SLAAPS: Οπου δεν πίπτει φίμωση πίπτει αγωγή

Τους πρωταθλητές σε καταθέσεις καταχρηστικών αγωγών στην Ευρώπη ζήλεψε ο Αριστείδης Φλώρος ο οποίος κατέθεσε μαζικά αγωγές εναντίον δεκάδων μέσων ενημέρωσης επειδή δεν συμμορφώθηκαν με την εξώδικη υπόδειξη του περασμένου Ιουλίου να “σβήσουν” όλες τις ειδήσεις, ρεπορτάζ, δηλώσεις, σκίτσα, ανακοινώσεις πολιτικών κομμάτων για την πολύκροτη υπόθεση της Energa για την οποία ο ίδιος καταδικάστηκε.

Επτά χρόνια μετά την καταδίκη του σε φυλάκιση για υπεξαίρεση από κοινού 256 εκατομμυρίων ευρώ και για ηθική αυτουργία σε απόπειρα δολοφονίας, ο επιχειρηματίας απαιτεί από τα ΜΜΕ να σβηστεί η ιστορία του σκανδάλου από τις ιστοσελίδες τους, απαιτώντας επιπλέον της αποζημίωσής του και 5000 ευρώ για κάθε ημέρα που δεν θα συμμορφώνονται!

Τυπική περίπτωση “στρατηγικής αγωγής κατά της συμμετοχής του κοινού-Slapp” χαρακτήρισε την προκλητική ενέργεια του Αρ. Φλώρου η Ένωση Συντακτών η οποία για δεύτερη φορά ζητά την παρέμβαση της κυβέρνησης. Η αναφορά της αυτή καταδεικνύει και το ρόλο της κυβέρνησης Μητσοτάκη η οποία στα λόγια συμπαραστέκεται στον Τύπο και τα ΜΜΕ αλλά στην πράξη δεν κάνει ούτε βήμα για να ενσωματώσει στη νομοθεσία τις διατάξεις της νέας ευρωπαϊκής Οδηγίας για τις αγωγές Slapps. Με τις διατάξεις αυτές δημοσιογράφοι, ΜΜΕ αλλά και ακτιβιστές που αποκαλύπτουν τα βρώμικα εταιρικά μυστικά έχουν τη δυνατότητα να προστατευθούν από ισχυρά κέντρα εξουσίας που δεν ανέχονται τη δημοσιότητα για καταχρηστικές πρακτικές τους.

Εκτός από τον Αρ. Φλώρο που στράφηκε με εκφοβιστικές αγωγές Slapps εναντίον δεκάδων μέσων ενημέρωσης, μια θέση στο πάνθεον των κακόβουλων εκφοβιστών πανευρωπαϊκά έλαβε το 2023 ο Γρηγόρης Δημητριάδης, πρώην γενικός γραμματέας του Κ. Μητσοτάκη και ανιψιός του για την υπόθεση των υποκλοπών. Πρόσφατα έχασε την πρώτη αγωγή του εναντίον των δημοσιογράφων που αποκάλυψαν το ρόλο του στο Predator Gate. Ένα ακόμη κύμα αγωγών Slapps του ιδίου εκδικάζεται τον επόμενο μήνα, αγωγές με τις οποίες απαιτεί από τους δημοσιογράφους αποζημίωση ύψους 2,5 εκατ. ευρώ. 

