την κοσμικότητα. Μιλάμε σχεδόν για τον μισό πληθυσμό της Τουρκίας, όμως η φωνή του δεν ακούγεται δεν έχει τα μέσα να πείσει την ΕΕ ότι ο Ερντογάν πλησιάζει στο τέλος του, καταλήγει ο Ντουντάρ.