Υποχωρεί η κάλυψη των εργαζομένων από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας

Άκαρπη ήταν η συνάντηση για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και τον κατώτατο μισθό που είχε η υπουργός Εργασίας με εκπροσώπους της ΓΣΕΕ. Η κυβέρνηση φαίνεται ότι δεν διατίθεται να ενισχύσει τον θεσμό των συλλογικών συμβάσεων εργασίας προκαλώντας την έντονη αντίδραση της ΓΣΕΕ, η οποία τόνισε ότι:

«Είναι κυβερνητική απόφαση είναι να μην επανέλθει το σύστημα των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον κατώτατο μισθό. Εμείς επιμένουμε ότι δεν υπάρχει πιο δίκαιο και δημοκρατικό σύστημα από αυτό. Σε κάθε περίπτωση όμως και με τη γενική απεργία στις 20 Νοεμβρίου θα νοηματοδοτήσουμε την προσπάθειά μας να έχουμε πραγματικές αυξήσεις, να έχουμε συλλογικές συμβάσεις εργασίας για όλους, γιατί είναι η μόνη απάντηση για να καλυφθούν οι εργαζόμενοι, οι μισθωτοί, οι άνθρωποι του μόχθου, από την ακρίβεια στα αγαθά, στη στέγαση, που πλήττουν όλα τα νοικοκυριά»

Το γεγονός είναι ότι η κάλυψη των εργαζομένων από ΣΣΕ στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έπεσε δραματικά, ως αποτέλεσμα κυρίως των επεμβάσεων στη νομοθεσία για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις κατά τη διάρκεια της μνημονιακής περιόδου, αλλά και των μέτρων που συνεχίζει να λαμβάνει η κυβέρνηση.

Κάπως έτσι το ποσοστό κάλυψης από ΣΣΕ από το 2016 ήταν μόλις 26% και το 2022 ήταν 29% (με 38 μόνο κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις σε ισχύ, από τις οποίες μόνο 5 είχαν κηρυχθεί γενικά υποχρεωτικές). Με λίγα λόγια οι υπόλοιπες συλλογικές συμβάσεις παρακολουθούν απλώς τον πληθωρισμό χωρίς καμία ελπίδα!

Θυμίζουμε ότι πριν από λίγες μέρες η υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως είχε τοποθετηθεί στο θέμα αυτό πετώντας τότε το μπαλάκι στους εργοδότες και τονίζοντας ότι για την ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων η πολιτεία μπορεί να φροντίσει για την ενίσχυση του πλαισίου, ωστόσο είναι καταλυτικής σημασίας «να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι εκπρόσωποι εργαζομένων και εργοδοτών» για να υπάρξουν συλλογικές συμβάσεις, όπως συμβαίνει στον τουρισμό και την εστίαση και σε άλλους κλάδους.

Στόχοι και σύγχυση

Από την άλλη όμως πλευρά σύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο πλαίσιο δημοσιονομικής στρατηγικής ο ρυθμός αύξησης του κατώτατου μισθού θα είναι περίπου στα 40 ευρώ ετησίως, έτσι ώστε σταδιακά από τα 830 ευρώ το 2024 να διαμορφωθεί στα 950 ευρώ το 2027. Οι αυξήσεις δηλαδή θα κυμαίνονται από 4,8% έως 5,3% την επόμενη τετραετία προκειμένου να επιτευχθούν οι κυβερνητικοί στόχοι για διαμόρφωση του κατώτατου μισθού στα 950 ευρώ το 2027.

Αντιστοίχως ο κυβερνητικός στόχος προβλέπει τη διαμόρφωση του μέσου μισθού στα 1.500 ευρώ στο τέλος της τετραετίας. Ωστόσο για τις συλλογικές συμβάσεις δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη! Παρά ταύτα για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος προϋποθέτει αυξήσεις κοντά στο 5,3%, δηλαδή η ετήσια αύξηση θα πρέπει να ξεπερνά τα 60 ευρώ περίπου. Ο μέσος μισθός το 2024 θα πρέπει να ανέλθει στα 1.313,55 ευρώ από 1.251 που ήταν το 2023 σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Εργάνης, το 2025 να ανέλθει στα 1.379,22, το 2026 στα 1.448 ευρώ, για να φτάσει το 2027 στα 1.520,50 ευρώ.

Η έλλειψη όμως συλλογικών συμβάσεων εργασίας δημιουργεί μια σύγχυση στη διαμόρφωση του νέου μέσου μισθού, καθώς μεγάλες ομάδες εργαζομένων δεν υπογράφουν συμβάσεις επί σειρά ετών, με αποτέλεσμα οι αμοιβές τους να συμπιέζονται κοντά στα όρια του κατώτατου μισθού.

Μια πιεστική Οδηγία

Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, τα κράτη – μέλη έχουν δύο χρόνια στη διάθεσή τους για να μεταφέρουν στο εθνικό τους δίκαιο την Οδηγία 2041/22 που περιέχει ρυθμίσεις για αξιοπρεπείς κατώτατους μισθούς. Η Ελλάδα έχει περιθώριο έως και την 31η Οκτωβρίου 2024 να συμμορφωθεί και να ψηφίσει το σχετικό νομοσχέδιο, ώστε να ενθαρρύνει τις οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων να υπογράψουν περισσότερες κλαδικές συμβάσεις.

Άλλωστε το νέο πλαίσιο θα περιλαμβάνει αλλαγές στη διαδικασία διαπραγμάτευσης, υπογραφής και επέκτασης των συλλογικών συμβάσεων εργασίας σε κλαδικό, ομοιοεπαγγελματικό και επιχειρησιακό επίπεδο.

