Πόλεμος στην Ουκρανία: Τα δυνατά και τα τρωτά σημεία του Κιέβου και της Μόσχας – Μεγάλη ανάλυση

Μια ευρεία ανάλυση γύρω από τα δυνατά και τα τρωτά σημεία της Ουκρανίας κατά τη ρωσική εισβολή δημοσιεύει το Βασιλικό Ινστιτούτο Ηνωμένων Υπηρεσιών με σκοπό να φωτίσει τις ανάγκες για περαιτέρω δυτική υποστήριξη προς το Κίεβο.

Όπως αναφέρεται στο «Rusi» η εισβολή των δυνάμεων του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 παρείχε μια ανεκτίμητη ευκαιρία για την αξιολόγηση των δυνατοτήτων των Ενόπλων Δυνάμεων της Ρωσικής Ομοσπονδίας (AFRF) και των επιπτώσεων μιας σειράς δυνατοτήτων για τον σύγχρονο πόλεμο, γενικότερα. Πολλές δημοσίως διατυπωμένες αναλύσεις σχετικά με αυτά τα ζητήματα στερούνταν υποστηρικτικών δεδομένων ή κατανόησης του ουκρανικού επιχειρησιακού σχεδιασμού και της λήψης αποφάσεων. «Η παρούσα έκθεση επιδιώκει να περιγράψει τα βασικά συμπεράσματα, με βάση τα επιχειρησιακά δεδομένα που συγκέντρωσε το ουκρανικό Γενικό Επιτελείο, από τις μάχες μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου 2022» αναφέρεται.

Το σχέδιο της Ρωσίας που απέτυχε  και εκείνο που πέτυχε

Η Ρωσία σχεδίαζε να εισβάλει στην Ουκρανία σε διάστημα 10 ημερών και στη συνέχεια να καταλάβει τη χώρα για να επιτρέψει την προσάρτηση μέχρι τον Αύγουστο του 2022. Το ρωσικό σχέδιο προϋπέθετε ότι η ταχύτητα, και η χρήση της παραπλάνησης για να κρατηθούν οι ουκρανικές δυνάμεις μακριά από το Κίεβο, θα μπορούσαν να επιτρέψουν την ταχεία κατάληψη της πρωτεύουσας. Το ρωσικό σχέδιο παραπλάνησης πέτυχε σε μεγάλο βαθμό και οι Ρώσοι πέτυχαν πλεονέκτημα αναλογίας δυνάμεων 12 προς 1 βόρεια του Κιέβου.

Η ίδια η επιχειρησιακή ασφάλεια που επέτρεψε την επιτυχή παραπλάνηση, ωστόσο, οδήγησε επίσης τις ρωσικές δυνάμεις να είναι απροετοίμαστες σε τακτικό επίπεδο για την αποτελεσματική εκτέλεση του σχεδίου. Η μεγαλύτερη ανεπάρκεια του ρωσικού σχεδίου ήταν η έλλειψη εναλλακτικών τρόπων δράσης. Ως αποτέλεσμα, όταν η ταχύτητα δεν απέφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα, οι ρωσικές δυνάμεις έβρισκαν τις θέσεις τους σταθερά υποβαθμισμένες καθώς η Ουκρανία κινητοποιούνταν.

Παρά τις αποτυχίες αυτές, η Ρωσία επικεντρώθηκε εκ νέου στο Ντονμπάς και, δεδομένου ότι η Ουκρανία είχε εξαντλήσει σε μεγάλο βαθμό τον ανεφοδιασμό της σε πυρομαχικά, αποδείχθηκε επιτυχής στις επακόλουθες επιχειρήσεις, οι οποίες επιβραδύνθηκαν από την αποφασιστικότητα – και όχι από τις δυνατότητες – των ουκρανικών στρατευμάτων. Από τον Απρίλιο, η Δύση έγινε το στρατηγικό βάθος της Ουκρανίας και οι Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις (UAF) στέρησαν από τη Ρωσία την πρωτοβουλία μόνο όταν τα πυρά μεγάλης εμβέλειας έφεραν σε κίνδυνο τη ρωσική υλικοτεχνική υποδομή.

