Φυσικό αέριο: Μεγαλώνει η αγωνία για τις παγκόσμιες συνέπειες από το κλείσιμο του αγωγού του Πούτιν

Εντείνεται μέρα με την μέρα το κλίμα αβεβαιότητας αναφορικά με την ενεργειακή επάρκεια το φετινό χειμώνα, καθώς οι εργασίες συντήρησης του κατεξοχήν αγωγού μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, δηλαδή του Nord Stream 1, τείνουν να εξελιχθούν σε… διπλωματικό μαραθώνιο, συμπαρασύροντας μια σειρά από κρίσιμους τομείς της παγκόσμιας οικονομίας.

Συγκεκριμένα, ο ρωσικός κολοσσός φυσικού αερίου Gazprom δήλωσε χθες πως δεν μπορεί να εγγυηθεί την καλή λειτουργία του αγωγού Nord Stream 1, που εξυπηρετεί την Ευρώπη, λέγοντας ότι αδυνατεί να επιβεβαιώσει ότι θα ανακτήσει μια γερμανική τουρμπίνα, η οποία είχε σταλεί για επιδιόρθωση στον Καναδά, ανεβάζοντας κατακόρυφα τα επίπεδα αγωνίας ως προς την τροφοδοσία με φυσικό αέριο, στην Ευρώπη.

«Η Gazprom δεν έχει στην κατοχή της κανένα έγγραφο που επιτρέπει στη Siemens να βγάλει από τον Καναδά τον κινητήρα της τουρμπίνας αερίου», ανέφερε η εταιρία σε ανακοίνωσή της και πρόσθετε: «Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν είναι δυνατό να εξαγάγουμε αντικειμενικό συμπέρασμα σε ό,τι αφορά την εξέλιξη της κατάστασης σχετικά με τη λειτουργία με πλήρη ασφάλεια” του αγωγού», ενισχύοντας έτσι τα σενάρια και μαζί τις πιθανότητες αναστολής λειτουργίας του αγωγού επ’ αόριστον.

Από πλευράς του, το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών αρνήθηκε να σχολιάσει την ανακοίνωση της Gazprom, σύμφωνα με την οποία δεν διαθέτει έγγραφα που δείχνουν ότι η Siemens έλαβε άδεια να φέρει από τον Καναδά μια τουρμπίνα αερίου για τον αγωγό Nord Stream 1, αποφεύγοντας να οξύνει έτι περισσότερο τα πνεύματα. Συγκεκριμένα, «δεν σχολιάζουμε δηλώσεις της Gazprom», δήλωσε εκπρόσωπος του Υπουργείου και πρόσθεσε πως η Siemens ανακοίνωσε ότι βρίσκεται στο στάδιο προγραμματισμού, έτσι ώστε η μεταφορά και η ανάπτυξη να μπορέσουν να λάβουν χώρα το ταχύτερο δυνατό.

Με μια μικρή εξαίρεση ως προς την επιβολή κυρώσεων, ο Καναδάς άναψε τελικά το «πράσινο φως» για άδεια «χρονικά περιορισμένη και ανακλητή» στην κατασκευάστρια Siemens, ώστε με τη σειρά της να παραδώσει -μέσω Γερμανίας- την επισκευασμένη τουρμπίνα φυσικού αερίου, που χρειάζεται η Ρωσία, για να θέσει και πάλι σε λειτουργία τον αγωγό. Σύμφωνα με την Handelsblatt, μάλιστα, την εξαίρεση από τις κυρώσεις δικαιολόγησε ο αρμόδιος Καναδός υπουργός με το επιχείρημα ότι «με την ενεργειακή του πολιτική ο Ρώσος πρόεδρος θέλει να διχάσει τους εταίρους», τη στιγμή που η Ευρώπη επεξεργάζεται συνολικό σχέδιο για την ενεργειακή απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο.

