Πληθωρισμός: Έρχεται δίμηνο “φωτιά” – Αγώνας επιβίωσης για πολίτες κι επιχειρήσεις

Σε “τσουνάμι” διαρκείας εξελίσσεται το πληθωριστικό κύμα έχοντας οδηγήσει χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις σε απόγνωση. Έτσι, μετά το ποσοστό ρεκόρ που έγραψε ο πληθωρισμός τον Απρίλιο αναμένεται και νέο “ράλι” το επόμενο διάστημα.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η ανοδική πορεία του γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί και το Μάιο, το. Ιούνιο, με τις όποιες ελπίδες αποκλιμάκωσης να τοποθετούνται από τον Ιούλιο και μετά.

Πρακτικά, η κυβέρνηση αξιοποιώντας τα όποια στενά περιθώρια του προϋπολογισμού που κυρίως προέρχονται, από την καλύτερη του αναμενομένου εκτέλεση του περσινού προϋπολογισμού, την κατάθεση ενός σχεδίου συμπληρωματικών δαπανών, αλλά και από τη διαφαινόμενη καλή πορεία των εσόδων λόγω τουρισμού προσπαθεί να στήσει αναχώματα και να “φρενάρει” την ενεργειακή ακρίβεια, που χτυπάει αλυσιδωτά. τόσο τη ζήτηση όσο και το ΑΕΠ.

Βέβαια η όλη προσπάθεια είναι να ανακοπεί μέχρι το καλοκαίρι το διαφαινόμενα νέο κύμα ανατιμήσεων, αλλά και να στηριχθεί η αναπτυξιακή πορεία. Συγκεκριμένα, εκτιμάται, ότι μετά τις παρεμβάσεις μπορεί να υπάρξει ένα “φρένο” από τα μέσα του καλοκαιριού και μετά, καθώς, μάλιστα, η σύγκριση των φετινών τιμών θα γίνεται με τις ολοένα και αυξανόμενες τιμές του περσινού θέρους .

Ωστόσο, προς ώρας, όπως καταφαίνεται και στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι υλοποιημένες φέτος παρεμβάσεις έχουν περιορισμένο αποτύπωμα, κι έτσι οι πολίτες καλούνται να διαχειριστούν μια ΄άκρως δύσκολη κατάσταση με τις συνεχιζόμενες ανατιμήσεις στην ενέργεια, στα καύσιμα, στα έξοδα κατοικίας, στα ενοίκια αλλά και σε βασικά είδη διατροφής.

Οι εκτιμήσεις

“Αναμένουμε κορύφωση τους πρώτους μήνες του καλοκαιριού” τόνιζε χαρακτηριστικά χθες σε δημοσιογραφικό “πηγαδάκι” στέλεχος της κυβέρνησης, σημειώνοντας παράλληλα ότι η αποκλιμάκωση προβλέπεται από την αρχή του δευτέρου εξαμήνου.

Όπως ανέφερε, σταδιακά μέσα στο προσεχές διάστημα θα αρχίσουν να φαίνονται στους λογαριασμούς των επιχειρήσεων οι επιδοτήσεις, αναδρομικές και μη, που έχουν ανακοινωθεί και έτσι υπάρχει προσδοκία για μια συγκράτηση των λειτουργικών κοστολογίων, που συμπαρασύρουν και τις τιμές στο “ράφι” αλλά και την προσφορά υπηρεσιών. Βέβαια, ήδη οι επιχειρήσεις έχουν συσσωρεύσει μεγάλα βάρη από τους λογαριασμούς ενέργειας με αποτέλεσμα πολλά στελέχη της αγοράς να εκφράζουν τον προβληματισμό τους για το κατά πόσο θα είναι αρκετές οι ενισχύσεις που θα λάβουν για να βγουν χωρίς σοβαρά “τραύματα” από την όλη “περιπέτεια”.

Δομικές παρεμβάσεις ζητεί η αγορά

Δεν είναι τυχαίο ότι με τελευταίες δημόσιες τοποθετήσεις τους φορείς της αγοράς ζητούν δομικές παρεμβάσεις καθώς οι επιδοτήσεις αν και καλοδεχούμενες δεν κρίνονται άριστες. Ειδικότερα, η ενεργοβόρος βιομηχανίας, η μεταποίηση αλλά και οι ΜμΕ, τονίζουν την ανάγκη για μετάβαση από μια διαδικασία επιδοτήσεων που ουσιαστικά δε λύνουν το ζήτημα σε μόνιμη βάση, σε πιο βιώσιμες λύσεις.

