«Ουρές» για το νέο «Εξοικονομώ», αλλά μένουν απλήρωτοι οι «παλιοί»

Τη δυνατότητα αύξησης του προϋπολογισμού για το «Εξοικονομώ» εξετάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, προκειμένου να ενταχθούν περισσότερες αιτήσεις. Το κονδύλι των 632.000.000 ευρώ έχει υπολογιστεί για την κρατική επιδότηση σε 50.000 νοικοκυριά, οι αιτήσεις, όμως, που υποβλήθηκαν φθάνουν τις 105.000.

• Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο

Την ίδια στιγμή οι μεγάλες ανατιμήσεις των υλικών επηρεάζουν το σύνολο των δημοσίων και ιδιωτικών έργων, μεταξύ των οποίων και το «Εξοικονομώ», γεγονός που καθυστερεί τόσο την υλοποίηση παρεμβάσεων του προηγούμενου κύκλου όσο και την έναρξη των έργων του νέου προγράμματος για την ενεργειακή αναβάθμιση ιδιωτικών κατοικιών.

14 μήνες απλήρωτοι

Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη αν αναλογιστεί κανείς πως για τη μεγάλη πλειονότητα των δικαιούχων του «Εξοικονομώ – Αυτονομώ», είτε είναι ιδιοκτήτες των ακινήτων είτε μηχανικοί ή επαγγελματίες, το ποσόν δεν έχει αποπληρωθεί. Περίπου 14 μήνες μετά την ολοκλήρωσή του έχει πληρώσει μόνο το 9% των δικαιούχων, για το 5% των αιτήσεων επίκειται η εκταμίευση των κινήτρων, ενώ άλλο ένα 8% των αιτήσεων βρίσκεται στο στάδιο της διενέργειας ελέγχου δικαιολογητικών και τελικής εκταμίευσης. Ολα αυτά προβληματίζουν την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που αναζητά επιπλέον κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και από εθνικούς πόρους, προκειμένου να ενισχύσει όσο το δυνατόν περισσότερα νοικοκυριά.

Τι λέει ο Σκρέκας

«Υπάρχει υπερβολική ζήτηση για το “Εξοικονομώ”. Είχαμε υπολογίσει έναν προϋπολογισμό για την κρατική επιδότηση της τάξεως των 632.000.000 ευρώ, που φτάνει για 50.000 κατοικίες να αναβαθμιστούν ενεργειακά, και συνολικά έχουν καταθέσει αίτηση 100.000 νοικοκυριά. Ερευνούμε τη δυνατότητα να αυξήσουμε τον προϋπολογισμό για να εντάξουμε όσο το δυνατόν περισσότερους, πάνω από τους 50.000» δήλωσε πριν από λίγες ημέρες ο Κώστας Σκρέκας, δίνοντας το στίγμα των προθέσεων του υπουργείου.

Προβλήματα

Παράλληλα, αναζητείται λύση για τις χιλιάδες αιτήσεις που υποβλήθηκαν, μεν, εντός της προθεσμίας, οι μηχανικοί, όμως, δεν κατάφεραν να ανεβάσουν έγκαιρα στην πλατφόρμα κάποια δικαιολογητικά. Βασική αιτία ήταν τα πολλά προβλήματα που παρουσίασε η διαδικασία έκδοσης Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης μέσω της σχετικής πλατφόρμας buildingcert.gr. Εκτιμάται ότι περίπου 20.000 αιτήσεις βρίσκονται σε εκκρεμότητα και το υπουργείο ψάχνει τον τρόπο για να μην αποκλειστούν από το πρόγραμμα. Το πιθανότερο σενάριο είναι να ανοίξει για λίγες ημέρες η πλατφόρμα, προκειμένου να δοθεί η ευκαιρία στους μηχανικούς να ολοκληρώσουν αυτές τις αιτήσεις.

