Άλλοι καιροί, «άλλη» διπλωματία – Προκλήσεις και ευκαιρίες στη διεθνή σκακιέρα για την Αθήνα

Κάποτε οι Μέτερνιχ, Ταλεϊράνδος, Κίσινγκερ ορίζανε, ο καθένας στην εποχή του, τον κόσμο. Σήμερα, στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών απαιτείται μόνο καλή ιστορική γνώση των γεγονότων, πολιτική ενσυναίσθηση, τεχνολογική αντίληψη και διπλωματική διορατικότητα για να συμμετέχεις δημιουργικά στο διεθνές πολιτικό γίγνεσθαι.

Ξεχωριστές μορφές της διπλωματίας και της πολιτικής δεν γεννιούνται κάθε μέρα και προφανώς ο κόσμος κυβερνάται από ηγέτες, συνηθισμένους, καθημερινούς πολίτες, που είτε εκλέχθηκαν δημοκρατικά από τους λαούς τους είτε βιαίως υφάρπαξαν την εξουσία.

Η αντίληψη των διεθνών προσδοκιών και επιδιώξεων, σε άλλες εποχές, ήταν πολύ δύσκολο έργο και η διαμόρφωσή του επαφιόταν κυρίως στους διπλωμάτες.

Στην εποχή μας η τεχνολογία επιτρέπει την ταχύτατη διακίνηση των πληροφοριών, της εικόνας και σε συνεργασία με τη χρήση εξελιγμένων μοντέλων των μαθηματικών συντίθεται, όχι πάντοτε αλάνθαστα, μία εικονική πραγματικότητα για τη στιγμή, αλλά και για τις μελλοντικές εξελίξεις.

Η Ελλάδα, στην απαιτητική εποχή μας, επιλέγει να συμμετέχει στη συνολική πορεία του κόσμου χωρίς να σύρεται από τα γεγονότα. Όσον αφορά στην πολιτική και διπλωματική της εμφάνιση, η χώρα μας αξιοποιεί με τον υπουργό Εξωτερικών όλες τις δυνατότητες που παρέχονται στα σύγχρονα δημοκρατικά κράτη, ώστε ο πληθυσμός να μην εμπλακεί σε περιφερειακές συγκρούσεις, να μη βρεθεί σε έναν παγκόσμιο πόλεμο και να αντιμετωπίσει με το μικρότερο δυνατό κοινωνικό και πολιτικό κόστος τα θλιβερά αποτελέσματα των ενόπλων συγκρούσεων στην Ουκρανία, στην Παλαιστίνη, στη Συρία, στην Υεμένη, στη Λιβύη, στο Σουδάν, στο Ιράκ.

Τα μέσα που χρησιμοποιούνται διεθνώς, προκειμένου να μη γνωρίσουμε τη φρίκη του πολέμου, είναι η διπλωματία, ο απ’ ευθείας διάλογος μεταξύ των χωρών, η πολυμερής διπλωματία, η διαμεσολάβηση, η δημόσια διπλωματία, η εξωστρέφεια, η εξασφάλιση σταθερού διεθνούς περιβάλλοντος για την οικονομική σταθερότητα και την ανάπτυξη, ο διαπολιτισμικός διάλογος και η θρησκευτική διπλωματία.

Απέναντι στον πόλεμο της Ουκρανίας, ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Εξωτερικών αμέσως τοποθετήθηκαν σύμφωνα με τις δημοκρατικές και εθνικές αρχές της Ελληνικής Δημοκρατίας.

Από νωρίς αντιλήφθηκαν τις θέσεις αυταρχισμού της Μόσχας, επειδή παρακολουθούν τη διεθνή της συμπεριφορά, επειδή υφίστανται την πίεση της ασύμμετρης παρέμβασης στα εσωτερικά της Ελλάδας, επειδή αντιλαμβάνονται το ενεργειακό στρατηγικό επεκτατικό σχέδιο της Ρωσίας, που αποσκοπεί στη δημιουργία ρηγμάτων στην πολιτική, οικονομική δομή της Ε.Ε. και στην αμυντική στρατηγική του ΝΑΤΟ.

Η διεθνής κοινότητα, αντιμετωπίζοντας τη γεωστρατηγική διάσταση του θέματος, δεν αδιαφόρησε για τον πυλώνα της θρησκευτικής διπλωματίας. Άκουσε προσεκτικά το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ιδιαίτερα οι ΗΠΑ ενδιαφέρθηκαν για τη βαθιά γνώση του θέματος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τον τρόπο που χειρίσθηκε τις επιθυμίες της ουκρανικής Εκκλησίας ο νυν αρχιεπίσκοπος Αμερικής, πολύ πριν αναδειχθεί στον Θρόνο του ποιμενάρχη των Ορθοδόξων της Αρχιεπισκοπής, που του εμπιστεύθηκε η ΑΘΠ ο Οικουμενικός Πατριάρχης και η Ιερά Σύνοδος.

