Εκτός πλαισίου Απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η στρατιωτική επιχείρηση «ΑΣΠΙΔΕΣ» στην Ερυθρά Θάλασσα

Εκτός πλαισίου Απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ βρίσκεται τελικά η πολυδιαφημισμένη στρατιωτική επιχείρηση της ΕΕ «ΑΣΠΙΔΕΣ» (EUNAVFOR ASPIDES) στην Ερυθρά Θάλασσα  στην οποία μάλιστα συμμετέχει και η Ελλάδα με τη φρεγάτα F-452 «Ύδρα».

Αυτό προκύπτει αβίαστα τόσο από την υπ΄ αρίθμ 2722 (2024) Απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τους Χούθι που εκδόθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2024 (http://unscr.com/files/2024 10/1/2024) όσο και από το ίδιο το κείμενο της Απόφασης ΚΕΠΠΑ 2024/583 του Συμβουλίου της ΕΕ για την EUNAVFOR ASPIDES που εκδόθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2024 (https://eur-lex.europa.eu 12/2/2024 EE Σειρά L) όπως άλλωστε αποκαλύψαμε σε τηλεοπτική μας συνέντευξη την Τρίτη 27/2/2024 η οποία προβλήθηκε το βράδυ της Τετάρτης 28/2/2024 (https://www.youtube.com/watch?v=W6-MsWrSCaQ).

Το Επιχειρησιακό Στρατηγείο της στρατιωτικής επιχείρησης της ΕΕ «ΑΣΠΙΔΕΣ» βρίσκεται στη Λάρισα,  ενώ διοικητής της επιχείρησης διορίστηκε Έλληνας Αντιπλοίαρχος του Πολεμικού μας Ναυτικού. Έτσι λοιπόν η Ελλάδα για άλλη μια φορά βρίσκεται στην εμπροσθοφυλακή μιας στρατιωτικής επιχείρησης της Δύσης η οποία για να μας χρυσώσει το χάπι έδωσε στην επιχείρηση το καθαρά ελληνικό όνομα «ΑΣΠΙΔΕΣ», ενώ ταυτόχρονα καθόρισε το επιχειρησιακό στρατηγείο της επιχείρησης στην Ελλάδα και μάλιστα υπό Έλληνα Διοικητή.

Εκτός από την φρεγάτα F-452 «Ύδρα» η στρατιωτική επιχείρηση της ΕΕ «ΑΣΠΙΔΕΣ» θα έχει στη ναυτική της δύναμη «το ιταλικό αντιτορπιλικό D-552 Caio Duillio, στο οποίο επιβαίνει ο εν πλω διοικητής της επιχείρησης, τη γαλλική φρεγάτα D-653 Languedoc και τη γερμανική φρεγάτα F-221 Hessen που βρέθηκε πριν από λίγες ημέρες στον Ναύσταθμο της Κρήτης» (www.kathimerini.gr 26/2/2024).

Μάλιστα στην Ερυθρά Θάλασσα «άρχισαν ήδη τα όργανα» καθώς η γερμανική φρεγάτα F-221 Hessen δέχθηκε επίθεση από τους Χούθι ανοιχτά της Υεμένης (www.militaire.gr 28/2/2024), ενώ στη συνέχεια οι Χούθι εξαπέλυσαν επίθεση και κατά του ιταλικού αντιτορπιλικού D-552 Caio Duillio (https://gr.euronews.com 3/32024). Και όλα αυτά καθώς η φρεγάτα F-452 «Ύδρα» έφτασε ήδη στην Ερυθρά Θάλασσα  (www.kathimerini.gr 3/3/2024).

Η Απόφαση 2722 (2024) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ

Το Συμβούλιο Ασφαλείας (ΣΑ) του ΟΗΕ στην Απόφασή του 2722 (2024) αφού επιβεβαίωσε την πρωταρχική του ευθύνη βάσει του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, καθώς και τη δέσμευσή του να υποστηρίζει τους σκοπούς και τις αρχές του Χάρτη του ΟΗΕ, επιβεβαίωσε ότι το διεθνές δίκαιο, όπως προκύπτει από τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας της 10ης Δεκεμβρίου 1982, την γνωστή σε όλους UNCLOS, καθορίζει το νομικό πλαίσιο που ισχύει για δραστηριότητες στους ωκεανούς, συμπεριλαμβανομένης και της καταπολέμησης των παράνομων δραστηριοτήτων στη θάλασσα (2^η αιτιολογική σκέψη προοιμίου της Απόφασης του ΣΑ).

