Σε κενό αέρος η αγορά των ελικοπτέρων Black Hawk

Τη βεβαιότητά του ότι «θα εγκρίνει η επιτροπή της Βουλής μετά το ΚΥΣΕΑ τις αμέσως προσεχείς ημέρες» την προμήθεια 35 ελικοπτέρων UH-60M Black Hawk εξέφρασε ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Δένδιας, στην ομιλία του την περασμένη Τετάρτη, στην τελετή ένταξης στη Διοίκηση Αεροπορίας Ναυτικού (ΔΑΝ) τριών νέων ελικοπτέρων MH-60R (Romeo).

• Από τον Περικλή Ζορζοβίλη

Ομως, η έρευνα της «κυριακάτικης δημοκρατίας» αποκαλύπτει ότι η διαχείριση του ύψους περίπου 1,2 δισ. ευρώ προγράμματος, που θα υλοποιηθεί μέσω διακρατικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ (FMS – Foreign Military Sales: στρατιωτικές πωλήσεις εξωτερικού), κάθε άλλο παρά ικανοποιητική μπορεί να χαρακτηριστεί. Καταρχάς, πριν από τη διαβίβαση, στα τέλη Μαρτίου του 2023, της ελληνικής επιστολής αιτήματος (LOR: Letter of Request) προς την αμερικανική κυβέρνηση, ώστε αυτή να στείλει την Επιστολή Προσφοράς και Αποδοχής (LOA: Letter of Offer and Acceptance), δηλαδή το σχέδιο της διακρατικής σύμβασης, το πρόγραμμα, όπως ρητώς προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία, έπρεπε υποχρεωτικά να εισαχθεί για γνωμοδότηση στην Ειδική Διαρκή Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων της Βουλής των Ελλήνων. Ομως, ουδέποτε αυτό συνέβη!

Το επόμενο ορόσημο του προγράμματος ήταν η Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου 2023, όταν η υπηρεσία αμυντικής συνεργασίας για την ασφάλεια (DSCA: Defense Security Cooperation Agency) του υπουργείου Αμυνας των ΗΠΑ ανακοίνωσε την έγκριση από το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ της πιθανής πώλησης στην Ελλάδα, μέσω διακρατικής σύμβασης (FMS), 35 ελικοπτέρων γενικής χρήσης UH-60M Black Hawk, συναφούς και περιφερειακού εξοπλισμού και υπηρεσιών, εκτιμώμενου κόστους 1,95 δισ. δολαρίων ΗΠΑ (1,79 δισ. ευρώ με την τρέχουσα ισοτιμία), και την κοινοποίησή της στο Κογκρέσο. Σύμφωνα με την DSCA, κύριος ανάδοχος είναι η Sikorsky, εταιρία της Lockheed Martin, ενώ «συμφωνίες αντισταθμιστικών ωφελημάτων που να έχουν προταθεί σε σχέση με αυτή την πιθανή πώληση» δεν έχουν γίνει γνωστές. Επίσης, η ανακοίνωση δεν περιέχει αναφορά για την Εν Συνεχεία Υποστήριξη – ΕΣΥ (FOS: Follow-On-Support) των ελικοπτέρων.

Περίπου τρεις μήνες μετά, την Τετάρτη 6 Μαρτίου 2024, η Κεντρική Γνωμοδοτική Επιτροπή (ΚΓΕΠ), το κατά νόμο αρμόδιο συλλογικό όργανο της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ) του υπουργείου Εθνικής Αμυνας, γνωμοδότησε αρνητικά για το σχέδιο της διακρατικής σύμβασης (LOA), καθώς δεν περιελάμβανε ουδεμία αναφορά (line-item) στην εγχώρια βιομηχανική συμμετοχή και την ΕΣΥ.

Η νομική βάση της αρνητικής γνωμοδότησης της ΚΓΕΠ δεν έχει γίνει γνωστή. Ομως, για τα δύο ανωτέρω ζητήματα, το ισχύον νομικό πλαίσιο είναι εξαιρετικά σαφές. Συγκεκριμένα, βάσει της παραγράφου 2 του άρθρου 4 του νόμου 3978/2011, όπως τροποποιήθηκε με την παράγραφο 1 του άρθρου 31 του νόμου 4409/2016, η αναθέτουσα Αρχή υποχρεούται να συνάψει σύμβαση ΕΣΥ ταυτόχρονα με τη σύναψη της σύμβασης για την προμήθεια του στρατιωτικού εξοπλισμού. Επίσης, στην παράγραφο 5 του άρθρου 4 του νόμου 3978/2011, όπως τροποποιήθηκε με την παράγραφο 1 του άρθρου 31 του νόμου 4409/2016, με σαφήνεια αναφέρεται ότι σε κάθε σύμβαση ΕΣΥ «λαμβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για την ασφάλεια πληροφοριών και την ασφάλεια εφοδιασμού, καθώς και οι γενικές αρχές, τα μέτρα και οι κατευθύνσεις της Εθνικής Αμυντικής Βιομηχανικής Στρατηγικής».

