«Παράθυρο ευκαιρίας» στα ελληνοτουρκικά – Αδιέξοδο στο Κυπριακό

Μήνυμα για «παράθυρο ευκαιρίας» όσον αφορά την ελληνοτουρκική διαφορά έστειλε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ακολουθώντας στην ομιλία του το «σήμα» που έστειλε πρώτος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, από το ίδιο βήμα την Τρίτη.

Η γεωγραφική θέση της χώρας, σε συνδυασμό με την κατάσταση στη γειτονιά, τόσο με τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, όσο και στην Ουκρανία, σαφώς βάζει για μία ακόμα φορά τον τόνο στο γιατί η διαφορά Ελλάδας – Τουρκίας θα ήταν προς όφελος κατ΄αρχήν των δύο μερών να λυθεί.

Φάση ηρεμίας

Ακόμα και αν από το 2023 και μετά οι σχέσεις Αθήνας και Άγκυρας διάγουν μία φάση ηρεμίας, αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί μόνιμο, όσο δεν υπάρχει λύση στο πρόβλημα που δημιουργεί την ένταση, δηλαδή το ζήτημα των θαλασσίων ζωνών. Παραδοχή στην οποία έχει προχωρήσει δημόσια η ελληνική πλευρά.

Ο Μητσοτάκης αναφέρθηκε στη Διακήρυξη των Αθηνών, τις έξι συναντήσεις του τελευταίου έτους με τον Ερντογάν και υποστήριξε ότι οι δύο πλευρές «θα συνεχίσουμε να διερευνούμε τρόπους βελτίωσης των διμερών σχέσεων με την Τουρκία».

Αναγνώρισε ότι «υπάρχει δυνατότητα περαιτέρω συνεργασίας για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων, όπως η κλιματική αλλαγή και η μετανάστευση». Και έδωσε έμφαση στους «ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας, ώστε να αποκλιμακώσουμε κάθε ένταση που ενδέχεται να προκύψει».

Ακόμα και αν από το 2023 και μετά οι σχέσεις Αθήνας και Άγκυρας διάγουν μία φάση ηρεμίας, αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί μόνιμο, όσο δεν υπάρχει λύση στο πρόβλημα που δημιουργεί την ένταση, δηλαδή το ζήτημα των θαλασσίων ζωνών

Πρόθυμη Ελλάδα

Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό «η Ελλάδα είναι πρόθυμη να εργαστεί για την επίλυση του μοναδικού εκκρεμούς σημαντικού ζητήματος με τη γείτονα: την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Δεν έχουμε μπορέσει να διευθετήσουμε αυτή τη διαφορά επί περισσότερα από 40 χρόνια, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι μοιραίο να παραμείνει άλυτη».

Σημείωσε την τοποθέτηση Ερντογάν πως «η οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο είναι προς το κοινό συμφέρον ολόκληρης της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου» και δήλωσε «πεπεισμένος ότι σήμερα έχουμε ένα παράθυρο ευκαιρίας και θα πρέπει να είμαστε αρκετά τολμηροί και αρκετά σοφοί ώστε να αδράξουμε αυτή την ευκαιρία. Αλλά αν πρόκειται να προσπαθήσουμε θα πρέπει και οι δύο πλευρές να υιοθετήσουμε μια συνεπή προσέγγιση σε κάθε πτυχή της συμπεριφοράς μας».

Με ποιους όρους

Ωστόσο το ερώτημα είναι πώς θα μπορέσει να ξεκινήσει, όχι να προχωρήσει μία συζήτηση, για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, όταν η Τουρκία έχει θέσει ως κόκκινη γραμμή την «Γαλάζια Πατρίδα» και το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Μπορεί να κάνει πίσω στις αξιώσεις της Άγκυρα και προχωρήσει στους απαιτούμενους συμβιβασμούς για έναρξη της συζήτησης; Ερώτημα είναι αν και η ελληνική πλευρά είναι σε θέση και έχει την πολιτική βούληση για τους απαραίτητους, από την πλευρά της, συμβιβασμούς προκειμένου να βρεθεί κοινό έδαφος για συνεννόηση.