Κατ΄ ακολουθίαν το ΣΑ εκφράζοντας την ανησυχία του για την απειλή που προκαλούν οι διάφορες παράνομες ενέργειες κατά της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας τόσο στους ναυτικούς όσο και σε άλλα πρόσωπα υπογράμμισε με νόημα τη σημασία της άσκησης των δικαιωμάτων ναυσιπλοΐας και των ελευθεριών των σκαφών όλων των κρατών στην Ερυθρά Θάλασσα, συμπεριλαμβανομένων των εμπορευματικών και εμπορικών πλοίων που διέρχονται από τα στενά του Baab al-Mandab, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο υπογραμμίζοντας περαιτέρω ότι η διέλευση των εμπορευματικών και εμπορικών σκαφών μέσω της Ερυθράς Θάλασσας θα πρέπει να συνεχίσει ανεμπόδιστα (4^η αιτιολογική σκέψη προοιμίου της Απόφασης του ΣΑ).

Και «προχωρώντας στο ψαχνό» το ΣΑ καταδίκασε με τον πιο έντονο τρόπο τις τουλάχιστον δύο δωδεκάδες επιθέσεις των Χούθι σε εμπορευματικά και εμπορικά πλοία που έλαβαν χώρα από τις 19 Νοεμβρίου 2023, όταν οι Χούθι επιτέθηκαν και κατέλαβαν το πλοίο Galaxy Leader και το πλήρωμά του (Πρώτο σημείο Απόφασης του ΣΑ).

Στη συνέχεια απαίτησε από τους Χούθι να σταματήσουν αμέσως όλες αυτές τις επιθέσεις, οι οποίες εμποδίζουν το παγκόσμιο εμπόριο και υπονομεύουν τα δικαιώματα ναυσιπλοΐας και τις ελευθερίες ναυσιπλοΐας καθώς και την περιφερειακή ειρήνη και ασφάλεια, καλώντας επιπλέον τους Χούθι να προχωρήσουν στην άμεση απελευθέρωση του Galaxy Leader και του πληρώματός του (Δεύτερο σημείο Απόφασης του ΣΑ).

Στο τρίτο και πιο σημαντικό σημείο της Απόφασής του το ΣΑ «διακήρυξε ότι η άσκηση των δικαιωμάτων και ελευθεριών ναυσιπλοΐας από εμπορευματικά και εμπορικά σκάφη, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, πρέπει να γίνεται σεβαστή και λαμβάνοντας υπό σημείωση το δικαίωμα των κρατών μελών, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, να υπερασπίζονται τα σκάφη τους από επιθέσεις, μεταξύ των οποίων και όσες υπονομεύουν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες ναυσιπλοΐας».

Επιπλέον το ΣΑ επικρότησε τις προσπάθειες των κρατών μελών στο πλαίσιο του Διεθνούς Οργανισμού Ναυσιπλοΐας να ενισχύσουν την ασφάλεια και την ασφαλή διέλευση των εμπορευματικών και εμπορικών πλοίων όλων των κρατών στην Ερυθρά θάλασσα (Τέταρτο σημείο Απόφασης του ΣΑ).

Από τα παραπάνω λοιπόν είναι προφανές ότι:

1.Tο πεδίο εφαρμογής της Απόφασης 2722 (2024) του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι αποκλειστικά «η Ερυθρά Θάλασσα και τα στενά του Baab al-Mandab» σε αντίθεση τόσο με την Απόφαση αριθ. 1814 (2008) του ΣΑ σχετικά με την κατάσταση στη Σομαλία που εκδόθηκε στις 15 Μαΐου 2008 και η οποία ορίζει πολύ ευρύτερο πεδίο εφαρμογής το οποίο είναι «μέχρι 500 μίλια από τις ακτές της Σομαλίας», όσο και με την Απόφαση 2240 (2015) του ΣΑ για την παράνομη διακίνηση προσώπων από τη Λιβύη που ορίζει ως πεδίο εφαρμογής «την ανοιχτή θάλασσα στα ανοιχτά των ακτών της Λιβύης».