Υπενθυμίζεται ότι πάντως η αύξηση που καταγράφεται στα ενεργειακά προϊόντα παρά τις επιδοτήσεις δημιουργεί σοβαρό θέμα στη βιομηχανία και εν γένει στις επιχειρήσεις. “Από τα 300 ευρώ τη MWh παίρνουμε 120 ευρώ” σημειώνουν παράγοντες του κλάδου. Άλλωστε η βιομηχανία, βλέπει το αέριο να είναι πέντε φορές πάνω σε σχέση με τις αρχές του 2021 και το ρεύμα τρεις και τέσσερις φορές ακριβότερο.

Το όλο ζήτημα έχει θέσει με έμφαση επί τάπητος ο πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ, των μεγάλων δηλαδή βιομηχανικών καταναλωτών, Αντώνης Κοντολέων, πριν λίγες μέρες, με μια σειρά από παρεμβάσεις του στη ΡΑΕ και στον ΑΔΜΗΕ.

Κεντρικό σημείο της παρέμβασης της ΕΒΙΚΕΝ είναι η υπόμνηση ότι είναι αδήριτη η ανάγκη για λήψη ρυθμιστικών μέτρων που θα άρουν τις στρεβλώσεις στην αγορά. Όπως τονίζεται θα πρέπει η ΡΑΕ να επιδείξει πολιτική βούληση ώστε να κινηθεί στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της. Παράλληλα η ΕΒΙΚΕΝ προτείνει:

1. εφαρμογή της «ανακατανομής» στην αγορά εξισορρόπησης
2. οι ΑΠΕ να αποκτήσουν πλήρη ευθύνη εξισορρόπησης
3. σύναψη διμερών συμβολαίων με παραγωγούς θερμικών μονάδων
4. ουσιαστική συμμετοχή της ζήτησης σε όλες αγορές

Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο κ. Κοντολέων θα πρέπει οι λύσεις “να χτυπούν το πρόβλημα στη ρίζα του” καθώς με τις επιδοτήσεις των παραγωγών δεν εξαλείφονται οι στρεβλώσεις.

Υπενθυμίζει, δε, ότι στο κείμενο REPowerEU, που δημοσιοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 8 Μαρτίου 2022 επισημαίνεται ότι ο κανόνας της ελεύθερης διαμόρφωσης των τιμών στις χονδρεμπορικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας ισχύει μόνο σε συνθήκες κανονικής λειτουργίας των αγορών, (άρθρο 5 της Οδηγίας), και αναφέρονται συγκεκριμένες αιτίες/στρεβλώσεις που εάν συντρέχουν σε μια αγορά συνιστάται η λήψη ρυθμιστικών μέτρων.

Μεταξύ των αναφερόμενων ως αιτίες περιλαμβάνονται η αυτόματη μεταφορά του 100% των τιμών της χονδρεμπορικής αγοράς στα τιμολόγια και η μη ύπαρξη δυνατότητας αντιστάθμισης του κινδύνου, αιτίες/στρεβλώσεις που σαφώς συντρέχουν στην ελληνική αγορά.

Η ΓΣΕΒΕΕ

Παράλληλα όπως έχει αναφέρει η ΓΣΒΕΕ, τα τελευταία μέτρα υπολείπονται των πραγματικών αναγκών αναφέρει, την ίδια, ώρα, σε ανακοίνωσή της ΓΣΒΕΕ, κυρίως, για τρεις κυρίως λόγους:

“Πρώτοv, οι αυξήσεις στην τιμή του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος έγιναν ιδιαίτερα εμφανείς στις αρχές του δεύτερου εξαμήνου του 2021. Ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος επιτάχυνε τις αυξήσεις των τιμών ενέργειας. Επομένως η επιστροφή στις τιμές του Δεκεμβρίου 2021, που επιχειρείται με τις παρεμβάσεις που ανακοινώθηκαν, δεν καλύπτει το σύνολο των αυξήσεων που πρόεκυψαν από την αρχική εκδήλωση της ενεργειακής κρίσης.

