Λιζ Τρας: Τα μέτρα που προκάλεσαν την πρωτοφανή εσωκομματική επίθεση από τους Τόρις

Μπορεί η νέα Βρετανίδα πρωθυπουργός να ανέκρουσε πρύμναν, αλλά πολιτικά παραμένει με την πλάτη στον τοίχο. Ο λεγόμενος «μίνι προϋπολογισμός», που ξεσήκωσε κύμα αντιδράσεων όχι μόνο από την αντιπολίτευση και τμήμα του Συντηρητικού Κόμματος, αλλά και από τις Αγορές, ακόμα και από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, έχει ξηλωθεί πλήρως από το νέο υπουργό Οικονομικών, αλλά το κύμα δεν λέει να κοπάσει. Ούτε καν η συγγνώμη της Λιζ Τρας δεν φαίνεται ικανή να αποκαταστήσει την ηρεμία.

Στην πραγματικότητα, ελάχιστο χρόνο μετά την επικράτησή της στην ψηφοφορία των μελών του Συντηρητικού Κόμματος για την εκλογή νέου αρχηγού, η νικήτρια αντιμετωπίζει πρωτοφανή αμφισβήτηση, στην οποία πρωτοστατεί η πτέρυγα των βουλευτών που εξαρχής δεν την ήθελαν για διάδοχο του Μπόρις Τζόνσον. Δεν υπάρχει προηγούμενο στα χρονικά των Τόρις, αλλά και ούτε άλλου κόμματος, που φρεσκοεκλεγμένη αρχηγός να δέχεται τέτοια εσωκομματική επίθεση.

Μπορεί η πρώτη μεγάλη κίνησή της με τη δέσμη δημοσιονομικών μέτρων να μετατράπηκε σε ναυάγιο και κατ’ επέκταση σε πολιτικό μπούμεραγκ για την ίδια, αλλά η αποπομπή της, την οποία ζητάει η εσωκομματική αντιπολίτευση είναι ανέφικτη, λόγω του Καταστατικού. Οι βουλευτές των Τόρις που της επιτίθενται προφανώς γνωρίζουν ότι το αίτημά τους για αποπομπή της Λίζα Τρας δεν έχει έρεισμα και ως εκ τούτου είναι ανέφικτη, αλλά προφανώς επιδιώκουν να την αποδυναμώσουν σε βαθμό παράλυσης, ελπίζοντας ότι έτσι μπορεί να την οδηγήσουν σε παραίτηση, ή τουλάχιστον να την υποχρεώσουν σε κάποιου είδους «συγκυβέρνηση» με τον ηττημένο των εκλογών Ρίσι Σούνακ.

Είναι ενδεικτικό ότι κάποιοι βουλευτές έριξαν την ιδέα η πρωθυπουργός να τεθεί υπό κηδεμονία από τον δεύτερο και την τρίτη στη σειρά εκλογής. Ο Ρίσι Σούνακ δεν σχολίασε, αλλά η Πένι Μόρντοντ δήλωσε με άρθρο της στην Daily Telegraph ότι θα εξακολουθήσει να στηρίζει την πρωθυπουργό, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων ότι «η χώρα χρειάζεται σταθερότητα και όχι σαπουνόπερα». Μία άλλη ιδέα που διακινήθηκε είναι να αναλάβει ο υπουργός Άμυνας Μπεν Γουάλας, ο οποίος χαίρει εκτίμησης και στους Συντηρητικούς και στο ευρύτερο πολιτικό σύστημα. Γύρω του συσπειρώνονται πολλοί κεντρώοι βουλευτές των Τόρις, αλλά ο υπουργός αποφεύγει να εμπλακεί σ’ αυτές τις ζυμώσεις.

Εν τω μεταξύ, ο Τζέρεμι Χάντ, που ανέλαβε τις τελευταίες ημέρες το χαρτοφυλάκιο των Οικονομικών της Βρετανίας, καταργεί σχεδόν ολόκληρο τον «μίνι προϋπολογισμό» που είχε συντάξει ο προκάτοχός του με τις εντολές προφανώς της πρωθυπουργού. «Η κυβέρνηση αποφάσισε σήμερα να προβεί σε επιπλέον αλλαγές στον μίνι προϋπολογισμό. Αποφασίσαμε να τις ανακοινώσουμε πριν από το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πρόγραμμα, το οποίο θα έρθει στη Βουλή σε δύο εβδομάδες (31 Οκτωβρίου), για να ελαχιστοποιήσουμε τις μη χρήσιμες εικασίες», δήλωσε. Πρόσθεσε ότι στόχος του είναι να αποκαταστήσει «την εμπιστοσύνη και την σταθερότητα» στα δημόσια οικονομικά της χώρας.

Στο πλαίσιο αυτό ακυρώνει τις περικοπές φόρων στα υψηλά εισοδήματα, αλλά ταυτόχρονα περικόπτει και τα μέτρα στήριξης των νοικοκυριών κατά της ενεργειακής ακρίβειας, στο οποίο είχε ποντάρει πολιτικά η Λιζ Τρας. Το λάθος της, όμως, είναι ότι μαζί με αυτό το φιλολαϊκό μέτρο επιχείρησε πονηρά να περάσει και τις περικοπές φόρων στους πλούσιους, παρά το γεγονός ότι θα κάλυπτε το κενό με νέο δανεισμό σε μία πολύ δύσκολη περίοδο διεθνούς οικονομικής κρίσης.