Ως ενδεικτικό της «ομηρίας» της από το ρωσικό φυσικό αέριο, το παραπάνω περιστατικό με την τουρμπίνα έρχεται να υπογραμμίσει σε κάθε περίπτωση το πολυσύνθετο πρόβλημα για τη Γηραιά Ήπειρο τον προσεχή χειμώνα, η οποία αναζητά στο «και πέντε» σχέδιο για την μείωση της ζήτησης σε φυσικό αέριο, ώστε να κυλήσει όσο το δυνατόν ομαλότερα η επόμενη χρονική περίοδος.

Απόθεμα Ασφαλείας

Στο πλαίσιο αυτό, πληροφορίες που επικαλείται το Reuters, θέλουν την ΕΕ να μελετά κίνητρα στους μεγάλους καταναλωτές όπως οι βιομηχανίες, για να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου, ως αντίδοτο σε ενδεχόμενες περαιτέρω περικοπές στις παραδόσεις ρωσικού αερίου. Ειδικότερα, με καταληκτική ημερομηνία την 20η Ιουλίου, οι Βρυξέλλες αναμένεται να προτείνουν οικονομικά κίνητρα ως ανταμοιβή για την μείωση του φυσικού αερίου στη βιομηχανία, με απώτερο στόχο να δημιουργηθεί ένα απόθεμα ασφαλείας φυσικού αερίου για το χειμώνα, όταν δηλαδή η ζήτηση για τη θέρμανση κορυφώνεται, τακτική την οποία έχουν ακολουθήσει μέχρι τώρα οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, όπως λχ η Ιταλία.

Οι αριθμοί, παρά τις μέχρι τώρα προσπάθειες, παραμένουν πάντως απογοητευτικοί, αφού η αποθήκευση φυσικού αερίου της ΕΕ υπολογίζεται στο 62%, με διακηρυγμένο στόχο το 80% μέχρι τον προσεχή Νοέμβριο. Υπενθυμίζεται, ακόμη, ότι η Ρωσία κάλυπτε το 40% των ευρωπαϊκών αναγκών σε φυσικό αέριο, αλλά έχει ήδη κλείσει τη στρόφιγγα σε 12 χώρες -μέλη της ΕΕ και τίποτα δεν προμηνύει αλλαγή της ρωσικής στάσης στο εγγύς μέλλον.

Με δεδομένο, μάλιστα, ότι ο Nord Stream 1 θα παραμείνει εκτός λειτουργίας έως τις 21 Ιουλίου, τίποτα δεν διαφυλάσσει την πλήρη επαναλειτουργία του, βαθαίνοντας την ανασφάλεια και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Ήδη, η ενεργειακή ρευστότητα σε συνδυασμό με το ράλι του πληθωρισμού έχουν «ρίξει στα βράχια» κάθε αισιόδοξη προοπτική, ακόμη και για οικονομίες με μικρότερη έκθεση στο ρωσικό φυσικό αέριο, όπως αυτήν των ΗΠΑ. Το χθεσινό αρνητικό ρεκόρ στον πληθωρισμό, φτάνοντας στο 9,1% τον Ιούνιο, επανάφερε τα σενάρια για νέα αύξηση των επιτοκίων από τη Fed, αυξάνοντας τους φόβους για μια «μεγάλη ύφεση». Στους υφεσιακούς οιωνούς εντάσσεται και η απόδοση του αμερικανικού διετούς ομολόγου, το οποίο αυξήθηκε κατά εννέα μονάδες στο 3,13%, ενώ αντίθετα του δεκαετούς υποχώρησε πέντε μονάδες στο 2,91%.

Στο εκρηκτικό, αυτό, κοκτέιλ έρχεται να προστεθεί και η έλλειψη αναπτυξιακής προοπτικής στις ΗΠΑ, καθώς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προειδοποίησε ότι η αποτροπή της οικονομικής ύφεσης στις ΗΠΑ θα είναι μία «ουσιαστική πρόκληση», δεδομένης και της μείωσης στην κατανάλωση.