Η τακτική επάρκεια του ρωσικού στρατού αποδείχθηκε σημαντικά κατώτερη από τις προσδοκίες πολλών παρατηρητών εντός και εκτός Ουκρανίας και Ρωσίας. Παρ’ όλα αυτά, τα ρωσικά οπλικά συστήματα αποδείχθηκαν σε μεγάλο βαθμό αποτελεσματικά και εκείνες οι μονάδες με υψηλότερο επίπεδο εμπειρίας απέδειξαν ότι οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις (AFRF) διαθέτουν σημαντικό στρατιωτικό δυναμικό, ακόμη και αν οι ελλείψεις στην εκπαίδευση και το πλαίσιο του τρόπου χρησιμοποίησής τους σήμαινε ότι ο ρωσικός στρατός απέτυχε να ανταποκριθεί σε αυτό το δυναμικό.

Λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της ρωσικής εκστρατείας, υπάρχουν πέντε βασικοί τομείς που θα πρέπει να παρακολουθούνται για να κριθεί κατά πόσον ο ρωσικός στρατός σημειώνει πρόοδο στην επίλυση των διαρθρωτικών του ελλείψεων. Αυτοί οι τομείς θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για να ενημερώνουν τις εκτιμήσεις της ρωσικής μαχητικής ισχύος στο μέλλον.

Οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις (AFRF) λειτουργούν επί του παρόντος με μια ιεραρχία στην οποία οι προτεραιότητες της χερσαίας επιχείρησης είναι υψίστης σημασίας και ο στρατός στο σύνολό του είναι υποταγμένος στις ειδικές υπηρεσίες. Αυτό δημιουργεί τη βέλτιστη απασχόληση άλλων κλάδων.

Το μοντέλο δημιουργίας σχηματισμών και συνένωσης των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων είναι εσφαλμένο. Προτείνει τη δημιουργία συγχωνευμένων σχηματισμών συνδυασμένων όπλων σε καιρό πολέμου, αλλά δεν διαθέτει τη δύναμη της κατώτερης ηγεσίας για να ενώσει αυτές τις μονάδες.

Υπάρχει μια κουλτούρα ενίσχυσης της αποτυχίας, εκτός αν αλλάξουν οι διαταγές σε ανώτερα επίπεδα. Αυτό γίνεται λιγότερο εμφανές στις ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις απ’ ό,τι στις χερσαίες δυνάμεις και το Ναυτικό.

Οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις (AFRF) είναι ευάλωτες στην εξαπάτηση επειδή δεν έχουν την ικανότητα ταχείας ανίχνευσης πληροφοριών, είναι αντίθετες στο να παρέχουν σε αυτούς που εκτελούν διαταγές το πλαίσιο για να ασκήσουν κρίση και ενθαρρύνουν μια κουλτούρα ανέντιμης αναφοράς.

Οι δυνατότητες και οι σχηματισμοί της AFRF είναι επιρρεπείς σε αδελφοκτονία λόγω αδυναμίας αναγνώρισης φίλιων και εχθρικών δυνάμεων. Τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου (EW) και άλλες ικανότητες σπάνια αποσυμψηφίζονται, ενώ οι διαδικασίες για την αναγνώριση του φίλου από τον εχθρό και την καθιέρωση μέτρων ελέγχου είναι ανεπαρκείς.

Τα συμπεράσματα για τον βρετανικό και άλλους στρατούς

Πέρα από τις εκτιμήσεις για τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις, υπάρχουν σημαντικά διδάγματα που μπορούν να αντληθούν από τη σύγκρουση για τον βρετανικό και άλλους στρατούς του ΝΑΤΟ. Τα κυριότερα από αυτά είναι:

Εν ευθέτω χρόνω, θα είναι δυνατόν να επεκταθεί η μελέτη αυτή ώστε να καλύψει τη μεταγενέστερη φάση του πολέμου, όταν η Ουκρανία προχώρησε σε επιθετικές επιχειρήσεις. Καθώς, ωστόσο, οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις δαπανούν σημαντικά πυρομαχικά και εξαρτώνται πλέον από τους διεθνείς εταίρους του Κιέβου για εξοπλισμό, είναι σημαντικό οι εταίροι αυτοί να αντλήσουν τα κατάλληλα διδάγματα από τον πόλεμο μέχρι στιγμής, όχι μόνο για να μπορέσουν να προετοιμαστούν για την αποτροπή μελλοντικών απειλών και την καλύτερη δυνατή υποστήριξη της Ουκρανίας. Η νίκη της Ουκρανίας είναι εφικτή, αλλά απαιτεί σημαντικές βαριές μάχες. Με την κατάλληλη υποστήριξη, η Ουκρανία μπορεί να επικρατήσει.

