Ο Μητσοτάκης χάνει το Κέντρο

Την τελευταία εικοσαετία η ηγεμονία στο Κέντρο έχει καταστεί κεντρικός στόχος για τα κόμματα εξουσίας. Κατά το κυρίαρχο αφήγημα του πολιτικού συστήματος, όποια δύναμη ελέγχει τον κατά Γιάννη Λούλη «μεσαίο χώρο» οδηγεί τις πολιτικές εξελίξεις. Θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει ότι «το αφήγημα του Κέντρου» έχει πολλές υπερβολές, απλουστεύσεις και διαστρεβλώσεις. Πολλές φορές συγχέεται ο μεσαίος πολιτικός χώρος με τη μεσαία οικονομικά τάξη. Σπάνια, δε, διευκρινίζεται ότι οι πολίτες που αυτοτοποθετούνται στο Κέντρο ανήκουν σε δύο διαφορετικές ομάδες: σε όσες-ους όντως ανήκουν ιδεολογικά στο Κέντρο και σε όσες-ους βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση γενικά από την πολιτική και τις ιδεολογίες.

Η στρατηγική Μητσοτάκη

Ωστόσο, στην περίπτωση του Κυριάκου Μητσοτάκη, η κυριαρχία στο Κέντρο είχε αποφασιστική σημασία για την κατάκτηση της εξουσίας και τη διατήρηση της πολιτικής υπεροχής του. Η στρατηγική Μητσοτάκη είχε εξαρχής δύο σκέλη. Από τη μια μεριά, επιχείρησε (και πέτυχε) την επανασυσπείρωση της «γαλάζιας πολυκατοικίας», ενσωματώνοντας στη ΝΔ το μεγαλύτερο μέρος της Ακροδεξιάς. Από την άλλη, διεύρυνε την εμβέλεια της ΝΔ προς το κέντρο, με πολιτικές μεταγραφές από το χώρο του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ. Αυτή η σύζευξη Κέντρου και Ακροδεξιάς διαμόρφωσε τη νικηφόρα «παράταξη Μητσοτάκη».

Οι υποκλοπές

Τις τελευταίες εβδομάδες όμως ο πρωθυπουργός χάνει ολοένα και περισσότερο έδαφος στο χώρο του Κέντρου. Θρυαλλίδα των εξελίξεων που ανατρέπουν το πολιτικό σκηνικό αποτέλεσε το σκάνδαλο των υποκλοπών. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε οικοδομήσει την εικόνα του σοβαρού, θεσμικού και μετριοπαθούς ηγέτη, ενός πολιτικού που ανήκε στην Κεντροδεξιά αλλά μπορούσε να αποδεχτεί ορισμένες κεντροαριστερές προτάσεις. Οι υποκλοπές θρυμμάτισαν αυτήν την εικόνα.

• Η ΕΥΠ βρέθηκε να υποκλέπτει τις συνδιαλέξεις πολιτικών αντιπάλων της κυβέρνησης κατά παράβαση κάθε έννοιας θεσμικής δεοντολογίας και κατά πάσα πιθανότητα εκτός νομιμότητας.

• Στο στόχαστρο των υποκλοπών βρέθηκε ο Νίκος Ανδρουλάκης, ένας πολιτικός αρχηγός του Κέντρου. Ο μόνος λόγος για την παρακολούθησή του που μπορεί να σταθεί λογικά είναι η επιθυμία χειραγώγησης των εξελίξεων στο χώρου του ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις κυβερνητικές συμμαχίες.

• Την αποκάλυψη της υποκλοπής ακολούθησε ένας κύκλος άθλιων υπαινιγμών σε βάρος του κ. Ανδρουλάκη, ο οποίος θύμιζε πρακτικές μαφίας.

• Τέλος, στο διάγγελμά του ο κ. Μητσοτάκης δεν θεώρησε σκόπιμο να αναλάβει κάποιου είδους πολιτική ευθύνη για το σκάνδαλο, παρόλο που ο ίδιος τη φέρει αντικειμενικά. Πόσο μάλλον που η ΕΥΠ υπάχθηκε στην άμεση εποπτεία του με τον πρώτο νόμο της κυβέρνησης της ΝΔ.

