Το Politico ανοίγει τον «φάκελο Wagner»: Ενας ιδιωτικός στρατός στην υπηρεσία του Πούτιν

Τον φάκελο της διαβόητης παραστρατιωτικής ομάδας Βάγκνερ που πολεμά στον πόλεμο της Ουκρανίας στο πλευρό των Ρώσων στρατιωτών ανοίγει το Politico.

«Καμπανάκι» κρούουν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναφορικά με τη δράση της παραστρατιωτικής ομάδας που διευθύνεται από έναν ολιγάρχη, άνθρωπο κοντά στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, τον Yevgeny Prigozhin, η οποία μέρα με τη μέρα καταλαμβάνει πόλεις – «κλειδιά» στην ουκρανική επικράτεια.

Αλλά η δράση της δεν σταματά εκεί. Η ομάδα Βάγκνερ έχει εξαπλώσει την επιρροή της στην Αφρική και σε άλλες γωνιές του κόσμου.

Με δεκάδες χιλιάδες μαχητές, πολλοί από τους οποίους είναι πλέον εκπαιδευμένοι στο πεδίο της μάχης, η εμφάνιση της ομάδας Βάγκνερ θα μπορούσε να γίνει μια σοβαρή παγκόσμια πρόκληση τα επόμενα χρόνια, δηλώνουν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι στο Politico.

Οι εντεινόμενες δραστηριότητες της Βάγκνερ στην Αφρική, όπου οι εκπαιδευμένοι μαχητές της εκτελούν βασικές λειτουργίες ασφαλείας για καθεστώτα στο Σουδάν, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και άλλες χώρες, περιγράφονται λεπτομερώς σε μια σειρά τηλεγραφημάτων και εγγράφων της κυβέρνησης των ΗΠΑ από το εσωτερικό δίκτυο του αρχηγού της ομάδας, Yevgeny Ρrigozhin, τα οποία περιήλθαν γνώση του POLITICO και επαληθεύτηκαν από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες.

Η αυξανόμενη ισχύς του Prigozhin σε έναν ολοένα και συρρικνούμενο κλειστό κύκλο του Ρώσου προέδρου, αναφέρεται σε έγγραφα και διασυνδέσεις και ωθεί τις δυτικές κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα για να αποτρέψουν μια απειλή που υπολογίζουν ότι θα μπορούσε να αποτελέσει έναν ευρύ κίνδυνο στη διεθνή ασφάλεια τα επόμενα χρόνια.

Κατά το μέσο, διπλωμάτες από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Αφρική συναντήθηκαν κεκλεισμένων των θυρών σε πρωτεύουσες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του Μπανγκούι, του Κιγκάλι, των Βρυξελλών, της Ουάσιγκτον, του Κιέβου, του Λονδίνου και της Λισαβόνας, για να συζητήσουν τρόπους περιορισμού του αποτυπώματος της ομάδας Βάγκνερ.

Οι αξιωματούχοι μάλιστα συνέταξαν έναν στρατηγικό οδικό χάρτη για τον τρόπο με τον οποίο θα εξοντώσουν την εν λόγω ομάδα στην από την κεντρική Αφρική στέλνοντας στρατιώτες να πάρουν τον έλεγχο ενός άλλοτε βιοτεχνικού ορυχείου χρυσού ενώ την ίδια στιγμή Αμερικανοί αξιωματούχοι συζητούν επίσης για το αν θα πρέπει η ομάδα Βάγνερ να χαρακτηριστεί ως διεθνής τρομοκρατική οργάνωση.

Από την πρώτη στιγμή της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η ομάδα Βάγκνερ έχει στρατολογήσει χιλιάδες νέους στρατιώτες προκειμένου να ενταχθούν στους κόλπους της στο πεδίο της μάχης, γεγονός που επέτρεψε στη Μόσχα να επιτύχει σημαντικές νίκες στην περιοχή του Ντονμπάς.

Ο Πριγκόζιν, ο οποίος στο παρελθόν είχε αρνηθεί οποιαδήποτε σχέση με την ομάδα, μόλις πέρυσι αναγνώρισε δημόσια τη σύνδεσή του μαζί της. Συχνά εμφανίζεται σε βίντεο προπαγανδιστικού τύπου και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τις πρώτες γραμμές στην Ουκρανία, παρουσιάζοντας τις δυνάμεις της ως ήρωες και ηγέτες του πολέμου ενώ ταυτόχρονα χλευάζει τις δυτικές κυρώσεις.

Ωστόσο, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Politico, η ομάδα Βάγκνερ είναι μολις ένα κομμάτι που συνδέεται με τον Πριγκόζιν. Κατά το παρελθόν, έχουν αναφερθεί διάφορες επιχειρήσεις που συνδέονται με τον Ρώσο ολιγάρχη και συνεργάτη του Πούτιν. Ο Prigozhin έχει μάλιστα παραδεχτεί δημόσια ότι παρενέβη σε εκλογές ξένων χωρών, π.χ. στις ΗΠΑ για απόπειρα παρέμβασης στις αμερικανικές εκλογές με μια στρατιά τρολς

Και πρόσφατα παραδέχτηκε ότι ηγείται και χρηματοδοτεί αυτή την ομάδα των τρολς γνωστή ως Internet Research Agency.

