ΥΠΕΘΑ: Όταν οι Επιχειρησιακές Δυνατότητες των Ελληνικών ΕΔ μετονομάζονται σε «Νέα Δομή Δυνάμεων!»

Είναι πλέον γενικής αποδοχής η άποψη, ότι η έννοια της εθνικής ασφάλειας περιλαμβάνει όχι μόνο την εδαφική ακεραιότητα, αλλά και την οικονομική και κοινωνική ευημερία των πολιτών και οι κίνδυνοι και οι εξωτερικές απειλές για την εθνική ασφάλεια ενός κράτους, δεν είναι μόνο στρατιωτικής φύσης αλλά είναι και υβριδικές/ασύμμετρες.

Κατά συνέπεια, η κυβέρνηση κάθε χώρας έχει την ευθύνη για την εδαφική της ακεραιότητα, την ασφάλεια και την ευημερία των πολιτών της. Ταυτόχρονα μεριμνά, σχεδιάζει και εφαρμόζει την Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας (National Security Strategy) που καθορίζει τους εθνικούς αντικειμενικούς σκοπούς, η επίτευξη των οποίων εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα. Το εθνικό συμφέρον και οι εθνικοί αντικειμενικοί σκοποί (πολιτικοί – ασφάλειας – άμυνας – οικονομικοί – τεχνολογικοί – κοινωνικοί) αποτελούν τη βάση για τη διαμόρφωση της εθνικής πολιτικής, προσδιορίζοντας το πλαίσιο των σχέσεων-ενεργειών, τόσο για τα εσωτερικά προβλήματα, όσο και για τις διεθνείς σχέσεις, καθώς και το γενικό προσανατολισμό της χώρας.

Ωστόσο, για να προσδιοριστούν οι επιχειρησιακές δυνατότητες και η μελλοντική δομή δυνάμεων των Ελληνικών ΕΔ, πρωτίστως θα πρέπει να αντιμετωπιστούν και τα ακόλουθα μεγάλα θέματα:

• Ποια είναι η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της χώρας καιη οποία είναι η πλέον κατάλληλη για τη σύγχρονη εποχή (ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ); Ποια είναι Πολιτική Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ);
• Ποιες είναι οι κύριεςαποστολές των ενόπλων δυνάμεων, πως πρέπει να προετοιμαστούν και να αναλάβουν την υποστήριξη της παραπάνω στρατηγικής; Υπό ποιες συνθήκες μπορεί να πραγματοποιηθούν οι αποστολές αυτές;
• Πώς πρέπει να διεξάγει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας τονσχεδιασμό της στρατιωτικής δύναμης και την αξιολόγησή της, ώστε να ληφθούν πλήρως υπόψη και να καλυφθούν οι αβεβαιότητες για το μελλοντικό επιχειρησιακό περιβάλλον;
• Πώς μπορούν να συγκροτηθούν και να εκπαιδευτούν οι ένοπλες δυνάμεις, ώστε να διεξάγουν νικηφόρα τις μελλοντικές πολεμικές επιχειρήσεις; Ποια κριτήρια πρέπει να χρησιμοποιηθούν για τον καθορισμό του συνολικού μεγέθους των ενόπλων δυνάμεων;
• Ποιες πρέπει να είναι οι κύριες προτεραιότητες για τη βελτίωση των πολεμικών/επιχειρησιακών τους δυνατοτήτων;
• Ποιες είναι οι επιπτώσεις των νέων τεχνολογιών για τον τρόπο μάχης τωνενόπλων δυνάμεων και τον καθορισμό της σχέσης δύναμης και μεγέθους;
• Πώς θα πρέπει οι ένοπλες δυνάμεις να αναδιοργανωθούν, να αναδιαρθρωθούν, ώστε να επιτυγχάνουν σταθεροποιητική – αποτρεπτικήπαρουσία στην εγγύς περιοχή και το εξωτερικό περιβάλλον σε καιρό ειρήνης;
• Πως οι μελλοντικοί αμυντικοί προϋπολογισμοί θα επαρκούν για να καλύψουν τις στρατιωτικές δυνάμεις και τις ικανότητες που χρειάζονται;
• Σε ποιο βαθμό η μεταρρύθμιση και ο μετασχηματισμός των υποδομών του Υπουργείου Άμυνας και της αμυντικής βιομηχανίας μπορείπρακτικά να τελεσφορήσει με σκοπό τη διατήρηση, τη λειτουργία και τον εκσυγχρονισμό της στρατιωτικής δύναμης;

