Τα «καθαρά» αυτοκίνητα κατασκευάζονται με «βρόμικες» πρακτικές

Η κούρσα για την ανάπτυξη ηλεκτρικών οχημάτων (EV) φαίνεται να αποκτά σκοτεινές διαστάσεις. Η Διεθνής Αμνηστία εξέδωσε έκθεση, κατηγορώντας τους κορυφαίους κατασκευαστές EV ότι δεν αποδεικνύουν επαρκώς πώς αντιμετωπίζουν τους κινδύνους για τα ανθρώπινα δικαιώματα στις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Οι αλυσίδες αυτές εξασφαλίζουν βασικά ορυκτά για την παραγωγή μπαταριών ηλεκτρικών αυτοκινήτων, αλλά εμπεριέχουν σοβαρές ανησυχίες.

Στην έκθεση, με τίτλο Recharge for Rights, καταδεικνύεται ότι εταιρείες όπως η κινεζική BYD, η ιαπωνική Mitsubishi και η νοτιοκορεατική Hyundai διαθέτουν τις πιο αδύναμες πολιτικές για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συγκριτικά με 13 μεγάλους κατασκευαστές. Η Διεθνής Αμνηστία υποστηρίζει ότι αυτές οι εταιρείες δεν ανταποκρίθηκαν στις διαπιστώσεις της.

Παρόλο που εταιρείες όπως οι Tesla, Mercedes-Benz και Stellantis κατατάχθηκαν υψηλότερα, η Αμνηστία τονίζει ότι και αυτές παρέχουν μόνο «μέτρια» αποδείξεις για τη δέουσα επιμέλεια στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Agnès Callamard, γενική γραμματέας της παγκόσμιας οργάνωσης, επισήμανε: «Οι καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συνδέονται με την εξόρυξη ορυκτών για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια είναι ανησυχητικές και διαδεδομένες. Η αντίδραση της βιομηχανίας είναι απογοητευτική.»

Μετά το Λίθιο και το Κοβάλτιο

Ενώ η εξόρυξη λιθίου είναι ευρέως γνωστή, το κοβάλτιο αποτελεί ένα εξίσου κρίσιμο συστατικό για τις μπαταρίες ιόντων λιθίου. Σημαντικό ποσοστό του κοβαλτίου παγκοσμίως εξορύσσεται στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (DRC), μια χώρα με τεράστιο ορυκτό πλούτο αλλά και συντριπτική φτώχεια. Το 70% του πληθυσμού ζει με λιγότερα από 2,15 δολάρια την ημέρα.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, περίπου το ένα τέταρτο του κοβαλτίου από τη DRC προέρχεται από μικρής κλίμακας εξόρυξη, όπου εργάτες –ακόμη και παιδιά– αναγκάζονται να δουλεύουν σε επικίνδυνες συνθήκες, χρησιμοποιώντας στοιχειώδη εργαλεία ή ακόμα και γυμνά χέρια. Έξι από τις 13 εταιρείες που αξιολογήθηκαν απάντησαν στις παρατηρήσεις της Διεθνούς Αμνηστίας. Ανάμεσά τους, η Mercedes-Benz σημείωσε την υψηλότερη βαθμολογία με 51/90, ενώ η BYD, η μεγαλύτερη κατασκευάστρια EV στον κόσμο, συγκέντρωσε μόλις 11/90 λόγω έλλειψης διαφάνειας. Άλλες εταιρείες, όπως οι Hyundai και Mitsubishi, ανέφεραν πρόσφατες πρωτοβουλίες, αλλά οι δεσμεύσεις τους χαρακτηρίζονται ασαφείς και ανεπαρκείς. Η Callamard τόνισε: «Η διαφάνεια και η δράση είναι κρίσιμες για τη συμμόρφωση με τα διεθνή πρότυπα. Αυτή τη στιγμή, οι περισσότερες εταιρείες απέχουν πολύ από αυτόν τον στόχο.»

Νομοθετικές εξελίξεις και πίεση για αλλαγή

Νέες ρυθμίσεις στην Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία επιδιώκουν να διασφαλίσουν τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις αλυσίδες εφοδιασμού. Στην ΕΕ, η Οδηγία για τη Βιωσιμότητα των Εταιρικών Αλυσίδων Εφοδιασμού προβλέπει αυστηρή παρακολούθηση και πρόστιμα έως 5% των παγκόσμιων εσόδων για παραβάσεις.

Ο Henry Sanderson, εκτελεστικός συντάκτης του Benchmark Mineral Intelligence, δήλωσε ότι η ΕΕ έχει σημαντική επιρροή για τη βελτίωση των αλυσίδων εφοδιασμού, ενώ οι ΗΠΑ προωθούν αλλαγές μέσω του Inflation Reduction Act. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων εξαρτάται από την ενεργό εφαρμογή τους.