Όμως, μια πολύμηνη έρευνα από το POLITICO αποκάλυψε αποκλειστικές νέες λεπτομέρειες σχετικά με το πώς το δίκτυο του Prigozhin, το οποίο περιλαμβάνει τη Βάγκνερ έχει εξελιχθεί σε μια εκτεταμένη διεθνή στρατιωτική και πολιτική επιχείρηση επιρροής. Η έρευνα αποκάλυψε επίσης λεπτομέρειες που δεν είχαν αναφερθεί στο παρελθόν για το πώς οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους επιδιώκουν να αμβλύνουν την επέκταση και την επιρροή της ομάδας Βάγκνερ, ιδιαίτερα στην Αφρική.

«Ο Πριγκόζιν ήταν εγκληματίας για πολύ καιρό. Η φύση των δραστηριοτήτων του δεν έχει αλλάξει τόσο πολύ. Απλώς έχουν επεκταθεί», είπε ένας Αμερικανός αξιωματούχος. «Και πραγματικά, έχουν θεριέψει στην Ουκρανία, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο».

Αξιωματούχοι είπαν στο Politico ότι το διευρυμένο αποτύπωμα της ομάδας Βάγκνερ επιβεβαιώνει τις αυξανόμενες φιλοδοξίες του Πριγκόζιν – για τον ​​οποίο οι ΗΠΑ και η Ευρώπη πιστεύουν ότι βοήθησε στην ενορχήστρωση γεγονότων που είχαν ως αποτέλεσμα τεράστιες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η στόχευση αμάχων και ο αναγκαστικός εκτοπισμός ανθρώπων στην Αφρική, συμπεριλαμβανομένων δημοκρατιών της Κεντρικής Αφρικής.

«Η ομάδα Βάγκνερ αποτελεί έναν μοναδικό βραχίονα του Κρεμλίνου. Ο Πούτιν τον χρησιμοποιεί ως ένα από τα εργαλεία του στην Αφρική και σε όλο τον κόσμο», δήλωσε ένας δεύτερος Αμερικανός αξιωματούχος στο Politico. «Έτσι, υπάρχουν ανησυχίες στην πολιτική μας για την Αφρική. Αλλά για εμάς, αυτό είναι επίσης ένα πρόβλημα σχετικά με το πώς η Ρωσία θολώνει την λεπτή γραμμή μεταξύ κρυφής δράσης και στρατιωτικής δράσης και πολιτικής επιρροής».

Τα ευρήματα του Politico:

• Το παγκόσμιο δίκτυο του Πριγκόζιν, το οποίο περιλαμβάνει και την ομάδα Wagner, έχει άμεσους δεσμούς με το ρωσικό κράτος, επιτρέποντάς του να αναπτύξει τις δραστηριότητές του σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι υπάλληλοι και οι μαχητές του επικοινωνούν συχνά με ανώτερους Ρώσους αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των υπηρεσιών ασφαλείας και του υπουργείου Άμυνας.
• Το δίκτυο του Πριγκόζιν για χρόνια ανακατεύεται στα πολιτικά συστήματα άλλων χωρών. Όμως τα τελευταία χρόνια προσπάθησε να επεκτείνει αυτές τις επιχειρήσεις παραπληροφόρησης και πολιτικής επιρροής σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της Εσθονίας, σε μια προσπάθεια να υποκινήσει αντιΝΑΤΟϊκά και αντιδυτικά αισθήματα. Προσπάθησε επίσης να επεκτείνει τα γραφεία της στο Μεξικό. Η πανδημία φαίνεται ωστόσο να σταμάτησε αυτό της το σχέδιο.
• Η Βάγκνερ έχει εδραιώσει τη στρατιωτική, πολιτική και επιχειρηματική της παρουσία στην Αφρική τα τελευταία χρόνια, ενισχύοντας τις δυτικές ανησυχίες για την αυξανόμενη επιρροή της Ρωσίας στην αφρικανική ήπειρο σε χώρες που ιστορικά στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στην οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη των ΗΠΑ και της Ευρώπης.

Αυτή η έκθεση βασίζεται εν μέρει σε τηλεγραφήματα της αμερικανικής κυβέρνησης που έλαβε το POLITICO και επικεντρώνονται απευθείας στην ομάδα Βάγκνερ. Βασίζεται επίσης σε εσωτερικά έγγραφα και υπομνήματα, γραμμένα στα ρωσικά, από το δίκτυο Prigozhin στα οποία έχει πρόσβαση μέσω μιας διεθνούς δημοσιογραφικής συνεργασίας με καταστήματα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Το γερμανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο WELT απέκτησε πρώτο τα έγγραφα και τα μοιράστηκε με άλλους οργανισμούς μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ανήκουν στον Axel Springer, στον οποίο ανήκει και το POLITICO.

Τα έγγραφα και οι διασυνδέσεις επιβεβαιώνουν παλαιότερα δημοσιευμένες αναφορές και έρευνες για εταιρείες που συνδέονται με το δίκτυο του Prigozhin, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ασχολούνται με εκστρατείες παραπληροφόρησης. Παρέχουν επίσης μια άνευ προηγουμένου εικόνα για το πώς μια από τις κορυφαίες παραστρατιωτικές ομάδες στον κόσμο, η Wagner, λειτουργεί σε καθημερινή βάση, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο πειθαρχεί τους μαχητές της, δίνει προτεραιότητα σε έργα και αποφασίζει πότε θα ξοδέψει χρήματα, μαζί με την έκταση των διασυνδέσεών της με κορυφαία κυβερνητικά στελέχη σε όλο τον κόσμο, αναφέρει το Politico.

