Πως στήθηκε το πολύκροτο ναυάγιο του Αγία Ζώνη ΙΙ, οι κατηγορούμενοι, το κόλπο για τις αποζημιώσεις, και το πόρισμα του ΕΜΠ που τα είδε όλα μέλι – γάλα

Έχει ξεκινήσει όπως ήδη έχει αποκαλύψει το «ΕΔΩΛΙΟ5» στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο του Πειραιά η δίκη για την πελώρια οικολογική καταστροφή που προκλήθηκε στο Σαρωνικό κόλπο από τη βύθιση του μικρού δεξαμενόπλοιου “Αγία Ζώνη ΙΙ” στις 10 Σεπτεμβρίου 2017. Την παραπομπή των κατηγορουμένων, την είχαμε αναφέρει αποκλειστικά σε σχετικό ρεπορτάζ στις 26 Ιουλίου 2024, όταν μάθαμε την πρόταση του εισαγγελέα.

Διαβάστε επίσης: Άρχισε η δίκη 7 χρόνια μετά για το εσκεμμένο ναυάγιο του «Αγία Ζώνη ΙΙ»! Στο εδώλιο ο πλοιοκτήτης Κουντούρης, ο Μιχάλης Σπανόπουλος, ο πλοίαρχος και 2 ναυτικοί. Οι εκθέσεις του λιμενικού που καίνε τους κατηγορουμένους και τα €11,2 εκατ. που δόθηκαν ως αποζημιώσεις.

Το κατηγορητήριο είναι ξεκάθαρο και περιγράφει πως στήθηκε το ναυάγιο, από ποιους και για ποιον λόγο. Με τη συμπλήρωση επτά ετών από την μεγαλύτερη ρύπανση των τελευταίων ετών από τη Σαλαμίνα μέχρι τη Γλυφάδα, κάθονται στο εδώλιο του κατηγορουμένου για το ναυάγιο και τη ρύπανση, ο πλοιοκτήτης Θεόδωρος Κουντούρης, ο υπεύθυνος της εταιρείας απορρύπανσης Μιχάλης Σπανόπουλος, ο πλοίαρχος του “Αγία Ζώνη ΙΙ” και οι δύο ναυτικοί που επέβαιναν στο σκάφος, όταν αυτό βυθίστηκε με αποτέλεσμα να διαρρεύσουν στη θάλασσα 500 τόνοι πετρελαιοειδών που ρύπαναν ακτές της Αττικής και της Σαλαμίνας.

Η υπόθεση παραπέμφθηκε σε δίκη μετά από επτά χρόνια λόγω της πολύμηνης καθυστέρησης στην υποβολή των πορισμάτων των πραγματογνωμόνων.

Από το πλοίο διέρρευσαν περίπου 500 τόνοι πετρελαιοειδών, οι οποίοι ρύπαναν τις ακτές της Αττικής.

Η ανέλκυση του ναυαγίου έγινε 2,5 μήνες μετά τη βύθιση και το “Αγία Ζώνη ΙΙ” μεταφέρθηκε στα Αμπελάκια Σαλαμίνας.

Σύμφωνα με την έκθεση του Γ΄ Ανακριτικού Συμβουλίου Ναυτικών Ατυχημάτων, το ναυάγιο προκλήθηκε από «εκ προθέσεως πράξεις και παραλείψεις και εξ αμελείας αντίστοιχα», επισημαίνοντας ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι «συγκεκριμένες ενέργειες συντελέστηκαν βάσει σχεδίου προκειμένου να αποκομιστεί οικονομικό όφελος».

Αυτές οι ενέργειες ήταν το άνοιγμα των επιστομίων για το έρμα, η καθυστέρηση ενημέρωσης των αρχών, η ανάθεση της απορρύπανσης από την πλοιοκτήτρια σε εταιρεία, η οποία με τη σειρά την ανέθεσε σε άλλη εξειδικευμένη εταιρεία.

Επίσης αναφέρεται ότι κάποια από τα επιστόμια των δεξαμενών καυσίμων ήταν ανοιχτά, με αποτέλεσμα να διαρρεύσει το καύσιμο και να προκληθεί ρύπανση πολύ μεγαλύτερη από ό,τι αν ήταν κλειστά.