Δεν υπάρχει άσυλο στον σύγχρονο πόλεμο. Ο εχθρός μπορεί να χτυπήσει σε όλο το επιχειρησιακό βάθος. Το πόσοι θα επιβιώσουν εξαρτάται από τη διασπορά των αποθεμάτων πυρομαχικών, της διοίκησης και του ελέγχου, των περιοχών συντήρησης και των αεροσκαφών.

Η Ουκρανία απέφυγε με επιτυχία το αρχικό κύμα χτυπημάτων της Ρωσίας, διασκορπίζοντας τα οπλοστάσια, τα αεροσκάφη και την αεράμυνά της. Αντίθετα, οι Ρώσοι κατάφεραν να προσβάλουν το 75% των στατικών αμυντικών εγκαταστάσεων κατά τις πρώτες 48 ώρες του πολέμου. Ούτε η εγκατάσταση ενός αρχηγείου σε ένα πολιτικό κτίριο αρκεί για να το καταστήσει βιώσιμο. Ο βρετανικός στρατός πρέπει να εξετάσει την ευπάθεια της ενεργοποίησης υψηλότερων κλιμακίων. Η Βρετανική Πολεμική Αεροπορία (RAF) πρέπει να εξετάσει πόσα αναπτύξιμα κιτ ανταλλακτικών διαθέτει για να επιτρέψει τη διασπορά των στόλων της.

Η πολεμική μάχη απαιτεί μεγάλα αρχικά αποθέματα και σημαντική χαλαρή ικανότητα. Παρά την προβολή των αντιαρματικών κατευθυνόμενων όπλων στη δημόσια αφήγηση, η Ουκρανία αμβλύνει την προσπάθεια της Ρωσίας να καταλάβει το Κίεβο χρησιμοποιώντας μαζικά πυρά από δύο ταξιαρχίες πυροβολικού.

Η μεγάλη διαφορά στο πυροβολικό

Η διαφορά στον αριθμό μεταξύ του ρωσικού και του ουκρανικού πυροβολικού δεν ήταν τόσο σημαντική στην αρχή της σύγκρουσης, με πλεονέκτημα λίγο πάνω από 2 προς 1. 2.433 συστήματα πυροβολικού με κάννη έναντι 1.176 και 3.547 συστήματα πυραύλων πολλαπλής εκτόξευσης έναντι 1.680. Η Ουκρανία διατήρησε την ισοτιμία στο πυροβολικό για τον πρώτο ενάμιση μήνα και στη συνέχεια άρχισε να εξαντλείται στα πυρομαχικά, έτσι ώστε, μέχρι τον Ιούνιο, οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις είχαν πλεονέκτημα 10 προς 1 στον όγκο πυρός.

Προφανώς, καμία χώρα του ΝΑΤΟ, εκτός από τις ΗΠΑ, δεν διαθέτει επαρκή αρχικά αποθέματα όπλων για πολεμικές επιχειρήσεις ή τη βιομηχανική ικανότητα για τη διατήρηση επιχειρήσεων μεγάλης κλίμακας. Αυτό πρέπει να διορθωθεί εάν η αποτροπή πρόκειται να είναι αξιόπιστη και αποτελεί εξίσου πρόβλημα για την RAF και το Βασιλικό Βρετανικό Ναυτικό, αναφέρει το Ινστιτούτο.