Η τροποποίηση του Ν.2292/95 επέφερε την εφαρμογή του νέου Νόμου 2984/02, «Περί Οργάνωσης και λειτουργίας Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, διοίκηση και έλεγχος των Ενόπλων Δυνάμεων και άλλες διατάξεις», και είχε δε ως αποτέλεσμα τη λήψη αποφάσεων για τη Διακλαδικότητα, τη Δομή Διοίκησης, τη Μελλοντική Δομή Δυνάμεων των Ελληνικών ΕΔ καθώς και την τροποποίηση του Εθνικού Αμυντικού Σχεδιασμού (EAΣ), το έτος 2007, μέσω του οποίου υλοποιούνται τα Συστήματα της Αμυντικής Σχεδίασης Προγραμματισμού και Προϋπολογισμού (ΣΑΣΠΠ) και Προμήθειας Αμυντικού Υλικού (ΣΠΑΥ).

Παράλληλα υλοποιήθηκε η κάθετη δομή διοίκησης, με τηδιακλαδική δομή διοίκησης να επιβάλλεται πλέον από το νόμο 3883/2010. Ο ΕΑΣ έχει στόχο τον ορθολογικότερο σχεδιασμό της ανάπτυξης των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ), για να επιτευχθούν οι εθνικοί σκοποί ασφάλειας-άμυνας, που περιέχονται στα δύο θεσμικά διαβαθμισμένα κείμενα, την Πολιτική Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ) και την Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική (ΕΘΣΣ). Τούτα υλοποιούνται με την εφαρμογή του Συστήματος Αμυντικής Σχεδίασης, Προγραμματισμού και Προϋπολογισμού (ΣΑΣΠΠ), και το οποίο αναφέρεται στις διαδικασίες καθορισμού μεγέθους των Ε.Δ. (Δομή Δυνάμεων – Εξοπλισμοί – Οροφές) και της διαχείρισης των πόρων, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Πολιτικής Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ) σε ανθρώπινο δυναμικό και μέσα εξασφάλισης άμυνας, καθώς και του Συστήματος Προμήθειας Αμυντικού Υλικού – ΣΠΑΥ, το οποίο αναφέρεται στις διαδικασίες ανάπτυξης και προμήθειας αμυντικού υλικού.

Τα δύο παραπάνω συστήματα είναι αλληλοτροφοδοτούμενα, αλληλοεξαρτώμενα και βασίζονται στις διαδικασίες προβολής επιχειρησιακών απαιτήσεων και τεκμηρίωσης των αναγκών. Γενικά όμως, η Πολιτική Εθνικής Άμυνας καθορίζει τους εθνικούς αντικειμενικούς σκοπούς και προβαίνει στην παροχή γενικών κατευθύνσεων για την ανάπτυξη της αμυντικής ισχύος και τη χρησιμοποίηση διπλωματικών μέσων για την υποστήριξη και προαγωγή των εθνικών συμφερόντων, ενώ η Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική καθορίζει το στρατιωτικό δόγμα, την αποστολή και τα κύρια επιχειρησιακά έργα των Ελληνικών ΕΔ, καθώς και την παροχή στρατηγικών κατευθύνσεων για τον τρόπο ανάπτυξης και χρησιμοποίησης της στρατιωτικής ισχύος της χώρας, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της ΠΕΑ.

Συνεπώς, ο υπόψη σχεδιασμός πρέπει να ακολουθεί τον υφιστάμενο κύκλο σχεδιασμού και την ανατροφοδότησή του και όχι πρόωρα να εξαγγέλλεται σήμερα από το ΥΠΕΘΑ η Μελλοντική Δομή Δυνάμεων, χωρίς να τονίζονται οι πιθανές μελλοντικές οροφές των Κλάδων και αναλυτικά το οικονομικό ύψος του κάθε εξοπλιστικού προγράμματος.

