Η Οδύσσεια όσων δανείστηκαν με ελβετικό φράγκο και μια έξυπνη λύση

Ως «μάνα εξ’ ουρανού» ήρθε για τους δανειολήπτες ελβετικού φράγκου που απειλούνται με πλειστηριασμούς η πρόσφατη απόφαση του Αρείου Πάγου (822/2022) με την οποία κρίθηκε ότι οι servicers δεν νομιμοποιούνται να επισπεύδουν πλειστηριασμούς εξ ονόματος των funds που έχουν αγοράσει τα συγκεκριμένα δάνεια και εδρεύουν στο εξωτερικό.

Το πρόβλημα απασχολεί πλέον των 200.000 πολιτών, οι οποίοι οφείλουν και να καλούνται να πληρώσουν πολλαπλάσια ποσά, σε σχέση με τα ποσά που πράγματι έλαβαν σε ευρώ, επιβαρυνόμενα, μάλιστα, με τόκους.

Όπως επισημαίνουν νομικοί που εξειδίκευση του θέματος, «η συγκεκριμένη απόφαση και άρα η ανακοπή του πλειστηριασμού, αυξάνει σημαντικά τη διαπραγματευτική ισχύ των δανειοληπτών ελβετικού φράγκου και ως εκ τούτου τους δίνει μια μεγάλη ευκαιρία να διεκδικήσουν ρύθμιση του δανείου τους με σημαντικό κούρεμα».

Υπό τις νέες συνθήκες που δημιουργεί η απόφαση του Αρείου Πάγου, τα νομικά γραφεία συστήνουν πλέον στους πελάτες – δανειολήπτες ελβετικού φράγκου που βρίσκονται αντιμέτωποι με πλειστηριασμούς ως μοναδική νομική γραμμή άμυνας την υποβολή αίτησης ανακοπής του πλειστηριασμού με επίκληση της έλλειψης νομιμοποίησης των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων.

Με τα σημερινά δεδομένα της νομολογίας, μετά την απόφαση του Αρείου Πάγου, οι δανειολήπτες δικαιώνονται και μπορούν να σταματήσουν τον πλειστηριασμό, καθώς κατά κανόνα τα κόκκινα δάνεια ελβετικού έχουν τιτλοποιηθεί και οι νομικές ενέργειες γίνονται από τους servicers για λογαριασμό των εταιρειών ειδικού σκοπού (SPV) που εδρεύουν στο εξωτερικό.

«Είναι προφανές, προσθέτουν οι ίδιες πηγές, ότι όσοι δανειολήπτες καταφέρνουν να μπλοκάρουν στα δικαστήρια τους πλειστηριασμούς, κάθονται πλέον από θέση ισχύος στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τους servicers, οι οποίοι στην προσπάθεια τους να πετύχουν τα έσοδα που ορίζουν οι τιτλοποιήσεις χωρίς να χαθεί πολύτιμος χρόνος, θα είναι σαφώς πιο δεκτικοί σε μια ρύθμιση με μεγάλο «κούρεμα της απαίτησης».

Πρόκειται άλλωστε για απαιτήσεις στις οποίες έχουν ενσωματωθεί τεράστιες επιβαρύνσεις από την άνοδο του ελβετικού φράγκου έναντι του ευρώ. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η συνηθισμένη πρακτική προβλέπει ότι το δάνειο «θα σπάσει» σε δύο κομμάτια (split): ένα μέρος του δανείου εξυπηρετείται από τον δανειολήπτη και το υπόλοιπο διαγράφεται όταν ολοκληρωθεί η αποπληρωμή του πρώτου τμήματος.

Η απόφαση του Αρείου Πάγου και η πρόταση νόμου του ΠΑΣΟΚ

Υπενθυμίζεται ότι ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων δεν νομιμοποιούνται να ασκούν δικαστικές ενέργειες εξ ονόματος εταιρειών ειδικού σκοπού για απαιτήσεις που έχουν τιτλοποιηθεί με βάση τον παλαιότερο νόμο 3156/2003. Τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης δανείων πίεσαν την κυβέρνηση το τελευταίο διάστημα να παρέμβει με νομοθετική ρύθμιση για να δοθεί η δυνατότητα στους servicers να επισπεύδουν πλειστηριασμούς, αλλά ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας έκλεισε αυτή τη συζήτηση, δηλώνοντας ότι το υπουργείο δεν σκοπεύει να ακολουθήσει αυτή την οδό.

