Τουλάχιστον δύο σοβαρές παρατυπίες καταγράφονται από τις ελληνικές και κοινοτικές αρχές που ερεύνησαν τη διαδικασία ανάθεσης και την τιμολόγηση των «Σπιτιών Ανακύκλωσης» που εγκατέστησε η εταιρεία ΤΕΧΑΝ, συμφερόντων Παναγιώτη και Απόστολου Μούργου.

Ο διαγωνισμός του ΕΣΔΝΑ και η εποχή Πατούλη

Το πρώτο και πλέον θεμελιώδες ζήτημα αφορά τον διαγωνισμό του Ειδικού Διαβαθμιδικού Συνδέσμου Νομού Αττικής (ΕΣΔΝΑ), κατά την περίοδο που Περιφερειάρχης Αττικής ήταν ο Γιώργος Πατούλης.

Σύμφωνα με το πόρισμα της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ) του 2023 – αρμόδιο όργανο υπό το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους – στον συγκεκριμένο διαγωνισμό συμμετείχαν μόνο δύο εταιρείες: η ΤΕΧΑΝ Α.Β.Ε.Ε. και η ENVIPCO Hellas Μονοπρόσωπη Α.Ε., θυγατρική εταιρεία του ομώνυμου αμερικανικού ομίλου.

Οι δύο εταιρείες φέρονται να υπέβαλαν προσφορές που δήθεν ανταγωνίζονταν μεταξύ τους. Η ΤΕΧΑΝ προσέφερε 300.000 ευρώ ανά «σπιτάκι» χωρίς ΦΠΑ (δηλαδή 372.000 ευρώ με ΦΠΑ), ενώ η ENVIPCO ακολούθησε με ελαφρώς υψηλότερη προσφορά στα 302.500 ευρώ πλέον ΦΠΑ.

Ωστόσο, η ΕΔΕΛ σημειώνει πως αυτές οι δύο οικονομικές οντότητες δεν είναι ανεξάρτητες, αλλά αντίθετα διατηρούν οικονομική και εμπορική σύνδεση, η οποία ήταν εύκολο να διαπιστωθεί ακόμη και με μία απλή διαδικτυακή αναζήτηση. Άρα με απλά Ελληνικά η μία είναι παιδί της άλλης… Παρά ταύτα, ο ΕΣΔΝΑ απέστειλε πρόσκληση συμμετοχής αποκλειστικά σε αυτές τις δύο εταιρείες, αφήνοντας εκτός άλλους πιθανούς προμηθευτές.

Ορισμός «εικονικού ανταγωνισμού»

Το πόρισμα της ΕΔΕΛ χαρακτηρίζει τη διαδικασία ως εικονικό ανταγωνισμό, καθώς οι δύο εταιρείες «είναι κοινού οικονομικού συμφέροντος» και η ΤΕΧΑΝ, όπως αποδεικνύεται από την ίδια της τη δήλωση, είναι επίσημος αντιπρόσωπος της ENVIPCO Hellas στην Ελλάδα. Μάλιστα, η ENVIPCO είναι κατασκευαστής του εξοπλισμού που προμήθευσε η ΤΕΧΑΝ στον διαγωνισμό.

Τα στοιχεία που αποδεικνύουν την άμεση σύνδεση μεταξύ των δύο εταιρειών είναι:

• Η δημοσιευμένη συνεργασία τους στην ιστοσελίδα της ΤΕΧΑΝ: https://recycling-center.gr/basiki-selida/synergasia-tehan-envipco
• Οι φωτογραφίες των πολυκέντρων ανακύκλωσης που παρουσιάστηκαν επί τόπου
• Η τεχνική προσφορά της ΤΕΧΑΝ στον διαγωνισμό
• Η υπεύθυνη δήλωση του νομίμου εκπροσώπου της ΤΕΧΑΝ στις 24-07-2020, όπου αναφέρεται ρητώς η αντιπροσώπευση της ENVIPCO Hellas

Ελεγκτικό Συνέδριο: Έλλειψη διασταυρωμένου ελέγχου

Το πόρισμα αφήνει επίσης αιχμές προς το Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕλΣυν), καθώς αποδέχθηκε ως επαρκή την τεκμηρίωση κόστους για τα «σπιτάκια» (Ομάδα Ε) από τον ΕΣΔΝΑ, χωρίς να επισημάνει τη μεταξύ τους εμπορική εξάρτηση. Η έγκριση του διαγωνισμού βασίστηκε σε προσφορές που προήλθαν αποκλειστικά από δύο συνδεδεμένες εταιρείες.

Η ίδια μεθοδολογία εμφανίζεται και σε άλλες περιφέρειες – Πελοποννήσου και Κρήτης – επί θητείας των περιφερειαρχών Παναγιώτη Νίκα και Σταύρου Αρναουτάκη αντίστοιχα. Οι διαγωνισμοί επαναλαμβάνουν την εικόνα: συμμετοχή κυρίως της ΤΕΧΑΝ και της ENVIPCO, χωρίς διαφανή και ευρεία έρευνα αγοράς, ούτε επαρκή προσυμβατικό έλεγχο.