Και αυτό είναι κρίσιμο γιατί σε εκτέλεση της παραπάνω Απόφασης του ΣΑ για τη Σομαλία η ΕΕ έχει δρομολογήσει τη στρατιωτική επιχείρηση EUNAVFOR ATALANΤA, ενώ σε σχέση με την Απόφαση του ΣΑ για τη Λιβύη η ΕΕ έχει δρομολογήσει την στρατιωτική επιχείρηση EUNAVFOR MED IRINI και πιο πριν την επιχείρηση SOPHIA της ΕUNAVFOR MED.

2.Επιπλέον στις παραπάνω αποφάσεις του για τη Σομαλία και τη Λιβύη το ΣΑ δεν αναφέρεται μόνο στα κράτη μέλη του ΟΗΕ αλλά και σε περιφερειακούς οργανισμούς ενώ στην περίπτωση της Απόφασης του για τους Χούθι το ΣΑ δεν αναφέρεται καθόλου σε περιφερειακούς οργανισμούς παρά μόνο στον Διεθνή Οργανισμό Ναυσιπλοΐας.

3.Τέλος στις περιπτώσεις της Σομαλίας και της Λιβύης το ΣΑ με τις παραπάνω Αποφάσεις του εξουσιοδοτούσε ρητά τόσο τα κράτη μέλη του ΟΗΕ όσο και τους περιφερειακούς οργανισμούς να αναλάβουν σχετική δράση προς εφαρμογή των Αποφάσεων του ΣΑ και δη σε σχέση με όλα τα σκάφη.

Αντίθετα στην Απόφασή του για τους Χούθι, το ΣΑ απλά «λαμβάνει υπό σημείωση το δικαίωμα των κρατών μελών να υπερασπίζονται τα σκάφη τους» και μόνον.

Ως εκ τούτου στην περίπτωση της Απόφασης του ΣΑ για τους Χούθι, το ΣΑ απλά νομιμοποιεί την μεμονωμένη σχετική  δράση των κρατών μελών του ΟΗΕ και μόνο για την προστασία αποκλειστικά των πλοίων που φέρουν την δική τους σημαία.

Συμπερασματικά λοιπόν η Απόφαση του ΣΑ για τους Χούθι έχει περιορισμένο πεδίο εφαρμογής, ήτοι αποκλειστικά την Ερυθρά Θάλασσα και τα στενά του Baab al-Mandab, και νομιμοποιεί μόνο τη δράση των κρατών μελών του ΟΗΕ και δη αποκλειστικά και μόνο για την προστασία των πλοίων που φέρουν τη δική τους σημαία.

Επομένως η στρατιωτική  επιχείρηση της ΕΕ «ΑΣΠΙΔΕΣ» όπως αναλύουμε παρακάτω βρίσκεται πλέον εκτός του πλαισίου της Απόφασης 2722 (2024) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και αποτελεί μονομερή ενέργεια και δράση της ίδιας της ΕΕ.

Η στρατιωτική επιχείρηση της ΕΕ «ΑΣΠΙΔΕΣ»

Εισαγωγικά επισημαίνουμε ότι με βάση το άρθρο 21 της Συνθήκης της ΕΕ η δράση της  Ένωσης στη διεθνή σκηνή υποτίθεται ότι έχει ως γνώμονα πέραν των άλλων και «τον σεβασμό των αρχών του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του διεθνούς δικαίου».

Παρότι όμως η Απόφαση ΚΕΠΠΑ 2024/583 του Συμβουλίου της ΕΕ που εκδόθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2024 για τη στρατιωτική επιχείρηση «ΑΣΠΙΔΕΣ» στο προοίμιό της κάνει μνεία στην Απόφαση 2722 (2024) του ΣΑ του ΟΗΕ για τους Χούθι, εντούτοις στη συνέχεια και ιδίως στο άρθρο 1 που καθορίζει την Αποστολή της  EUNAVFOR ASPIDES δεν υπάρχει καμία αναφορά στην παραπάνω σχετική Απόφαση του ΣΑ για τους Χούθι.