Έτσι, τα «κάστανα από τη φωτιά» καλείται να βγάλει η Δικαιοσύνη, που αναμένεται να κρίνει εκ νέου το ζήτημα στο επίπεδο της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου. Μέχρι να κριθεί αυτή η νομική «μάχη», που είναι άγνωστο πόσο θα διαρκέσει – οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για πάγωμα των πλειστηριασμών για τουλάχιστον ένα χρόνο – παραμένει ανοικτό το παράθυρο ευκαιρίας για δανειολήπτες που θα επιδιώξουν να ανακόψουν πλειστηριασμούς με την επίκληση της ευνοϊκής, για τους ίδιους, νομολογίας.

Ιδιαίτερα για τους δανειολήπτες ελβετικού φράγκου αυτή η νομική διέξοδος μπορεί να είναι εξαιρετικά σημαντική και να τους βοηθήσει να κρατήσουν τις κατοικίες τους, καθώς ήδη έχουν χάσει τις «μάχες» στην ελληνική και ευρωπαϊκή δικαιοσύνη, ενώ η κυβέρνηση, παρότι πρόσφατα κατατέθηκε σχετική πρόταση νόμου από το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, αρνείται ως τώρα να παρέμβει με κάποια νομοθετική ρύθμιση.

Σε σχέση με τις πρωτοβουλίες του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής για τους δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο, ο επικεφαλής της Κ.Ο., Μιχάλης Κατρίνης, δήλωσε στο Magazine:

“Πάνω από 85.000 οικογένειες που είχαν πάρει δάνεια σε ελβετικό φράγκο, κυρίως κατά τη διετία 2006-2009, βρίσκονται εδώ και χρόνια σε απόγνωση. Αντιμετωπίζουν ένα πραγματικό αδιέξοδο, αφού οι υπέρμετρες χρεώσεις υπερβαίνουν τους όποιους οικογενειακούς προϋπολογισμούς τους. Αυτό συνέβη, βέβαια, επειδή οι τράπεζες κατά την προώθηση των δανείων αυτών εστίαζαν στη σύγκριση των τότε επιτοκίων, ενώ την ίδια στιγμή συνειδητά αποσιωπούσαν ή υποβάθμιζαν την επίρριψη του συναλλαγματικού κινδύνου αποκλειστικά στους δανειολήπτες, που δεν είχαν καμία εμπειρία σε τέτοιου είδους προϊόντα.

Για όλους αυτούς τους ανθρώπους που εντάσσονται, ως διακριτή ομάδα, στο συνολικό, εκρηκτικό, πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους ύψους 270 δισ. ευρώ, κανείς δεν είχε μέχρι πρότινος μια πρόταση. Κανείς δεν ασχολούνταν.

Η Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ συνυπέγραψε σχετική ερώτησή μου προς τους κ.κ. Σταϊκούρα και Γεωργιάδη, ήδη από το καλοκαίρι. Στη συνέχεια και δεδομένου ότι οι απαντήσεις των υπουργών δεν ήταν ικανοποιητικές καταθέσαμε και σχετική τροπολογία, που αυτές τις ημέρες μορφοποιήθηκε σε συνολική πρόταση νόμου, αισιοδοξώντας ότι η κυβέρνηση θα αποδεχθεί το αίτημά μας για διεξαγωγή συζήτησης – και γιατί όχι ψήφισής της – στη Βουλή.

«Η πρότασή μας αποτελεί μια ρεαλιστική πρόταση. Αν εφαρμοστεί, θα οδηγήσει σε μείωση κατά 40% του χρέους, αλλά και των δόσεων που θα κληθούν να καταβάλλουν οι δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο, αφού εξαιτίας της ακραίας ανατροπής της ισοτιμίας, οι δανειολήπτες, παρά την 15ετή σχεδόν εξυπηρέτηση των δανείων τους, καλούνται τελικά σήμερα να πληρώσουν όχι μόνο υψηλότερους τόκους, αλλά και να επιστρέψουν ένα πολύ μεγαλύτερο κεφάλαιο από αυτό που αρχικά έλαβαν για την αγορά της κατοικίας τους.

