Ανατολίτικα παιχνίδια της Αιγύπτου με την Τουρκία

Μετά από 13 χρόνια παγώματος των στρατιωτικών σχέσεών της με την Τουρκία, η Αίγυπτος κάνει για πρώτη φορά κοινή ναυτική άσκηση στην Α. Μεσόγειο (22–26 Σεπτεμβρίου).

Μήνυμα προς το Ισραήλ, κατά τους ισχυρισμούς των Αιγυπτίων. Πρόκειται, όμως, παράλληλα και για θεαματικό «άδειασμα» της Ελλάδας και της Κύπρου; Η Αθήνα, ως γνωστόν, χαρακτηρίζει «στρατηγικό εταίρο» το Κάϊρο. Ομως, οι κραδασμοί από τον – διόλου φιλικό προς την Ελλάδα – χειρισμό της υπόθεσης της Μονής Σινά, στέλνει ανησυχητικά μηνύματα. Πόσο μάλλον, όταν βασικός στόχος της Τουρκίας είναι ο εκτοπισμός της Ελλάδας και της Κύπρου από την Α. Μεσόγειο και η οικοδόμηση, στον αντίποδα, συμμαχικής σχέσης με την Αίγυπτο, για τον από κοινού έλεγχο της θαλάσσιας περιοχής και του πλούτου της.

Εξάλλου, η πολυδιαφημισμένη «στρατηγική σχέση» Ελλάδας – Αιγύπτου είναι … «μερική». Οπως μερική είναι η οριοθέτηση της ΑΟΖ Ελλάδας – Αιγύπτου, με ριγμένη την Ελλάδα σε πολλά σημεία και με καθορισμό της ΑΟΖ σε σημείο που να μην δυσαρεστείται η Αγκυρα. Η οποία από τη μεριά της δηλώνει ότι προσφέρει στο Κάϊρο πιο δελεαστικούς όρους οριοθέτησης ΑΟΖ. Επιπλέον, ως όλα δείχνουν, η κατάσταση βαίνει προς «συγκυριαρχία» Αιγύπτου και Τουρκίας στη Λιβύη.

Θα εγκαταλείψει, άραγε, ο Σίσι την θρυλούμενη «συμμαχία» του με τον Κ. Μητσοοτάκη, προκειμένου να «στριμώξει» το Τελ Αβίβ; Για την Τουρκία, η οποία συνεχίζει να εδραιώνει τις θέσεις της στη Συρία, ρισκάροντας να έλθει σε ανοικτή αντιπαράθεση με το Ισραήλ, και με εμφανείς πλέον τις νεο-οθωμανικές βλέψεις της να παίξει τον ρόλο του «πατερούλη» των μουσουλμάνων στη Μέση Ανατολή, μια συμμαχία με την Αίγυπτο θα ήταν ευχής έργον.

Ανησυχία

Αν κρίνει κανείς από τις δηλώσεις και τις αναλύσεις στον αιγυπτιακό Τύπο, η κατάσταση δείχνει να είναι ανησυχητική, παρά τις προσπάθειες της Αθήνας να υποβαθμίσει το γεγονός. Να σημειωθεί, όπως έχει επισημάνει το Neostrategy.gr, ότι προβληματικά σημάδια είχαν φανεί εδώ και καιρό, όταν με ταχείς ρυθμούς γινόταν η επαναπροσέγγιση Σίσι – Ερντογάν.

Επισήμως, η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών ξεκίνησε με την επανατοποθέτηση πρέσβεων, από το 2023, και ακολούθησαν πυκνές επαφές στο υψηλότερο επίπεδο, το 2024–2025, βάζοντας τις βάσεις για συνεργασία στους τομείς της Ενέργειας και της Αμυνας. Η άσκηση «Θάλασσα Φιλίας» είναι η πρώτη έμπρακτη έκφραση σε στρατιωτικό επίπεδο αυτής της σχέσης, σημειώνει μερίδα του αιγυπτιακού Τύπου.