Όμως, ποιο από τα παραπάνω έχει εφαρμοσθεί σήμερα; Ειλικρινά δεν γνωρίζω! Προφανώς θα πρέπει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας να ενημερώσει πως σχεδιάστηκε η Νέα Δομή Δυνάμεων και βάση τίνος θεσμικού κειμένου Πολιτικής Άμυνας και ποιου έτους έγκρισής της από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας (ΚΥΣΕΑ)!

Τονίζω όμως, ότι το μέχρι σήμερα το θεσμικό κείμενο Πολιτική Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ) 2010 υιοθέτησε ως δόγμα και τη «διαρθρωμένη αμυντική συνεργασία» της ΕΕ, ενώ αφαίρεσε το δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου (ΕΑΧ) που αυτό συμπεριλαμβάνονταν στην ΠΕΑ 2005. Η μη σώφρων τούτη ενέργεια του ΥΠΕΘΑ το έτος 2010 επέφερε την αποδυνάμωση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων των Ελληνικών ΕΔ στην Ανατολική Μεσόγειο και παράλληλα με την υιοθέτηση του όρου «σημειακή κρίση», δηλαδή ότι η σύγκρουση με την Τουρκία θα είναι απλά «σημειακή», προκάλεσε σύγχυση στην ερμηνεία του μεταξύ των Κλάδων των ΕΔ και τεράστιο πρόβλημα στον επιχειρησιακό σχεδιασμό! Βέβαια, γνωρίζουμε ότι οι συγκρούσεις χωρίζονται σε χαμηλής ή υψηλής έντασης σύγκρουση! (low or high intensive conflict)!

Ο κ. ΥΕΘΑ προέβη  στην εξαγγελλία περί της Μελλοντικής Δομής Δυνάμεων των Ελληνικών ΕΔ στην Διαρκή Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων στη Βουλή των Ελλήνων. Ωστόσο δεν αναφέρθηκε σε οροφές των Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων (Στρατός Ξηράς, Πολεμικό Ναυτικό, Πολεμική Αεροπορία) αναφορικά με τη δύναμη προσωπικού, τον αριθμό των Μονάδων (Τάγματα/Μοίρες/Επιλαρχίες), τον αριθμό των Σχηματισμών (Ταξιαρχίες/Μεραρχίες) και των Μειζόνων Σχηματισμών (Σωμάτων Στρατού), τον αριθμό πλατφορμών μάχης (αριθμό ΤΟΜΠ, ΤΟΜΑ, αρμάτων μάχης, πυροβόλων, ελικόπτερων, αεροσκαφών (ανά τύπο), πλοίων, υποβρύχιων κλπ. Οι αριθμοί αυτοί δεν είναι απόρρητοι, δηλώνονται στον ΟΑΣΕ από το ΓΕΕΘΑ!. Μίλησε μόνο για κλείσιμο Στρατοπέδων! Επιπλέον, τονίζεται ότι τα νησιά δεν χρειαζονται άρματα 3^ης γενιάς όπως αναφέρθηκε κατά την ενημέρωση της Διαρκούς Επιτροπής, αλλά άρματα μάχης με «τροχό», που προσδίδει μεγίστη ευκινησία, ταχύτητα και ελιγμό με σκοπό την αντιμετώπιση των απειλών από τον αέρα και τη θάλασσα ταυτόχρονα!!!

Συνεπώς, ο κ. ΥΕΘΑ τόνισε τις επιχειρησιακές δυνατότητες των Ελληνικών ΕΔ και όχι τη Δομή Δυνάμεων, με έμφαση στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των απειλών από μη επανδρωμένα αεροχήματα (drones) και πυραύλους με σχεδιασμό αμυντικού θόλου αεράμυνας. Αναφέρθηκε γενικά σε υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων με το γενικό κόστος, ενώ θα έπρεπε να παρουσιάσει αναλυτικά το Ενιαίο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Ανάπτυξης και Εκσυγχρονισμού – το ΕΜΠΑΕ!Δεν επεσήμανε τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το Ταμείο Συνοχής για επενδύσεις στην άμυνα και τους εξοπλισμούς με το τεράστιο ποσό των 392 δισεκατομμυρίων ευρώ και πως από τούτο ωφελείται η Ελλάδα! Καμία χρηματοδότηση για δράσεις για το ανθρώπινο δυναμικό των Ελληνικών ΕΔ, αλλά ούτε κάποια μνεία για την αύξηση του μισθού του στρατιώτη σε μια εποχή λιτότητας! Είναι δραματικά λυπηρό να μην υπάρχει παρέμβαση από Μέλος της Διαρκής Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων για την αύξηση του μισθού του Έλληνα στρατιώτη! Αλλά να γίνεται ενημέρωση και ακρόαση μόνο για έξοδα δισεκατομμυρίων για αγορά οπλικών συστημάτων!