Για τα αίτια της βύθισης του μικρού δεξαμενόπλοιου και της πελώριας ρύπανσης, συνέταξε πόρισμα και το Τμήμα Ναυπηγικής και Τεχνολογίας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, σύμφωνα με το οποίο η εισροή υδάτων δεν οφειλόταν σε φθορά του πλοίου ή σε λειτουργία των αντλιών νερού, αλλά από «εκρηκτική φόρτιση» των ελασμάτων του πλοίου, η οποία δημιούργησε μια ρωγμή από την οποία εισήλθαν νερά σε δεξαμενές στη δεξιά πλευρά του πλοίου, με αποτέλεσμα το πλοίο να πάρει νερά στο μηχανοστάσιο από το οπίσθιο φινιστρίνι, να πάρει κλίση και να βυθιστεί.

Με απλά λόγια το πόρισμα του πολυτεχνείου τα βρήκε όλα καλά στο πλοίο!

Το Διεθνές Ταμείο για Αποζημιώσεις από Ρύπανση Πετρελαίου (IOPC) έλαβε 373 αιτήματα αποζημίωσης, από τα οποία ενέκρινε τα 300, καταβάλλοντας αποζημιώσεις ύψους 11,27 εκατομμυρίων ευρώ.

Ο μάρτυρας, που είχε κληθεί στην τελευταίο συνεδρίαση 28 Νοεμβρίου ρωτήθηκε από την πρόεδρο του δικαστηρίου Έλενα Σταυγιανουδάκη αν θα μπορούσε να να αξιολογήσει την έκθεση του Πολυτεχνείου σχετικά με τις αιτίες της διάνοιξης της τρύπας στο πλοίο Αγία Ζώνη ΙΙ και της οικολογικής καταστροφής που ακολούθησε στον Σαρωνικό. Επρόκειτο για το στέλεχος της διεύθυνσης της αντιτρομοκρατικής Πέτρο Δαλτζή, που ασχολείται με τα εκρηκτικά. Όχι, είπε, ο ανακριτής δεν τον είχε αφήσει να διαβάσει την έκθεση.

Τότε η πρόεδρος του δικαστηρίου αποφάσισε να περάσει ο μάρτυρας σε ένα δωμάτιο σε έναν παρακείμενο χώρο για να τη διαβάσει.

Η έκθεση, με τίτλο «Τεχνική Έκθεση επί των αιτιών για τη βύθιση του Αγία Ζώνη ΙΙ», έχει την αιγίδα του Εργαστηρίου Ναυπηγικής Τεχνολογίας και της σχολής Ναυπηγών Ηλεκτρολόγων και αναφέρει στα συμπεράσματά της σχετικά με τα χαρακτηριστικά της διαμόρφωσης των τοιχωμάτων του πλοίου εκεί που άνοιξε το ρήγμα αφού σύμφωνα με όσα έγραφαν οι συντάκτες της έκθεσης έγινε έκρηξη.

Από την έκθεση προκύπτει ότι το πλοίο βυθίστηκε από τη δημιουργία ρήγματος.

Για την υποστήριξη της έκθεσής τους εμφανίστηκαν, στη διάρκεια της ανάκρισης, στο πρωτοβάθμιο πειθαρχικό συμβούλιο του εμπορικού ναυτικού δύο από τους επιστήμονες που συνεργάστηκαν για τη σύνταξή της. Το συμβούλιο έγινε στις 20 Ιανουαρίου του 2021. Ο πρώτος ειδικός, Δ.Κ., είπε ότι «στην ψαθυρή θραύση έχουμε παραμόρφωση του υλικού, όπως είναι ο χάλυβας, ο οποίος έχει ποικίλες συμπεριφορές σε τέτοιο βαθμό που μπορεί να σπάσει σαν φρυγανιά ή σαν μπισκότο. Μετά από εργαστηριακή έρευνα αποφανθήκαμε ότι η ψαθυρή αστοχία και η πρόκληση του μεγάλου ρήγματος προήλθε λόγω εκρηκτικής φόρτισης […] Το ρήγμα προήλθε όχι από βράχο (σ.σ.: όπως υποστήριξαν κάποιοι άνθρωποι του Λιμενικού Σώματος). Η αστοχία του υλικού δεν συνάδει με την υπόλοιπη κατασκευή του πλοίου…».