Μεγάλες καθυστερήσεις

Την ίδια στιγμή παρατηρούνται σημαντικές καθυστερήσεις στην αποπληρωμή των παρεμβάσεων που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προηγούμενου προγράμματος. Περίπου 14 μήνες μετά την ολοκλήρωσή του, το «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» έχει καταβάλει ολόκληρη την κρατική επιδότηση μόνο στο 9% των δικαιούχων. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία που παρέθεσε την προηγούμενη εβδομάδα στη Βουλή ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκος Ταγαράς, απαντώντας σε σχετική ερώτηση του αρμόδιου τομεάρχη του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτη Φάμελλου. «Υπήρξαν πράγματι καθυστερήσεις και ειδικά στην έναρξη του προγράμματος που συζητάμε, οι οποίες βελτιώθηκαν, διορθώθηκαν και τώρα εξελίσσονται με ρυθμούς ικανοποιητικούς σε σχέση με το παρελθόν» υπογράμμισε ο υφυπουργός.

Σύμφωνα με τον κ. Ταγαρά, στο πρόγραμμα, συνολικού προϋπολογισμού άνω του 1 δισ. ευρώ, εγκρίθηκαν 37.706 αιτήσεις. Από αυτές, ολοκληρώθηκαν επιτυχώς οι 3.427 και οι ωφελούμενοι πολίτες έλαβαν ήδη τα κίνητρα. Το συνολικό ύψος άμεσης ενίσχυσης ανέρχεται στο ποσό των 57.700.000 ευρώ και ο συνολικός δανεισμός στα 1.160.000 ευρώ.

Ο αριθμός των αιτήσεων που ολοκληρώθηκαν επιτυχώς και για τις οποίες επίκειται η εκταμίευση των κινήτρων στους ωφελούμενους πολίτες είναι 1.883. Το συνολικό ύψος άμεσης ενίσχυσης ανέρχεται στο ποσό των 32.200.000 ευρώ. Για 200 περίπου αιτήσεις εξ αυτών έχει ήδη πραγματοποιηθεί μεταφορά πόρων για την πληρωμή των κινήτρων άμεσης ενίσχυσης συνολικού ύψους 343.000.000 ευρώ. Η πληρωμή προβλέπεται να γίνει εντός των επόμενων ημερών.

Αναλύοντας τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει πως το 9% έχει ολοκληρώσει επιτυχώς το πρόγραμμα και έχει λάβει το πλήρες ποσό, για ένα 5% των αιτήσεων επίκειται η εκταμίευση των κινήτρων, ενώ το 8% των αιτήσεων βρίσκεται στο στάδιο της διενέργειας ελέγχου δικαιολογητικών και τελικής εκταμίευσης, με συνολικό ύψος ενίσχυσης 50.000.000 ευρώ. Από τις υπολειπόμενες 26.985, οι 8.757 έχουν λάβει προκαταβολές δανείου συνολικού ύψους 12.000.000 ευρώ και αυτές οι οποίες βρίσκονται σε φάση υπαγωγής, αλλά δεν έχουν προχωρήσει διότι υπάρχουν καθυστερήσεις ή λόγω έλλειψης δικαιολογητικών ή συμπλήρωσης επαφής ή επειδή υπάρχουν κενά στις δηλώσεις, είναι σε φάση υλοποίησης.

«Φρενάρουν» οι παρεμβάσεις λόγω ανατιμήσεων στα υλικά

Οι περιορισμένοι πόροι και οι καθυστερήσεις στην έκδοση του Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης δεν αποτελούν τα μοναδικά προβλήματα για το νέο «Εξοικονομώ». Πονοκέφαλο προκαλούν και οι συνεχείς ανατιμήσεις στα οικοδομικά υλικά, ανεβάζοντας το κόστος των παρεμβάσεων. Με δεδομένο, πάντως, ότι ακόμα δεν έχει καν ξεκινήσει η διαδικασία έγκρισης των αιτήσεων, οι ανατιμήσεις αγγίζουν αυτή τη στιγμή κυρίως όσους είχαν υπαχθεί στο προηγούμενο πρόγραμμα («Εξοικονομώ – Αυτονομώ») και δεν έχουν ολοκληρώσει τις παρεμβάσεις στις κατοικίες τους.

Οι σημερινές τιμές δεν έχουν καμία σχέση με τις τιμές των υλικών που επιδοτήθηκαν από το προηγούμενο πρόγραμμα. Ειδικά οι τιμές του αλουμινίου έχουν φθάσει σε πρωτόγνωρα επίπεδα, λόγω και της εκτόξευσης του ενεργειακού κόστους. Πολλές εταιρίες αλουμινίου στην Ευρώπη αναγκάζονται να περιορίσουν την παραγωγή ή να κλείσουν προσωρινά κάποια εργοστάσια, κάτι που έχει σημαντικές παρενέργειες και στην ελληνική αγορά, με επιπτώσεις σε όλο το φάσμα των κατασκευών.

