Έκθεση Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2020: Καμπανάκι για συσσώρευση υποθέσεων στα ελληνικά δικαστήρια

Τον κώδωνα του κινδύνου για συσσώρευση εκκρεμών υποθέσεων ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων, επισημαίνει σε έκθεση του περασμένου έτους (2020) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Παράλληλα, διαπιστώνει πως το επίπεδο της εκλαμβανόμενης ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης βαίνει μειούμενο ενώ διατυπώνει ενστάσεις και για τον τρόπο επιλογής της ηγεσίας της Δικαιοσύνης.

 «Το σύστημα απονομής δικαιοσύνης της Ελλάδας εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις όσον αφορά τη συνολική του αποδοτικότητα» κάτι που σημαίνει ότι  «η Ελλάδα αντιμετωπίζει σαφή κίνδυνο δημιουργίας νέων συσσωρευμένων υποθέσεων», επισημαίνουν οι συντάκτες της έκθεσης αναφερόμενοι σε στατιστικά στοιχεία διετίας 2017 και 2018 για το χρόνο εκδίκασης των υποθέσεων που έφτασαν στα ελληνικά δικαστήρια.

Μεταξύ άλλων στην έκθεση αναφέρονται χαρακτηριστικά τα εξής: «Οι στατιστικές για τη δικαιοσύνη δείχνουν ότι, ιδίως, το σύστημα των πολιτικών δικαστηρίων εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις όσον αφορά την αποδοτικότητά του, καθώς ο χρόνος που απαιτείται για την εκδίκαση των αστικών και των εμπορικών υποθέσεων αμφισβητούμενης δικαιοδοσίας σε πρώτο βαθμό αυξήθηκε εκ νέου (559 ημέρες το 2018 σε σύγκριση με 479 ημέρες το 2017). Το 53 % του ευρέος κοινού θεωρεί ότι η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης είναι αρκετά καλή και πολύ καλή, ποσοστό που τα τελευταία χρόνια βαίνει μειούμενο». 

Σε ό,τι αφορά στον τρόπο επιλογής της ηγεσίας των Ανωτάτων Δικαστηρίων από το υπουργικό συμβούλιο, η έκθεση αναφέρει: «Έχει ασκήσει κριτική η ομάδα χωρών κατά της διαφθοράς (GRECO) του Συμβουλίου της Ευρώπης, αλλά μέχρι σήμερα η Ελλάδα δεν έχει τροποποιήσει το σχετικό πλαίσιο, καθώς ο τρόπος διορισμού στις εν λόγω θέσεις δικαστικών λειτουργών προβλέπεται στο Σύνταγμα, τυχόν αλλαγή του θα απαιτούσε συνταγματική αναθεώρηση».

Επιπρόσθετα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει τον κίνδυνο στο δικαστικό σύστημα της χώρας να συσσωρεύουν εκκρεμείς προς εκδίκαση υποθέσεις, καθώς όπως διαπιστώνουν οι συντάκτες της έκθεσης η παραγωγικότητα των πρωτοβάθμιων δικαστηρίων μειώθηκε όσον αφορά στο ποσοστό διεκπεραίωσης των αστικών και εμπορικών υποθέσεων (86,3 % το 2018 σε σύγκριση με 96,0 % το 2017). Αντίστοιχα προβλήματα, σύμφωνα με την   έκθεση διαπιστώθηκαν και στη ποινική δικαιοσύνη, σε αντίθεση με τα διοικητικά δικαστήρια που συνέχισαν να βελτιώνουν τις επιδόσεις του, διατηρώντας υψηλό ποσοστό επίλυσης (163,5 % το 2018).  Πάντως, τόσο ο χρόνος που απαιτείται για την επίλυση των διοικητικών υποθέσεων σε πρώτο βαθμό (601 ημέρες το 2018) όσο και ο αριθμός των εκκρεμών υποθέσεων παραμένουν συγκριτικά υψηλοί, σύμφωνα με την έκθεση.

Στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής γίνεται αναφορά και στο αδίκημα της δωροδοκίας.  «Πραγματοποιήθηκε πρόσφατη αναθεώρηση της ποινικής νομοθεσίας και σχεδιάζονται ορισμένες περαιτέρω τροποποιήσεις. Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα προέβη σε σειρά ενεργειών για την αναθεώρηση του νομοθετικού πλαισίου της για την καταπολέμηση της διαφθοράς, την ποινικοποίηση πράξεων διαφθοράς και την επιβολή αναλογικών και αποτρεπτικών κυρώσεων» αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση για το θέμα αυτό και προσθέτει: «Τον Νοέμβριο του 2019 καταργήθηκαν τροποποιήσεις που ψηφίστηκαν τον Ιούνιο του 2019, με τις οποίες το αδίκημα της ενεργητικής δωροδοκίας είχε υποβαθμιστεί σε πλημμέλημα και είχαν μειωθεί οι σχετικές κυρώσεις. Η κατάργηση αυτή ήρθε σε συνέχεια ανησυχιών που εκφράστηκαν από την ομάδα χωρών κατά της διαφθοράς (GRECO) και τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), που εξέδωσαν επίσης σειρά σχετικών συστάσεων. Ωστόσο, λόγω της αρχής της lex mitior  που εφαρμόζεται στο ελληνικό ποινικό δίκαιο, ορισμένες εκκρεμείς υποθέσεις θα επηρεαστούν λόγω της σύντμησης του χρόνου παραγραφής ή λόγω των ηπιότερων ποινών»