Θρησκευτική διπλωματία

Παρά τη σοβαρότητα που απαιτείται για άσκηση θρησκευτικής διπλωματίας, επιλέγονται από ορισμένους τοπικά και ελληνοκεντρικά σενάρια, καμία σχέση όμως δεν έχουν με την Οικουμενικότητα της Ορθοδοξίας, προκειμένου να αλλοιωθεί η διεθνής διπλωματική εικόνα που προβάλλει η Ελλάδα με τις επιλογές της.

Δεν απορείς μόνο, αλλά και προβληματίζεσαι όταν διαπιστώνεις ότι βάλλεται η θρησκευτική διπλωματία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και ασυλλόγιστα ορισμένοι, ακόμη και στο υπουργείο Εξωτερικών, στρέφονται κατά του αρχιεπισκόπου Αμερικής, παρά τη σαφή θέση του πρωθυπουργού της χώρας και του υπουργού Εξωτερικών.

Δεν ξεσηκώνονται όσοι έχουν την ευθύνη της θρησκευτικής διπλωματίας στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών και στις αρχές του στο Εξωτερικό για να θυμίσουν σε όλο τον κόσμο ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν είναι ελληνικό Πατριαρχείο, αλλά οικουμενική έκφραση της Ορθοδοξίας, όπως την ορίζουν οι Οικουμενικές Σύνοδοι της Εκκλησίας και όχι οι τάσεις της πολιτικής και η Μόσχα.

Δεν κινητοποιούνται άμεσα οι επιφορτισμένοι στο υπουργείο Εξωτερικών για να εξηγήσουν διεθνώς ότι ούτε ο Πρόεδρος της Τουρκίας, ούτε οποιοσδήποτε, Τούρκος υπουργός, τουρκική υπηρεσία, αναλυτής, δημοσιογράφος, πολίτες ενός αλλόθρησκου κράτους, δικαιούνται να αμφισβητούν το Πρωτόθρονο του Οικουμενικού Πατριάρχη και την Οικουμενικότητα του Θρόνου της Κωνσταντινουπόλεως (εκκλησιαστική ιστορική ορολογία, που δεν έχει καμία σχέση με τη διεθνή συμβατική υποχρέωση ορθής χρήσης των τοπωνυμίων).

Παρά την αβελτηρία των ολίγων, η βαλκανική πολιτική της Ελλάδας δεν παραβλέπει τις στοχεύσεις της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ. Η Αθήνα, ξεπερνώντας τις αδυναμίες ή τις προσωπικές επιλογές κομματικών στελεχών και λειτουργών της διοίκησης, προωθεί εξωτερική πολιτική προσαρμοσμένη στα εθνικά και στα συνολικά συμφέροντα της Ε.Ε., θέση που πρόβαλε με απόλυτη σαφήνεια, πολύ πρόσφατα από τις Βρυξέλλες, ο πρωθυπουργός, που συμμετείχε στη διαμόρφωση των νέων θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. και της κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής.

Το «Σκοπιανό»

Η Βόρεια Μακεδονία δημιουργεί με τη συμπεριφορά της ένα συνεχώς διευρυνόμενο πεδίο συγκρούσεων με τις γειτονικές της χώρες, μέλη στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε., επειδή η νέα ηγεσία της χώρας αυθαιρέτως επιλέγει να διαταράξει τον ευρωατλαντικό γεωστρατηγικό σχεδιασμό στην περιοχή των Βαλκανίων, αλλά και στην ευρύτερη ζώνη ανάπτυξης της κοινής μας άμυνας.

Το πρόβλημα που ανακύπτει με αφορμή τις νεότερες αντισυμβατικές επιλογές της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας της Βόρειας Μακεδονίας κυριαρχεί στον ευρωπαϊκό προβληματισμό, ως κρίση ευρύτερου ενδιαφέροντος, παρά ως διμερής σύγκρουση.

Ορθώς η Αθήνα με την πολιτική της θέτει το θέμα της αντισυμβατικής συμπεριφοράς της ηγεσίας της Βόρειας Μακεδονίας στο τραπέζι των συνομιλιών στην πραγματική διευρυμένη διάστασή του, χωρίς να παραμελεί να αναδείξει και την εντονότατη εθνική ενόχληση από τη συνεχιζόμενη μονομερή αμφισβήτηση της Συμφωνίας των Πρεσπών.

Παρά τις τεταμένες σχέσεις Ελλάδος – Αλβανίας στην πρόσφατη απογραφή πληθυσμού που διενεργήθηκε στη γειτονική χώρα, χρησιμοποιήθηκε για τη Βόρεια Μακεδονία η ορθή διεθνής ονομασία με αποτέλεσμα να προκληθεί κρίση στις σχέσεις των Τιράνων με τα Σκόπια.

