ΗΠΑ σε ΕΕ:  Δική σας η Ουκρανία δικό σας και το ΝΑΤΟ…

Η ομιλία του Αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Τ. Βανς, στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου δεν ήταν απλώς μια επίθεση κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν κάποιος θέλει να την αποκωδικοποιήσει τα σε βάθος μηνύματα του Λευκού Οίκου προς τη Γηραιά Ηπειρο, θα μπορούσε να εκληφθεί και ως μια έμμεση προειδοποίηση για το μέλλον της αμερικανικής συμμετοχής στο ΝΑΤΟ.

Η ρητορική του περί «ευρωπαϊκής αυτονομίας» στην άμυνα, η έμφαση στη στρατηγική αδυναμία της ηπείρου και η απαξίωση της ανάγκης για διατλαντική ενότητα δείχνουν ότι η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να εξετάζει σοβαρά ένα σενάριο αποχώρησης από τη Συμμαχία.

Η πίεση του Τραμπ για αποχώρηση από το ΝΑΤΟ

Η ιδέα της αποχώρησης των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ δεν είναι καινούργια. Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε επανειλημμένα εκφράσει την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες δεν δαπανούν το 2% του ΑΕΠ τους στην άμυνα, όπως απαιτεί η Συμμαχία. Το 2018, αναφέρθηκε ότι ο Τραμπ σκεφτόταν σοβαρά την αποχώρηση των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, καθώς θεωρούσε πως η Συμμαχία λειτουργεί εις βάρος των αμερικανικών συμφερόντων.

Ο Τ. Βανς, ως Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ και στενός πολιτικός σύμμαχος του Τραμπ, χρησιμοποίησε τη διάσκεψη στο Μόναχο για να στείλει ένα σαφές μήνυμα: «Η Ευρώπη δεν μπορεί να βασίζεται πλέον στις Ηνωμένες Πολιτείες για την ασφάλειά της». Αυτή η δήλωση, εάν ερμηνευτεί σωστά, συνιστά μια δραματική αλλαγή στις διατλαντικές σχέσεις και θέτει το ερώτημα αν η Ουάσινγκτον προετοιμάζεται για ένα ΝΑΤΟ χωρίς τις ΗΠΑ.

Η Στρατηγική της «Αυτονομίας»

Το επιχείρημα του Βανς ότι η Ευρώπη πρέπει «να σηκώσει το δικό της βάρος» στην άμυνα δεν είναι μια απλή παρότρυνση, αλλά θα μπορούσε να εκληφθεί ως προοίμιο για τη μείωση ή ακόμα και τον τερματισμό της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην ήπειρο. Εάν οι ΗΠΑ αποχωρήσουν από το ΝΑΤΟ ή μειώσουν δραστικά τη δέσμευσή τους, οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές για την ευρωπαϊκή ασφάλεια:

• Η Ρωσία θα αποκτήσει μεγαλύτερο στρατηγικό χώρο, καθώς οι ευρωπαϊκές χώρες δεν διαθέτουν επαρκή στρατιωτική ισχύ για να αντιμετωπίσουν τη ρωσική πολεμική μηχανή ακόμη και τώρα με τις απώλειες που έχει υποστεί από τον πόλεμο με την Ουκρανία.
• Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής, θα βρεθούν σε επισφαλή θέση, αφού βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην αμερικανική στρατιωτική παρουσία για την αποτροπή έντασης από την πλευρά της Μόσχας.
• Η Γερμανία και η Γαλλία θα αναγκαστούν να ηγηθούν της ευρωπαϊκής άμυνας, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει εντάσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, καθώς δεν υπάρχει κοινή αντίληψη για το πώς πρέπει να διαμορφωθεί μια αυτόνομη ευρωπαϊκή στρατιωτική δύναμη.

Ο Τ. Βανς, ως Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ και στενός πολιτικός σύμμαχος του Τραμπ, χρησιμοποίησε τη διάσκεψη στο Μόναχο για να στείλει ένα σαφές μήνυμα: «Η Ευρώπη δεν μπορεί να βασίζεται πλέον στις Ηνωμένες Πολιτείες για την ασφάλειά της».
Αυτή η δήλωση, εάν ερμηνευτεί σωστά, συνιστά μια δραματική αλλαγή στις διατλαντικές σχέσεις και θέτει το ερώτημα αν η Ουάσινγκτον προετοιμάζεται για ένα ΝΑΤΟ χωρίς τις ΗΠΑ.

