Σκόπια: Η σοβαρή εκκρεμότητα της «Μακεδονικής» Εκκλησίας και το Οικουμενικό Πατριαρχείο

Νέος, δεύτερος γύρος, μετά το 2018, εκκλησιαστικών διαδικασιών με επίκεντρο το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης, εκδηλώνεται με αντικείμενο την αυτοαποκαλούμενη «Μακεδονική» Εκκλησία.

Ως είναι φυσικό, καίριο ζήτημα, αργά ή γρήγορα, θα πρέπει να αποτελέσει το «αγκάθι» της ονομασίας της Εκκλησίας, η οποία, έως τώρα, παραμένει «Μακεδονική».

Τα τελευταία χρόνια, και ειδικά, πριν και μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών, είχε τεθεί επανειλημμένως επί τάπητος το θέμα της αλλαγής της ονομασίας, από «Μακεδονική» Ορθόδοξη Εκκλησία (ΜΟΕ), σε Αρχιεπισκοπή Αχρίδας.

Σχισματική

Ωστόσο, σε εκκρεμότητα βρίσκεται και το θέμα του «καθεστώτος» της Εκκλησίας της βόρειας γείτονος, αφού πρόκειται για σχισματική.

Ειδικότερα, μετά την απόσχισή της, το 1967, από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Σερβίας, η ΜΟΕ δεν έχει αναγνωριστεί από καμιά αυτοκέφαλη Εκκλησία.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι τον Δεκέμβριο του 2017, η ΜΟΕ, σε μια «κουτοπόνηρη» προσπάθεια μεταξύ βαλκανικών κρατών και Εκκλησιών τους, είχε έλθει σε επαφές με τη Βουλγαρική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Η τελευταία, μάλιστα, φέρεται να είχε συμφώνησε να καταστεί «μητέρα Εκκλησία» της πρώτης. Κάτι που ουδέποτε έγινε, τόσο εξαιτίας σοβαρών εκκλησιαστικών αντιδράσεων, όσο και λόγω της διευθέτησης του ονοματολοογικού ανάμεσα σε Αθήνα και Σκόπια.

Εκ νέου στο Οικουμενικό Πατριαρχείο

Τις τελευταίες ημέρες, μεγάλη μερίδα των Μέσων Ενημέρωσης της βόρειας γείτονος, αναπαράγει ανάρτηση της ιστοσελίδας, «Religija» (Θρησκεία), σύμφωνα με την οποία το Οικουμενικό Πατριαρχείο είναι έτοιμο να επιλύσει το εκκλησιαστικό ζήτημα με τη «ΜΟΕ».

Το Φανάρι φέρεται αποφασισμένο να προβεί στο πρώτο βήμα που είναι η επίλυση του σχίσματος της «ΜΟΕ», παρ’ ότι, όπως υποστηρίζουν τα ίδια ΜΜΕ, εκδηλώνονται πιέσεις εκ μέρους της Ρωσικής Εκκλησίας και των υποστηρικτών της στην Ελλάδα(!) και στη Σερβία.

Παραπέμπουν, δε, στην παραχώρηση αυτοκεφαλίας στην «Ουκρανική Εκκλησία», η οποία προκάλεσε βαθύ ρήγμα στις σχέσεις ανάμεσα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και στη Ρωσική Εκκλησία.

Πάντως, μερίδα των ΜΜΕ της γείτονος εκτιμά ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα εφαρμόσει το ίδιο μοντέλο με την Ουκρανία.

Δηλαδή, πρώτα θα άρει το σχίσμα της εκκλησίας της Βόρειας Μακεδονίας, ώστε οι μητροπολίτες της να μπορούν να συλλειτουργούν με τους Μητροπολίτες του Οικουμενικού Πατριαρχείου και μετά θα προχωρήσει στη διαδικασία της υπογραφής του Τόμου για την εκχώρηση του αυτοκεφάλου.

Να σημειωθεί ότι σχετικές επιστολές στην Κωνσταντινούπολη απέστειλαν πρόσφατα ο πρόεδρος και ο πρωθυπουργός της χώρας, Στέβο Πενταρόφσκι και Ζόραν Ζάεφ.