Ο συνάδελφός του Γ.Κ. κατέθεσε ότι «η έκρηξη έγινε στη δεξιά πλευρά του πλοίου σε απόσταση 6 ή 7 μέτρων από αυτό. Ψαθυρή θραύση σημαίνει πως έχουν μεταβληθεί οι ιδιότητες του υλικού καθόσον έχουν εμφανιστεί ευθύγραμμες ρωγματώσεις. Το πλοίο, αν και ανατράπηκε, εν τούτοις άργησε να βυθιστεί και να καταλήξει στον βυθό και η ανατροπή αυτή οφείλεται στο ωστικό κύμα». Το λιμενικό αμφισβητεί τα ευρήματα του Πολυτεχνείου περί έκρηξης, με το σκεπτικό ότι δεν βρέθηκε κρατήρας στον πυθμένα, που θα έπρεπε να δημιουργηθεί από μια ενδεχόμενη έκρηξη.

Αντίθετα με τους πραγματογνώμονες του ΕΜΠ, οι δύο πραγματογνώμονες του Ανωτάτου Συμβουλίου Ναυτικών Ατυχημάτων (ΑΣΝΑ), που επίσης συνεδρίασε στις 23 Οκτωβρίου 2018 για το θέμα, θεωρούν ότι η βόμβα δεν μπορεί να συντρέχει ως λόγος της διάνοιξης του ρήγματος καθώς κάτι τέτοιο θα παραμόρφωνε τα χρώματα και θα δημιουργούσε κρατήρα. Από τις υποβρύχιες λήψεις που έγιναν πάντως αρκετό καιρό μετά δεν καταγράφηκε ούτε το ένα ούτε το άλλο. Το πόρισμα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου είδε για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας το 2019.

Στη συνέχεια επί του δικαστηρίου ο μάρτυρας Δαλτζής, μετά την ανάγνωση της έκθεσης, πρόσθεσε ότι «το αποτέλεσμα», σύμφωνα με τα όσα είχε διαβάσει στον παρακείμενο χώρο, «προέρχεται από ισχυρό ρυθμό παραμόρφωσης από εκρηκτική εκτόπιση», για να διευκρινίσει σε άλλο σημείο ότι «το μέταλλο είχε χάσει τις μηχανικές του ιδιότητες, κάτι που παραπέμπει σε εκρηκτική φόρτιση (σ.σ.: της επιφάνειας)». Οι λευκές ζώνες της διαστρωμάτωσης που παρουσίαζε το κύτος του Αγία Ζώνη ΙΙ έδειχναν «ακαριαίο ρήγμα». Ο Δαλτζής παρατήρησε ότι τα τοιχώματα του πλοίου είχαν «κοπεί σαν γυαλί, κάτι που δεν θα γινόταν αν αυτό οφειλόταν στην πρόσκρουσή του στον πυθμένα μετά τη βύθιση».

Το δικαστήριο άκουγε σιωπηλό μία από τις κρίσιμες καταθέσεις μάρτυρα της σχετικής δικαστικής διαδικασίας. Στο σημείο αυτό οι συνήγοροι υπεράσπισης των πέντε κατηγορουμένων παρενέβησαν και έθεσαν το ερώτημα στον μάρτυρα αν γνωρίζει να υπήρξαν και άλλες δολιοφθορές σε πλοία που ήταν αραγμένα στον Πειραιά κατά το παρελθόν. Ο μάρτυρας είπε ότι δεν γνώριζε, αλλά οι συνήγοροι επικαλέστηκαν τέσσερις τέτοιες περιπτώσεις.

Κατηγορητήριο με αντιφάσεις

Το κατηγορητήριο όπως διαμορφώθηκε από το Ανώτατο Συμβούλιο Ναυτικών Ατυχημάτων έχει καταλήξει σε συμπεράσματα αντίθετα με εκείνα του ΕΜΠ. Το ΑΣΝΑ είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δύο μέλη του πληρώματος του Αγία Ζώνη ΙΙ άνοιξαν τα επιστόμια του πλοίου, οδηγώντας στην έλλειψη ευστάθειας και στη συνέχεια στη βύθιση, ενώ το πολυτεχνείο μιλάει για τοποθέτηση εκρηκτικού μηχανισμού.