Ο Τζέρεμι Χαντ δήλωσε ότι θα διατηρηθούν μόνο οι φορολογικές περικοπές που έχουν μπει ήδη σε νομοθετική διαδικασία, δηλαδή τα εξής δύο μέτρα: κατάργηση της αύξησης των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και μείωση στο τέλος χαρτοσήμου για την αγορά πρώτης κατοικίας. Τα υπόλοιπα μέτρα που είχε εξαγγείλει ο προκάτοχός του Κουάσι Κουάρτενγκ ακυρώνονται, με πρώτη τη μείωση του βασικού συντελεστή φόρου εισοδήματος από το 20% στο 19%. Ακυρώνονται, επίσης, οι μειώσεις στο φόρο για μερίσματα, όπως και η δημιουργία ζωνών για αγορές χωρίς ΦΠΑ. Με την κατάργηση των φορολογικών περικοπών ο βρετανικός προϋπολογισμός θα κερδίσει κάτι παραπάνω από 32 δισ. στερλίνες ετησίως.

Τα πακέτα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, λόγω της ενεργειακής κρίσης, θα διατηρηθούν προσωρινά, αλλά από τον Απρίλιο θα γίνουν πιο στοχευμένα, δηλαδή δεν θα αφορά όλα τα νοικοκυριά, έτσι ώστε να μειωθεί το κόστος για τον προϋπολογισμό. Υπενθυμίζουμε ότι η νέα πρωθυπουργός είχε εγγυηθεί ότι οι τιμές της ενέργειας θα παγώσουν καθολικά για δύο χρόνια. Μετά τον Απρίλιο, το σχέδιο θα είναι πιο στοχευμένο και Βρετανία, ανακοίνωσε ο Τζέρεμι Χάντ. Προανήγγειλε, μάλιστα, και μειώσεις κρατικών δαπανών, ενδεχομένως και αύξηση κάποιων φόρων, διαψεύδοντας τις αντίθετες διαβεβαιώσεις της πρωθυπουργού.

Παρά την άτακτη υποχώρηση της κυβέρνησης και τη συγγνώμη της Λιζ Τρας, τρεις βουλευτές του κόμματός της δήλωσαν δημόσια την Κυριακή ότι πρέπει να απομακρυνθεί από πρωθυπουργός. Αυτοί οι τρεις, ωστόσο, όλα δείχνουν πως είναι μόνο η κορυφής του παγόβουνου. Σύμφωνα με αποκαλυπτικά ρεπορτάζ οι βουλευτές των Τόρις που παρασκηνιακά συζητούν την καθαίρεσή της ίσως να ξεπερνούν και τους 100.

Όπως προαναφέραμε, όμως, η απομάκρυνσή της από την Ντάουνινγκ Στριτ μπορεί να προκύψει μόνο εάν η ίδια παραιτηθεί, ή εάν αλλάξει το Καταστατικό των Τόρις, κάτι που οπωσδήποτε θα συνιστούσε θεσμικό πλήγμα για το κύρος του ιστορικού αυτού κόμματος. Υπενθυμίζουμε ότι το Καταστατικό δεν επιτρέπει πρόταση μομφής κατά του αρχηγού πριν περάσει ένας χρόνος από την εκλογή του. Πάντως, ο σερ Γκρέιαμ Μπρέιντι, ο πρόεδρος της «Επιτροπής 1922» που είναι υπεύθυνη για την τήρηση των καταστατικών αρχών, στη συνάντησή του με την Λιζ Τρας θα της εκφράσει το κλίμα δυσαρέσκειας που επικρατεί στην Κοινοβουλευτική Ομάδα.

Το γεγονός ότι η Λιζ Τρας είναι σε δύσκολη θέση επιβεβαιώνεται από πλήθος ενδείξεων. Και μόνο το γεγονός ότι ήδη προβάλλονται υποψήφιοι αντικαταστάτες της στην πρωθυπουργία ροκανίζει το κύρος της και αποσταθεροποιεί τη θέση της. Ακόμα και τον Τζέρεμι Χαντ συμπεριέλαβαν στους υποψήφιους διαδόχους, έστω κι αν ο ίδιος επίσημα στηρίζει την πρωθυπουργό, με το επιχείρημα ότι η αντικατάσταση της θα επιδείνωνε το κλίμα αστάθειας. «Έχει αλλάξει. Θέλει να κάνει κάτι που είναι πολύ δύσκολο στην πολιτική: να αλλάξει κατεύθυνση», σχολίασε ο ίδιος.

Η πρωθυπουργός, πάντως, λόγω της συνάντησής της με τον πρόεδρο της «Επιτροπής 1922» δεν παρέστη στη Βουλή για να απαντήσει στην κριτική των Εργατικών, στέλνοντας στη θέση της την αρμόδια υπουργό, γεγονός που προκάλεσε φαρμακερά σχόλια.