Η όλη στάση της κυβέρνησης στο σκάνδαλο των υποκλοπών δεν είναι ούτε θεσμική, ούτε σοβαρή, ούτε μετριοπαθής. Αποπνέει μια αντίληψη καθεστωτικού αυταρχισμού παλαιοδεξιάς υφής.

Η κεντρώα δυσαρέσκεια

Το άμεσο αποτέλεσμα των κυβερνητικών χειρισμών ήταν η ρήξη στις σχέσεις της ΝΔ με το ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ. Αν και στην πολιτική τίποτα δεν μπορεί ποτέ να αποκλειστεί, μια συγκυβέρνηση των δύο κομμάτων με πρωθυπουργό τον κ. Μητσοτάκη βρίσκεται πλέον στο όριο του αδύνατου. Ο κ. Ανδρουλάκης σκληραίνει την αντιπολιτευτική στάση, αφήνοντας τον κ. Μητσοτάκη ουσιαστικά χωρίς συνομιλητές στο χώρο του Κέντρου. Η γενική αίσθηση είναι ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ βγαίνει κερδισμένος με τους πιο σκληρούς αντιπολιτευτικούς τόνους.

Επιπλέον έχει ιδιαίτερη σημασία η παρέμβαση του Βαγγέλη Βενιζέλου. Ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Σαμαρά επιτέθηκε στον πρωθυπουργό, αναφέροντας μεταξύ άλλων: «Παρακολουθούμε ένα ολόκληρο μοντέλο συγκεντρωτικής άσκησης της εξουσίας να φτάνει με πολύ θόρυβο στα όριά του. Το μείγμα αίσθησης παντοδυναμίας και ακρισίας απέβη ανεξέλεγκτο». Αυτή καθαυτή η δήλωση Βενιζέλου αποτελεί έκφραση της δυσαρέσκειας που αναπτύσσεται στον χώρο του Κέντρου, για την κυβέρνηση και προσωπικά για τον πρωθυπουργό. Επιπλέον, έδωσε το έναυσμα για ανάλογες τοποθετήσεις προσώπων που προέρχονται από την Κεντροαριστερά, αλλά μέχρι τώρα είχαν κρατήσει ευνοϊκή στάση απέναντι στην κυβέρνηση.

Συμπόρευση με τον Φαήλο

Πώς όμως αντιδρά ο πρωθυπουργός στις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζει με το Κέντρο; Προς το παρόν δεν αντιδρά. Η τακτική που ακολουθεί η κυβέρνηση μοιάζει περισσότερο να επιδιώκει τη συσπείρωση της Δεξιάς. Τόσο στις υποκλοπές όσο και στο ζήτημα των προσφύγων του Έβρου, η ΝΔ υιοθετεί θέσεις που θυμίζουν τη μετεμφυλιοπολεμική ΕΡΕ. Συνισταμένη τους είναι ότι οι πολιτικοί αντίπαλοι της κυβέρνησης είναι εθνικά ύποπτοι και παίζουν το παιχνίδι είτε του Ερντογάν είτε των… Κινέζων.

Δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχής η συμπόρευση της ΝΔ με τον Φαήλο Κρανιδιώτη, αντιπρόεδρο της Εθνικής Δημιουργίας και κεντρική μορφή του χώρου της alt-right. Ο Κρανιδιώτης στα ζητήματα των υποκλοπών και των προσφύγων κράτησε μια στάση που όχι απλώς στήριξε την κυβέρνηση, αλλά έδωσε «γραμμή» στο νεοδημοκρατικό στρατόπεδο των social media. Να θυμίσουμε ότι όταν πριν λίγες μέρες ο Κωνσταντίνος Μπογδάνος αποχώρησε από την Εθνική Δημιουργία, έκανε λόγο για δεκανίκια και ηχεία του Μαξίμου.

Το να απομακρύνεσαι βέβαια από τον Ανδρουλάκη και να συμπορεύεσαι με τον Κρανιδιώτη δεν μοιάζει με ηγεμονική επιλογή. Ενδεχομένως πρόκειται για λύση ανάγκης, όταν γνωρίζεις ότι το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να περιορίσεις τις απώλειές σου.