Tα εν λόγω έγγραφα που έχουν περιέλθει σε γνώση του Politico, εκτείνονται από το 2014 έως το 2021.

«Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε για τον Yevgeny Prigozhin είναι ότι η αυτοκρατορία επιρροής του είναι μεγάλη, αλλά δεν είναι αποκλειστικά δική του κατασκευή», δήλωσε η Candace Rondeaux, διευθύντρια του Future Frontlines στη New America, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον. «Είναι πολύπλευρο, υπάρχουν στρατιές τρολ, υπάρχει ο όμιλος Wagner, υπάρχουν «εταιρείας κέλυφος» (σ.σ shell companies), υπάρχουν παραγωγές ταινιών».

Το Politico και οι συνεργάτες του προσέλαβαν εξωτερικούς εμπειρογνώμονες συμπεριλαμβανομένων δύο ερευνητικών οργανισμών — τη Recorded Future και την C4ADS προκειμένου να επιβεβαιώσουν τα δεδομένα που περιέχονται στα έγγραφα του δικτύου Prigozhin.

«Από ό,τι έχουμε εξετάσει… εάν αυτά τα έγγραφα ήταν αυθεντικά, θα απαιτούσε σημαντική προσπάθεια για να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων όπως αυτή ή ένα σύνολο δεδομένων όπως αυτό», δήλωσε ο Brian Liston, ανώτερος αναλυτής πληροφοριών απειλών στο Recorded Future. «Θα ήταν το πιο περίτεχνο σύνολο απομιμήσεων που έχω δει ποτέ. Πιστεύουμε ότι αυτό που είδαμε είναι αυθεντικό», σημειώνει.

Ο Liston είπε επίσης ότι τα έγγραφα δεν φαίνεται να αντιπροσωπεύουν «ένα πλήρες σύνολο δεδομένων», κάτι που καθιστά το έργο της έρευνας πιο δύσκολο.

«Λείπουν δεδομένα. [Τα έγγραφα] μας δίνουν μια ικανοποιητική εικόνα του εσωτερικού της ομάδας Βάγκνερ και του Πριγκόζιν… αλλά υπάρχουν πράγματα εκεί μέσα που θα περιμέναμε να δούμε που δεν τα έχουμε δει ακόμη, ή είναι μέρος ίσως κάποιου άλλου σετ ή κάπου αλλού», είπε.

Ο Allen Maggard, αναλυτής του C4ADS που εξέτασε ένα υποσύνολο των εγγράφων, είπε ότι τα δεδομένα που περιέχονται σε αυτά είναι δύσκολο να επιβεβαιωθούν λόγω των περιορισμένων οικονομικών πληροφοριών ανοιχτού κώδικα που είναι διαθέσιμες στο δίκτυο του Prigozhin.

Παρόλα αυτά, ο Μaggard είπε ότι εντόπισε αντιστοιχίσεις στις εκμεταλλεύσεις δεδομένων ανοιχτού κώδικα του C4ADS, επιτρέποντάς του να επιβεβαιώσει ορισμένες από τις πληροφορίες στα έγγραφα.

«Ο οργανισμός… φαινομενικά αποκαλύπτεται σε αυτά τα έγγραφα ότι βασίζεται περισσότερο στο ρωσικό Υπουργείο Άμυνας περισσότερο από όσο θα περίμενε κανείς», είπε ο Maggard.

«Τα έγγραφα φαίνεται επίσης να δίνουν μια εικόνα μιας οντότητας που προσέχει έντονα τις εμφανίσεις της στις αναφορές των μέσων ενημέρωσης. Αυτό ευθυγραμμίζεται με το συμπέρασμα στο οποίο έχει καταλήξει ένας αυξανόμενος αριθμός ερευνητών – ότι η ομάδα Βάγκνερ έχει γίνει, στην πράξη, μια εταιρεία δημοσίων σχέσεων με παραστρατιωτικό σκέλος, και όχι το αντίστροφο».

Επιπλέον, η εταιρική δομή των συνδεδεμένων με αυτήν την ομάδα εταιρειών δεν είναι διαφανής.

Τα έγγραφα που αναφέρονται σε αυτήν την έκθεση είναι μόνο εκείνα που το POLITICO μπόρεσε να επαληθεύσει ανεξάρτητα και να λάβει περαιτέρω επιβεβαίωση μέσω συνεντεύξεων με ειδικούς και αξιωματούχους.

Το POLITICO μίλησε με δεκάδες νυν και πρώην Αμερικανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους για να συζητήσουν τις δραστηριότητες της ομάδας Βάγκνερ. Όλοι ζήτησαν καθεστώς ανωνυμίας προκειμενου να συζητήσουν ευαίσθητα θέματα εθνικής ασφάλειας.

Οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ και της Ευρώπης από πλευράς τους, αρνήθηκαν να σχολιάσουν τα έγγραφα. Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ αρνήθηκε να σχολιάσει. Ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Peter Stano, δήλωσε ότι η Wagner «αποτελεί απειλή» για την Ευρωπαϊκή Ένωση και για όλες τις χώρες όπου δραστηριοποιείται ο όμιλος.