Όσο αυξάνεται η εξουσία τους τόσο αυξάνονται οι αγωγές Slapps 

Οι καταχρηστικές αγωγές, χαρακτηρίζονται και ως “ιδιωτικοποιημένη λογοκρισία”, αποτελούν το “όπλο” ισχυρών εταιρικών συμφερόντων με το οποίο στοχεύουν στην εξόντωση όσων αποκαλύπτουν αθέμιτες πρακτικές ή απλώς αντιδρούν σε αυτές. Από το 2019 και μετά οι αγωγές Slapps πύκνωσαν σε όλη την Ευρώπη βάζοντας στο στόχαστρο δημοσιογράφους, ΜΜΕ, ακτιβιστές, ακαδημαϊκούς, φορείς των πολιτών για να τους κάνουν να σιωπήσουν, να φοβηθούν, να εξοντωθούν ηθικά και οικονομικά. Πάντα οι αγωγές αυτές κατατίθενται από κάποια ισχυρά πρόσωπα, μεγάλες πολυεθνικές ή άλλα κέντρα εξουσίας εναντίον όσων ασχολούνται με σημαντικά θέματα “δημοσίου ενδιαφέροντος” που έχουν κοινωνική ή πολιτική σημασία. Συνήθως οι αγωγές αυτές αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής παρενόχλησης και εκφοβισμού.

Ο οργανισμός CASE που αποτελεί ένα συνασπισμό μη κυβερνητικών οργανώσεων από όλη την Ευρώπη ενάντια στις αγωγές Slapps, δημοσίευσε το 2022 την πρώτη έκθεση του με ανάλυση περισσότερων από 500 υποθέσεις που εντοπίστηκαν σε 29 ευρωπαϊκές χώρες. Το 2023 ο κατάλογος των καταχρηστικών αγωγών αυξήθηκε σε 820, ανάμεσα τους βρίσκονταν και οι αγωγές Δημητριάδη στη χώρα μας. 

Στα ευρήματα της έρευνας αναφέρονταν πως οι περισσότερες αγωγές βασίζονται σε εθνικούς νόμους περί δυσφήμισης ή παρόμοιες διατάξεις για την προσβολή ή την τιμή και είχαν κατά μέσο όρο απαίτηση αποζημίωσης περί τις 15.000 ευρώ. Χαρακτηριστικό των Slapps είναι ότι συνήθως στοχεύουν σε άτομα και όχι σε οργανισμούς και αφορούν κυρίως σε δράσεις ή δημοσιεύσεις για θέματα διαφθοράς, διακυβέρνησης, αθέμιτων πρακτικών των επιχειρήσεων και προστασία του περιβάλλοντος.

Ετήσιος διαγωνισμός για εκφοβιστές- φιμωτές

Ενώ οι αγωγές Slapps αυξάνονται με ανησυχητικούς ρυθμούς ο Οργανισμός CASE διοργανώνει κάθε χρόνο “διαγωνισμό” των χειρότερων εκφοβιστών που επιδιώκουν τη φίμωση δημοσιογράφων ή ακτιβιστών. Για το 2024 ο κατάλογος του διαγωνισμού περιλαμβάνει πέντε διαφορετικές κατηγορίες: Τον εταιρικό νταή, τον πολιτικό Slapp φιμωτή, τη Slapp χώρα της χρονιάς, τη φαιδρή απειλή και τον Διεθνή νταή της χρονιάς. Σε κάθε κατηγορία αναφέρονται οι πιο εξωφρενικές αγωγές με σοβαρές απειλές κατά ΜΜΕ και δημοσιογράφων ή φορέων αντίθετων σε δραστηριότητες που υπονομεύουν το δημόσιο συμφέρον. Ας δούμε τους νικητές φίμωσης και εκφοβισμού για το 2024, σύμφωνα με το CASE.

Εταιρικοί νταήδες της χρονιάς: Η Gaz System, κρατική εταιρεία που επιβλέπει το δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου της Πολωνίας, στράφηκε με μήνυση εναντίον ακτιβίστριας και της εφημερίδας που δημοσίευσε τις καταγγελίες της για την κατασκευή τερματικού LNG. Η Lev Ins στη Βουλγαρία, ασφαλιστική εταιρεία που ζητά αποζημίωση ύψους 500.000 ευρώ από τον ειδησεογραφικό ιστότοπο ελέγχου δεδομένων Mediapool για δημοσίευση δήλωσης του υπουργού Οικονομικών. Η SPAR στην Αυστρία, αλυσίδα σούπερ μάρκετ που κατέθεσε μήνυση κατά του Association Against Animal Factories (VGT) που διοργάνωσε διαμαρτυρίες για τη χρήση σφαγείων στους διαδρόμους.

