Τουρκία: Η κρίση φέρνει ανασχηματισμό – Γιατί ο Ερντογάν θέλει νέα ΥΠΕΞ την Τανσού Τσιλέρ

Πυκναίνουν οι φήμες για ανασχηματισμό που ξεκίνησαν μετά την κατάρρευση του χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης και την πτώση σε ιστορικά χαμηλά της τουρκικής λίρας. Πράγματι εδώ και μία εβδομάδα, ο Ταγίπ Ερντογάν εμφανίζεται ιδιαίτερα στριμωγμένος.

Η πανδημία, η ανεργία, οι μαζικές διαδηλώσεις και η φτωχοποίηση του λαού απαιτούν έναν κάποιο πολιτικό ελιγμό. Αν αυτός θα είναι ένας δομικός ανασχηματισμός ή μία-δύο αλλαγές που θα αποτελέσουν κάτι σαν λίφτινγκ της κυβέρνησης, θα φανεί σύντομα. Ο Τούρκος πρόεδρος εμφανίζεται διατεθειμένος να αλλάξει και τον υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Έτσι ελπίζει να σηματοδοτήσει μία νέα εποχή στις παγωμένες σχέσεις του με την Ουάσινγκτον.

Έκπληξη αποτέλεσε το όνομα της Τανσού Τσιλέρ για πιθανή αντικαταστάτρια του Τσαβούσογλου. Η γνωστή και ως «πρωθυπουργός των Ιμίων» έχει ζήσει και σπουδάσει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Δεν είναι μυστικό ότι διατηρεί καλές σχέσεις με την Ουάσινγκτον και το εκεί λόμπι. Ενδεχομένως στο μυαλό του Τούρκου προέδρου αποτελέσει μια γέφυρα επικοινωνίας με την κυβέρνηση Μπάιντεν.

Πλέον, η Τσιλέρ

έχει αποσυρθεί από την πολιτική. Πήρε την απόφαση όταν το 2002 το κόμμα της δεν κατάφερε να μπει στη Βουλή. Παρ’ όλα αυτά, ήταν η πρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργός στη γείτονα χώρα, από το 1993 μέχρι και 1996. Τότε κατέρρευσε η κυβέρνησή της, μετά την αποχώρηση του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP). Στη συνέχεια διατέλεσε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών, όταν συγκυβέρνησε τον Μάρτιο του 1996 με το Κόμμα της Μητέρας Πατρίδας του Μεσούτ Γιλμάζ, ο οποίος ανέλαβε πρωθυπουργός. Η συνεργασία αυτή δεν μακροημέρευσε. Έναν χρόνο μετά ο Γιλμάζ αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Αν και οι δύο ηγέτες θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα παντοδύναμο δίδυμο, οι σχέσεις τους ήταν ανέκαθεν προβληματικές. Εντέλει, η κόντρα τους έπληξε την πολιτική πορεία και των δύο. Ο Γιλμάζ, ο οποίος πλέον έχει φύγει από τη ζωή, κατηγόρησε την Τσιλέρ για διαφθορά και σκοτεινές σχέσεις με τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας.

Σε μία από τις τελευταίες συνεντεύξεις της ζωής του, είχε καταγγείλει ότι πολλές από τις πυρκαγιές στα ελληνικά δάση την περίοδο 1995-1997, ήταν αποτέλεσμα εμπρησμών Τούρκων πρακτόρων της ΜΙΤ, μετά από εντολή της Τσιλέρ. Στην Ελλάδα το όνομά της έχει ταυτιστεί με την κρίση των Ιμίων.