Ειδικότερα «σύμφωνα με το άρθρο 4 της Οδηγίας, τα κράτη – μέλη οφείλουν να επιδιώξουν και την αύξηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, τουλάχιστον στο όριο του 80%», δηλαδή από το 80% και πάνω είτε με νόμο, κατόπιν διαβούλευσης με τους κοινωνικούς φορείς, είτε με συμφωνία με αυτούς. Σήμερα στη χώρα μας το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτεται από συλλογικές συμβάσεις είναι χαμηλότερο του 30%.

Την ίδια ώρα το σχέδιο δράσης για την προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για την Ελλάδα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως και τις 15 Νοεμβρίου. Παράλληλα οι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να διευκολύνονται στις διαπραγματεύσεις με χρήση περισσότερων πηγών πληροφόρησης για τις μισθολογικές αυξήσεις, ενώ επανεξετάζεται το 51% της εργοδοτικής εκπροσώπησης ως προϋπόθεση για την επέκταση των κλαδικών συμβάσεων.

Κενά και ασάφειες

Η Οδηγία βέβαια για τους κατώτατους μισθούς δεν καθορίζει το διαδικαστικό πλαίσιο για την προώθηση επαρκών κατώτατων μισθών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως:

● Την προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των μισθών.

● Την προώθηση επαρκών επιπέδων νόμιμων κατώτατων μισθών.

● Τη βελτίωση της πραγματικής πρόσβασης όλων των εργαζομένων στην προστασία με τη μορφή κατώτατου μισθού.

Σήμερα στις κλαδικές συμβάσεις, για να υπογραφούν συμφωνίες με τα συνδικάτα, θα πρέπει οι εργοδότες που μετέχουν στις διαπραγματεύσεις να είναι μέλη των εργοδοτικών οργανώσεων που συνάπτουν τη συμφωνία. Να σημειωθεί πως για να επεκταθεί μια κλαδική σύμβαση απαιτείται η σύμφωνη γνώμη των εργοδοτών που καλύπτουν τουλάχιστον το 50% των εργαζομένων του κλάδου.

Οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας δεσμεύουν τους εργαζόμενους και εργοδότες οι οποίοι είναι μέλη των συμβαλλόμενων συνδικαλιστικών οργανώσεων, τον εργοδότη που συνάπτει συλλογική σύμβαση εργασίας ατομικώς και τους εργοδότες που συνάπτουν συλλογική σύμβαση εργασίας με κοινό εξουσιοδοτημένο εκπρόσωπο ή εκπροσώπους. Αυτός ο όρος (να δεσμεύουν οι συμβάσεις ενός κλάδου μόνον τους εργοδότες που συμμετέχουν στη διαπραγμάτευση και όχι όλον τον κλάδο) οδήγησε σε υποβάθμιση των κλαδικών συμβάσεων εργασίας και στην ενδυνάμωση των συμβάσεων ανά επιχείρηση (επιχειρησιακές συμβάσεις).

Μισό βήμα πίσω

Τελικά ύστερα από πιέσεις το υπουργείο Εργασίας διοχετεύει ότι εξετάζονται κάποιες βελτιώσεις στο γενικό πλαίσιο των συλλογικών συμβάσεων χωρίς ανατροπές συσχετισμών όσον αφορά τις επιχειρησιακές συμβάσεις, αλλά θα επιτραπεί η σύναψη κλαδικών συμβάσεων που θα καλύπτουν και εργοδότες που δεν προσέρχονται στις διαπραγματεύσεις.

Συγκεκριμένα εξετάζεται μια παρέμβαση στα κριτήρια της επεκτασιμότητας, ώστε μια κλαδική σύμβαση να κηρύσσεται υποχρεωτική με βάση το ποσοστό των εργαζομένων που θα μείνουν χωρίς σύμβαση. Αν δηλαδή μια κλαδική σύμβαση αφορά, για παράδειγμα, το 40% των εργαζομένων ενός κλάδου λόγω «αποχής» των εργοδοτών από τις διαπραγματεύσεις, θα μπορεί η σύμβαση να επεκτείνεται μέχρι να καλύψει και το υπόλοιπο 60% των εργαζομένων, με μείωση του κριτηρίου εκπροσώπησης από την πλευρά των εργοδοτών κάτω από το 50%, ώστε να διευκολύνεται η επέκταση της σύμβασης.

Το ισχύον πλαίσιο προβλέπει ότι οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και εργοδότες που δεν δεσμεύονται από συλλογική σύμβαση εργασίας μπορούν να προσχωρήσουν από κοινού σε συλλογική σύμβαση εργασίας που αφορά την κατηγορία τους. Συνδικαλιστική οργάνωση εργαζομένων μπορεί να προσχωρήσει σε συλλογική σύμβαση εργασίας, από την οποία δεσμεύεται ήδη ο εργοδότης.

Η προσχώρηση γίνεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 11 του Ν. 1876/1990, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 56 του Ν. 4635/2019. Προσχώρηση σε επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας δεν είναι δυνατό να γίνει από εργοδότη ή συνδικαλιστική οργάνωση άλλης επιχείρησης.

Για την κήρυξη μιας σύμβασης ως υποχρεωτικής (επέκταση) προβλέπεται ότι ο υπουργός Εργασίας, με απόφασή του, που εκδίδεται έπειτα από γνώμη του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας, μπορεί να επεκτείνει και να κηρύξει γενικώς υποχρεωτική για όλους τους εργαζόμενους του κλάδου ή του επαγγέλματος μια συλλογική σύμβαση η οποία δεσμεύει ήδη εργοδότες που απασχολούν ποσοστό μεγαλύτερο του πενήντα τοις εκατό (50%) των εργαζομένων του κλάδου ή του επαγγέλματος.

Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ

topontiki.gr