Λατινική Αμερική: Το νέο πεδίο σύγκρουσης ΗΠΑ-Κίνας

Η Λατινική Αμερική, ιστορικά γνωστή ως η “πίσω αυλή” των Ηνωμένων Πολιτειών, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας γεωπολιτικής και γεωστρατηγικής αναμέτρησης που εντείνεται μέρα με τη μέρα. Η πρόσφατη υπογραφή σημαντικών εμπορικών και στρατηγικών συμφωνιών μεταξύ της Κίνας, του Περού και της Βραζιλίας φέρνει στο προσκήνιο τη σαφή και οργανωμένη προσπάθεια του Πεκίνου να εδραιώσει την παρουσία του σε μια περιοχή που θεωρείται ζωτικής σημασίας για τα αμερικανικά συμφέροντα. Αυτές οι κινήσεις αποκτούν ιδιαίτερο βάρος σε μια περίοδο όπου οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας βρίσκονται ήδη σε κρίση λόγω του εμπορικού πολέμου και της σύγκρουσης για την παγκόσμια ηγεμονία.

Η κινεζική επέκταση στο Περού και τη Βραζιλία

Κατά την τελευταία δεκαετία, η Κίνα επενδύει σταθερά σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, προσφέροντας χρηματοδότηση, τεχνολογία και υποδομές. Ωστόσο, οι τελευταίες συμφωνίες που υπέγραψε το Πεκίνο με το Περού και τη Βραζιλία αποτελούν σαφή ένδειξη της στρατηγικής του να διεισδύσει σε βάθος στην περιοχή.

Στο Περού, η ολοκλήρωση του νέου λιμανιού στο Τσανκάι, με χρηματοδότηση ύψους 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την κινεζική εταιρεία Cosco Shipping Ports, αποτελεί επένδυση-κλειδί.Το λιμάνι αυτό αναμένεται να καταστήσει το Περού ως έναν από τους σημαντικότερους διαμετακομιστικούς κόμβος στον Ειρηνικό, επιτρέποντας την πιο άμεση και αποδοτική σύνδεση των εμπορικών ροών μεταξύ Λατινικής Αμερικής και Ασίας. Παράλληλα, οι δύο χώρες υπέγραψαν μια αναβαθμισμένη Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου, με έμφαση στη γεωργία, την εξόρυξη και την ενέργεια.

Στη Βραζιλία, η επίσκεψη του Κινέζου Προέδρου Σι Τζινπίνγκ επισφραγίστηκε με την υπογραφή 38 συμφωνιών συνεργασίας, που καλύπτουν μια ευρεία γκάμα τομέων: από τη βιομηχανική αναβάθμιση και την πράσινη ανάπτυξη μέχρι τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την τεχνητή νοημοσύνη. Η ενσωμάτωση της Πρωτοβουλίας Ζώνης και Δρόμου με τα εθνικά αναπτυξιακά σχέδια της Βραζιλίας (όπως το Νέο Πρόγραμμα Επιτάχυνσης Ανάπτυξης) υπογραμμίζει τη στρατηγική σημασία της μεγαλύτερης οικονομίας της Λατινικής Αμερικής για το Πεκίνο.

Η Λατινική Αμερική που… «ξεχάστηκε»

Η Λατινική Αμερική έχει διαχρονικά καίριο ρόλο στις γεωπολιτικές ισορροπίες. Από την εποχή του Δόγματος Μονρόε τον 19^ο αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούσαν την περιοχή ως ζώνη άμεσης επιρροής τους. Η οικονομική, πολιτική και στρατιωτική ηγεμονία της Ουάσινγκτον ενίσχυσε αυτή τη θέση για περισσότερο από δύο αιώνες. Ωστόσο, η πρόσφατη διείσδυση της Κίνας ανατρέπει τα δεδομένα, προσφέροντας στις χώρες της περιοχής εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης και συνεργασίας.

Η κινεζική στρατηγική στηρίζεται σε μια προσεκτικά σχεδιασμένη προσέγγιση που περιλαμβάνει την προσφορά επενδύσεων μεγάλης κλίμακας σε υποδομές και ενέργεια, διευκολύνοντας παράλληλα το εμπόριο μέσω ευνοϊκών εμπορικών συμφωνιών. Παράλληλα, η Κίνα εισάγει τεχνολογία αιχμής και ενισχύει τη συνεργασία σε τομείς όπως η πράσινη ανάπτυξη και η τεχνητή νοημοσύνη. Αυτό το μοντέλο προσελκύει χώρες που επιδιώκουν να διαφοροποιήσουν τις οικονομίες τους, μειώνοντας την εξάρτησή τους από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Μπορούν οι ΗΠΑ να αναχαιτίσουν την Κίνα;

Οι ΗΠΑ ίσως να μπορούν. Μέσα από εμπορικές ενώσεις, όπως η Συνεργασία των Χωρών του Ειρηνικού (Pacific Alliance) ή άλλες διμερείς συμφωνίες, η Ουάσινγκτον μπορεί να προσφέρει καλύτερους όρους για το εμπόριο και την πρόσβαση σε αμερικανικές αγορές, καθιστώντας τις κινεζικές επενδύσεις λιγότερο ελκυστικές.