Ένα αναπτυσσόμενο δίκτυο

Ο Yevgeny Prigozhin

Γεννημένος στο Λένινγκραντ, ο 61χρονος Γεβγκένι Πριγκόζιν πέρασε εννέα χρόνια στις σοβιετικές φυλακές για ληστείες, απάτες και άλλα εγκλήματα πριν κερδίσει μια περιουσία ως «σεφ του Πούτιν».

Ο Πριγκόζιν αρχικά αρνήθηκε δημοσίως ότι έπαιξε οποιοδήποτε ρόλο στη δημιουργία του Ομίλου Wagner καθώς εμφανίστηκε στην οθόνη των διεθνών οργανισμών πληροφοριών, ειδικά κατά τη διάρκεια των προσπαθειών της Ρωσίας να στηρίξει καθεστώτα με διαβόητες καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όμως πέρυσι ο Prigozhin αναγνώρισε δημόσια ότι δημιούργησε την ομάδα το 2014 για να προστατεύσει τα ρωσικά συμφέροντα στην περιοχή Donbas της Ουκρανίας.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις αρχές του περασμένου έτους προκάλεσε μια άμεση επιτάχυνση των προσπαθειών στρατολόγησης της ομάδας, του εύρους των δραστηριοτήτων και της επιρροής στον στενό κύκλο του Πούτιν, σύμφωνα με τα τηλεγραφήματα που είναι σε γνώση του Politico.

Τους τελευταίους εννέα μήνες, οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι εξεπλάγησαν από τον βαθμό στον οποίο η Ρωσία χρησιμοποιεί την ομάδα στο έδαφος για να υπηρετήσει μαζί με τα στρατεύματα του ρωσικού στρατού και προσπάθησαν να αποτρέψουν το ίδιο σενάριο σε άλλες χώρες σε όλο τον κόσμο. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έχουν επιβάλει σκληρές νέες κυρώσεις σε μια προσπάθεια να περιορίσουν την πρόσβαση της ομάδας σε όπλα και να αμβλύνουν την πρόοδό της στην Ουκρανία.

Ένα τηλεγράφημα της αμερικανικής κυβέρνησης που έλαβε το POLITICO υπογραμμίζει την ανησυχία των ΗΠΑ για τον Βάγκνερ και τον Πριγκόζιν, λέγοντας ότι έχει αποκτήσει μια «νέα εξέχουσα θέση».

«Ο Πριγκόζιν έχει γίνει αυτή η ηγετική φωνή που επιδιώκει μια ευρύτερη κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία», αναφέρει το τηλεγράφημα, προσθέτοντας ότι ο ηγέτης της ομάδας Βάγκνερ «αξιοποίησε τον ρόλο του ως πολέμαρχος για να αυξήσει την πρόσβαση και την επιρροή του στον Πούτιν και να κερδίσει οικονομικά οφέλη από τον πόλεμο».

«Η Βάγκνερ όχι μόνο πολεμά [μαζί] με τους Ρώσους, αλλά ο Πριγκόζιν αναγκάζει το ρωσικό υπουργείο Άμυνας να αναγνωρίσει [την ομάδα]. Αυτό είναι ένα εντελώς νέο πράγμα», είπε ο αξιωματούχος, ο οποίος είχε ασχοληθεί στο παρελθόν με την δράση της ομάδας στο Μάλι. «Έχουν σαφώς αποκτήσει μιλιταριστική δύναμη αλλά και πολιτικό ανάστημα. Δεν θα φανταζόμασταν ποτέ ότι θα γίνονταν τόσο μεγάλος παίκτης. Το γεγονός ότι [ο Πούτιν] αναγνωρίζει πλέον αυτούς τους τρελούς εγκληματίες, αποτελεί μια αλλαγή».

Πώς γίνεται η στρατολόγηση

Στην Ουκρανία, η ομάδα Wagner έχει φέρει δεκάδες χιλιάδες κρατούμενους από τη Ρωσία για να πολεμήσουν στην πρώτη γραμμή για να βοηθήσει τη Μόσχα να ενισχύσει την επίθεσή της στο ανατολικό τμήμα της χώρας, ειδικά στην πόλη Μπααχμούτ.

«Απλώς συνεχίζουν να έρχονται. Είναι σαν να μην έχουν τίποτα να χάσουν», δήλωσε σύμβουλος του ουκρανικού υπουργείου Άμυνας σε συνέντευξή του τον Ιανουάριο.

Τα έγγραφα που εξετάζονται από το POLITICO δίνουν μια νέα προοπτική για το πώς η ομάδα Wagner στρατολογεί κόσμο σε μεγάλο βαθμό από φτωχότερες γειτονιές της Ρωσίας και στη συνέχεια επιδιώκει να εμφυσήσει την πειθαρχία στις τάξεις της. Για παράδειγμα, η Wagner τιμωρεί τους μαχητές της επειδή χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αποθηκεύουν φωτογραφίες από ευαίσθητες αποστολές στα τηλέφωνά τους, κλέβουν χρήματα και εμπλέκονται σε κατάχρηση ναρκωτικών ή αλκοόλ. Οι ηγέτες της επιτηρούν επίσης τα τηλέφωνα των εργαζομένων και κάνουν ακόμη και πολυγραφικές εξετάσεις για να διερευνήσουν πιθανές αδικοπραγίες.