Ήταν η περίοδος που η Τσιλέρ αντιμετώπιζε εσωτερικές πιέσεις, καθώς η τουρκική Βουλή είχε προκρίνει την έναρξη δικαστικής διερεύνησης των κατηγοριών για σκάνδαλα εναντίον της. Εκείνη επιχείρησε, λοιπόν, να προστατεύσει την εικόνα της σιδηράς κυρίας. Βγαίνοντας από το υπουργικό συμβούλιο είχε ξεστομίσει την ιστορική φράση: «Ο στρατός αυτός θα φύγει και η σημαία αυτή θα κατέβει!». Αναφερόταν στον ελληνικό στρατό και στην ελληνική σημαία. Την επόμενη ημέρα στην αίθουσα συσκέψεων ρώτησε τους συμβούλους της με ήρεμη φωνή: «Φίλοι μου, πείτε μου, αυτά τα Ίμια είναι δικά μας ή δεν είναι»; Στη συνέχεια στράφηκε προς το ναύαρχο Erkaya και του είπε: «Ναύαρχέ μου, αφού οι βραχονησίδες αυτές ανήκουν σε εμάς, τότε δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στα ελληνικά πλοία να κυκλοφορούν εκεί. Ως πρωθυπουργός, σας διατάζω να βουλιάξετε τα πλοία αυτά». Η αίθουσα πάγωσε. Τα υπόλοιπα ανήκουν πλέον στην ιστορία. Ενδεικτικό είναι ότι η Τσιλέρ δεν απαντούσε στις επίμονες κλήσεις του Μπιλ Κλίντον όσο διήρκεσε η επιχειρησιακή κρίση.

Τα σκάνδαλα πάντως καταπόντισαν την πολιτική της καριέρα. Ο σύζυγός της επίσης κατηγορήθηκε για διαφθορά. Το όνομά της συνδέθηκε ακόμα και με εμπορία ναρκωτικών. Σε μία δίκη στη Γερμανία αναμίχθηκε ευθέως σε υπόθεση διακίνησης ναρκωτικών, όταν στη Φρανκφούρτη, δικαστική απόφαση της εποχής είχε υποστηρίξει ότι η τουρκική μαφία των ναρκωτικών είχε μεγάλη επιρροή στους κυβερνητικούς κύκλους της Τουρκίας, η οποία έφτανε έως την τότε υπουργό Εξωτερικών Τσιλέρ. Τουρκικό δικαστήριο έκρινε ένοχο το σύζυγο της πρώην πρωθυπουργού Τσιλέρ για παραπλάνηση της επιτροπής του Κοινοβουλίου, που έκανε έρευνες σχετικά με την περιουσιακή κατάσταση του ζεύγους.

Κατά την ίδια πηγή, το δικαστήριο καταδίκασε τον Οζέρ Τσιλέρ σε πέντε μήνες φυλάκιση, μετέτρεψε την ποινή σε μικρό χρηματικό πρόστιμο 1,9 εκατομμυρίων τουρκικών λιρών και την ανέστειλε για πέντε χρόνια. Νωρίτερα, ο εισαγγελέας είχε ζητήσει ποινή φυλάκισης από πέντε έως οκτώ χρόνια.

Το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι ο Οζέρ Τσιλέρ παρουσίασε στην επιτροπή του Κοινοβουλίου πλαστές μεταφράσεις εγγράφων για την ακίνητη περιουσία του ζεύγους στις ΗΠΑ.

Σε ψηφοφορία που είχε γίνει στο Κοινοβούλιο, αποφασίστηκε να γίνουν και άλλες ανακρίσεις σχετικά με την περιουσιακή κατάσταση του Οζέρ και της Τανσού Τσιλέρ. Η τελευταία αρνήθηκε ότι διέπραξε οτιδήποτε το επιλήψιμο και διατύπωσε παρόμοιες κατηγορίες από την πλευρά της σε βάρος του πρωθυπουργού Μεσούτ Γιλμάζ, με αποτέλεσμα το νομοθετικό Σώμα να εγκρίνει τη διεξαγωγή ανακρίσεων και σε βάρος του.

Δίχως αμφιβολία, το όνομα της Τσιλέρ αποτελεί το κερασάκι στην τούρτα, αλλά δεν είναι το μοναδικό που ακούγεται. Ο εκπρόσωπος της Τουρκικής Προεδρίας Ιμπραήμ Καλίν επίσης «παίζει» για τη θέση του νέου υπουργού Εξωτερικών. Άλλοι αναφέρονται και στον γαμπρό του Ερντογάν Μπεράτ Αλμπαϊράκ. Να θυμίσουμε ότι, τον είχε καρατομήσει ο ίδιος. Γράφεται ότι αυτός προορίζεται για το υπουργείο Ενέργειας.