Ενδεικτικά, βάσει στοιχείων του ΑΔΜΗΕ, η τιμή της MWH ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2021 κυμαινόταν στην περιοχή των 60 ευρώ, τον 7ο/2021 φτάνει τα 98 για να κλείσει τον 12ο/2021 στα 264 ευρώ. Με βάση αυτά είναι εύλογος ο προβληματισμός εάν οι επιδοτήσεις ανά μεγαβατώρα που ανακοινώθηκαν είναι αρκετές για να προσφέρουν την αναγκαία ανακούφιση σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Δεύτεροv, θεωρούμε ότι η αναδρομική επιστροφή του 60% της αύξησης των λογαριασμών ρεύματος που ανακοινώθηκε για τα νοικοκυριά θα πρέπει να ισχύσει και για τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα για τις μικρές και πολύ μικρές που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα ρευστότητας και στερούνται πρόσβασης στο τραπεζικό σύστημα.

Τρίτοv, από τα μέτρα απουσιάζουν δομικές παρεμβάσεις μόνιμου χαρακτήρα, που θα ρυθμίζουν μια αγορά που διαχειρίζεται ένα δημόσιο αγαθό. Τέτοια μέτρα είναι: νομοθετική κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής, σταθερή τιμή κιλοβατώρας για ένα τουλάχιστον έτος, αλλαγή τρόπου υπολογισμού της τιμής του ρεύματος με απεξάρτηση από τον ακριβότερο πάροχο, προσωρινή αναστολή των δικαιωμάτων ρύπων και λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων για όσο καιρό διαθέτουμε αποθέματα λιγνίτη.

Η εκτίναξη τιμών βάζει “θηλιά” σε ευάλωτους

Πάντως με δεδομένο ότι τον Απρίλιο ο πληθωρισμός, αυξήθηκε κατά 10,2% σε ετήσια βάση, από αύξηση 8,9% τον Μάρτιο δείχνει ότι το “κούρεμα” των εισοδημάτων είναι συνεχές και βαθύ.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Απρίλιο εφέτος σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι, υπήρξαν σημαντικές ανατιμήσεις στον κλάδο της ενέργειας και συγκεκριμένα σε: Φυσικό αέριο (122,6%), Ηλεκτρισμό (88,8%), Πετρέλαιο θέρμανσης (65,1%), Καύσιμα και λιπαντικά (29%) και Στερεά καύσιμα (5,3%).

Ταυτόχρονα, αυξήσεις τιμών σημειώθηκαν σε όλα τα προϊόντα που απαρτίζουν το λεγόμενο «καλάθι της νοικοκυράς» και ειδικότερα σε: Έλαια και λίπη (22%), Κρέατα γενικά (14,1%), Λαχανικά γενικά (13,8%), Γαλακτοκομικά και αυγά (11,7%), Ψωμί και δημητριακά (10%), Φρούτα νωπά (8,6%), Καφές- κακάο- τσάι (7,1%), Λοιπά τρόφιμα (5,6%), Μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμοί φρούτων (3,8%), Ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά (3,4%) και Ψάρια γενικά (3,2%).

Οι υπηρεσίες

Μεγάλες, εξάλλου, ήταν οι ανατιμήσεις σε: Μεταφορά επιβατών με πλοίο (17,7%), Μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (15,8%), Ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία (16,1%), Κινηματογράφοι- θέατρα (13,9%), Αυτοκίνητα μεταχειρισμένα (11,5%), Υαλικά- επιτραπέζια σκεύη και σκεύη οικιακής χρήσης (9,4%), Αυτοκίνητα καινούργια (8,9%), Πακέτο διακοπών (6,7%), Γραφική ύλη και υλικά σχεδίασης (5%), Οικιακές υπηρεσίες (4,8%), Ανταλλακτικά και αξεσουάρ αυτοκινήτου (4,7%), Είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού (4,4%), Έπιπλα και διακοσμητικά είδη (4,1%), Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία (3,3%), Υφαντουργικά προϊόντα οικιακής χρήσης (3,1%), Συντήρηση και επισκευή εξοπλισμού προσωπικής μεταφοράς (2%), Ένδυση και υπόδηση (1,6%), Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (1,4%), Οδοντιατρικές υπηρεσίες (1,1%), Ενοίκια κατοικιών (0,9%), Ιατρικές, οδοντιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες (0,9%) και Νοσοκομεία και κλινικές (0,4%).