Slapp Πολιτικoί της χρονιάς: Η Giorgia Meloni, ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος Brothers of Italy, πρωθυπουργό της Ιταλίας. Κατέθεσε αγωγές εναντίον του διάσημου συγγραφέα Roberto Saviano επειδή την κατηγόρησε για ρατσιστική ρητορική, κατά των συντακτών της εφημερίδας Domani ενώ μήνυσε και μια τραγουδίστρια από το Placebo επειδή την αποκάλεσε «ρατσίστρια» και «φασίστα». Η Dijana Hrkalović, πρώην ανώτερο στέλεχος του υπουργείου Εσωτερικών της Σερβίας, κατέθεσε μήνυση κατά της ερευνητικής δημοσιογραφικής πλατφόρμας KRIK και του εκδότη της, Stevan Dojčinović που αποκάλυψαν δεσμούς της με εγκληματικές ομάδες. Η Hrkalović συνελήφθη και κατηγορήθηκε τον Οκτώβριο του 2021 με την κατηγορία της παρεμπόδισης της δίωξης των εγκληματιών. Ο Νταβίντ Πατσάτσια υπουργός Εσωτερικών στη Γεωργία, αρμόδιος για εκτοπισμένα άτομα από την Αμπχαζία, κατέθεσε μήνυση για συκοφαντική δυσφήμιση κατά της τηλεοπτικής εταιρείας Pirveli για τις ρεπορτάζ σχετικά με τη χρήση κονδυλίων για τη στέγαση εκτοπισμένων από την Αμπχαζία.

Οι φαιδρές απειλές της χρονιάς: Το EYLAU CAPITAL στο Λουξεμβούργο. Το ερευνητικό πρακτορείο Reporter.lu δημοσιοποίησε ότι έλαβε τρεις επιστολές που απειλούσαν με αγωγές μετά από μια σειρά άρθρων που αποκάλυπταν την εμπλοκή μιας κτηματομεσιτικής εταιρείας η οποία βρίσκονταν υπό έρευνα για απάτη. Η TotalEnergies στη Γαλλία που απέστειλε απειλητική επιστολή στη Mediapart, ένα ψηφιακό συμμετοχικό και ανεξάρτητο ειδησεογραφικό περιοδικό.

Διεθνείς νταήδες της χρονιάς: Η SAKTO, εταιρεία ακινήτων στην Ελβετία και οι διευθυντές της, η κόρη του κυβερνήτη του Sarawak της Μαλαισίας, Jamilah Taib και ο συζύγος της Sean Murray, κίνησαν αστικές και ποινικές διαδικασίες κατά του Bruno Manser Fonds (BMF), μιας ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον επειδή δημοσίεσυσαν αποσπάσματα από ένα βιβλίο που αφορούσε τη διαφθορά και ξέπλυμα χρήματος. Ο Lars King, Σουηδός επιχειρηματίας που μαζί με τις εταιρείες του Korona Internacional και Fortuna Internacional κατέθεσαν πέντε αγωγές κατά του Investigative Reporting Lab IRLM, μη κερδοσκοπικό οργανισμό μέσων ενημέρωσης με έρευνες για τη διαφθορά, το έγκλημα και τη χρηστή διακυβέρνηση στη Βόρεια Μακεδονία. Η αγωγή του για συκοφαντική δυσφήμιση οδήγησε στο λουκέτο του Investigative Reporting με απόφαση δικαστηρίου των Σκοπίων. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο επιχειρηματίας δεν κατέθεσε μήνυση κατά του σουηδικού δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα που δημοσίευσε ταυτόχρονα το ντοκιμαντέρ για τη διαρροή δεδομένων από την Credit Suisse. Ο Bornito de Sousa, πρώην υπουργός και πρώην αντιπρόεδρος της Αγκόλας, κατέθεσε τουλάχιστον τρεις αγωγές SLAPP μετά την κριτική που ασκήθηκε για τον πλούσιο γάμο της κόρης του και το υπερβολικά ακριβό νυφικό της. Ο De Sousa μήνυσε τον Paulo de Morais, έναν Πορτογάλο ακτιβιστή κατά της διαφθοράς, τον δημοσιογράφο Oliver Bullough και τον εκδότη του για το βιβλίο «Money Land».