Παρά το χάος που επικρατεί μέσα σε τμήματα των τάξεων της ομάδας Βάγκνερ, ο Πριγκόζιν συνέχισε να επεκτείνει την παγκόσμια αυτοκρατορία του. Τα τελευταία πέντε χρόνια, έστειλε νεοσύλλεκτους σε χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής για να ενισχύσουν τις επιχειρήσεις της Wagner. Το δίκτυό του προσπάθησε επίσης να ιδρύσει νέα γραφεία και επιχειρήσεις σε χώρες με ιστορικά ισχυρούς δεσμούς με τη Δύση, σύμφωνα με τα έγγραφα που έχει δει το Politico.

Το 2020, άτομα που συνδέονται με το δίκτυο του Prigozhin προσπάθησαν να ανοίξουν ένα γραφείο στο Μεξικό, αλλά η πανδημία Covid φάνηκε να καθυστερεί αυτό το σχέδιο. Η ομάδα προσπάθησε επίσης να πραγματοποιήσει επιχειρήσεις επιρροής στην Εσθονία σε μια προσπάθεια να υποκινήσει τον ευρωσκεπτικισμό και τη δυσπιστία προς το ΝΑΤΟ, σύμφωνα με έγγραφα. Και τα τελευταία δύο χρόνια, μαχητικά Wagner εμφανίστηκαν σε αφρικανικές χώρες όπως η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η Γκάνα και η Μπουρκίνα Φάσο.

Αμερικανοί αξιωματούχοι ανησυχούν επίσης για την πιθανή επιρροή του Βάγκνερ σε μέρη όπως το Κοσσυφοπέδιο, σύμφωνα με τηλεγράφημα των ΗΠΑ που έλαβε το POLITICO, και έχουν λάβει αναφορές ότι στρατεύματα της Βάγκνερ βρίσκονται στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, αν και τοπικοί αξιωματούχοι εκεί αρνήθηκαν την παρουσία τους.

Για να υποστηρίξει την επέκταση της ομάδας, η Βάγκνερ αγόρασε και έστειλε οχήματα, πυρομαχικά και όπλα στις δυνάμεις της, βρίσκοντας τρόπους να εξασφαλίσει όπλα και να τα στείλει διεθνώς παρά τις δυτικές κυρώσεις, αναφέρει το ρεπορτάζ επίσης.

Η σύνδεση με τη Μόσχα

Ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται να έχει ενθαρρύνει τον Πριγκόζιν. Η στάση του άλλαξε όταν οι μαχητές του άρχισαν να μπαίνουν στο πεδίο της μάχης. Τον Σεπτέμβριο του 2022, μέσω μιας δήλωσης μέσω της εταιρείας catering του, ο Prigozhin παραδέχτηκε ότι ίδρυσε τον όμιλο το 2014.

Ωστόσο, οι λεπτομέρειες σχετικά με το πώς χρηματοδοτείται η ομάδα είναι ελάχιστες. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι ο όμιλος είναι γνωστό ότι χρησιμοποιεί «εταιρείες κέλυφος» για να δραστηριοποιείται επιχειρηματικά αψηφώντας τις δυτικές κυρώσεις. Για παράδειγμα, βασίζεται σε μια εταιρεία εγγεγραμμένη στη Μαδαγασκάρη, γνωστή ως Midas Resources, για να δραστηριοποιείται σε μια εξόρυξη στην CAR, σύμφωνα με μια υποκλοπή των ΗΠΑ που έλαβε η POLITICO.

Οι ειδικοί υπέθεταν εδώ και χρόνια ότι ο όμιλος λαμβάνει σημαντική χρηματοδότηση από το ρωσικό κράτος, συμπληρώνοντας αυτά τα χρήματα με κέρδη από συμβάσεις ασφάλειας και εξόρυξης από κυβερνήσεις που δεν τηρούν τις κυρώσεις.

Το κύριο αρχηγείο του Βάγκνερ βρίσκεται στο Μόλκινο της Ρωσίας, με τη μορφή βάσης που η ομάδα μοιράζεται με τη 10η Ταξιαρχία Ειδικού Σκοπού της Ρωσίας GRU, την ξένη στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της χώρας.

Παρά τις προφανείς δημόσιες διασυνδέσεις μεταξύ της Βάγκνερ και του ρωσικού κράτους, το Κρεμλίνο δεν έχει αναγνωρίσει τους δεσμούς του με την ομάδα Βάγκνερ και υπάρχουν λίγες αξιόπιστες αναφορές για το εάν και πώς εισρέουν χρήματα από τη Μόσχα στα ταμεία της ομάδας του Πριγκόζιν.

Άλλοι δημοσιογράφοι και ερευνητές έχουν εντοπίσει περιπτώσεις κατά τις οποίες στελέχη της Wagner συντονίζονται με τις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών. Και αρκετά από τα έγγραφα που εξετάστηκαν από το POLITICO επιβεβαιώνουν αυτή τη σχέση.

Τα έγγραφα δείχνουν ότι η ομάδα συνδέεται άμεσα με το ρωσικό κράτος — ότι επικοινωνεί και αναπτύσσει στρατηγική με ανώτερους Ρώσους αξιωματούχους για ορισμένες από τις πιο ευαίσθητες επιχειρήσεις της.

Για παράδειγμα, πολλά από τα έγγραφα δείχνουν στενό συντονισμό μεταξύ της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας, γνωστή και ως FSB στη Ρωσία, και της Βάγκνερ σε χώρες όπως η Συρία.