Με «επιχείρημα» τη Γάζα

Ενας από τους παράγοντες της επαναπροσέγγισης Καΐρου – Αγκυρας είναι και η κατάσταση στη Μέση Ανατολή με έμφαση στη Γάζα. «Η συνεργασία των ναυτικών δυνάμεων Αιγύπτου – Τουρκίας, αναβιώνει με την άσκηση «Θάλασσα της Φιλίας» μετά από 13 χρόνια διακοπής της. Αυτό δείχνει ότι ξεπερνιέται η πολιτική διαμάχη που υπήρχε προηγουμένως μεταξύ των δύο χωρών», αναφέρει ο υποστράτηγος ε.α., σύμβουλος στη Σχολή Διοίκησης, Οσάμα Μαχμούντ Καμπίρ, μιλώντας στο Al Arabiya και στο Al Hadath.

Κατά τον ίδιον, οι τρέχουσες εξελίξεις στη Μ. Ανατολή, συμπεριλαμβανομένης της Λωρίδας της Γάζας, αποτέλεσε καταλύτη για να ξαναρχίσουν οι ασκήσεις Αιγύπτου – Τουρκίας. Υπογράμμισε, δε, ότι πρόσφατες δηλώσεις περί «Μεγάλου Ισραήλ» και αναφορές σε εδαφικές διεκδικήσεις, ακόμα και σε τμήματα της ανατολικής Αιγύπτου, λειτουργούν ως μοχλός για τέτοιου είδους ασκήσεις. «Αυτές οι δηλώσεις είναι η αιτία πίσω από τιος ασκήσεις. Το μήνυμα που πρέπει να σταλεί στους ηγέτες που τρέφουν τέτοιες ψευδαισθήσεις είναι σαφές: πρόκειται για όνειρα που θα διαλυθούν από τη συλλογική δύναμη των ενδιαφερόμενων κρατών», πρόσθεσε.

Διπλό παιχνίδι από το Κάϊρο;

Βέβαια, αυτές είναι οι θέσεις του Καΐρου που διοχετεύονται «ανεπίσημα» στη δημοσιότητα, επειδή ανοικτά η αιγυπτιακή κυβέρνηση δεν θέλει να δυσαρεστήσει ούτε την Ελλάδα και την Κύπρο, ούτε και να προκαλέσει ανοικτά το Ισραήλ. Αλλωστε, τα «αδέλφια» των Παλαιστινίων, οι Αραβες, εκτός από μεγαλοστομίες υπέρ τους, τους έχουν εγκαταλείψει στη μοίρα τους εδώ και πολλά χρόνια.

Ωστόσο, οι ακρότητες Νετανιάχου στη Γάζα, δεν αποκλείεται να ωθούν την Αίγυπτο στην αγκαλιά της Τουρκίας, ακόμα κι’ αν ένα σημαντικό μέρος της αιγυπτιακής ελίτ δεν το θέλει, αλλά αντίθετα ανέκαθεν έκλεινε το μάτι στο Ισραήλ. Εάν συμβεί αυτό, θα πρόκειται για μια στρατηγική επιτυχία της Τουρκίας, την οποία υπό άλλες συνθήκες, ενδεχομένως, δεν τα πετύχαινε. Να σημειωθεί, πάντως, ότι οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι», σύμμαχος της Αγκυρας, παρά τους διωγμούς Σίσι, εξακολουθούν και έχουν ισχυρά ερείσματα στους αιγυπτιακούς μηχανισμούς. Επίσης, η Αίγυπτος βρίσκεται σε δεινή οικονομική θέση.

Από την άλλη μεριά, η Αγκυρα εμφανώς εκμεταλλεύεται την καλυτέρευση των σχέσεών της με το Κάϊρο, προκειμένου να την δελεάσει σε κινήσεις που θα ακύρωναν την μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ελλάδα, το 2020. Ως γνωστόν, η προβληματική οριοθέτηση ΑΟΖ Ελλάδας – Αιγύπτου έγινε δίνοντας μειωμένη επήρεια σε ελληνικά νησιά – προς τέρψιν της Τουρκίας – στη γραμμή σχεδόν της μέσης της Ρόδου. Εξαίρεσε, δε, το Καστελόριζο, προκειμένου να μην δυσαρεστήσει την Αγκυρα. Και αυτά τα προέβαλε ως «επιτυχία» η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Να δούμε τώρα τι θα συμβεί στο ενδεχόμενο του «κακού σεναρίου» εάν τα βρουν Αίγυπτος – Τουρκία.