Το «ονοματολογικό» της Εκκλησίας

Η ονομασία της Εκκλησίας, βέβαια, δεν αποτελεί αντικείμενο πολιτικών και διπλωματικών χειρισμών ανάμεσα σε Αθήνα και Σκόπια, αλλά είναι αποκλειστικά εκκλησιαστική υπόθεση. Ειδικότερα, του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Ως εκ τούτου, δεν μπορούν να εμπλακούν σε αυτήν οι επίσημοι κρατικοί θεσμοί και να υποχρεώσουν την Εκκλησία σε αλλαγή ονόματος, παρά μόνον στο παρασκήνιο.

Ωστόσο, με το άνοιγμα του «εκκλησιαστικού ζητήματος» της γειτονικής χώρας, αντικειμενικά επιβάλλεται να ανοίξει και το θέμα της ονομασίας της «Μακεδονικής» Ορθόδοξης Εκκλησίας, που, ούτως ή άλλως, έχει καθυστερήσει.

Ένα ακόμα στοιχείο που αυξάνει τις υποψίες ότι η βόρεια γείτων δεν δέχεται ισχυρές πιέσεις, προκειμένου να υλοποιήσει τη Συμφωνία των Πρεσπών, και, βέβαια, σε παρασκηνιακό επίπεδο, να προωθήσει άμεσα η αλλαγή της ονομασίας της Εκκλησίας της.

Να σημειωθεί πως, το 2018, ο τότε υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, όταν ερωτήθη για την «εκκλησιαστική διάσταση» του ονοματολογικού, είχε πει: «Υπάρχει η συμφωνία του Νις, του 2002, στην οποία προβλέπεται ότι η Εκκλησία, η ονομαζόμενη “Μακεδονική Ορθόδοξη Εκκλησία της fYROM”, να γίνει αυτόνομη, ή ακόμη και αυτοκέφαλη, και να μετονομαστεί σε “Εκκλησία της Αχρίδος”, όπως λεγόταν στο Μεσαίωνα.

Νομίζω ότι θα ήταν πάρα πολύ καλό η Ελληνική Εκκλησία να βοηθήσει μαζί με τους αρμόδιους εκκλησιαστικούς φορείς στην επανάκαμψη της ονομασίας αυτής της Εκκλησίας σε “Αρχιεπισκοπή της Αχρίδος”. Αυτό νομίζω ότι είναι το κύριο καθήκον, αν μπορώ να το πω, της Εκκλησίας».

Υπάρχει προηγούμενο

Δύο χρόνια πριν, και ενώ ουσιαστικά είχαν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες για τη Συμφωνία των Πρεσπών, ο Ζόραν Ζάεφ είχε ζητήσει με επιστολή του προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη, Βαρθολομαίο, τη βοήθειά του για την επίλυση της εκκλησιαστικής διαμάχης.

Τότε, το Οικουμενικό Πατριαρχείο είχε εκδώσει ανακοίνωση (30-05-2018), όπου αναφερόταν ότι ο Ζ. Ζάεφ είχε ζητήσει να αναλάβει το Φανάρι πρωτοβουλία, προκειμένου να επαναφέρει στην κανονικότητα την Εκκλησία υπό το όνομα της «Αρχιεπισκοπής Αχρίδων».

Αναλυτικά, το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανέφερε: «Ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος, συνελθοῦσα ὑπό τήν προεδρίαν τῆς Α.Θ.Παναγιότητος, ἐξήτασε τό αἴτημα τῆς ἐν σχίσματι Ἐκκλησίας τῶν Σκοπίων, ὑποστηριζόμενον καί διά γράμματος τοῦ Πρωθυπουργοῦ τῆς FYROM Ἐξοχ. κ.Ζόραν Ζάεφ, περί ἀναλήψεως ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τῆς πρωτοβουλίας ἐπαναφορᾶς τῆς Ἐκκλησίας αὐτῆς εἰς τήν κανονικότητα ὑπό τό ὄνομα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀχριδῶν, καί ἀπεφάσισε νά ἐπιληφθῇ αὐτοῦ καί διενεργήσῃ τά δέοντα ὑπό τούς ἀπαραβάτους ὅρους τῶν ἱστορικοκανονικῶν ἁρμοδιοτήτων καί προνομίων τοῦ πρωτοθρόνου Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου».

Έκτοτε, όμως, πέρασαν δύο χρόνια, μεσολάβησε το θυελλώδες «ουκρανικό ζήτημα», και το θέμα της Εκκλησίας της βόρειας γείτονος δεν έκλεισε, εξαιτίας και της έντονης διαμάχης στο εσωτερικό των Εκκλησιών.