Αμείλικτα ερωτήματα για την παρ’ ολίγο τραγωδία της Αγχιάλου – Να αναζητήσει ευθύνες ο Νίκος Δένδιας

Τα Χριστούγεννα του 1987 με την μεγάλη έκρηξη στις αποθήκες πυρομαχικών στην Μαλακάσα ,επανήλθαν χτες στην μνήμη των παλαιότερων γενιών καθώς έντρομοι έβλεπαν στις οθόνες τους τις εκρήξεις που σημειώνονταν στις αποθήκες πυρομαχικών της 111 Πτέρυγας Μάχης στην Αγχίαλο καθώς είχαν παραδοθεί στην πύρινη λαίλαπα που σάρωνε την περιοχή.

Το θυμάμαι σαν τώρα. Νεαροί συντάκτες τρέχαμε με τα μηχανάκια μέσα στην νύχτα προς το ξημέρωμα ανήμερα των Χριστουγέννων. Ανατρέχω χτες βράδυ στην «Μηχανή του Χρόνου» για να φρεσκάρω την μνήμη μου και όπως τα διαβάζω τα θυμάμαι ένα προς ένα… « Η πυρκαγιά στη Μαλακάσα ξεκίνησε 50 λεπτά μετά τα μεσάνυχτα. Εκδηλώθηκε σε ντάνα πυρομαχικών που ήταν αποθηκευμένα σε υπαίθριο χώρο στη βορειοδυτική πλευρά του στρατοπέδου Γερακίνη, στο 39ο χιλιόμετρο της Εθνικής Οδού Αθηνών-Λαμίας.

Τότε σημειώθηκε η πρώτη έκρηξη. Ο δόκιμος έφεδρος αξιωματικός που βρισκόταν σε υπηρεσία σήμανε συναγερμό και 37 στρατιώτες βγήκαν από τους θαλάμους τους.

Οι στρατιώτες προσπαθούσαν με διάφορα μέσα να σβήσουν τη φωτιά. Όταν, όμως, ο αξιωματικός υπηρεσίας συνειδητοποίησε ότι οι προσπάθειες ήταν μάταιες και επικίνδυνες, διέταξε να αποσυρθούν στον εξωτερικό χώρο του Διοικητηρίου.

20 λεπτά μετά την έναρξη των εκρήξεων, έφτασε η Πυροσβεστική Υπηρεσία στο στρατόπεδο της Μαλακάσας. Δεν μπόρεσε, όμως, να προχωρήσει και σταμάτησε στην πύλη του στρατοπέδου.

Βλήματα και θραύσματα από τα εκρηγνυόμενα πυρομαχικά «θέριζαν» ό,τι έβρισκαν μπροστά τους. Πολλά τζάμια των γύρω σπιτιών και αυτοκινήτων έσπασαν και οι αυλές γέμισαν με οβίδες. Οι κάτοικοι της Μαλακάσας έτρεχαν φοβούμενοι για τη ζωή τους. Έχοντας στα χέρια τους ένα ρούχο ή μια κουβέρτα, έπαιρναν τα αυτοκίνητά τους ή στοιβάζονταν σε φορτηγάκια και έφευγαν με προορισμό τον Ωρωπό, την Αθήνα, τη Θήβα και τη Χαλκίδα.

Οι φαντάροι, ανήμποροι να κάνουν οτιδήποτε για να σταματήσει η πύρινη λαίλαπα, έτρεχαν πανικόβλητοι έξω από το στρατόπεδο. Οι ρεπόρτερ που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή επίσης κινδύνεψαν….

Ένα τέταρτο πριν τις 02:00, ο γενικός αστυνομικός διευθυντής Αττικής έδωσε εντολή να διακοπεί η κυκλοφορία στην Εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας, καθώς επίσης και τα δρομολόγια στη σιδηροδρομική γραμμή Αθηνών-Λαμίας.

Παρ’ όλ’ αυτά, η κατάσταση χειροτέρευε όσο περνούσαν οι ώρες. Η φωτιά έπαιρνε μεγάλες διαστάσεις και οι εκρήξεις συνέχιζαν να σπέρνουν τον τρόμο… Στις 04:45 σημειώθηκε ίσως η ισχυρότερη απ’ όλες τις εκρήξεις, σύμφωνα με τα ρεπορτάζ. Συντάραξε όχι μόνο τη Μαλακάσα αλλά και τον Ωρωπό, το Μήλεσι και τα πέριξ των βορειοανατολικών προαστίων.

Με το πρώτο φως της ημέρας, τρία πυροσβεστικά αεροσκάφη ρίχτηκαν στη «μάχη» με τις φλόγες και τις εκρήξεις. Με αυταπάρνηση κατόρθωσαν να εμποδίσουν την πυρκαγιά να φτάσει και στις αποθήκες με βαρύτερο πολεμικό υλικό.

Στις 07:30 η κατάσταση ήταν καλύτερη και δόθηκε εντολή για επαναλειτουργία των δρομολογίων του ΟΣΕ. Τρεις ώρες μετά και αφού έγινε ένας πρόχειρος καθαρισμός των δρόμων από τα θραύσματα, «άνοιξε» και η Εθνική Οδός Αθηνών-Λαμίας. Η φωτιά τέθηκε υπό έλεγχο στη 01:30 το μεσημέρι.

Μολαταύτα, δεν αποφεύχθηκαν οι τραυματισμοί και οι απώλειες ζωών.

Οι απώλειες

Νεκρός ανασύρθηκε ο 53χρονος ταγματάρχης πυροτεχνουργός, Βαγγέλης Γερογιάννης. Ήταν επικεφαλής ενός επταμελούς συνεργείου του Τάγματος Εξουδετέρωσης Ναρκών Ξηράς (ΤΕΝΞ).