Κάτω από 1 δολάριο

Παράλληλα, η αναταραχή στις αγορές είχε ως αποτέλεσμα η ισοτιμία ευρώ/δολαρίου να διαμορφωθεί -για πρώτη φορά μετά το 2002- στο 1,002 (-0,16%), ενώ προς στιγμή βρέθηκε και κάτω από το 1 δολάριο στο 0,9999 ευρώ/δολάριο, προκαλώντας διεθνώς αίσθηση. Αφορμή αποτέλεσε η εκτίμηση των επενδυτών για αύξηση των επιτοκίων από την Fed, με το δολάριο να φαντάζει πλέον ως η κρίσιμη σταθερά στο ρευστό τοπίο.

Σε κάθε περίπτωση, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ φαίνεται αποφασισμένη να αντιμετωπίσει μετωπικά τον πληθωρισμό, με εργαλείο την αύξηση του βασικού επιτοκίου δανεισμού. «Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι οι οικονομικές προοπτικές δικαιολογούν τη μετάβαση σε μια περιοριστική στάση πολιτικής και αναγνώρισαν την πιθανότητα ότι μια ακόμη πιο περιοριστική στάση θα μπορούσε να είναι κατάλληλη εάν οι αυξημένες πληθωριστικές πιέσεις επιμένουν», όπως αναφέρεται στα πρακτικά της Fed.

Εκτός από την εξασφάλιση αποθεμάτων ασφαλείας, ζητούμενο για την Ευρώπη αποτελεί και η διάσωση των ενεργειακών εταιριών, όπως η Uniper, στην περίπτωση της οποίας καλούνται να λάβουν μέρος και οι απλοί πολίτες. Ως προς το μοντέλο σωτηρίας, ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ επιθυμεί να συνεισφέρει περισσότερο ο βασικός μέτοχος της, δηλαδή η φινλανδική κρατική ενεργειακή εταιρεία Forum (με μερίδιο 78%), η οποία πυροδότησε ένταση με την πρόταση της να διαλύσει την εταιρεία.

Με αυτά τα δεδομένα, αν δεν ληφθούν μέτρα για τον πληθωρισμό θα χρειαστούν «αλκοόλ ή ψυχοφάρμακα» τόνισε από πλευράς του ο Αυστριακός Καγκελάριος, Καρλ Νεχάμερ, θέλοντας να καταδείξει το μέγεθος του πιθανού, συνολικού αδιεξόδου για την Ευρώπη.

Με την κλεψύδρα, άλλωστε, να έχει γυρίσει ανάποδα, η πίεση αναμένεται να ενταθεί από την 1η Αυγούστου και στο εξής, αφού τότε έχει προσδιοριστεί η διακοπή αγοράς ρωσικού άνθρακα από τη Γερμανία, ενώ την 31η Δεκεμβρίου τοποθετείται η απεξάρτηση από το πετρέλαιο, όπως τόνισε ο υφυπουργός Οικονομικών της χώρας Γεργκ Κούκις κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο Σίδνεϊ.

Όμως η μεγάλη πρόκληση που έχει μπροστά του το Βερολίνο θα είναι να αναπληρωθεί το τεράστιο κενό που θα δημιουργηθεί όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πάψει να αγοράζει φυσικό αέριο από τη Μόσχα, η ποσότητα του οποίου φθάνει τα 158 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα σε ετήσια βάση, τόνισε ο κ. Κούκις.

«Θα πάψουμε να αγοράζουμε ρωσικό άνθρακα σε μερικές εβδομάδες», επισήμανε στο Φόρουμ Ενέργειας του Σίδνεϊ, που συνδιοργάνωσαν η αυστραλιανή κυβέρνηση και ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ). Η Ρωσία προμήθευε ως πρόσφατα το 40% του άνθρακα και το 40% του πετρελαίου που κατανάλωνε η Γερμανία, θύμισε ο κ. Κούκις.