Πως ένας πύραυλος των Χούθι έκανε άνω-κάτω τα Γενικά Επιτελεία ΗΠΑ και Ισραήλ

Η είδηση πέρασε στα «ψιλά». Κι όμως ήταν πολύ σημαντική. Στις 15 Σεπτεμβρίου, οι αντάρτες Χούθι εκτόξευσαν βαλλιστικό πύραυλο από απόσταση 2.000 χιλιομέτρων κατά του Ισραήλ το οποίο και τελικά έπληξε ο πύραυλος στο κέντρο της χώρας. Συνηθισμένο θα πει κανείς. Κι όμως δεν είναι. Το ερώτημα που κυριαρχεί στη διεθνή κοινότητα των αναλυτών και στρατιωτικών, είναι: Πως ο ιρανικής κατασκευής πύραυλος, κατάφερε να διαφύγει την ανίχνευση των υπερσύγχρονων αμερικανικών και ισραηλινών ραντάρ; Ερώτημα που δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τις πραγματικές δυνατότητες και τα όρια της αντιβαλλιστικής και αντιαεροπορικής άμυνας στον σύγχρονο κόσμο.

Είναι γνωστό παγκοσμίως, πως τα αντιαεροπορικά συστήματα των ΗΠΑ και του Ισραήλ θεωρούνται τα πιο προηγμένα στη Δύση και το Ισραήλ εκτός του ότι παράγει τα δύο από τα  τρία που βρίσκονται στην κορυφή, τα διαθέτει για τις ανάγκες του και βρίσκονται σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα.  Πρόκειται για το Iron Dome (Σιδερένιος  Θόλος), το Arrow-2/3 (Βέλος) και το αμερικανικό MIM-104 PAC3-Patriot.
Τι συνέβη τελικά και τι σημαίνει για το μέλλον όχι μόνο της τεχνολογίας αλλά και για την αναθεώρηση της γενικότερης στρατιωτικής στρατηγικής.

Οι Χούθι, ως αντάρτικη οργάνωση με έδρα την Υεμένη, έχουν από το 2015 κλιμακώσει τις επιθέσεις τους εναντίον της Σαουδικής Αραβίας και άλλων χωρών της περιοχής. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, οι επιθέσεις τους έχουν εξελιχθεί τεχνολογικά, με την ανάπτυξη και τη χρήση εξελιγμένων πυραύλων και Drones/UAV (Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών). Οι πληροφορίες αλλά και δορυφορικές λήψεις, δείχνουν πως οι Χούθι λαμβάνουν σημαντική στρατιωτική και τεχνολογική υποστήριξη από το Ιράν. Το οποίο Ιράν είναι γνωστό για την ανάπτυξη και την εξαγωγή πυραυλικής τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένων των βαλλιστικών πυραύλων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς.

Οι πύραυλοι που χρησιμοποιούν οι Χούθι είναι αναβαθμισμένα ή τροποποιημένα σχέδια παλαιότερης τεχνολογίας πυραύλων σοβιετικής ή βορειοκορεατικής προέλευσης, οι οποίοι έχουν αναβαθμιστεί σε σημαντικό βαθμό από το Ιράν. Αυτοί οι πύραυλοι ενδέχεται να έχουν αυξημένες ικανότητες, όπως χαμηλή ανιχνευσιμότητα, βελτιωμένα συστήματα καθοδήγησης ή και δυνατότητες παραβίασης των αμυντικών συστημάτων.
Μια σημαντική παράμετρος που μπορεί να εξηγήσει πώς ένας πύραυλος των Χούθι διέφυγε από τα ραντάρ είναι η χρήση τακτικών αποφυγής ανίχνευσης. Αυτές οι τακτικές περιλαμβάνουν τη χρήση χαμηλής πτήσης (πτήση κοντά στο έδαφος ή την επιφάνεια της θάλασσας), ώστε το ραντάρ να μην μπορεί να ανιχνεύσει εύκολα τον πύραυλο λόγω της καμπυλότητας της Γης.

Επίσης, οι πύραυλοι αυτοί μπορεί να χρησιμοποιούν σύγχρονα συστήματα καθοδήγησης που τους επιτρέπουν να αλλάζουν πορεία κατά την πτήση, κάνοντας πιο δύσκολη την αναχαίτισή τους. Επίσης μια άλλη τακτική είναι η δημιουργία πολλών στόχων ταυτόχρονα (swarm tactics), όπου οι Χούθι εκτοξεύουν παραπλανητικά και UAV μαζί, υπερφορτώνοντας τα συστήματα άμυνας και καθιστώντας δυσκολότερη έως την αναγνώριση του κύριου στόχου.

Τα συστήματα αεράμυνας ΗΠΑ και Ισραήλ

Τα συστήματα αεράμυνας των ΗΠΑ και του Ισραήλ βασίζονται σε μια πολυεπίπεδη προσέγγιση για την αναχαίτιση πυραύλων και αεροπορικών απειλών. Για παράδειγμα, το Ισραήλ χρησιμοποιεί το σύστημα Iron Dome για την αναχαίτιση μικρής εμβέλειας πυραύλων και ρουκετών, ενώ οι Patriot και Arrow είναι σχεδιασμένα για την αντιμετώπιση μεγαλύτερης εμβέλειας απειλών.