Βανς: Ρωσική απειλή; Που την είδατε;

Ένα άλλο ανησυχητικό σημείο της ομιλίας του Βανς ήταν η υποβάθμιση στρατιωτικής ισχύος της Ρωσίας. Αντί να εστιάσει στην μακρόπνοη στρατηγική της Μόσχας και στην ανάγκη να ενισχυθεί η άμυνα της Ευρώπης, ο Βανς κατηγόρησε τους Ευρωπαίους ηγέτες ότι καταπιέζουν την ελευθερία του λόγου και αγνοούν τις ανησυχίες των πολιτών τους.

Η στάση αυτή έρχεται σε αντίθεση με τη μέχρι τώρα στρατηγική των ΗΠΑ, που θεωρούσαν τη Ρωσία ως τη μεγαλύτερη απειλή για τη σταθερότητα στην Ευρώπη. Εάν η κυβέρνηση Τραμπ προετοιμάζει μια αποχώρηση από το ΝΑΤΟ, είναι λογικό να προσπαθεί να υποβαθμίσει τη ρωσική απειλή, ώστε η απόφαση αυτή να μην προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις στην Ουάσινγκτον.

Το μήνυμα προς τους συμμάχους

Η επίθεση του Βανς κατά των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων δεν περιορίστηκε μόνο σε ζητήματα στρατιωτικής ασφάλειας. Αντίθετα, στόχευσε στη συνολική πολιτική φυσιογνωμία της Ευρώπης, κατηγορώντας τις κυβερνήσεις ότι εγκαταλείπουν τις βασικές δημοκρατικές αρχές και περιορίζουν την ελευθερία της έκφρασης.

Αυτή η ρητορική δεν είναι τυχαία. Αντί να επιδιώξει τη διατήρηση της διατλαντικής ενότητας, η κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται να προωθεί έναν διχασμό εντός της Ευρώπης, ενισχύοντας ευρωσκεπτικιστικές δυνάμεις και εθνικιστικά κινήματα που αντιτίθενται στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ.

Έτοιμη η ΕΕ για την εκπόνηση νέας στρατηγικής;

Οι δηλώσεις του Βανς προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις, με τον Γερμανό υπουργό Άμυνας, Μπόρις Πιστόριους, να χαρακτηρίζει «απαράδεκτη» την επίθεση του Αμερικανού Αντιπροέδρου. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις γνωρίζουν ότι το ενδεχόμενο αποχώρησης των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να αποκλειστεί και ήδη συζητούν την ανάγκη μιας αυτόνομης ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής.

Η Γαλλία έχει προτείνει επανειλημμένα την ενίσχυση της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (CSDP) της ΕΕ, ενώ η Γερμανία έχει αρχίσει να αυξάνει τις στρατιωτικές της δαπάνες. Ωστόσο, χωρίς την αμερικανική στρατιωτική δύναμη, η Ευρώπη θα χρειαστεί πολλά χρόνια για να αποκτήσει μια αξιόπιστη αποτρεπτική ισχύ.

Η προειδοποίηση επιβίωσης του ΝΑΤΟ

Η ομιλία του Τ.  Βανς δεν ήταν μια τυχαία επίθεση κατά της Ευρώπης, αλλά μια ξεκάθαρη προειδοποίηση ότι οι ΗΠΑ μπορεί να αποχωρήσουν από το ΝΑΤΟ ή να μειώσουν δραστικά τη συμμετοχή τους στη Συμμαχία. Αν και μια τέτοια κίνηση θα προκαλούσε τεράστιες γεωπολιτικές αναταράξεις, η ρητορική της κυβέρνησης Τραμπ δείχνει ότι η Ουάσινγκτον δεν αποκλείει πλέον κανένα ενδεχόμενο.

Η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: είτε θα αναλάβει την ευθύνη της ασφάλειάς της, είτε θα παραμείνει ευάλωτη σε εξωτερικές απειλές, χωρίς την εγγύηση της αμερικανικής στρατιωτικής δύναμης. Η εποχή όπου η Ευρώπη μπορούσε να βασίζεται αποκλειστικά στις ΗΠΑ για την άμυνά της φαίνεται να φτάνει στο τέλος της – και η ομιλία του Βανς αποτελεί την πιο ηχηρή προειδοποίηση μέχρι στιγμής.

Του Ζαφείρη Χατζηδήμου

neostrategy.gr