Τι ισχύει για τις αιτήσεις στο νέο πρόγραμμα

Σε φάση αναμονής βρίσκονται πλέον περισσότεροι από 105.000 πολίτες που υπέβαλαν αίτηση στο «Νέο Εξοικονομώ». Η σχετική πλατφόρμα έκλεισε στις 15 Μαρτίου, ενώ εντός του Απριλίου αναμένεται να ανοίξει εκ νέου για τις πολυκατοικίες. Η αξιολόγηση των αιτήσεων θα ξεκινήσει το επόμενο διάστημα σύμφωνα με τα κριτήρια που προβλέπει ο οδηγός του προγράμματος. Συγκεκριμένα, κάθε αίτηση θα συγκεντρώνει βαθμολογία βάσει κριτηρίων αξιολόγησης, το καθένα από τα οποία θα έχει συγκεκριμένη βαρύτητα στην τελική βαθμολογία. Ειδικότερα:

• Κόστος εξοικονόμησης ενέργειας, 50% βαρύτητα
• Υφιστάμενη ενεργειακή κλάση, 5%
• Βαθμοημέρες θέρμανσης, 7%
• Παλαιότητα κατασκευής, 3%
• Ατομικό ή οικογενειακό εισόδημα, 5%
• Εξαρτημένα τέκνα, 5%
• Μονογονεϊκή οικογένεια, 5%
• Μακροχρόνια άνεργος, 5%
• ΑΜΕΑ, 5%

Για τις βαθμοημέρες προσδιορίζεται ένα όριο συγκεκριμένης θερμοκρασίας και ανάλογα με το χρονικό διάστημα που χρειάζεται ένα νοικοκυριό για τη θέρμανση ή την ψύξη του θα κυμαίνεται και το ύψος της επιδότησης. Ο μέγιστος επιλέξιμος προϋπολογισμός των επενδύσεων είναι 1 ευρώ ανά κιλοβατώρα εξοικονομούμενης ενέργειας ανά τετραγωνικό και 200 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο της κατοικίας (όποιο από τα δύο είναι μικρότερο) και με ανώτατο πλαφόν σε κάθε περίπτωση τα 28.000 ευρώ.

Βάσει της βαθμολογίας ανά αξιολογούμενο κριτήριο και της συνολικής βαθμολογίας της αίτησης, όπως αυτές προκύπτουν από τα στοιχεία που υποβλήθηκαν στο πληροφοριακό σύστημα, συντάσσονται ανά Περιφερειακή Ενότητα:

α) πίνακες κατάταξης υποβληθεισών προτάσεων με φθίνουσα σειρά βαθμολόγησης που η επιχορήγησή τους εντάσσεται στον διαθέσιμο ανά Π.Ε. προϋπολογισμό του προγράμματος («καταρχήν επιλέξιμες» αιτήσεις) και

β) πίνακες κατάταξης προτάσεων με φθίνουσα σειρά βαθμολόγησης των υπόλοιπων υποβληθεισών αιτήσεων που η επιχορήγησή τους δεν εντάσσεται στον διαθέσιμο ανά Π.Ε. προϋπολογισμό του προγράμματος («επιλαχούσες» αιτήσεις).

Κατά των άνω πινάκων δεν δίνεται δικαίωμα ένστασης.

Ακολούθως, μόνον οι «καταρχήν επιλέξιμες» αιτήσεις καλούνται να υποβάλουν την Ηλεκτρονική Ταυτότητα της κατοικίας τους, εντός αποκλειστικής προθεσμίας 60 ημερών. Αν παρέλθει άπρακτο το άνω χρονικό διάστημα, η αίτηση θα οδηγείται σε απόρριψη. Ταυτόχρονα, γίνεται η έναρξη της εξέτασης από τον Φορέα Υλοποίησης των υποβληθέντων στοιχείων και δικαιολογητικών, συμπεριλαμβανομένων των υποβληθέντων στοιχείων του προγράμματος που περιέχονται στην Ηλεκτρονική Ταυτότητα που υποβάλλεται. Σύμφωνα με την Η.Τ., γίνεται επανυπολογισμός της βαθμολογίας του σχετικού κριτηρίου, το οποίο αφορά την παλαιότητα κατοικίας (Κ5), και η αίτηση θα οδηγείται σε επαναβαθμολόγηση και επανακατάταξη.