Η συμπεριφορά των συνομιλητών μας στην περιοχή μας χαρακτηρίζεται από τις αυταρχικές επιλογές τους, αλλά δεν μας επιτρέπεται να παραμερίζουμε και κάποιες άλλες, όχι τόσο εντυπωσιακές για τα μάτια και τα αυτιά των ελληνοκεντρικών συμπολιτών μας, πολιτικές κινήσεις, με αντανάκλαση στη Βαλκανική, που πιθανόν να αποτελούν και μία αμυδρά ηθελημένη πολιτική «χαραμάδα» στη διμερή επικοινωνία.

Η Τουρκία

Η τουρκική αντίδραση στη συμμετοχή της ΑΘΠ του Οικουμενικού Πατριάρχη στις εργασίες της Διάσκεψης για την Ουκρανία και η απαίτηση απάλειψης της υπογραφής του οικουμενικού ηγέτη της Ορθοδοξίας από την κοινή Διακήρυξη (Μπίρκενστοκ, 15-16 Ιουνίου 2024) έχει δύο πολύ ενδιαφέρουσες πολιτικές αναγνώσεις.

Α. Η Τουρκία, χωρίς να αντιδράσει δημόσια, προσήλθε στη Διεθνή Διάσκεψη, στην οποία ο Πατριάρχης προσεκλήθη με την οικουμενική του ιδιότητα.

Β. Η καθυστερημένη τουρκική απαίτηση απάλειψης της πατριαρχικής υπογραφής από τη Διακήρυξη των ηγετών δεν αμφισβήτησε τη θεσμική συμμετοχή του Οικουμενικού Πατριάρχη στις εργασίες της Ελβετίας, αλλά απλώς περιορίστηκε να επισημαίνει υπερβάσεις του διεθνούς πρωτοκόλλου, που δεν παρέχει δικαίωμα υπογραφής κειμένων διεθνών διασκέψεων σε παρατηρητές των εργασιών.

Προφανώς και δεν ηττήθηκε στην προκειμένη περίπτωση οποιαδήποτε απόφαση πολιτικών συνομιλιών Ελλάδος – Τουρκίας. Με καθυστέρηση οι διοργανωτές διόρθωσαν μία εθιμοτυπική τους παράβλεψη (;) εφαρμόζοντας την προβλεπόμενη διεθνή πρακτική, που επισήμανε η θιγμένη Τουρκία. Καμία πολιτική επιβολή ή διπλωματική επιτυχία της Τουρκίας σε βάρος του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Καμία πολιτική υποχώρηση της χώρας μας στο θέμα, αλλά και σε πολλά άλλα θέματα εθνικού ενδιαφέροντος, που βεβαίως δεν εξαρτώνται από τη Συμφωνία των Αθηνών, μία απλή δήλωση των δύο πλευρών σεβασμού βασικών αρχών του Διεθνούς Δικαίου, όσο και αν προσπαθούν αστόχως σημαντικοί πολιτικοί, διαμορφωτές κοινής γνώμης, αναλυτές και ακαδημαϊκοί να την αναβαθμίσουν αυθαίρετα σε μία δεσμευτική διμερή Συμφωνία.

Το Κυπριακό

Στην Κύπρο 20 Ιουλίου ο πρωθυπουργός δεν αναμετράται με τον «βιαστή του Διεθνούς Δικαίου». Η πολιτική, διπλωματική συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας επιβεβαιώνει τη διεθνή σημασία της κυπριακής ένταξης στην Ε.Ε., υπενθυμίζοντας σε όλον τον κόσμο τις υποχρεώσεις του για να αντιμετωπισθεί ο αυταρχισμός ηγετών που καθοδηγούν στρατούς κατοχής.

Ο Πρόεδρος της Τουρκίας προφανώς και θα διαχειρισθεί το πολιτικό γεγονός στρίβοντας «αλά τούρκα», επειδή οι γεωστρατηγικές επιλογές της Ε.Ε., του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου αναδεικνύουν τη νέα κυπριακή πραγματικότητα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.

Οι χώρες δεν αναμετρούνται καθημερινά στα «μαρμαρένια αλώνια», παρά τον συνεχή ανταγωνισμό τους για να εξασφαλίσουν τη θέση που δικαιούνται στις διεθνείς εξελίξεις.

Η ελληνική επιλογή για συνεπή και αποτελεσματική πολιτική, όπως την εκφράζει ο υπουργός Εξωτερικών, πραγματοποιείται με επιτυχία, επειδή προτεραιότητα δεν παραμένει μόνο η διπλωματία, αλλά και η άμεση αμυντική θωράκιση της χώρας.

Ο εκσυγχρονισμός του υπουργείου Εξωτερικών με μέσα, τεχνολογία και επιλογή του απαραίτητου προσωπικού υλοποιείται με πολιτικές αποφάσεις, όπως οι πολύ πρόσφατες που ελήφθησαν στις εξειδικευμένες συνομιλίες στελεχών του υπουργείου Εξωτερικών με το Γραφείο του Πρωθυπουργού, επειδή διαπιστωμένα οι δημοκρατίες κατά προτεραιότητα εργάζονται δημιουργικά για την ειρήνη και την αποτροπή του πολέμου

Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ

topontiki.gr