Οπότε, εκ των πραγμάτων γεννώνται ερωτήματα που απαιτούν απαντήσεις, καθώς η άγνοια νόμου δεν συγχωρείται. Για παράδειγμα, εάν την επιστολή αιτήματος (LOR) είχε στείλει η ΓΔΑΕΕ, η αρνητική γνωμοδότησή της για το σχέδιο της διακρατικής σύμβασης (LOA) που προέκυψε ως απάντησή της πώς ερμηνεύεται; Τα δύο προαναφερθέντα line-items περιλαμβάνονταν στη LOR; Γιατί, αν δεν περιλαμβάνονταν, πώς νομιμοποιείται η ΚΓΕΠ να γνωμοδοτήσει αρνητικά για το σχέδιο διακρατικής σύμβασης, αφού τα line-items δεν είχαν ζητηθεί από την αμερικανική κυβέρνηση; Αλλά, στην περίπτωση αυτή, πώς η ΓΔΑΕΕ έστειλε τη LOR χωρίς να εφαρμόσει τις προβλέψεις του ισχύοντος νομικού πλαισίου; Μήπως η LOR εστάλη από άλλον φορέα και ποιος φορέας νομιμοποιείται να το πράξει;

Μήπως εφαρμόστηκε η πρακτική του 2019, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όταν με εντολή υπουργού η ελληνική LOR για LOA για τα ελικόπτερα ναυτικής συνεργασίας MH-60R (Romeo), που επίσης παράγονται από τη Sikorsky, είχε σταλεί απευθείας από τον αρμόδιο Κλάδο, το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού (ΓΕΝ), παρακάμπτοντας τη ΓΔΑΕΕ;

Σύμφωνα με πληροφορίες, η αρνητική γνωμοδότηση της ΓΔΑΕΕ/ΚΓΕΠ προκάλεσε αναστάτωση στη Μεσογείων. Στην πράξη, η παντελής έλλειψη πρόβλεψης για τη συμμετοχή της εγχώριας βιομηχανίας αποδομεί πλήρως την πολιτική που έχει διατυπώσει ο υπουργός Εθνικής Αμυνας για το ζήτημα. Οπότε, προκειμένου να τηρηθούν τα προσχήματα, «επιστρατεύθηκε» η ΓΔΑΕΕ, η οποία στις 12 Μαρτίου 2024 έστειλε επιστολή στο γραφείο της Lockheed Martin στην Ελλάδα. Με την επιστολή ζητείται ενημέρωση για την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στο ζήτημα της συνεργασίας με την ελληνική αμυντική βιομηχανία, και συγκεκριμένα η υποβολή καταλόγου με τα προγράμματα και τις εταιρίες που έχουν επιλεγεί από τη Lockheed Martin ως υποκατασκευαστές για την υλοποίηση του προγράμματος. Επίσης, ζητείται η υποβολή σχεδίου για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής υποστήριξης των ελικοπτέρων και τη μεγιστοποίηση της διαθεσιμότητάς τους διά της εξάλειψης της ανάγκης αποστολής κρίσιμων συστημάτων/εξαρτημάτων τους στο εξωτερικό για επιθεώρηση, αναβάθμιση και επισκευή, με αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους υποστήριξης και του χρόνου αναμονής.

Πρόκειται για ίδιο ακριβώς λεκτικό με την επιστολή που είχε σταλεί περίπου έναν χρόνο πριν, τον Απρίλιο του 2023, και αφορούσε το πρόγραμμα προμήθειας των μαχητικών F-35A Lightning II. Της επιστολής είχε προηγηθεί η πολυδιαφημισμένη στα τότε δημοσιεύματα απόφαση του ΓΕΕΘΑ (Γενικό Επιτελείο Εθνικής Αμυνας) να απορρίψει για λόγους μείωσης του κόστους τα προγράμματα ασφάλειας εφοδιασμού και πληροφοριών (SSI), δηλαδή το μέσο για την επίτευξη της εγχώριας βιομηχανικής συμμετοχής.