Κατά το διάστημα αυτό, επίσης, εξετάζονται οι «ειδικές περιπτώσεις» αιτήσεων. Για τον έλεγχό τους, ο Φορέας Υλοποίησης δύναται να αναζητά συμπληρωματικά και διευκρινιστικά στοιχεία που σχετίζονται αυστηρά με τον χαρακτηρισμό της αίτησης ως «ειδικής περίπτωσης» και τα οποία οι αιτούντες θα πρέπει να επισυνάψουν στην αίτησή τους. Επισημαίνεται ότι η υποβολή αίτησης επέχει θέση υπεύθυνης δήλωσης. Τυχόν σφάλματα σε μη ουσιώδη στοιχεία δεν αποτελούν λόγο απόρριψης. Αν διαπιστωθούν ανακρίβειες σε ουσιώδη υποβληθέντα στοιχεία από τα οποία επηρεάζεται η βαθμολογική κατάταξη της αίτησης, η αίτηση θα οδηγείται είτε σε επαναβαθμολόγηση και επανακατάταξή της, με ενδεχόμενη μετάπτωση από τις καταρχήν επιλέξιμες στις επιλαχούσες αιτήσεις, είτε σε απόρριψη (σε περιπτώσεις μη προσκόμισης ή προσκόμισης ψευδών ουσιωδών στοιχείων και δικαιολογητικών).

Συγκεκριμένα, η αίτηση θα οδηγείται σε επαναβαθμολόγηση και επανακατάταξή της στη περίπτωση δήλωσης άλλου εισοδήματος από αυτό που προκύπτει μετά τον έλεγχο του Φορέα Υλοποίησης (στις αιτήσεις ειδικών περιπτώσεων). Αντίστοιχα, θα οδηγείται σε απόρριψη σε περίπτωση μη προσκόμισης δικαιολογητικών ή ψευδούς περιεχομένου ουσιωδών στοιχείων τους ή αν τα προσκομισμένα δικαιολογητικά δεν είναι σε ισχύ κατά την υποβολή της αίτησης.

Στη συνέχεια θα εκδοθούν οι Προσωρινοί Πίνακες Επιλέξιμων / Επιλαχουσών / Απορριπτέων αιτήσεων ανά Περιφερειακή Ενότητα, που, σύμφωνα με τον εγκεκριμένο προϋπολογισμό του προγράμματος ανά Π.Ε., περιλαμβάνουν για κάθε υποβληθείσα αίτηση, με φθίνουσα σειρά συνολικής βαθμολογίας, στοιχεία της αίτησης, τη βαθμολογία ανά αξιολογούμενο κριτήριο και τη συνολική βαθμολογία της αίτησης όπως αυτή προκύπτει ως αποτέλεσμα ελέγχου και επανακαθορισμού των στοιχείων που υποβλήθηκαν στο πληροφοριακό σύστημα, καθώς και τυχόν ένδειξη απόρριψης. Στις απορριπτέες αιτήσεις θα αποστέλλεται ατομική ενημέρωση μέσω του πληροφοριακού συστήματος με το σχετικό αιτιολογικό απόρριψης, καθώς και με ενημέρωση για δικαίωμα ένστασης.

Από την ημερομηνία έκδοσης των άνω Προσωρινών Πινάκων Επιλέξιμων / Επιλαχουσών / Απορριπτέων αιτήσεων ανά Π.Ε. και εντός αποκλειστικής προθεσμίας 10 ημερών, δίδεται δικαίωμα ένστασης σε όλες τις υποβληθείσες αιτήσεις (Επιλέξιμες / Επιλαχούσες / Απορριπτέες). Απαραίτητη προϋπόθεση για την υποβολή ένστασης είναι να έχουν υποβληθεί στο πρόγραμμα τα στοιχεία Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου / Διαιρεμένης Ιδιοκτησίας. Συνεπώς, για τις επιλαχούσες αιτήσεις στις οποίες δεν έχει ήδη υποβληθεί Η.Τ., αυτή θα πρέπει να υποβληθεί στο πληροφοριακό σύστημα με την υποβολή της ένστασης.