Αντίθετα στο άρθρο 1 της Απόφασης της ΕΕ για την επιχείρηση SOPHIA της ΕUNAVFOR MED της 20^ης Ιανουαρίου 2016 σε σχέση με τη Λιβύη αναφέρεται ρητά η σχετική εξουσιοδοτική Απόφαση του ΣΑ για την «επιβίβαση, έρευνα, κατάσχεση και εκτροπή στην ανοιχτή θάλασσα σκαφών» τα οποία κάνουν παράνομη διακίνηση ανθρώπων και προέρχονται από τη Λιβύη.

Ομοίως στο άρθρο 1 της Απόφασης της ΕΕ για την επιχείρηση EUNAVFOR ATALANTA που εκδόθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2008 επισημαίνεται υπό τον τίτλο «Αποστολή» ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση διεξάγει στρατιωτική επιχείρηση προς στήριξη των αποφάσεων 1814 (2008), 1816 (2008) και 1818 (2008) του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (Atalanta)».

Επομένως εμμέσως πλην σαφώς από το κείμενο της Απόφασης για την EUNAVFOR ASPIDES προκύπτει ότι η επιχείρηση που διεξάγεται είναι αυτοτελής και δεν διεξάγεται προς υποστήριξη της Απόφασης του ΣΑ για τους Χούθι. Άλλωστε η εν λόγω Απόφαση του ΣΑ πουθενά δεν αναφέρεται σε περιφερειακούς οργανισμούς όπως είναι η ΕΕ.

Επιπλέον ενώ όπως προαναφέραμε το πεδίο εφαρμογής της Απόφασης του ΣΑ για τους Χούθι είναι αποκλειστικά η Ερυθρά Θάλασσα και τα Στενά του Baab al-Mandab το πεδίο εφαρμογής της Απόφασης της ΕΕ για την EUNAVFOR ASPIDES είναι πολύ ευρύτερο.

Έτσι στο άρθρο 1 παρ.3 της Απόφασης ΚΕΠΠΑ 2024/583 του Συμβουλίου της ΕΕ για τη στρατιωτική επιχείρηση «ΑΣΠΙΔΕΣ» και υπό τον τίτλο «Αποστολή» καθορίζεται ότι «το θέατρο επιχειρήσεων περιλαμβάνει τα Στενά του Baab al-Mandab και τα Στενά του Ορμούζ, καθώς και τα διεθνή ύδατα στην Ερυθρά Θάλασσα, τον Κόλπο του Άντεν, την Αραβική Θάλασσα, τον Κόλπο του Ομάν και τον Περσικό Κόλπο».

Συμπερασματικά λοιπόν η EUNAVFOR ASPIDES κείται πλέον εκτός του πλαισίου της Απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τους Χούθι τόσο γιατί δεν έχει δοθεί εξουσιοδότηση δράσης εκ μέρους του ΣΑ σε περιφερειακούς οργανισμούς όπως είναι η ΕΕ όσο και γιατί το πεδίο δράσης της EUNAVFOR ASPIDES εκτείνεται πέραν του πεδίου δράσης της Απόφασης του ΣΑ για τους Χούθι.

Πάνω από 40 εκατομμύρια ευρώ το κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό  από τη συμμετοχή της φρεγάτας F-452 «Ύδρα» στην EUNAVFOR ASPIDES

Σε σχέση με τις λειτουργικές δαπάνες το άρθρο 9 της Απόφασης της ΕΕ για την EUNAVFOR ASPIDES προβλέπει ποσό 8 εκατομμυρίων ευρώ που αφορά τις κοινές δαπάνες της επιχείρησης που καλύπτονται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ενώ τη μερίδα του λέοντος των στρατιωτικών δαπανών επωμίζεται κάθε ένα κράτος μέλος της ΕΕ το οποίο συμμετέχει στην επιχείρηση αφού όπως τονίζεται στην ίδια την Απόφαση ΚΕΠΠΑ 2024/583 του Συμβουλίου της ΕΕ «οι λειτουργικές δαπάνες που προκύπτουν από την παρούσα απόφαση, η οποία έχει στρατιωτικές συνέπειες ή συνέπειες στον τομέα της άμυνας, πρέπει να βαρύνουν τα κράτη μέλη» (Ενδέκατη αιτιολογική σκέψη Προοιμίου Απόφασης ΚΕΠΠΑ 2024/583).