Με δεδομένο ότι Αθήνα και Άγκυρα έχουν από το 2002 μέχρι σήμερα προχωρήσει σε 64 γύρους διερευνητικών επαφών, χωρίς αποτέλεσμα, με τον ΥΠΕΞ, Γιώργο Γεραπετρίτη να έχει παραδεχθεί σε συνέντευξη του στον ΟΤ, πως σήμερα είμαστε σε χειρότερη θέση, από ότι όταν ξεκινήσαμε, αφού η Τουρκία διευρύνει τις αξιώσεις της.

Όπως είχε αναφέρει ο Γεραπετρίτης στον ΟΤ «εάν επί 20 χρόνια και 64 γύρους διερευνητικών επαφών δεν μπορέσαμε να φθάσουμε σε ένα επίπεδο να μπορούμε να συζητήσουμε, όχι για την ουσία, αλλά ούτε καν για τη διαδικασία, σήμερα είναι μία ευκαιρία, γιατί μπορούμε να μιλάμε με μία σχετική ειλικρίνεια με την Τουρκία».

Οι δύο ΥΠΕΞ θα διερευνήσουν, με βάση την εντολή Μητσοτάκη και Ερντογάν μέχρι το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας στην Άγκυρα εάν οι δύο χώρες μπορούν να συζητήσουν για τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών.

Το αντίκρισμα της προσδοκίας

Με διπλωμάτες να αναρωτιούνται εάν δημιουργείται ακόμα μία προσδοκία κενή περιεχομένου, προαναγγέλλοντας μία συζήτηση που δεν θα οδηγήσει πουθενά ή αν τελικά υπάρχει πολιτική βούληση εκατέρωθεν για λύση. Και σε ποια βάση.
Ενώ αρκετοί είναι εκείνοι που σημειώνουν ότι η Τουρκία αξιοποιεί τις συγκυρίες για την δημιουργία διπλωματικού κεφαλαίου, ενώ η Ελλάδα δεν πράττει το ίδιο.

Αδιέξοδο στην Κύπρο

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πρωθυπουργός στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ διαχώρισε το Κυπριακό, σημειώνοντας τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την παράνομη εισβολή της Τουρκίας και την επακόλουθη κατοχή άνω του ενός τρίτου του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Μητσοτάκης ανέφερε ότι «δεν βλέπουμε καμία πρόοδο όσον αφορά στη στάση της Τουρκίας. Αυτή η εισβολή ήταν και εξακολουθεί να συνιστά παραβίαση των θεμελιωδών αρχών του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών».

Επαναβεβαίωσε τη δέσμευση της Ελλάδας όσον αφορά στην κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου και σε μια λύση στη βάση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, με μια κυριαρχία, μια ιθαγένεια και μια διεθνή προσωπικότητα, σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Η λύση δύο κρατών δεν είναι αποδεκτή

Και ξεκαθάρισε ότι «η λύση δύο κρατών δεν μπορεί και δεν θα γίνει αποδεκτή. Απλούστατα δεν αποτελεί λύση».
Κάλεσε την Τουρκία και την τουρκοκυπριακή κοινότητα να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, «τουλάχιστον να καλλιεργήσουν αμοιβαία εμπιστοσύνη και να συζητήσουν ειλικρινά για την επίτευξη μιας αμοιβαία αποδεκτής, δίκαιης και βιώσιμης λύσης», σημειώνοντας ότι αυτό θα έστελνε και ένα μήνυμα «σε όσους επιδιώκουν την ειρήνη σε δυσεπίλυτες διαμάχες ανά τον κόσμο».

Με το αδιέξοδο του Κυπριακού να είναι μπροστά και να μοιάζει αξεπέραστο, προς το παρόν. Ελλάδα και ελληνοκυπριακή πλευρά δηλώνουν έτοιμες για συνομιλίες, διατηρώντας το ηθικό πλεονέκτημα. Όση σημασία έχει αυτό…