Οι υπάλληλοι της Wagner συναλλάσσονται επίσης απευθείας με ανώτερους Ρώσους αξιωματούχους από όλη την κυβέρνηση.

«Νομίζω ότι ήταν πάντα ξεκάθαρο ότι ο Βάγκνερ ενεργεί ως παρακρατικός βραχίονας της ρωσικής κυβέρνησης», δήλωσε ο Μάικλ βαν Λάντινγκχαμ, πρώην Ρώσος αναλυτής της CIA. «[Αυτές] αναπτύσσονται εκεί όπου η ρωσική κυβέρνηση μπορεί να μην έχει τους πόρους ή μπορεί να μην βλέπει άμεσο συμφέρον, αλλά μπορούν να το κάνουν μέσω του Wagner».

Αμερικανοί αξιωματούχοι, επίσης, έχουν συνδέσει το έργο του Prigozhin με το Κρεμλίνο. Πιστεύουν ότι η στρατολόγηση αιχμαλώτων από τον Πριγκόζιν για τον πόλεμο στην Ουκρανία —αν και παράνομη— υποστηρίζεται από τις αρχές της Μόσχας, σύμφωνα με ένα από τα τηλεγραφήματα που εξασφάλισε το POLITICO.

Παρά αυτές τις σαφείς συνδέσεις, το ερώτημα για τους ερευνητές και τους ακαδημαϊκούς που μελετούν την ομάδα Βάγκνερ -ακόμη και αξιωματούχους πληροφοριών- ήταν ο βαθμός στον οποίο ο Βάγκνερ λαμβάνει κεφάλαια από το ρωσικό κράτος, έστω και έμμεσα μέσω shell companies. Ένα έγγραφο που εξετάστηκε από το POLITICO, το οποίο έχουν επίσης μελετήσει ειδικοί εμπειρογνώμονες, φαίνεται να υπάρχει μια οικονομική σχέση.

Εκστρατείες παραπληροφόρησης

Το δίκτυο του Prigozhin πραγματοποιεί επίσης εκστρατείες παραπληροφόρησης σε όλο τον κόσμο σε μια προσπάθεια να προωθήσει τα ρωσικά γεωπολιτικά συμφέροντα και να διαδώσει το αντιδυτικό αίσθημα.

Ο πρώην υπεύθυνος τροφοδοσίας του Πούτιν συνδέεται εδώ και καιρό με μια στρατιά τρολς- την Υπηρεσία Ερευνών Διαδικτύου – γνωστή για τις επανειλημμένες προσπάθειες παρέμβασης στις εκλογές των ΗΠΑ. Το πρακτορείο αποτέλεσε αντικείμενο έρευνας από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και εστιακό σημείο της ειδικής έρευνας του Robert Mueller για την προεδρική κούρσα του 2016. Οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ένα κατηγορητήριο οκτώ καταστάσεων της Concord Management and Consulting, της εταιρείας του Prigozhin, για την ανάμειξη στις εκλογές, αλλά τελικά απέσυραν τις κατηγορίες.

Παρά τις κατηγορίες και τις έρευνες, ο Prigozhin έχει εντείνει τις προσπάθειες να προσπαθήσει να παρέμβει στα δυτικά πολιτικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων των αμερικανικών εκλογών, εν μέρει με τη δημιουργία στρατιάς τρολς εκτός Ρωσίας σε μέρη όπως η Γκάνα και η Νιγηρία, σύμφωνα με τα έγγραφα που εξετάστηκαν από το POLITICO και συνεντεύξεις με δυτικούς αξιωματούχους. Ο ίδιος ο Ρώσος ολιγάρχης περηφανεύτηκε πρόσφατα για ανάμειξη στις ενδιάμεσες εκλογές των ΗΠΑ του 2022.

«Κύριοι, ανακατευτήκαμε, επεμβαίνουμε και θα επέμβουμε», έγραψε ο Πριγκόζιν στο κανάλι του στο Telegram. «Προσεκτικά, με ακρίβεια, χειρουργικά και με τον δικό μας τρόπο».

Μερικές από τις επιχειρήσεις επιρροής του Prigozhin φαίνεται να εμπίπτουν σε ένα έργο που ονομάζεται «Magadan», σύμφωνα με έγγραφα που εξετάζονται από το POLITICO.

Αρκετά από αυτά τα έγγραφα περιλαμβάνουν πληροφορίες μισθών για τους υπαλλήλους του Prigozhin για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων ευρείας επιρροής για το έργο Magadan. Οι ειδικοί που εξέτασαν τα έγγραφα επιβεβαίωσαν την ταυτότητα πολλών από τα άτομα που αναφέρονται στη μισθοδοσία, συμπεριλαμβανομένης της Mira Terada, της επικεφαλής μιας ομάδας γνωστής ως Ίδρυμα για την Καταπολέμηση της Καταστολής. Η οργάνωση συνδέεται με τον Πριγκόζιν και είναι γνωστή για τη διάδοση της ρωσικής προπαγάνδας. Ο Καναδάς επέβαλε πρόσφατα κυρώσεις εναντίον του.

Το ίδρυμα αναγνώρισε σε δήλωσή του στο POLITICO ότι η Terada εργάζεται ως επικεφαλής του οργανισμού, αλλά ότι δεν γνώριζε τίποτα για το έργο Magadan. Η δήλωση ανέφερε επίσης ότι η αποστολή του ιδρύματος είναι να επηρεάσει την κοινή γνώμη στη Δύση και στη Ρωσία.