 

Το Iron Dome, ειδικά, έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικό στην αναχαίτιση ρουκετών και μικρών πυραύλων που εκτοξεύονται από τη Λωρίδα της Γάζας και τον νότιο Λίβανο. Ωστόσο, οι πύραυλοι των Χούθι που εκτοξεύονται από την Υεμένη είναι διαφορετικοί τόσο σε τεχνολογία όσο και σε τακτική χρήση. Οι πύραυλοι αυτοί μπορεί να είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν λόγω της χρήσης stealth τεχνολογίας ή τακτικών πτήσης όμοιους με αυτούς των  πυραύλων κρούζ με τη χρήση δορυφορικών δεδομένων.

Ηλεκτρονικός πόλεμος και παρεμβολές

Μια άλλη πιθανή εξήγηση είναι η χρήση συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου. Οι Χούθι, με τη βοήθεια του Ιράν, μπορεί να έχουν προσαρμόσει στους βαλλιστικούς πυραύλους τους,  συστήματα ηλεκτρονικών παρεμβολών που «ξεγελούν» ή «τυφλώνουν» τα ραντάρ των συστημάτων αεράμυνας. Μέσω παρεμβολών ή της χρήσης παραπλανητικών σημάτων (decoys signals), τα συστήματα αεράμυνας μπορεί να μπερδεύτηκαν με τη φύση της απειλής ή να μην μπόρεσαν να εντοπίσουν με ακρίβεια τον εισερχόμενο πύραυλο.
Παρόμοιες τακτικές έχουν αναφερθεί και σε άλλες συγκρούσεις (ιδιαίτερα στον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας), όπου οι πύραυλοι ή drones χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με τακτικές και συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου για να παραπλανήσουν τα ραντάρ του αντιπάλου.
Σε αυτή την περίπτωση, τα υπερσύγχρονα ραντάρ ενδέχεται να παρεμποδίστηκαν από παρεμβολές που είτε μείωσαν την ακρίβειά τους, είτε καθυστέρησαν την αντίδραση των συστημάτων άμυνας.

Ανθρώπινο λάθος ή συστημική αποτυχία;

Παρά την τεχνολογική υπεροχή, τα συστήματα αεράμυνας βασίζονται σε ανθρώπινους χειριστές για τη λήψη αποφάσεων. Μπορεί να υπήρξε ανθρώπινο λάθος στην εκτίμηση της απειλής ή καθυστέρηση στην αντίδραση, που έδωσε στον πύραυλο των Χούθι την ευκαιρία να διαφύγει της ανίχνευσης.
Επιπλέον, δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα τεχνικών προβλημάτων ή κυβερνοεπιθέσεων που να επηρέασαν την αποτελεσματικότητα ανταπόκρισης μεταφοράς πληροφοριών των συστημάτων προς το τελικό τερματικό. Όπως έχει αποδειχθεί εμπειρικά σε πραγματικές συνθήκες, τα  συστήματα αυτά είναι ευάλωτα σε κυβερνοεπιθέσεις που μπορούν να διαταράξουν τη λειτουργία τους, προκαλώντας λανθασμένες εκτιμήσεις των απειλών ή ακόμη και την προσωρινή απενεργοποίηση ορισμένων λειτουργιών τους.

Ένα τέτοιο συμβάν είχε αποκαλυφθεί μετά την καταστροφή μιας πλήρους συστοιχίας μάχης S-300 PMU-1 των αρμενικών ενόπλων δυνάμεων στον πόλεμο με το Αζερμπαϊτζάν το 2020. Και το τραγικό είναι πως σε αυτή την περίπτωση αυτοί που το προκάλεσαν ήταν ισραηλινοί «ειδικοί» χειριστές που βοηθούσαν το Αζερμπαϊτζάν.

Από όποια πλευρά και να το δει κανείς, το περιστατικό αυτό καταδεικνύει ότι ακόμη και τα πιο προηγμένα αμυντικά συστήματα δεν είναι άτρωτα. Οι ασύμμετρες τακτικές και οι τεχνολογικές εξελίξεις από κρατικούς ή μη κρατικούς δρώντες, όπως οι Χούθι, σε συνδυασμό με την υποστήριξη από ισχυρές χώρες, όπως το Ιράν, έχουν αυξήσει το μέγεθος της απειλής που μπορούν πλέον να αποτελέσουν όχι μόνο για τις χώρες της περιοχής αλλά και τις παγκόσμιες δυνάμεις, παρά τα πολυδιαφημισμένα συστήματα που «εντοπίζουν μέχρι και μύγα».
Γιατί στην περίπτωση του βαλλιστικού πυραύλου που εκτοξεύτηκε από την Υεμένη και έφτασε στο Ισραήλ, η «καμήλα πέρασε από το κεφάλι της καρφίτσας», χτυπώντας καμπάνες σε ότι αφορά την μέχρι σήμερα υπερβολική σιγουριά των χωρών της Δύσης και την υποτίμηση της τεχνολογίας που διαθέτουν οι αντίπαλοι.

Πλέον είναι ολοφάνερο πως η αποτελεσματικότητα των συστημάτων και ολόκληρων γενικά των δομών, στον τομέα της αντιβαλλιστικής και αντιαεροπορικής άμυνας θα απαιτήσει όχι μόνο τεχνολογικές καινοτομίες, αλλά και νέες στρατηγικές που να λαμβάνουν υπόψη πλέον την ασύμμετρη φύση των απειλών στους σύγχρονους πολέμους, όπου τα αναγκαία τρία στάδια: του εντοπισμού, της εξακρίβωσης και του εγκλωβισμού που θα οδηγήσουν στην εξάλειψη της απειλής θα απαιτούν όχι μόνο την αιχμή της σύγχρονης τεχνολογίας αλλά και «πολύ δυνατά μυαλά» – θεωρητικά και εμπειρικά –  σε ότι αφορά τον χειρισμό αυτών των συστημάτων.