Παράλληλα ο Λευκός Οίκος πρέπει να αυξήσει τη χρηματοδότηση έργων υποδομής, τεχνολογίας και εκπαίδευσης στη Λατινική Αμερική, προσφέροντας μια εναλλακτική λύση απέναντι στα κινεζικά προγράμματα, όπως η Πρωτοβουλία Ζώνης και Δρόμου. Ενδεικτικά, οι επενδύσεις μπορούν να επικεντρωθούν σε έργα πράσινης ανάπτυξης και ψηφιακής συνδεσιμότητας, που είναι τομείς υψηλής ζήτησης στην περιοχή.

Επίσης η Ουάσιγκτον μπορεί να επεκτείνει τη στρατιωτική συνεργασία με χώρες της Λατινικής Αμερικής, ενισχύοντας την παρουσία τους μέσω κοινών ασκήσεων και προγραμμάτων εκπαίδευσης. Παράλληλα, μπορούν να εστιάσουν στην αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας, τομείς στους οποίους οι χώρες της περιοχής αναζητούν στήριξη.
Οι ΗΠΑ έχουν την δυνατότητα να αξιοποιήσουν διεθνείς οργανισμούς, όπως την Παγκόσμια Τράπεζα, τον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών (OAS) και την Inter-American Development Bank (IDB), για να προσφέρουν χρηματοδότηση και στήριξη σε κρίσιμα έργα, περιορίζοντας τη χρηματοδοτική εξάρτηση των χωρών από την Κίνα.

Το σημαντικότερο είναι όμως, πως η Ουάσινγκτον πρέπει να επαναπροσδιορίσει τη διπλωματική της στρατηγική, προσεγγίζοντας τις χώρες της περιοχής με σεβασμό και αναγνώριση των αναγκών τους. Η εποχή της επεμβατικής πολιτικής πρέπει να αντικατασταθεί από μια πιο ισορροπημένη και συνεργατική προσέγγιση, η οποία θα μειώσει την αντιπάθεια που προκαλεί συχνά η αμερικανική εξωτερική πολιτική.

Πάντως παρά τα όσα αναφέραμε παραπάνω ως πιθανές δυνατότητες, η αναχαίτιση της κινεζικής παρουσίας στη Λατινική Αμερική δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Η Κίνα έχει εδραιώσει ισχυρούς δεσμούς με πολλές χώρες της περιοχής, προσφέροντας μεγάλης κλίμακας χρηματοδοτήσεις που οι ΗΠΑ δυσκολεύονται να ανταγωνιστούν. Επιπλέον, οι λατινοαμερικανικές χώρες βλέπουν την Κίνα ως έναν σημαντικό εταίρο που δεν απαιτεί πολιτικές μεταρρυθμίσεις ή περιορισμούς, όπως συχνά ζητούν οι ΗΠΑ.
Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν περιορισμούς λόγω της δικής τους εσωτερικής πολιτικής και οικονομικής αστάθειας και της στροφής των πόρων της προς άλλες γεωπολιτικές προτεραιότητες, όπως ο Ινδο-Ειρηνικός και η Ευρώπη.

Ποιος θα έχει τον έλεγχο;

Η διείσδυση της Κίνας στη Λατινική Αμερική αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της νέας παγκόσμιας πραγματικότητας: ένας πολυπολικός κόσμος όπου οι παραδοσιακές σφαίρες επιρροής αμφισβητούνται συνεχώς. Οι συμφωνίες με το Περού και τη Βραζιλία αναδεικνύουν τη στρατηγική δέσμευση του Πεκίνου να εδραιώσει την παρουσία του στην περιοχή και να ενισχύσει την επιρροή του σε παγκόσμιο επίπεδο.
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Λατινική Αμερική δεν είναι απλώς μια περιφερειακή προτεραιότητα, αλλά ένας κρίσιμος γεωπολιτικός άξονας. Η αδυναμία της Ουάσινγκτον να αντιδράσει αποτελεσματικά στις κινεζικές κινήσεις μπορεί να σηματοδοτήσει την απαρχή μιας εποχής όπου η Δύση χάνει την κυριαρχία της στις δικές της παραδοσιακές ζώνες επιρροής. Αυτός ο ανταγωνισμός δεν είναι απλώς εμπορικός ή γεωοικονομικός, αλλά αποτελεί μια σύγκρουση για το μέλλον της παγκόσμιας τάξης.

neostrategy.gr