«Θέλουμε όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι να μάθουν για την αστυνομική ανομία στις ΗΠΑ, τη Γαλλία και τη Βρετανία, για την τερατώδη βία και την εργασιακή εκμετάλλευση των κρατουμένων στις δυτικές χώρες και για τα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν από το ΝΑΤΟ», η δήλωση, η οποία εστάλη αρχικά στο Ρώσος, είπε.
Το εύρος του έργου του Μaggadan δεν είναι ξεκάθαρο, είπαν ειδικοί που εξέτασαν έγγραφα με το POLITICO. Φαίνεται όμως ότι η ομάδα προσπάθησε επίσης να ξεκινήσει νέες καμπάνιες επιρροής στην Ευρώπη, το Μεξικό και μέρη της Αφρικής.

Για παράδειγμα, το δίκτυο Prigozhin προσπάθησε να παρέμβει στο πολιτικό σύστημα στην Εσθονία, σύμφωνα με ένα σημείωμα στρατηγικής που εξετάστηκε από το POLITICO και επιβεβαιώθηκε από ειδικούς που χρησιμοποιούν πληροφορίες ανοιχτού κώδικα.

Η μικρή χώρα της Βαλτικής είναι ιδιαίτερα επιφυλακτική για την ανάμειξη του μεγαλύτερου ανατολικού γείτονά της στην εσωτερική πολιτική. Η Εσθονία μοιράζεται σύνορα με τη Ρωσία και περίπου το ένα τέταρτο του συνολικού πληθυσμού της χώρας προσδιορίζεται ως μέλος της ρωσικής μειονότητας.

H ανάμειξη στην Εσθονία

Ο πρόεδρος του Εσθονικού Συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος Mart Helme

Οι πράκτορες του Πριγκόζιν σχεδίασαν να υποστηρίξουν το ακροδεξιό ευρωσκεπτικιστικό κόμμα EKRE ενόψει των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της χώρας το 2019, σύμφωνα με ένα από τα έγγραφα.

Για να το κάνουν αυτό, οι πράκτορες σχεδίαζαν να διακινήσουν μερικές από τις αγαπημένες αντιδυτικές αφηγήσεις του Κρεμλίνου, όπως «προβλήματα στην Εσθονία λόγω της ΕΕ» και μηνύματα κατά του ΝΑΤΟ, μαζί με εκστρατείες κατά του τότε προέδρου Kersti Kaljulaid και του αρχηγού του φιλελεύθερου Κόμματος Μεταρρυθμίσεων στο την εποχή, η Κάγια Κάλλας, που είναι τώρα πρωθυπουργός.

Δεν είναι σαφές εάν οι πράκτορες εκτέλεσαν αυτό το συγκεκριμένο σχέδιο πριν από τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το 2019 – τα ονόματα των ομάδων Facebook που προτείνονται στο έγγραφο δεν δημιουργήθηκαν στο κοινωνικό δίκτυο, σύμφωνα με εκπρόσωπο του Meta. Ωστόσο, η στρατηγική είναι εντυπωσιακά παρόμοια σε τόνο και θέματα με τις επιχειρήσεις στα τέλη του 2018 ενόψει των εθνικών κοινοβουλευτικών εκλογών, είπαν οι ειδικοί που εξέτασαν τα έγγραφα. Οι ειδικοί ερεύνησαν δίκτυα ανοιχτού κώδικα και ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης και διαπίστωσαν ότι ο Βάγκνερ δημιούργησε ομάδες στο Facebook και το αντίστοιχο στη ρωσική γλώσσα VKontakte για να προσπαθήσει να πυροδοτήσει την κοινωνική διχόνοια και να πιέσει προς την ακροδεξιά.

Το κόμμα ΕΚΡΕ αρνήθηκε να σχολιάσει την εκστρατεία. Ο εκπρόσωπος του Meta επιβεβαίωσε ότι το Facebook αφαίρεσε την ομάδα “Estoners” στα τέλη του 2018 και υποψιάστηκε ότι η επιχείρηση διεξήχθη από το δίκτυο του Prigozhin.

Ο Χάρις Πούσεπ, ο οποίος είναι επικεφαλής του γραφείου της Υπηρεσίας Εσωτερικής Ασφάλειας της Εσθονίας, είπε ότι η στρατηγική Βάγκνερ για την Εσθονία έμοιαζε με τα προηγούμενα σχέδια ρωσικής προπαγάνδας για τη χώρα.

Το πρόβλημα της Αφρικής

Τα τελευταία πέντε χρόνια, η Wagner έχει επεκτείνει τις δραστηριότητές της σε πολιτικά ταραγμένες χώρες της Αφρικής, υπογράφοντας συμβάσεις με κυβερνήσεις για να βοηθήσει στην καταστολή της αντίστασης και να παρέχει ασφάλεια σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους. Από τη Λιβύη στο Σουδάν μέχρι τη Μαδαγασκάρη και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η ομάδα επιδιώκει εισβάλει χτίζοντας πολιτιστικούς κόμβους – συγκροτήματα για τη φιλοξενία συναντήσεων και εκδηλώσεων – και δημιουργώντας στρατιωτικές βάσεις.