Το κίνητρο, σύμφωνα με το ΑΣΝΑ, για τους δύο από τους πέντε κατηγορουμένους –τον εργολάβο της απορρύπανσης Μ.Σ. και τον πλοιοκτήτη του «Αγία Ζώνη» Θ.Κ.– ήταν να εισπράξουν και την αποζημίωση του διεθνούς ταμείου για την απορρύπανση από ναυτικά ατυχήματα με πετρελαιοειδή (IOPC) και την αποζημίωση της ασφάλειας. Το συμπέρασμα αυτό το βασίζει το ΑΣΝΑ στο γεγονός ότι ο πλοιοκτήτης, που είναι κατηγορούμενος, δεν απευθύνθηκε στον επιχειρηματία που σήκωσε τελικά το βάρος της απορρύπανσης, που ήταν ο ειδικότερος στον τομέα, αλλά σε εκείνον που είναι κατηγορούμενος και ο οποίος χρησιμοποίησε τον ειδικό ως υπεργολάβο. Αυτό μάλιστα έγινε πριν να ειδοποιήσει τις λιμενικές αρχές για το συμβάν.

Αρκεί όμως αυτό; Το ΑΣΝΑ επικαλείται ακόμα ότι ο πλοίαρχος –που είναι κατηγορούμενος– δεν ήταν στο πλοίο την ώρα του ναυαγίου, δεν ειδοποίησε αμέσως το Λιμενικό για το πρόβλημα του πλοίου αλλά κάλεσε δύο ρυμουλκά, χωρίς αυτό κατά το πρακτικό του ΑΣΝΑ να φαίνεται από τα στοιχεία της δικογραφίας. Η αλήθεια είναι ότι τα ρυμουλκά έφτασαν στον τόπο του ναυαγίου ενώ ο πλοιοκτήτης δεν ήταν βέβαιος ακόμα ότι το πλοίο είχε βυθιστεί ολόκληρο ή αν θα μπορούσε ακόμα να το σώσει, όπως προκύπτει από τη χρονοσειρά των γεγονότων και τις συνομιλίες του κατά τις πρώτες ώρες μετά το ατύχημα με τον συγκατηγορούμενό του εργολάβο-επιχειρηματία. Τα πρώτα φράγματα γύρω από το πλοίο στη θάλασσα, με τα οποία θα εμποδιζόταν η εξάπλωση της ρύπανσης, τοποθετήθηκαν οκτώ ώρες μετά την εκδήλωση του ατυχήματος, σύμφωνα με το ΑΣΝΑ, και αυτός ήταν ο βασικός λόγος για τον οποίον εξαπλώθηκε η κηλίδα σε όλον τον Σαρωνικό.

Ανοιχτές απαιτήσεις

Το πλοίο μετέφερε συνολικά 3.000 τόνους καυσίμων και ένα μεγάλο μέρος τους χύθηκε στη θάλασσα. To ΙOPC (διεθνές ταμείο για την απορρύπανση από ναυτικά ατυχήματα με πετρελαιοειδή) εκτιμά οτι διέρρευσαν στη θάλασσα 500 τόνοι. Η ασφαλιστική εταιρεία αντιμετωπίζει απαιτήσεις 5,4 εκατομμυρίων, το IOPC 233 αιτήματα συνολικού ύψους 135 εκατομμυρίων (το ταμείο δεν έχει ικανοποιήσει τα περισσότερα από τα αιτήματα του εργολάβου που ανέλαβε τον καθαρισμό και του υπεργολάβου του – στον βασικό εργολάβο έδωσε 2,2 εκατ. δολάρια έναντι δαπανών του που ξεπερνούν τα 8 εκατομμύρια, ενώ οι απαιτήσεις του ξεπερνούν τα 23 εκατομμύρια), στο πρωτοδικείο έχουν κατατεθεί συνολικά αιτήματα 94 εκατομμυρίων, ενώ το δημόσιο κατέβαλε για την επιχείρηση απορρύπανσης συνολικά 4,5 εκατομμύρια.

Η δίκη συνεχίζεται…

toedolio5.g