Η ΕΔΕΛ σημειώνει πως, παρά το γεγονός ότι οι δύο εταιρείες έχουν ξεχωριστή νομική υπόσταση, αυτό δεν αναιρεί τη μεταξύ τους σχέση κοινού οικονομικού συμφέροντος και συνεργασίας αποκλειστικότητας στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Το κόστος των «Σπιτιών» και η υπερκοστολόγηση

Το δεύτερο – και πιο δαπανηρό – «γκρίζο» σημείο που αναδεικνύει το πόρισμα είναι η τεράστια διαφορά κόστους σε σχέση με αντίστοιχες τεχνολογίες της αγοράς.

Η τιμή των πολυκέντρων της ΤΕΧΑΝ/ENVIPCO κυμάνθηκε στα 300.000 ευρώ ανά μονάδα (πλέον ΦΠΑ), ενώ η ΕΔΕΛ αναφέρει πως αντίστοιχος εξοπλισμός κοστίζει από 66.000 έως 97.000 ευρώ, δηλαδή έως και 500% λιγότερο.

Ειδικά για την Αττική, το συνολικό κόστος είχε προϋπολογιστεί στα 27 εκατ. ευρώ πλέον ΦΠΑ, ενώ για την Πελοπόννησο ανερχόταν στα 17,4 εκατ. ευρώ και για την Κρήτη στα 18 εκατ. ευρώ.

Η επιστολή της Κομισιόν: Σαφείς ενστάσεις

Τον Απρίλιο του 2023, λίγους μήνες πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές, ο επικεφαλής της Διεύθυνσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για Περιφερειακή και Αστική Ανάπτυξη, Nicola de Michelis, απέστειλε επιστολή στον τότε Γενικό Γραμματέα ΕΣΠΑ, Δημήτρη Σκάλκο, ζητώντας εξηγήσεις:«Σε ποια βάση έγινε η εκτίμηση της προμήθειας;», ερωτά η Κομισιόν, επισημαίνοντας ότι ανάλογος εξοπλισμός στην ΕΕ κοστολογείται μεταξύ 30.000 και 70.000 ευρώ, δηλαδή έως και 10 φορές φθηνότερα.

Παράλληλα, στηλιτεύεται η διατύπωση των τεχνικών προδιαγραφών, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως «αδικαιολόγητα εξειδικευμένες», πιθανώς ώστε να προκρίνουν συγκεκριμένο προμηθευτή, δηλαδή την ΤΕΧΑΝ. Η Κομισιόν εκφράζει την ανησυχία ότι οι όροι του διαγωνισμού ενδεχομένως να φωτογράφιζαν συγκεκριμένο προϊόν.

Τι έδειξε η έρευνα αγοράς της ΕΔΕΛ

Η ΕΔΕΛ πραγματοποίησε και δική της πρόχειρη έρευνα, απευθυνόμενη στις τρεις μεγαλύτερες εταιρείες του χώρου: ENVIPCO, TOMRA και RVM Systems. Μία από αυτές – που δεν κατονομάζεται στο πόρισμα – παρέθεσε τιμές μεταξύ 66.000 και 97.000 ευρώ, συνοδευόμενες από τεχνικά φυλλάδια. Αν και η απάντηση δεν είχε τη μορφή επίσημης προσφοράς, ενισχύει το επιχείρημα περί αδικαιολόγητης υπερκοστολόγησης.

Σε διαγωνισμούς σε Πειραιά και Θεσσαλονίκη κατατέθηκαν προσφορές από τις ίδιες εταιρείες με πανομοιότυπες τιμές: περίπου 300.000 ευρώ ανά πολυκέντρο.

Αξιοσημείωτο είναι ότι στην Πελοπόννησο, η εταιρεία TOMRA υπέβαλε προσφορά 267.000 ευρώ, η οποία απορρίφθηκε λόγω έλλειψης εγγυητικών, ενώ ΤΕΧΑΝ και ENVIPCO κατέθεσαν προσφορές 310.000 και 290.000 ευρώ αντίστοιχα.

Η ΕΔΕΛ καταλήγει πως οι διαγωνιστικές διαδικασίες στις τρεις Περιφέρειες (Αττική – Πατούλης, Πελοπόννησος – Νίκας, Κρήτη – Αρναουτάκης) παραβιάζουν το θεσμικό πλαίσιο, καθώς απαιτούν τουλάχιστον δύο ανεξάρτητους μεταξύ τους οικονομικούς φορείς στις φάσεις τεκμηρίωσης κόστους και προδιαγραφών. Αυτό, όπως τονίζεται, δεν τηρήθηκε, αφού ΤΕΧΑΝ και ENVIPCO ενεργούσαν ως προμηθευτής και κατασκευαστής αντίστοιχα, με αποκλειστική σχέση μεταξύ τους.

Το πόρισμα, σε αυστηρό ύφος, αναφέρεται σε «φωτογραφικές διαδικασίες», εικονικό ανταγωνισμό, και κακή διαχείριση ευρωπαϊκών πόρων, φωτίζοντας ευρύτερες παθογένειες στη λειτουργία δημοσίων φορέων και τη διαφάνεια των αναθέσεων στην Ελλάδα.

edolio5.gr