Η σκληρή αλήθεια για τη φοροδιαφυγή

Μήνυμα “πάταξης” της φοροδιαφυγής απέστειλε μιλώντας, χθες, στο πλαίσιο των προγραμματικών δηλώσεων της νέας κυβέρνησης, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Συγκεκριμένα, αναφερόμενος, σε μια αποστροφή της ομιλίας του, στην όλη προσπάθεια, για ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, έθεσε ως προϋπόθεση τη μόνιμη ενίσχυση των δημόσιων οικονομικών. “Όμως για να την πετύχουμε απαιτείται και κάτι ακόμα το οποίο θέλω να πιστεύω ότι θα μας βρει όλες και όλους σύμφωνους σε αυτήν την αίθουσα: να κερδίσουμε, επιτέλους, τον πόλεμο κατά της φοροδιαφυγής” τόνισε ο Πρωθυπουργός και τόνισε ότι:

“Έχουμε κάνει σημαντικά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση: το κενό του ΦΠΑ μειώθηκε σημαντικά την προηγούμενη τετραετία, οι ηλεκτρονικές συναλλαγές μάς βοήθησαν πολύ να περιορίσουμε τη μικρή φοροδιαφυγή. Έχουμε σημαντικά βήματα όμως να κάνουμε σε αυτήν την κατεύθυνση και ένα πολύ συγκεκριμένο σχέδιο για να μπορούμε να υλοποιήσουμε αυτή την δέσμευσή μας.”

Παράλληλα εξέπεμψε αυστηρό μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση., “Θέλω να προειδοποιήσω όλους όσοι έχουν βολευτεί πίσω από μία μακροχρόνια στρεβλή πραγματικότητα, που επιμερίζει άδικα τα φορολογικά βάρη στις πλάτες όλων όσων δεν μπορούν να κρύψουν τα εισοδήματά τους. Τους λέω, λοιπόν, ξεκάθαρα ότι αυτή η κυβέρνηση διαθέτει και την πολιτική νομιμοποίηση και τη βούληση και την τεχνογνωσία να σας εντοπίσει και να σας υποχρεώσει να κάνετε το αυτονόητο, να πληρώνετε δηλαδή τους φόρους που αναλογούν στο πραγματικό σας εισόδημα” ανέφερε, ενώ λίγο αργότερα υπενθύμισε, με αφορμή τα περιστατικά στη Μύκονο, την πολιτική “μηδενικής ανοχής” που η κυβέρνηση ακολουθεί.

Είναι προφανές, βέβαια, ότι ο χρόνος θα δείξει του “λόγου το αληθές”. Κι αυτό γιατί η πραγματικότητα είναι σκληρή. Μπορεί να έγιναν κάποια βήματα τελευταία, με την ΑΑΔΕ π.χ. να έχει τα τελευταία χρόνια δώσει έμφαση στα επιχειρησιακά της σχέδια, στον έλεγχο του φαινομένου (π.χ. ια φέτος έχει προγραμματίσει πάνω από 200.000 ελέγχους με αξιοποίηση και του προσωπικού από τις τοπικές εφορίες) ή να περιορίστηκε λόγω ψηφιακών πληρωμών (από τα 40 δισ ευρώ που ήταν το 2019 οι ηλεκτρονικές συναλλαγές αναμένεται να φθάσουν πάνω από τα 65 δισ ευρώ φέτος), ωστόσο οι εκκρεμότητες είναι πολλές.

Τα καύσιμα

Μια από τις πολλές αυτές εκκρεμότητες θύμισε, χθες, μιλώντας στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης της εταιρείας που προΐσταται, Το Γιάννης Αληγιζάκης, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας ΕΛΙΝΟΙΛ και πρόεδρος του Συνδέσμου Εταιριών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος

“Το Κράτος οφείλει να μας διασφαλίσει το αυτονόητο. Την λειτουργία μας σε ένα υγιές και σωστό επιχειρηματικό περιβάλλον με σωστούς κανόνες και συνθήκες ελεύθερης αγοράς και οικονομίας” τόνισε και συμπλήρωσε: “Το Κράτος οφείλει να παρεμβαίνει στα φαινόμενα της παραβατικότητας. Δυστυχώς παρεμβαίνει μόνο στην επιχειρηματικότητα” σημείωσε αντιπαραβάλλοντας, τις πολιτικές παράτασης του πλαφόν στο ποσοστό κέρδους στην αγορά καυσίμων, αλλά και στο τι συμβαίνει με την παραβατικότητα στον κλάδο. “Είμαι εκ φύσεως αισιόδοξος, θέλω να πιστεύω ότι σταδιακά θα περιορισθεί η παραβατικότητα και θα λειτουργήσει η αγορά καυσίμων σε συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και συμφωνώ με τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς” τόνισε.

Ωστόσο ο κ. Αληγιζάκης απαντώντας σε σχετική δημοσιογραφική ερώτηση για τη λειτουργία του συστήματος εισροών – εκροών, σε όλη την αλυσίδα των καυσίμων ήταν αποκαλυπτικός.