Το συνεργείο περισυνέλλεγε βλήματα σε ακτίνα 1.500 μέτρων και τα φόρτωσε σε στρατιωτικό όχημα. Την ώρα που ξεφόρτωναν, ένα από αυτά, όλμου 81 χιλιοστών, εξερράγη και τραυμάτισε θανάσιμα τον Γερογιάννη.

Θεωρείτο ένας από τους καλύτερους πυροτεχνουργούς του στρατού και είχε λάβει μέρος σε 62 επιχειρήσεις εκκαθάρισης εκρηκτικών υλικών. Η 63η στάθηκε μοιραία….

Δεν ξεκαθαρίστηκε ποτέ οριστικά αν η πυρκαγιά που σκόρπισε τον όλεθρο στη Μαλακάσα ήταν αποτέλεσμα ατυχήματος ή δολιοφθοράς. Τρεις αλλοδαποί που εντοπίστηκαν την καταστροφική εκείνη νύχτα θεωρήθηκαν ύποπτοι. Όμως, μετά από εξονυχιστικές ανακρίσεις αφέθηκαν ελεύθεροι, μια και δεν προέκυψαν επιβαρυντικά στοιχεία. Ο Τύπος της εποχής έκανε λόγο για ελλιπή μέτρα φύλαξης και, ως εκ τούτου, για ισχυρή πιθανότητα η καταστροφή να προκλήθηκε από σαμποτέρ. Δημοσιεύματα ξένων ΜΜΕ, που υποστήριξαν ότι «τα πυρομαχικά προορίζονταν για το Ιράκ» και «η Ελλάδα παίζει ρόλο μεσάζοντα σε αγοραπωλησίες όπλων», διαψεύστηκαν από την κυβέρνηση. Οι αρμόδιοι και εμπειρογνώμονες απέκλεισαν επίσης το ενδεχόμενο της τρομοκρατικής ενέργειας».

Αυτά αναφέρει η «Μηχανή του Χρόνου» για την έκρηξη πυρομαχικών στις αποθήκες της Μαλακάσας τα Χριστούγεννα του 1987 και συνυπογράφω ως αυτόπτης μάρτυς.

Ωστόσο, θα πρόσθετα ότι τα «μαύρα Χριστούγεννα» της Μαλακάσας στάθηκαν η αφορμή για να ανανεωθούν τα εγχειρίδια φύλαξης των αποθηκών πυρομαχικών από δολιοφθορείς και φυσικές καταστάσεις. Μέτρα που ελήφθησαν σε όλες τις αποθήκες πυρομαχικών και καυσίμων σε ολόκληρη την επικράτεια και στους τρεις Κλάδους.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα επί 35 χρόνια στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να μην έχει σημειωθεί άλλο περιστατικό καταστροφής ή δολιοφθοράς αποθήκης πυρομαχικών. Μέχρι χτες το απόγευμα μέναμε ήσυχοι ότι στις Ένοπλες Δυνάμεις τηρούνται με θρησκευτική ευλάβεια τα μέτρα ασφαλείας και αντιπυρικής προστασίας των σημείων που φυλάσσονται πυρομαχικά. Να όμως που στην περίπτωση της 111 ΠΜ αποδείχτηκε ότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο.

Τα ερωτηματικά για το πως έφτασε η φωτιά και αγκάλιασε την εύφλεκτη αποθήκη της Αγχιάλου είναι πλείστα όσα. Τρία όμως είναι τα βασικότερα :

1. Είχε γίνει επαρκώς η προβλεπόμενη αποψίλωση στην 111 ΠΜ ή μήπως είχε παραμείνει ημιτελής λόγω έλλειψης προσωπικού;
2. Είχαν γίνει τεχνικά αναχώματα πέριξ της αποθήκης με αδρανή υλικά (άμμο και πέτρες);
3. Η αποθήκη είχε συντηρηθεί με βάσει τα πρότυπα του ΝΑΤΟ ; Είχαν γίνει οι προβλεπόμενες επισκευές και αναβαθμίσεις με σύγχρονα υλικά συντήρησης που προστατεύουν το κτίσμα από την υγρασία, τη ζέστη και τη φωτιά;

Αναζητώντας απαντήσεις στα τρία παραπάνω καίρια ερωτήματα είναι βέβαιον ότι θα βρεθούμε αντιμέτωποι με την πραγματική εικόνα των Μονάδων Πρώτης Γραμμής. Μια εικόνα που κάθε άλλο κάνει περήφανους τους Έλληνες που αγόγγυστα πληρώνουν το μεγαλύτερο πόσον από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους για την άμυνα της χώρας τους.

Πλέον μεγαλώσαμε και σύμφωνα με το Βρετανικό δόγμα στη Μαλακάσα ως νέοι ρεπόρτερ λέγαμε και γράφαμε για πράγματα που δεν γνωρίζαμε, σήμερα 35 χρόνια μετά, δεν λέμε και δεν γράφουμε για πράγματα που γνωρίζουμε! Ωστόσο, η σιωπή δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως ευκαιρία για τους πάσης φύσεως αριβίστες που αναρριχώνται στην κορυφή της πυραμίδας.

Και επειδή γνωρίζουμε πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις, συνίσταται στον νέο υπουργό Άμυνας να πάρει το ματσούκι και αρχίσει από την κορυφή της πυραμίδας διότι από εκεί ξεκινάει το πρόβλημα της υπέρμετρης αλαζονείας.

Δήμος Βερύκιος

ieidiseis.gr