Ό,τι μπορούσε να γίνει από την πλευρά μας, στο πλαίσιο μιας εποικοδομητικής αντιπολίτευσης, έχει γίνει. Το θέμα είναι, πλέον, να αναλάβει πρωτοβουλία από εδώ και εμπρός και η κυβέρνηση και να μην επαναπαυτεί στο ρόλο του παρατηρητή, όπως μας έχει συνηθίσει τα τελευταία 3 χρόνια και στα άλλα ζητήματα που αφορούν το ιδιωτικό χρέος των πολιτών» κατέληξε χαρακτηριστικά ο Μιχάλης Κατρίνης.”

Μπλόκο και από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο

Υπενθυμίζεται ότι, τον Δεκέμβριο του 2021, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξέδωσε προδικαστική απόφαση, η οποία «άφησε όρθια» την αμφισβητηθείσα ρήτρα για εξόφληση των δανείων με βάση την εκάστοτε ισχύουσα ισοτιμία του φράγκου με το ευρώ, όπως ακριβώς έχει αποφανθεί και ο Άρειος Πάγος. Μετά την απόφαση του Αρείου Πάγου, που ουσιαστικά έδωσε τέλος στους αγώνες πολλών ετών από δανειολήπτες στα ελληνικά δικαστήρια, οι δανειολήπτες είχαν εναποθέσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τις προσδοκίες τους για μια ανατροπή της νομολογίας στην Ελλάδα. Το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Αθήνας είχε ζητήσει, στο πλαίσιο της συζήτησης αγωγής δύο δανειοληπτών κατά της Τράπεζας Πειραιώς, την έκδοση προδικαστικής απόφασης από το Ευρωδικαστήριο.

Με την απόφασή τους, οι Ευρωπαίοι δικαστές κλήθηκαν να απαντήσουν στο μεγαλύτερο ερώτημα που αφορά τα δάνεια ελβετικού φράγκου: αν, δηλαδή, μπορεί να ελεγχθεί για καταχρηστικότητα η ρήτρα που επιβάλλει στους δανειολήπτες να εξοφλούν τα δάνεια με βάση την τρέχουσα συναλλαγματική ισοτιμία, από την οποία, ως γνωστόν, πηγάζει και το σοβαρό πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια, καθώς το φράγκο ενισχύθηκε θεαματικά έναντι του ευρώ μετά το ξέσπασμα της μεγάλης οικονομικής κρίσης, με συνέπεια να «φουσκώνουν» τα υπόλοιπα των δανείων, ακόμη και όταν οι δανειολήπτες πλήρωναν στο ακέραιο τις δόσεις.

Οι δανειολήπτες υποστήριζαν ότι η ρήτρα αυτή μπορεί να ελεγχθεί για καταχρηστικότητα από τα δικαστήρια, με βάση την κοινοτική οδηγία για την προστασία των καταναλωτών. Όμως, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, συμπλέοντας απόλυτα με τον Άρειο Πάγο, έκρινε ότι τέτοιος έλεγχος δεν επιτρέπεται να γίνει, επειδή πρόκειται για μια ρήτρα που απηχεί εθνικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη σχετική ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, «η οδηγία για τις καταχρηστικές ρήτρες δεν αντιτίθεται στη θέσπιση ή διατήρηση διατάξεων του εσωτερικού δικαίου οι οποίες συνεπάγονται την εφαρμογή του συστήματος προστασίας των καταναλωτών σε ρήτρες που εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της επειδή απηχούν εθνικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου».

Τα αιτήματα των δανειοληπτών

Σημειώνεται τέλος ότι στις αρχές Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε μια ακόμη άκαρπη συνάντηση του πανελλήνιου συλλόγου δανειοληπτών ελβετικού φράγκου ΣΥ.ΔΑΝ.Ε.Φ, με τον Υπουργό Επικρατείας Γ. Γεραπετρίτη, σε μια ακόμη προσπάθεια εξεύρεσης και προώθησης νομοθετικής λύσης στο μείζον ζήτημα των δανείων που εκφράστηκαν σε ελβετικό φράγκο. Κατά την διάρκεια της συνάντησης η διοίκηση του ΣΥ.ΔΑΝ.Ε.Φ εξέθεσε περισσότερες από μία προτάσεις, όπως αυτές μπορούν να υποστηριχθούν σε νομοτεχνικό επίπεδο, καθώς θεμελιώνονται σε αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις, που παράγουν δεδικασμένο. Επιπλέον, μεταξύ των προτάσεων που είχε διαμορφώσει ο ΣΥ.ΔΑΝ.Ε.Φ. υπήρχε και μια τεχνική πρόταση, που παράγει πολλαπλά οφέλη (Ελληνικό Δημόσιο – δανειολήπτες – τράπεζες) για όλους τους εμπλεκόμενους, συμπλέει με τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τους στόχους που έχει θέσει το οικονομικό της επιτελείο της κυβέρνησης.