“Αν ψάξουμε σε φακέλους στο γραφείο μας θα δούμε πολλους για την παραβατικότητα. Είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα. Νομοθετική κάλυψη υπάρχει αλλά το θέμα στην Ελλάδα είναι η εφαρμογή. Το σύστημα εισροών εκροών δεν είναι πανάκεια αλλά εάν δεν έχεις ένα τέτοιο σύστημα δεν μπορείς να ελέγξεις την παραβατικότητα. Θες, επιπλέον, π.χ. ιχνηθέτες και άλλα” τόνισε ο κ. Αληγιζάκης και ανέφερε ότι επενδύσεις του κλάδου ύψους 200 εκατ, ευρώ έχουν, προς ώρας, πάει “στράφι”.

“Επενδύθηκαν 200 εκ από όλη την αλυσίδα. Δε λειτουργεί όμως το σύστημα εισροών – εκροών, μια και το λογισμικό, που χρησιμοποιείται στα πρατήρια δεν είναι πιστοποιημένο κι έτσι τα πρατήρια δε μεταφερουν σωστά τα στοιχεία” ανέφερε και έκρουσε τον “κώδωνα του κινδύνου”.

“Η παραβατικότητα καταστρεφει τον κλάδο. Ο κλάδος έχει κάνει παρεμβάσεις έχουμε συμφωνήσει με την ΑΑΔΕ και παρείχαμε λύσεις αλλά μας πήγε πίσω το τελευταιο εξάμηνο. Πιστεύω η νέα κυβέρνηση να αξιολογήσει την πρόταση που έχουμε καταθέσει και σε ένα λογικό διαστημα, σε ένα χρόνο να λειτουργήσει το σύστημα. Εάν δε γίνει τα πρατήρια θα περάσουν σε παραβατικούς και σιγά σιγά πολλοί επαγγελματίες θα εγκαταλείψουν τα πρατήριά τους” ανέφερε ο κ. Αληγιζάκης αποτυπώνοντας τη σκληρή πραγματικότητα με τη διόγκωση μιας ολοκληρης γκρίζας οικονομίας περιξ των καυσίμων, κι όχι μόνο, που απειλεί να “καταπιεί” έναν ολόκληρο κλάδο, όπως έχει καταδειχθεί από πολλές περιπτώσεις που έχουν απασχολήσει πρόσφατα τις αρχές.

Κι άλλες εκκρεμότητες

Όμως το τι συμβαίνει με το λαθρεμπόριο καυσίμων δεν είναι το μόνο. Τα μέτωπα είναι πολλά και ανοικτά, παρά τις φιλόδοξες εξαγγελίες εδώ και χρόνια.

Όπως, μάλιστα, έχει αναφέρει και η Κομισιόν, στην τελευταία έκθεσή της, “η φορολογική συμμόρφωση θα μπορούσε να βελτιωθεί με την επέκταση της εφαρμογής των ηλεκτρονικών πληρωμών και την αυξημένη χρήση των πληροφοριών που προέρχονται από τις ηλεκτρονικές πληρωμές, δεδομένων ιδίως πρόσφατων στοιχείων που αποδεικνύουν την αυξανόμενη απόκλιση μεταξύ των χαμηλών δηλωθέντων εισοδημάτων και του κύκλου εργασιών των αυτοαπασχολούμενων που κατά τα φαινόμενα αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς”. Αυτό περιγράφει και το δρόμο που πρέπει να χαραχθεί κι όπου δεσπόζουν η ανάπτυξη μιας σειράς εργαλείων, όπως είναι η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS και η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης κτλ.

Κι όλα αυτά για να μπορέσει να μαζευτεί ένα εύρος φοροδιαφυγής που ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας είχε δηλώσει ότι ανέρχεται σε 60 δισ. ευρώ ετησίως, υπογραμμίζοντας ότι τα εισοδήματα τα οποία δηλώνουμε, είναι 80 δισεκατομμύρια, ενώ η κατανάλωση η οποία δηλώνεται, είναι 140 δισεκατομμύρια.

Η “διαρροή” ΦΠΑ

Υπενθυμίζεται ότι ποσό που φτάνει 134 δισ ευρώ χάνουν τα κράτη μέλη της ΕΕ, μόνο από το μέτωπο των εσόδων ΦΠΑ με την Ελλάδα να γράφει απώλεια 5-6 δισ ευρώ κάθε χρόνο σύμφωνα με όσα αναφέρονται κι από την ΤτΕ Μάλιστα οι αναλυτές σημειώνουν ότι στην Ελλάδα, παρά την πρόοδο, καταγράφεται μια μεγάλη υστέρηση που είναι 2,5 φορές μεγαλύτερο από το μέσο όρο της Ε.Ε-28, πράγμα που σημαίνει ότι από τα 3 ευρώ που έπρεπε να εισπραχθούν το 1 ευρώ εξαφανίζεται στην διαδρομή.