Ενώ σκοπός της «Ατζέντας 2030» είναι οι Ελληνικές ΕΔ να καταστούν μικρότερες και περισσότερο ευέλικτες και αποτελεσματικές με μεγάλη ισχύ πυρός (επιχειρησιακές δυνατότητες), δεν περιγράφεται τίποτα σχετικό με την αυτάρκεια (διοικητική μέριμνα) και την επιβιωσιμότητα του προσωπικού και μέσων στο σύγχρονο πεδίο μάχης. Και το πιο σημαντικό δεν υπάρχει συστηματικός σχεδιασμός δράσεων για το ανθρώπινο δυναμικό. Επισημαίνεται ότι η Αμυντική Στρατηγική Αναθεώρηση 2001 του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας τόνιζε:Αρχή: «Πρώτα ο Άνθρωπος και το Ανθρώπινο Δυναμικό των ΕΔ» (ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ στη σελίδα 117, ενώ τα περί Ενοποιημένης Αεράμυνας είναι στη σελίδα 113!

Η Ελλάδα χρειάζεται Ένοπλες Δυνάμεις για να αντιμετωπίσει νικηφόρα, εάν απαιτηθεί, την διαχρονική Τουρκική απειλή και κάθε σκέψη και σχεδιασμός να καταστούν αυτές ως σύγχρονη Δύναμη Εφεδρείας είναι επικίνδυνη για την ασφάλεια και την άμυνά της.

*Πολυχρόνης Ναλμπάντης: Υποστράτηγος ε.α., αριστούχος διδάκτορας του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου και κάτοχος πτυχίων MPhil του King’s College London University και του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου. Διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στο σχεδιασμό και στη συγγραφή του θεσμικού κειμένου «Πολιτική Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ) 2005», με ιδιαίτερη έμφαση στο σχεδιασμό του νέου στρατηγικού δόγματος της Ελλάδας «Αμυντικό-Αποτρεπτικό», αλλά και στη σχεδίαση και συγγραφή του θεσμικού κειμένου «Αμυντική Στρατηγική Αναθεώρηση (ΑΣΑ) 2001», διακλαδικότητα στις Ελληνικές ΕΔ, και προς τούτο του απονεμήθηκε ηθική αμοιβή από τον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ Στρατηγό Μανούσο Παραγιουδάκη.

Βιβλιογραφία

Ενημέρωση της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής από τον ΥΕΘΑ Ν. Δένδια για τη Νέα Δομή των Ενόπλων Δυνάμεων 2024 -2035, https://www.mod.mil.gr/

Αμυντική Στρατηγική Αναθεώρηση 2001. ΕΠΥΕΘΑ/ΥΠΕΘΑ.

Στρατιωτική Θεωρία & Στρατηγική: Οι Πόλεμοι της Ελλάδας 19^ος – 20ός αιώνας. ΕΥΡΑΣΙΑ (2024).

Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, Ιούλιος 2024: Ρωσία, Κίνα και Ινδο-Ειρηνικός Ωκεανός, Κείμενο Εργασίας (KE 35), 4 Σεπ 2024, (www.i-sda.eu).

Το μέλλον του Άρματος Μάχης και το Χερσαίο Πεδίο Μάχης – Τα Άρματα Μάχης του Ελληνικού Στρατού & Επίμετρο: Tα Άρματα Μάχης του Ελληνικού Στρατού, ΚΕ 33, 7 Οκτ 2023, (www.i-sda.eu).

Σύγχρονες Δυνάμεις Εφεδρείας, ΚΕ 22, 11 Απρ 2011, (www.i-sda.eu).

Πολιτική Εθνική Άμυνα και Στρατηγικός Σχεδιασμός, ΚΕ 20, 17 Ιαν 2011, (www.i-sda.eu).

Δρ. Πολυχρόνης Ναλμπάντης*

militaire,gr