Στρατηγική συμμαχία με αιχμή Ισραήλ – Ελλάδα ;

Εάν, πάντως, ισχύουν όσα γράφει ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Helwan του Καΐρου, Ομάρ Μουχάμεντ Αλί (Omar Mohamed Ali Mohamed Ahmed), τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα για τη σχέση Αθήνας – Καΐρου.

«Η «Θάλασσα Φιλίας» δεν είναι μια τυπική άσκηση, αλλά η επιστροφή στους μηχανισμούς ισορροπίας δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο με στρατιωτικά–οικονομικά–πολιτικά εργαλεία. Σήμερα, μετά από ρήξη (σ.σ. Αιγύπτου – Τουρκίας) που διήρκεσε πάνω από δεκατρία χρόνια, ανοίγει νέο κεφάλαιο γεωπολιτικής. Δεν είναι μια απλή στρατιωτική άσκηση, αλλά ιστορικό μήνυμα προς όλο τον κόσμο ότι η γλώσσα των κοινών συμφερόντων και της ρεαλιστικής πολιτικής σπάει τους πάγους. Επιπλέον δείχνει ότι, όταν Κάϊρο και Άγκυρα ξανασυναντιούνται, επαναδιαμορφώνουν την εξίσωση της θαλάσσιας ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο και ανοίγουν τον δρόμο για νέες ισορροπίες στη Μέση Ανατολή.

»Είναι μήνυμα προς το Ισραήλ. Προς Ελλάδα και Κύπρο να επανεξετάσουν τη σύμπραξή τους με το Ισραήλ μπροστά την νέα γεωστρατηγική πραγματικότητα που διαμορφώνεται. Είναι διπλό μήνυμα αποτροπής, αφενός προς Ισραήλ και Ελλάδα, αφετέρου διεθνώς (ιδίως Ουάσιγκτον, Μόσχα), ότι Αίγυπτος–Τουρκία μπορούν να οικοδομήσουν μια αυτόνομη εξίσωση».

«Από την Αλεξάνδρεια ως τη Μερσίνη»

Ο ίδιος επίσης θεωρεί ότι «η άσκηση με την Τουρκία δεν είναι περιστασιακό γεγονός, αλλά ιστορικός σταθμός που αποδεικνύει ότι η Αίγυπτος μπορεί να υφαίνει συμμαχίες και να διαμορφώνει το μέλλον σύμφωνα με τα συμφέροντά της. Η Μεσόγειος δεν είναι απλώς θάλασσα, αλλά πεδίο σύγκρουσης και θέατρο αποτροπής. Οποιος την ελέγχει, επιβάλλεται τόσο στον θαλάσσιο όσο και στον εναέριο χώρους της.

»Η «Θάλασσα Φιλίας» δεν είναι μια πρόσκαιρη κίνηση, αλλά εργαλείο κυριαρχίας που στόχο έχει να δείξει ότι η ασφάλεια της Μεσογείου μπορεί να βασίζεται σε συμμαχίες που στηρίζονται στον ρεαλισμό και προστατεύουν οικονομικές υποδομές και τους ανθρώπους. Από την Αλεξάνδρεια ως τη Μερσίνη, γράφεται μια νέα εξίσωση με τίτλο: Η Αίγυπτος πρώτα. Η ασφάλειά της είναι η κόκκινη γραμμή. Με τη «Θάλασσα Φιλίας» κτίζονται εταιρικές σχέσεις αποτροπής και Κάιρο και Άγκυρα χαράσσουν τον νέο χάρτη ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο».

»Η Αίγυπτος, με τον στρατό της και το όραμά της, παραμένει κεντρικός παίκτης που δεν μπορεί να παρακαμφθεί από την εξίσωση στη Μέση Ανατολή. Και το Κάιρο είναι ξεκάθαρο: η εθνική ασφάλεια της Αιγύπτου είναι κόκκινη γραμμή, η Μεσόγειος είναι θάλασσα κυριαρχίας, και όποιος απειλήσει τα αιγυπτιακά συμφέροντα, θα πρέπει να το σκεφτεί πολύ καλά καλά».