Από μήνα σε μήνα

Ενώ, και μεταξύ Απριλίου και Μαρτίου συνεχίστηκαν οι ανατιμήσεις σε ενέργεια και βασικά αγαθά, και ειδικότερα σε: Φυσικό αέριο (26,2%), Ηλεκτρισμό (5,3%), Πετρέλαιο θέρμανσης (4,3%), Βενζίνη (1%), Αρνί και κατσίκι (20,7%), Πουλερικά (8%), Χοιρινό (6,5%), Μοσχάρι (6,4%), Γιαούρτι (5,5%), Ψωμί (5%), Λαχανικά κατεψυγμένα (4,6%), Γάλα νωπό πλήρες (4%), Αυγά (3,9%), Λαχανικά νωπά (2,7%), Καφέ (2,6%), Τυριά (2%) και Έλαια και λίπη (1,1%). Ανατιμήσεις υπήρξαν, επίσης, σε: Πακέτο διακοπών (6,5%), Εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία (1,1%), Αυτοκίνητα καινούργια (1,1%) και Είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού (0,5%). Στον αντίποδα, οι τιμές μειώθηκαν σε: Μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο (6,9%), Κρασιά (3,6%), Ζυμαρικά (3,4%), Ψάρια νωπά (2,6%) και Πετρέλαιο κίνησης (1,9%).

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η αύξηση κατά 10,2% του γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή προήλθε κυρίως από τις μεταβολές βασικών ομάδων αγαθών και υπηρεσιών.

Συγκεκριμένα:

Από τις αυξήσεις των δεικτών κατά:

-10,9% στην ομάδα «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ψωμί και δημητριακά, κρέατα (γενικά), ψάρια (γενικά), γαλακτοκομικά και αυγά, έλαια και λίπη, νωπά φρούτα, λαχανικά (γενικά), ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά, λοιπά τρόφιμα, καφέ- κακάο- τσάι, μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων.

-1,6% στην ομάδα «Ένδυση» και υπόδηση, λόγω αύξησης των τιμών στα είδη ένδυσης και υπόδησης.

-35,2% στην ομάδα «Στέγαση», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ενοίκια κατοικιών, ηλεκτρισμό, φυσικό αέριο, πετρέλαιο θέρμανσης, στερεά καύσιμα.

-4,2% στην ομάδα «Διαρκή αγαθά- Είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: έπιπλα και διακοσμητικά είδη, υφαντουργικά προϊόντα οικιακής χρήσης, υαλικά- επιτραπέζια σκεύη και σκεύη οικιακής χρήσης, είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού, οικιακές υπηρεσίες.

-15,4% στην ομάδα «Μεταφορές», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: καινούργια αυτοκίνητα, μεταχειρισμένα αυτοκίνητα, ανταλλακτικά και αξεσουάρ αυτοκινήτου, καύσιμα και λιπαντικά, συντήρηση και επισκευή εξοπλισμού προσωπικής μεταφοράς, εισιτήρια μεταφοράς επιβατών με αεροπλάνο, εισιτήρια μεταφοράς επιβατών με πλοίο.

-1,2% στην ομάδα «Αναψυχή- Πολιτιστικές δραστηριότητες», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: διαρκή αγαθά αναψυχής και πολιτισμού, μικρά είδη αναψυχής- άνθη- κατοικίδια ζώα, κινηματογράφους- θέατρα, γραφική ύλη και υλικά σχεδίασης, πακέτο διακοπών. Μέρος της αύξησης αυτής αντισταθμίστηκε από τη μείωση κυρίως των τιμών στον οπτικοακουστικό εξοπλισμό- υπολογιστές- επισκευές.

-0,9% στην ομάδα «Εκπαίδευση», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών στα δίδακτρα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

-3,8% στην ομάδα «Ξενοδοχεία- Καφέ- Εστιατόρια», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία- καφενεία, ξενοδοχεία- μοτέλ- πανδοχεία.

-0,9% στην ομάδα «Άλλα αγαθά και υπηρεσίες», λόγω αύξησης κυρίως των τιμών στα άλλα είδη ατομικής φροντίδας. Μέρος της αύξησης αυτής αντισταθμίστηκε από τη μείωση κυρίως των τιμών στα ασφάλιστρα οχημάτων.

Μειώσεις

Μόνη “ανάσα” δόθηκε από τη μείωση του δείκτη κατά:

-2,7% στην ομάδα «Επικοινωνίες», λόγω μείωσης κυρίως των τιμών σε: τηλεφωνικό εξοπλισμό κινητών τηλεφώνων, τηλεφωνικές υπηρεσίες.