Τα μη επανδρωμένα εναέρια συστήματα (UAS) και τα αντι-UAS (CUAS) είναι απαραίτητα σε όλους τους κλάδους και σε όλα τα κλιμάκια. Αν και είναι ζωτικής σημασίας για την ανταγωνιστικότητα, παρέχοντας επίγνωση της κατάστασης, το 90% των UAS που χρησιμοποιούνται χάνονται. Ως επί το πλείστον, τα UAS πρέπει να είναι φτηνά και ελκυστικά. Για τις χερσαίες δυνάµεις, πρέπει να είναι οργανικά στις µονάδες για σκοπούς τόσο της επίγνωσης της κατάστασης όσο και της απόκτησης στόχων. Το πρωταρχικό μέσο του CUAS είναι ο ηλεκτρονικός πόλεμος. Μια άλλη κρίσιμη τακτική απαίτηση είναι η προειδοποίηση για την παρουσία των εχθρικών μη επανδρωμένων drones. Για το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό, το CUAS είναι κρίσιμο για την προστασία των πλοίων που επιχειρούν πέραν της προστασίας μιας δύναμης κρούσης. Για την RAF, η παροχή ανίχνευσης για τον εντοπισμό των UAS προκειμένου να συμβάλει στην αεράμυνα είναι κρίσιμη. Αυτό επιτρέπει την ιεράρχηση των αμυντικών πόρων στους σωστούς άξονες.

Η δύναμη πρέπει να αγωνιστεί για το δικαίωμα στην ακρίβεια. Η ακρίβεια δεν είναι μόνο πολύ πιο αποτελεσματική ως προς τα αποτελέσματα που προσφέρει, αλλά επιτρέπει επίσης στη δύναμη να μειώσει την εφοδιαστική της ουρά και, ως εκ τούτου, την καθιστά πιο βιώσιμη. Τα όπλα ακριβείας, ωστόσο, είναι σπάνια και μπορούν να νικηθούν από τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου. Για να μπορέσουν οι αλυσίδες θανάτου να λειτουργήσουν με την ταχύτητα της συνάφειας, τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου για την επίθεση, την προστασία και την εύρεση κατεύθυνσης είναι ένα κρίσιμο στοιχείο των σύγχρονων επιχειρήσεων συνδυασμένων όπλων. Η αλληλουχία των πυρών για τη διακοπή του επιχειρήσεων ηλεκτρονικού πολέμου και τη δημιουργία παραθύρων ευκαιρίας για αποτελέσματα ακριβείας είναι κρίσιμη και δημιουργεί απαιτήσεις εκπαίδευσης. Στον σύγχρονο πόλεμο, το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα διαταράσσεται συνεχώς και οι δυνάμεις πρέπει να προσπαθούν να αποκτήσουν πλεονέκτημα μέσα σε αυτό.

Για τις χερσαίες δυνάμεις, το διάχυτο σύστημα αναγνώρισης πολλαπλών στόχων (ISTAR) στο σύγχρονο πεδίο μάχης και η διαστρωμάτωση πολλαπλών αισθητήρων σε τακτικό επίπεδο καθιστούν την απόκρυψη εξαιρετικά δύσκολη. Η επιβίωση συχνά εξασφαλίζεται με την επαρκή διασπορά ώστε να καταστεί ασύμφορος στόχος, με την αρκετά γρήγορη μετακίνηση ώστε να διαταράσσεται η αλυσίδα θανάτου του εχθρού και έτσι να αποφεύγεται η εμπλοκή, ή με την είσοδο σε σκληρές δομές. Οι οβίδες και οι βιαστικές άμυνες μπορούν να αυξήσουν την άμεση επιβιωσιμότητα, αλλά επίσης κινδυνεύει η δύναμη να καθηλωθεί από τα πυρά, ενώ τα πυρά ακριβείας και τα ειδικά πυρομαχικά δεν αφήνουν αυτές τις θέσεις να επιβιώσουν. Οι δυνάμεις, αντίθετα, θα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στη συγκέντρωση των αποτελεσμάτων, ενώ θα πρέπει να συγκεντρώνουν μάζα μόνο υπό ευνοϊκές συνθήκες – με δυνατότητα παροχής αμοιβαίας υποστήριξης πέρα από την οπτική επαφή – και θα πρέπει να δίνουν προτεραιότητα στην κινητικότητα ως κρίσιμη συνιστώσα της επιβιωσιμότητάς τους.