Ειδικότερα από την πλευρά του ΣΥ.ΔΑΝ.Ε.Φ, προτάθηκε:

1. Επανυπολογισμός των δανείων με ισοτιμία εκταμίευσης και επιτόκιο euribor,

2. Οριζόντια εφαρμογή της προστασίας, ώστε η διακύμανση της ισοτιμίας να περιοριστεί στο +/- 5% αναδρομικά. Η συγκεκριμένη πρόταση εκτιμά η πλευρά του ΣΥΔΑΝΕΦ, έχει ισχυρό νομικό έρεισμα και παρέχεται η νομοθετική εξουσιοδότηση στον κανονιστικό νομοθέτη, ώστε να νομοθετήσει, με βάση τις αμετάκλητες, -θετικές για τους δανειολήπτες- δικαστικές αποφάσεις που έχουν παράξει νομολογία στην Ελλάδα.

3. Συζητήθηκε το ενδεχόμενο τροποποίησης του νόμου Ν. 4438/16, με τον οποίο ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο η ευρωπαϊκή οδηγία 2014/17/ΕΕ και εφαρμόζει δίχτυ προστασίας για μελλοντικά δάνεια σε ξένο νόμισμα, με αναδρομική ισχύ.

4. Επιχειρήθηκε να τεθεί προς συζήτηση μια τεχνική πρόταση και αφορά την ομολογοποίηση της διαφοράς ισοτιμίας, που επιβαρύνει τον δανειολήπτη, έως και 71% επιπλέον, άλλως η ένταξη της χρηματοδότησης της συναλλαγματικής διαφοράς, ως έργο αντιμετώπισης της στεγαστικής κρίσης και χρηματοδοτούμενο από το ταμείο ανάκαμψης.

Μάλιστα οι δανειολήπτες σημείωσαν πως άλλες χώρες έχουν κατευθύνει δισεκατομμύρια ευρώ από το ταμείο ανάκαμψης, προς αυτή την κατεύθυνση, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία και ανέφεραν ότι είναι προς το συμφέρον της Ελληνικής οικονομίας να μην δημιουργηθεί νέα γενιά κόκκινων δανείων αλλά το επιχείρημά αποκρούστηκε ως πατερναλιστικό.

Επιφυλακτική η κυβέρνηση

Επί όλων των παραπάνω προτάσεων, οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι διατύπωσαν τις επιφυλάξεις τους, σχετικά με την συνταγματικότητα μιας αναδρομικής νομοθετικής επέμβασης σε ιδιωτικές συμβάσεις, εκτιμώντας, ότι μια τέτοια παρέμβαση θα κινδύνευε να κριθεί αντισυνταγματική.

Η πλευρά των δανειοληπτών απάντησε αφενός, ότι δεν αποκλείεται η θεσμοθέτηση αυξημένου επιπέδου προστασίας των καταναλωτών και συνεπώς, νομιμοποιείται νομοθετική ρύθμιση, με αναδρομική ισχύ, εφόσον από την σχετική νομοθετική πρωτοβουλία παρέχεται αυξημένο επίπεδο προστασίας των καταναλωτών και μάλιστα, η νομιμοποίηση παρέχεται από διατάξεις αυξημένης τυπικής ισχύος, αφετέρου δε, υπάρχουν ιστορικά παραδείγματα στα οποία η πολιτεία παρενέβη και νομοθέτησε επί συνεστημένων συμβάσεων, όπως ο Νόμος Κατσέλη, η διάταξη περί ανατοκισμού (αρ 12 Ν 2601/1998) και όλως πρόσφατα, η ρήτρα αναπροσαρμογής.

Κώστας Παπαγρηγόρης

news247.gr