Slapp χώρες της χρονιάς:  Κροατία. Τουλάχιστον 945 αγωγές έγιναν κατά των μέσων ενημέρωσης και δημοσιογράφων με απαίτηση αποζημιώσεων περισσότερα από 5,4 εκατομμύρια ευρώ.Η κυβέρνηση απλά έκανε δηλώσεις συμπαράστασης, αντί να εφαρμόσει συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση των καταχρηστικών διαφορών.

Μάλτα. Είναι η χώρα με τον υψηλότερο αριθμό Slapp στην Ευρωπαϊκή Ένωση με 44 νέες αγωγές που καταγράφηκαν μόνο το 2022. Η κυβέρνηση είναι απρόθυμη να εφαρμόσει συστάσεις για τον τρόπο ενίσχυσης της ασφάλειας των δημοσιογράφων και αποκατάστασης του κράτους δικαίου.

Πολωνία. Συγκαταλέγεται στις χώρες της ΕΕ με τον μεγαλύτερο αριθμό Slapp αγωγών. Η δεύτερη μεγαλύτερη καθημερινή εφημερίδα της Πολωνίας Gazeta Wyborcza αντιμετωπίζει περίπου 100 μηνύσεις. Η δυσφήμιση παραμένει ποινικό αδίκημα.

Οδηγία για τις Slapps και απροθυμία εφαρμογής από τις κυβερνήσεις 

Το Συμβούλιο της Ευρώπης τον Απρίλιο του 2024 μετά από πολλές μάχες και έντονες διεργασίες ενέκρινε τη Σύσταση για τις αγωγές Slapps με στόχο να διασφαλίσει την προστασία για τους “μάρτυρες δημοσιότητας”. Η σύσταση θεσπίζει ισχυρά και έγκυρα πρότυπα που πρέπει να εφαρμόσουν τα κράτη μέλη προκειμένου να διασφαλίσουν ότι οι μηνύσεις και αγωγές από ισχυρούς δεν γίνονται για να φιμώσουν και να εκφοβίσουν. Θεσπίζει σειρά κριτηρίων σύμφωνα με τα οποία οι αγωγές Slapps κρίνονται «προδήλως αβάσιμες», προβλέπει αποζημίωση για ζημιές που προκλήθηκαν από τέτοιου είδους προσφυγές. Παρά τη θετική αντιμετώπιση για την έκδοση της Οδηγίας, η CASE εξέφρασε έντονους προβληματισμούς για τις ασάφειες ορισμένων διατάξεων.

Παρά την ασάφεια ωστόσο, οι κυβερνήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση εμφανίζονται απρόθυμες να υιοθετήσουν τη Σύσταση και να εντάξουν τις διατάξεις της στις εθνικές νομοθεσίες. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της χώρας μας όπου η κατάθεση αγωγών Slapps τείνει να γίνει καθεστώς των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων. Εκτός από τις περιπτώσεις Φλώρου και Δημητριάδη, χαρακτηριστική είναι η υπόθεση της αγωγής ανώτερου στελέχους της “Ελληνικός Χρυσός” που καταδικάστηκε για παραβίαση περιβαλλοντολογικής νομοθεσίας αλλά στράφηκε εναντίον της δημοσιογράφου Σταυρούλας Πουλημένη και της συνεργατικής ιστοσελίδας alterthess. Η αγωγή του έγινε εν μέρει δεκτή, ενώ πρόσφατα εκδικάστηκε η υπόθεση στο Εφετείο. Πρόκειται για μια ακόμη χαρακτηριστική περίπτωση καταχρηστικής αγωγής φίμωσης και οικονομικής εξόντωσης σαν αυτές που “βραβεύονται” κάθε χρόνο από τον οργανισμό CASE.

neostrategy.gr