Για το δε όγκο απωλειών από τον ΕΦΚ μόνο εκτιμήσεις μπορούν να γίνουν, με μόνο σίγουρο το γεγονός ότι η κατάσταση παραπέμπει σε μεγάλη “γάγγραινα” για το δημόσιο ταμείο.

Η βελτίωση

Υπενθυμίζεται πάντως, ότι, σημαντική μείωση της τάξης του 32,3% καταγράφει το έλλειμμα ΦΠΑ στην Ελλάδα το 2020 σε σχέση με το 2019, όπως προκύπτει από μελέτη της Ε.Ε., που δημοσιοποιήθηκε πέρυσι στο τέλος του χρόνου.

Συγκεκριμένα η χώρα μας, με με βάση την έρευνα της Κομισιόν, συμπεριλαμβάνεται στη μικρή ομάδα των χωρών, που κατάφερε εν μέση πανδημίας, να περιορίσει δραστικά την “αιμορραγία” εσόδων από τις “τρύπες” του ΦΠΑ.

Να σημειωθεί ότι το 2019 ήταν ουραγός μαζί με τη Ρουμανία και τη Μάλτα, καταγράφοντας τις μεγαλύτερες απώλειες ΦΠΑ («κενό ΦΠΑ»), ενώ το 2020 η κατάσταση αλλάζει και από τις τελευταίες θέσεις η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες σε ό,τι αφορά τη μείωση φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ, μαζί τη Γερμανία την Ουγγαρία και τις Κάτω Χώρες.

Τα νούμερα ωστόσο σοκάρουν:

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη χθεσινή έκθεση της Κομισιόν:

• η Ελλάδα συνεχίζει να χάνει το 19,7% των δυνητικών εσόδων από τον ΦΠΑ. Συγκεκριμένα, η χώρα μας απώλεσε έσοδα ύψους 3,17 δισ. ευρώ από τον ΦΠΑ που θα μπορούσε να είχε εισπράξει το 2020,
• οι απώλειες στο σύνολο της Ε.Ε. αγγίζουν τα 93 δισ. ευρώ. Πάμντως, αν και περιορίστηκαν κατά περίπου 30 δισ ευρώ
• στην Ελλάδα, από το 2016 ως και το 2021 έκαναν “φτερά” πάνω από 26 δισ ευρώ λόγω απωλειών ΦΠΑ.

Τα ποτά και τα τσιγάρα

Σύμφωνα, επίσης, όσα έχουν αναφέρει η Ένωση Επιχειρήσεων Αλκοολούχων Ποτών (Εν.ΕΑΠ) και ο Σύνδεσμος Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων & Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ) τα τελευταία χρόνια το θέμα του λαθρεμπορίου αλκοολούχων ποτών έχει περάσει στα “χέρια” του οργανωμένου εγκλήματος και έχει αναδειχθεί ως μείζον θέμα, λόγω της υψηλής φορολόγησης, Παράλληλα έχουν επισημάνει τις αρνητικές επιπτώσεις του παράνομου εμπορίου αλκοολούχων ποτών στα δημόσια έσοδα, τη νόμιμη επιχειρηματικότητα και την ασφάλεια του καταναλωτή. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το παράνομο εμπόριο αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα ανέρχεται σε 11% της συνολικής κατανάλωσης. Αυτό σημαίνει πως περίπου 5 εκατ. φιάλες διακινούνται χωρίς να καταβάλλουν ΕΦΚ και ΦΠΑ, με τις απώλειες εσόδων από ΕΦΚ αλκοολούχων ποτών να ανέρχονται σε 31 εκατ. ετησίως (σύμφωνα με στοιχεία ΙΟΒΕ 2020).

Παράλληλα, όπως αναφέρεται, υπάρχουν ακόμη σημαντικότερες απώλειες από τον ΦΠΑ καθώς η κύρια ποσότητα των παρανόμως διακινούμενων ποτών διοχετεύεται στην επιτόπια αγορά, με τις απώλειες ΦΠΑ να εκτιμάται ότι κυμαίνονται από 28 έως 45 εκατ. ευρώ.

Στο μεταξύ με βάση τελευταία ανακοίνωση του ΣΕΑΟΠ, η αγορά αλκοολούχων ποτών και αποσταγμάτων εξακολουθεί να προσελκύει λαθρεμπόρους καθώς τα υψηλά επίπεδα φορολόγησης στη χώρα μας δίνουν “χώρο και κίνητρο στο παράνομο εμπόριο και τη φοροδιαφυγή”.

Ανάλογη είναι και η εικόνα στα προϊόντα καπνού, την ώρα που προτάσεις για μια πιο αποτελεσματική διαχείριση των φαινομένων παραβατικότητας έχουν κατατεθεί από πολλούς φορείς. Π.χ. πρόσφατη είναι η συγκροτημένη μελέτη για την προώθηση της “διαφορικής φορολογίας” από το ΙΟΒΕ, ως μέσο για προώθηση μιας σειρά πολιτικών που αφορούν και τη φοροδιαφυγή.

Αυτά και βλέπουμε το πώς θα υλοποιηθεί η Πρωθυπουργική δέσμευση για “πάταξη της φοροδιαφυγής”.