Η Callamard καλεί τις αυτοκινητοβιομηχανίες να αξιοποιήσουν την ισχύ τους ως μεγάλοι αγοραστές ορυκτών για να πιέσουν τους προμηθευτές προς πιο ηθικές πρακτικές. Ο κλάδος EV βρίσκεται σε φάση αναδιαμόρφωσης, παρέχοντας μια μοναδική ευκαιρία για βελτίωση της βιωσιμότητας.

Η εξόρυξη ορυκτών όπως το κοβάλτιο και το λίθιο, που είναι απαραίτητα για τις μπαταρίες των EV, συνδέεται με φτώχεια, επικίνδυνες συνθήκες εργασίας και παιδική εργασία, ειδικά στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Οι μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες δεν έχουν επιδείξει επαρκή διαφάνεια

Ορισμένες εταιρείες, όπως η Volvo και η Mercedes-Benz, έχουν δεσμευτεί να χρησιμοποιούν υλικά με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Αυτές οι πρωτοβουλίες μπορούν να αποτελέσουν πρότυπο για τον υπόλοιπο κλάδο. Τέλος, η έκθεση υπογραμμίζει ότι η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση είναι ταυτόχρονα πρόκληση και ευκαιρία. Με τη σωστή στρατηγική, οι αυτοκινητοβιομηχανίες μπορούν να επαναπροσδιορίσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους, προάγοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Αναδεικνύει ένα κρίσιμο δίλημμα: ενώ τα EV θεωρούνται το μέλλον της βιώσιμης μετακίνησης, η παραγωγή τους συνδέεται συχνά με σοβαρά προβλήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβαλλοντικής υποβάθμισης.

Η εξόρυξη ορυκτών όπως το κοβάλτιο και το λίθιο, που είναι απαραίτητα για τις μπαταρίες των EV, συνδέεται με φτώχεια, επικίνδυνες συνθήκες εργασίας και παιδική εργασία, ειδικά στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Οι μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες δεν έχουν επιδείξει επαρκή διαφάνεια ή δράση για να εξασφαλίσουν ότι η εφοδιαστική τους αλυσίδα συμμορφώνεται με τα διεθνή πρότυπα.

Ορισμένες εταιρείες, όπως η Mercedes-Benz, έχουν σημειώσει πρόοδο, αλλά η συνολική εικόνα είναι απογοητευτική, με πολλές δεσμεύσεις να παραμένουν γενικές και χωρίς ουσιαστική εφαρμογή.

Η Ευρώπη, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία έχουν εισαγάγει κανονισμούς που απαιτούν μεγαλύτερη διαφάνεια και συμμόρφωση, αλλά η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται από τη συνεπή εφαρμογή τους. Η ΕΕ, με την Οδηγία για τη Βιωσιμότητα και οι ΗΠΑ μέσω του Inflation Reduction Act, χρησιμοποιούν την οικονομική τους ισχύ για να πιέσουν τις εταιρείες.

Παρά τις ανησυχίες, η μετάβαση στα EV παρουσιάζει ευκαιρίες για να αναμορφωθούν οι αλυσίδες εφοδιασμού. Οι αυτοκινητοβιομηχανίες μπορούν να ηγηθούν μιας πιο ηθικής και βιώσιμης παραγωγικής διαδικασίας. Ενώ η ηλεκτροκίνηση προωθείται ως λύση για την κλιματική κρίση, τα ίδια τα μέσα παραγωγής της μπορεί να υπονομεύσουν την κοινωνική και περιβαλλοντική της φιλοδοξία.

Τι μας λέει συνολικά η έκθεση;

Το κείμενο υπογραμμίζει ότι η τεχνολογία από μόνη της δεν είναι αρκετή για να λύσει τα προβλήματα του κόσμου. Χρειάζεται συστημική αλλαγή και δέσμευση από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς—κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και καταναλωτές.
Αν και οι ηλεκτρικές τεχνολογίες αντιπροσωπεύουν ένα ελπιδοφόρο μέλλον, η διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας τους πρέπει να γίνει με προσοχή, ώστε η μετάβαση να μην γίνει εις βάρος των πιο ευάλωτων πληθυσμών.
Το ερώτημα που τίθεται τελικά είναι: Μπορούμε να έχουμε καθαρή ενέργεια και καθαρές συνειδήσεις;

Του Ζαφείρη Χατζηδήμου

neostrategy.gr

photo:Pedro Henrique Santos/Unsplash