Δυτικοί αξιωματούχοι και ειδικοί έχουν παρακολουθήσει τις προσπάθειες της Βάγκνερ να αναβαθμίσει το έργο της στην Αφρική. Τα έγγραφα που εξετάζονται από το POLITICO υπογραμμίζουν επίσης αυτή την επέκταση της. Πέρα από το έργο ασφάλειας που ολοκληρώνει η Wagner για τις κυβερνήσεις, το οποίο περιλαμβάνει την προστασία ευαίσθητων τοποθεσιών εξόρυξης φυσικών πόρων, το δίκτυο του Prigozhin φαίνεται επίσης να συμμετέχει σε εκστρατείες παραπληροφόρησης πληρώνοντας άτομα για να παρευρεθούν σε διαδηλώσεις και για να γράψει προεγκεκριμένες ιστορίες στον τοπικό τύπο.

Το δίκτυο του Prigozhin δημιουργεί μια ομάδα μέσων ενημέρωσης που είτε διευθύνονται από τους ανθρώπους του είτε είναι πρόθυμοι να παρέχουν ευνοϊκή κάλυψη σε αντάλλαγμα οικονομική υποστήριξη, δείχνουν τα έγγραφα. Οι εκστρατείες είναι συνήθως φιλορωσικές και αντιδυτικές.

«Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα των ρωσικών εκστρατειών παραπληροφόρησης είναι ότι είναι πολύ ευκαιριακές. Εάν συμβεί κάτι που θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να αναδιαμορφωθεί για να τους ωφελήσει, θα το κάνουν», δήλωσε ο Jean le Roux, ερευνητής στο Digital Forensic Research Lab του Atlantic Council, ο οποίος ανέλυσε τις προπαγανδιστικές εκστρατείες του Prigozhin σε αφρικανικές χώρες στο παρελθόν. «Είναι ακριβώς έξω από το βιβλίο τους».

Στη Μαδαγασκάρη, μια ομάδα συνεργατών που συνδέονται με τον Prigozhin προσπάθησαν να παρέμβουν στις προεδρικές εκλογές του 2018 υποστηρίζοντας την εκστρατεία επανεκλογής του Hery Rajaonarimampianina, σύμφωνα με έρευνα των New York Times που επιβεβαιώθηκε από τον Petr Korolyov, έναν εκλογικό κοινωνιολόγο που εργάστηκε με την ομάδα στη Μαδαγασκάρη το 2018. Τελικά, το δίκτυο του Prigozhin συνειδητοποίησε ότι ο Rajaonarimampianina ήταν απίθανο να κερδίσει και απέσυραν την υποστήριξή τους από τον αντίπαλό του και νυν πρόεδρο, Andry Rajoelina.

Παρά μια φαινομενικά αποτυχημένη εκστρατεία στη Μαδαγασκάρη, τα έγγραφα που εξετάστηκαν από το POLITICO δείχνουν ότι ορισμένα από τα ίδια άτομα που συμμετείχαν στις επιχειρήσεις επιρροής στη χώρα προχώρησαν σε άλλες επιχειρήσεις σε χώρες όπως το Κονγκό, η Νότια Αφρική και το Σουδάν.

Ένα σημείωμα που εξετάστηκε από το POLITICO περιγράφει λεπτομερώς πώς το δίκτυο του Prigozhin σχεδίαζε να δημιουργήσει ψεύτικους λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένου του Twitter και του Facebook, για ακτιβιστές στο Σουδάν, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιογράφων.

Η ανησυχία των ΗΠΑ

Αμερικανοί αξιωματούχοι συμμετέχουν ενεργά σε συνομιλίες με συμμάχους στην Αφρική σχετικά με τον περιορισμό της επιρροής της ομάδας Βάγκνερ, σύμφωνα με τα τηλεγραφήματα και τις συνεντεύξεις με δυτικούς αξιωματούχους.

Ποια είναι η ανησυχία τους; Οι αυξανόμενοι δεσμοί της Βάγκνερ με χώρες της Αφρικής αποτελούν μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία για τη Ρωσία να σφυρηλατήσει νέες συνεργασίες σε μια εποχή που οι ευρωπαϊκές δυνάμεις αποσύρονται. Το κενό θα μπορούσε να δώσει στη Μόσχα μια δίοδο να διαμορφώσει διπλωματικές σχέσεις στην ήπειρο και να προωθήσει το αντιδυτικό αίσθημα.

«Ίσως πριν από τρία, ίσως τέσσερα χρόνια, αρχίσατε να βλέπετε αναφορές να βγαίνουν από το Υπουργείο Άμυνας που έλεγαν “δεν λειτουργεί”. Ο τεράστιος αριθμός των τρομοκρατικών οργανώσεων, ιδιαίτερα στην περιοχή του Σαχέλ, αλλά σε ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο, έχει πραγματικά αυξηθεί», δήλωσε η Ελίζαμπεθ Σάκελφορντ, ανώτερη συνεργάτιδα στο Συμβούλιο του Σικάγου για Παγκόσμιες Υποθέσεις που υπηρέτησε ως διπλωμάτης στη Σομαλία. «Τώρα είναι σαν ξαφνικά η Βάγκνερ να βρίσκεται εκεί, η Ρωσία να βρίσκεται εκεί. Φοβόμαστε βαθιά, βαθιά αυτό το κενό. Και φοβόμαστε για το τι θα κάνει η Ρωσία αν καταφέρει να καλύψει αυτό το κενό».

ieidiseis.gr

Dmitri Lovetsky/AP Photo