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της γερμανικής πλευράς το κόστος συμμετοχής της γερμανικής φρεγάτας F-221 Hessen θα ανέλθει σε 56 εκατομμύρια ευρώ (www.dw.com 23/2/2024).

Σημειωτέον ότι τη σχετική απόφαση συμμετοχής της Γερμανίας στην EUNAVFOR ASPIDES την έλαβε το Γερμανικό Κοινοβούλιο με ψήφους 538 υπέρ έναντι 31 κατά ενώ στην Ελλάδα την αντίστοιχη απόφαση την έλαβε το ΚΥΣΕΑ.

Πάντως από Ελληνικής πλευράς δεν έχουν αναφερθεί στοιχεία σε σχέση με το κόστος που έχει ήδη βαρύνει τις εργασίες προετοιμασίας της φρεγάτας Ύδρα, ούτε βεβαίως το κόστος λειτουργίας της ίδιας της φρεγάτας, της τροφοδοσίας, των   «εκτός έδρας» του πληρώματος κλπ. Εκτιμάται ότι το ποσό αυτό θα ξεπεράσει τα 40 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή όσος είναι ο ετήσιος προϋπολογισμός του Πανεπιστημίου Κρήτης με 20.000 φοιτητές, προϋπολογισμός  που περιλαμβάνει τα λειτουργικά έξοδα, τη μισθοδοσία  860 ατόμων επιστημονικού και λοιπού προσωπικού καθώς και για σίτιση και στέγαση των φοιτητών σε Ρέθυμνο και Ηράκλειο!!!

Επιπλέον με το ποσό των 40 εκατομμυρίων ευρώ θα μπορούσε να διασφαλιστεί η επί μία 20ετία λειτουργία δύο εδρών Ελληνικών Σπουδών στελεχωμένων τουλάχιστον με δέκα επιστήμονες η κάθε μία έδρα σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία με σημαντικά αποτελέσματα σε σχέση με την εμπέδωση της πολιτικής «ήπιας ισχύος» (soft power) της Πατρίδας μας.

Βεβαίως μια ενδιαφέρουσα λύση σε σχέση με το εξαιρετικά αυξημένο κόστος συμμετοχής της φρεγάτας F-452 «Ύδρα» στην EUNAVFOR ASPIDES καθώς και τον συνακόλουθο βαθμό επικινδυνότητας θα μπορούσε να είναι η επιβολή υπέρ του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας ενός οιονεί «επασφάλιστρου κινδύνου» ύψους τουλάχιστον 100 ευρώ σε κάθε εμπορευματοκιβώτιο (container) που φτάνει στον Πειραιά μέσω Ερυθράς Θάλασσας. Επασφάλιστρο ιδιαίτερα χαμηλό καθώς «ο ναύλος προς τον Πειραιά, για ένα container είχε ξεπεράσει πρόσφατα τα 6.000 ευρώ, από τα 2.000 ευρώ πριν από την κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα, σύμφωνα με παράγοντες του λιμανιού» (https://www.ot.gr 17/2/2024). Ταυτόχρονα όμως και εξαιρετικά αποδοτικό για τα δημόσια έσοδα αν λάβει κανείς ότι το 2022 στον Πειραιά διακινήθηκαν 5.000.000 containers ( https://www.ypaithros.gr 13/6/2023).

Πλην όμως καθώς η κυβέρνηση αποφάσισε «να το παίξει large» φορτώνει για άλλη μια φορά στις πλάτες του Ελληνικού λαού και τα κόστη της συμμετοχής της φρεγάτας F-452 «Ύδρα» στην EUNAVFOR ASPIDES.

Στοιχίζει λοιπόν ιδιαίτερα ακριβά η επίδειξη σημαίας και η προβολή «σκληρής ισχύος»  (hard power) στην Ερυθρά Θάλασσα, πέραν των κινδύνων που ενέχει η όλη στρατιωτική επιχείρηση.

Επιπλέον η Ελλάδα στο όνομα της προστασίας της ελεύθερης ναυσιπλοΐας των ελληνόκτητων και λοιπών πλοίων στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας εμπλέκεται πολιτικά, διπλωματικά και στρατιωτικά στο ίδιο το Μεσανατολικό με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Τέλος επισημαίνεται ότι η χρονική διάρκεια της EUNAVFOR ASPIDES είναι ενός έτους.