Ενέργεια, Αμυνα

Κατά τον ίδιον η άσκηση Αιγύπτου – Τουρκίας σηματοδοτεί ένα «βήμα με βάθος που υπερβαίνει τη θάλασσα. Εχει οικονομική, πολιτική και στρατιωτική σημασία – μήνυμα αποτροπής προς περιφερειακές και διεθνείς δυνάμεις. Μια νέα σελίδα κοινών συμφερόντων σε Ενέργεια, Λιβύη, Ερυθρά Θάλασσα».

Εκτός των άλλων, αναφέρει ότι στο σχέδιο «East Mediterranean Gas Forum (Φόρουμ Φυσικού Αερίου της ανατολικής Μεσογείου – EMGF – έδρα το Κάιρο), το οποίο περιλαμβάνει τις Αίγυπτο, Κύπρο, Ελλάδα, Ισραήλ, Ιταλία, Γαλλία, Ιορδανία, Παλαιστίνη, αλλά η Τουρκία δεν είναι μέλος, ανοίγει το πεδίο για συμμετοχή της ή για να γίνει «εταίρος διαλόγου», χωρίς συνολικές πολιτικές δεσμεύσεις».

Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι και η επισήμανσή του ότι στόχος τώρα πρέπει να είναι η ενίσχυση του πυλώνα της στρατιωτικής συνεργασίας, η δημιουργία κοινής αμυντικής βιομηχανίας, η ανταλλαγή τεχνογνωσίας, οι συμπαραγωγές οπλικών συστημάτων, οι ασκήσεις, κ.ο.κ.

Προτεραιότητα για τους επόμενους 24–36 μήνες, γράφει χαρακτηριστικά, είναι μη επανδρωμένα αεροσκάφη και θαλάσσια σκάφη (UAV/USV), έξυπνα πυρομαχικά, δημιουργία κοινού εταιρικού φορέα Αιγύπτου – Τουρκίας και συμπαραγωγές, εκπόνηση κοινών σχεδίων για την προστασία των θαλάσσιων εφοδιαστικών αλυσίδων και των ενεργειακών γραμμών, συστήματα ανθυποβρυχιακού πολέμου, αντιαεροπορικής άμυνας ναυτικών μέσων, διενέργεια μιας ετήσιας μεγάλης ναυτικής άσκησης, καθώς και τριμηνιαίες τακτικές ασκήσεις εναλλάξ στην Αλεξάνδρεια και τη Μερσίνη.

Με τα δύο πόδια σε δύο βάρκες;

Ανεξαρτήτως των ισχυρισμών των διαφόρων αναλυτών, καθώς και της σκοπιμότητας των διαρροών, η Αίγυπτος συνεχίζει – επισήμως – τη στενή στρατιωτική συνεργασία της με την Ελλάδα, αλλά και τις ΗΠΑ.

Ενδεικτικά, οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις έκαναν ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία τους στην Πολυεθνική Διακλαδική Άσκηση «BRIGHT STAR 25» (28 – 8 έως 10 – 9 – 2025), στην ευρύτερη περιοχή της Αλεξάνδρειας, στην Αίγυπτο. Την άσκηση διοργάνωσαν ΗΠΑ και Αίγυπτος. Παρέστη και ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ, Δημήτριος Χούπης, ο οποίος συναντήθηκε με τον υπουργό Άμυνας της Αιγύπτου και τον ομόλογό του. Επίσης, πρόσφατα πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Αίγυπτο, κατόπιν πρόσκλησης, ο αρχηγός ΓΕΣ, Γεώργιος Κωστίδης (16 – 18 Σεπτεμβρίου).

Μένει να φανεί εάν η Αίγυπτος θα κρατήσει «ισορροπημένες» σχέσεις στην Α. Μεσόγειο, ή θα μετατοπιστεί προς την αγκαλιά της Τουρκίας. Πάντως, το ότι η συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή έχει αυξήσει το ειδικό γεωπολιτικό βάρος της, το οποίο ανέκαθεν ήταν μεγάλο, φαίνεται και από τη ναυτική άσκηση Ελλάδας – Ινδίας, «στη θαλάσσια περιοχή Μυρτώου Πελάγους και κεντρικού Αιγαίου, με συμμετοχή ναυτικών μονάδων και ιπτάμενων μέσων», στις 17 και 18 Σεπτεμβρίου 2025. Ως γνωστόν, επανειλημμένως σε τουρκικές ασκήσεις (αεροναυτικές) έχει μετάσχει το Πακιστάν.

neostrategy.gr