Μεταξύ Απριλίου και Μαρτίου εφέτος, ο γενικός δείκτης αυξήθηκε 2,1%, έναντι αύξησης 0,9% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του προηγούμενου έτους.

Όσον αφορά στον εναρμονισμένο πληθωρισμό, αυτός αυξήθηκε τον Απρίλιο κατά 9,1%, από αύξηση 8% τον Μάρτιο και έναντι μείωσης 1,1% τον Απρίλιο 2021. Τον Απρίλιο σε σύγκριση με τον Μάρτιο, ο εναρμονισμένος δείκτης παρουσίασε αύξηση 2%, έναντι αύξησης 0,9% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του προηγούμενου έτους.

Στα όρια οι πολίτες

Με δεδομένη πάντως την ακρίβεια οι Έλληνες έχουν αλλάξει καταναλωτικές συμπεριφορές με τους 8 στους 10 καταναλωτές να κυνηγούν προσφορές και εκπτώσεις, το 75% να αναβάλλουν προσωπικές αγορές ή να αγοράζουν οικονομικότερες εναλλακτικές προϊόντων, τους 6 στους 10 να έχουν μειώσει την κατανάλωση ρεύματος και τις αγορές τροφίμων. Επίσης η χρηματική δαπάνη αποτελεί πλέον το βασικό κριτήριο για την επιλογή τροφίμων για τον ένα στους δυο καταναλωτές. Την εικόνα αυτή αποτυπώνει η τελευταία μελέτη του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ)

Όπως καταγράφεται, είναι ξεκάθαρη μία τάση των καταναλωτών για εξοικονόμηση χρημάτων για τις αγορές βασικών αγαθών. Για να επιτευχθεί αυτό σύμφωνα με τις απαντήσεις των καταναλωτών το 79% αναζητά, περισσότερο προσφορές και εκπτώσεις, άλλωστε η μέση εξοικονόμηση των καταναλωτών από τις προσφορές και τις εκπτώσεις στο σουπερμάρκετ, σταθερά ξεπερνά το 13%. Επίσης το 74% δηλώνει ότι επιλέγει οικονομικότερες ή φθηνότερες επιλογές προϊόντων, κάτι που αποδεικνύεται από την αύξηση των πωλήσεων των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας το πρώτο τρίμηνο του 2022, η οποία πλησιάζει το 10%. Ενώ το 61% δηλώνει ότι έχει μειώσει συνολικά τις αγορές σε είδη τροφίμων και είδη παντοπωλείου.

Κρατούσαν δυνάμεις

Παράλληλα το 41% αποφεύγει να κάνει αγορές προκειμένου να έχει χρήματα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Η τάση αυτή η οποία καταγράφηκε και την περίοδο της κρίσης της πανδημίας, αποτυπώνεται και σήμερα, αρκετά εντονότερα ενώ μόλις το 16% του κοινού έχει αποταμιεύσει χρήματα τον τελευταίο χρόνο.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε η δείγμα 1.000 καταναλωτών την εβδομάδα 5-10 Απριλίου 2022 και αφορούσε ανάμεσα σε άλλα θέματα και την αντιλαμβανόμενη επίδραση του πολέμου στην Ουκρανία στις καταναλωτικές συνήθειες στην Ελλάδα και το πόσο έντονη είναι η στροφή του αγοραστικού κοινού στην εξοικονόμηση χρημάτων

Αναλυτικά με βάση την έρευνα οι αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία έχουν ως εξής:

-74% Αγοράζει οικονομικότερες-φθηνότερες εναλλακτικές προϊόντων

-79% Κυνηγάει περισσότερο τις προσφορές και εκπτώσεις

-77% Αναβάλλει αγορές για προσωπικά αντικείμενα/ρούχα ή για είδη σπιτιού

-60% ‘Έχει μειώσει τη κατανάλωση ρεύματος

-13% Έχει αποθηκεύσει-στοκάρει τρόφιμα ή και άλλα είδη για το επόμενο χρονικό διάστημα

– 61% Έχει μειώσει τις αγορές μου σε τρόφιμα και είδη παντοπωλείου

-16% Έχει αποταμιεύσει χρήματα τον τελευταίο χρόνο

-41% Αποφεύγει να κάνει αγορές προκειμένου να έχει χρήματα σε περίπτωση ανάγκης (π.χ. νοσηλεία)