Η ένσταση υποβάλλεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά και μόνο από τον αιτούντα, μέσω του πληροφοριακού συστήματος αιτήσεων. Αρμόδιο όργανο για την εξέτασή τους είναι η Επιτροπή Εξέτασης Ενστάσεων. Ο Φορέας Υλοποίησης διατηρεί τη δυνατότητα να ορίζει και επιπρόσθετες επιτροπές εξέτασης ενστάσεων. Τα μέλη των επιτροπών εξέτασης ενστάσεων δεν μπορούν να μετέχουν στην αξιολόγησή των αιτήσεων. Οι ενστάσεις εξετάζονται τόσο ως προς τη νομιμότητα της πράξης κατά την οποία στρέφονται όσο και ως προς την ουσία της υπόθεσης, και είτε απορρίπτονται είτε γίνονται αποδεκτές. Σε περίπτωση που με την ένσταση υποβάλλεται και η Η.Τ., τα στοιχεία της λαμβάνονται υπόψη για την αξιολόγηση της αίτησης και την εξέταση της ένστασης. Το αποτέλεσμα της εξέτασης της ένστασης γνωστοποιείται στον αιτούντα μέσω του πληροφοριακού συστήματος.

Οριστικά αποτελέσματα

Λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα της εξέτασης ενστάσεων, επανακαθορίζεται η σειρά βαθμολογικής κατάταξης βάσει των Προσωρινών Πινάκων και εκδίδονται οι Οριστικοί Πίνακες Εγκεκριμένων / Επιλαχουσών / Απορριπτέων αιτήσεων ανά Π.Ε., οι όποιοι περιλαμβάνουν, με φθίνουσα σειρά συνολικής βαθμολογίας, στοιχεία από τον φάκελο της αίτησης, τη βαθμολογία ανά αξιολογούμενο κριτήριο και τη συνολική βαθμολογία της αίτησης, όπως αυτή προκύπτει ως αποτέλεσμα εξέτασης των ενστάσεων που υποβλήθηκαν στο πληροφοριακό σύστημα και των τυχών μεταβολών που έχουν επιφέρει αυτές στη βαθμολογική κατάταξη ή τον τυχόν λόγο απόρριψης. Κατά των Οριστικών Πινάκων δεν δίδεται δικαίωμα ένστασης.

Στις περιπτώσεις ισοβαθμίας αιτήσεων στη συνολική τους βαθμολογία, η σειρά στους πίνακες κατάταξης (αρχικούς, προσωρινούς, οριστικούς) θα γίνεται βάσει της μεταξύ τους σύγκρισης στην επιμέρους βαθμολογία των κριτηρίων.

Οι Οριστικοί Πίνακες καταρτίζονται με μέριμνα του Φορέα Υλοποίησης και εγκρίνονται από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η απόφαση έγκρισης εξουσιοδοτεί τον Φορέα Υλοποίησης για την υπαγωγή των εγκεκριμένων αιτήσεων στο πρόγραμμα. Οι εγκεκριμένοι Οριστικοί Πίνακες ανά Π.Ε. περιλαμβάνουν κατ’ ελάχιστον τα ακόλουθα: αναλυτικό πίνακα με στοιχεία των ωφελουμένων που εγκρίνονται στο πρόγραμμα, με την κατηγορία του ωφελούμενου, την επιλέξιμη κατοικία και το είδος αυτής, με τον αντίστοιχο επιλέξιμο προϋπολογισμό και τα ίδια κεφάλαια, και αναφορά στην επιλέξιμη αίτηση.

Για τις Εγκεκριμένες Αιτήσεις δεσμεύεται ο προϋπολογισμός στο πλαίσιο των όρων του προγράμματος ανά Π.Ε. και δίνεται το δικαίωμα να προχωρήσουν στην επιλογή χρηματοδοτικού σχήματος. Οι επιλαχούσες αιτήσεις διατηρούν το δικαίωμα αξιολόγησής τους με την υφιστάμενη φθίνουσα σειρά, σε περίπτωση μη κάλυψης ή αύξησης των πόρων του προγράμματος ανά Π.Ε.. Οι αιτούντες των οποίων οι αιτήσεις απορρίφθηκαν έχουν δικαίωμα υποβολής εκ νέου αίτησης σε τυχόν μελλοντική πρόσκληση υποβολής νέων αιτήσεων στο πλαίσιο του τρέχοντος προγράμματος.