Αναζητούν νέα γενιά Γκαστερμπάιντερ στη Γερμανία

Με την μισαλλοδοξία και την αντιμεταναστευτική πολιτική να χτυπάνε κόκκινο στη Γερμανία, ο Χριστανοδημοκράτης καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, που συγκυβερνά με τους Σοσιαλδημοκράτες, προσπαθεί να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα.

Από τη μια ο εκατομμυριούχος και ξενοφοβικός Μερτς καλλιεργεί τα πιο χαμηλά ένστικτα εναντίον των ξένων που επιδιώκουν να ζήσουν (ό,τι έχει απομείνει όρθιο) από το πάλαι ποτέ «γερμανικό όνειρο». Από την άλλη, γνωρίζει ότι η χώρα χρειάζεται κατεπειγόντως να προσελκύσει μετανάστες, από «κουβαλητές» μέχρι καλοσπουδαγμένους χειρουργούς. Διαφορετικά, το γερμανικό συνταξιοδοτικό σύστημα κινδυνεύει να υποστεί σεισμούς πολλών ρίχτερ.

Αυτή την αντίφαση εξετάζουν σε άρθρο τους οι δημοσιογράφοι Κρις Ράιτερ και Βιλ Βίλκερς, ανταποκριτές του πρακτορείου Bloomberg με έδρα το Βερολίνο και τη Φρανκφούρτη, αντίστοιχα.

«Η κυβέρνηση Μερτς έστειλε ένα σαφές μήνυμα σε όποιον σκέφτεται να έρθει να ζήσει στη Γερμανία: μην το κάνετε. Ωστόσο, το μήνυμά της σε όσους θέλουν να έρθουν στη Γερμανία για να εργαστούν είναι: σας χρειαζόμαστε» γράφουν χαρακτηριστικά.

Ξένοι εργάτες χωρίς οικονομικό θαύμα

Αυτό μπορεί να ακούγεται παράδοξο, όμως συνιστά αναβίωση της σκέψης που οδήγησε στο περιβόητο πρόγραμμα «φιλοξενούμενων εργατών» (γκαστερμπάιντερ) στα χρόνια της μεταπολεμικής άνθησης. Μεταξύ 1955 και 1973, η τότε Δυτική Γερμανία προσπάθησε να ανοικοδομήσει την οικονομία της προσελκύοντας εργατικό δυναμικό, κυρίως από την Τουρκία αλλά και από την Ιταλία, την Πορτογαλία, τη Γιουγκοσλαβία και βεβαίως την Ελλάδα. Το έκανε χωρίς να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις ανάγκες των ανθρώπων που έρχονταν, υποτίθεται σαν προσωρινοί «φιλοξενούμενοι» – αλλά πολλοί έμειναν μέχρι σήμερα, αυτοί και τα παιδιά και τα εγγόνια τους.

Η επιχειρούμενη επανάληψη αυτού του πειράματος, με δεδομένες τις κοινωνικές εντάσεις που πυροδότησε, έχει πολλά προβλήματα.

Το Wirtschaftswunder («οικονομικό θαύμα») τροφοδότησε ρεκόρ ανάπτυξης και ελλείψεις εργατικού δυναμικού. Σήμερα η οικονομία της Γερμανίας βρίσκεται σε ύφεση, αλλά χρειάζεται απεγνωσμένα ανθρώπους για πολλούς τομείς της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών. Πάνω απ’ όλα, τους χρειάζεται για να χρηματοδοτήσουν το ασφαλιστικό σύστημα που φορτώνεται συνεχώς με περισσότερους συνταξιούχους.

Δεδομένου ότι η Γερμανία έχει γίνει κράτος-υπόδειγμα της αναλγησίας της Ευρώπης απέναντι στους μετανάστες, δέκα χρόνια μετά τις αντιδράσεις στην πολιτική ανοιχτών θυρών της Άνγκελα Μέρκελ προς τους Σύρους πρόσφυγες, το 2014-15, αξίζει να δει κανείς πώς το Βερολίνο χειρίζεται πλέον το ζήτημα.

Μέχρι στιγμής, ο Μερτς πρωταγωνιστεί ως ο βασιλιάς της αντίφασης. Από τη μία πλευρά, ο καγκελάριος τροφοδοτεί το (ακρο)δεξιό αφήγημα ότι η μετανάστευση συνιστά απειλή για τη χώρα. Από την άλλη, μιλάει σαν υπηρέτης των γερμανικών επιχειρήσεων και ζητά όλο περισσότερους ξένους εργαζόμενους.

«Χρειαζόμαστε εξειδικευμένους μετανάστες ως κινητήριες δυνάμεις της προόδου», δήλωσε ο πρόσφατα σε τιμητική εκδήλωση για την Εζλέμ Τουρεντζί και τον Ουγούρ Σαχίν, – τουρκικής καταγωγής ερευνητών γιατρών που πρωτοστάτησαν στην παρασκευή του εμβολίου BioNTech κατά της πανδημίας του covid-19. Οι αντιμεταναστευτικές «ιδεολογίες» είπε ο Μερτς, «απειλούν με τη στενομυαλιά τους το μέλλον της φιλελεύθερης κοινωνίας μας».

Μια λέει, μια ξελέει – στην πράξη. Η Γερμανία εφαρμόζει νέα πολιτική μαζικής απόρριψης όσων αιτούνται άσυλο και προσωρινή παραμονή υπό όρους, παρά τις δικαστικές αποφάσεις που χαρακτήρισαν αυτή την πρακτική παράνομη, ως παραβίαση του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Κι ας έχει μειωθεί κατακόρυφα ο αριθμός των αιτούντων, που για το πρώτο τετράμηνο του 2025 ήταν 50% λιγότεροι από το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2024.

Στο στόχαστρο η «πολιτογράφηση turbo»

Ένας άμεσος στόχος της αντιμεταναστευτικής στρατηγικής του Μερτς είναι να καταργηθεί αυτό που τα γερμανικά ΜΜΕ αποκαλούν «πολιτογράφηση turbo», η οποία επιτρέπει στους νεοφερμένους να υποβάλουν αίτηση για γερμανικό διαβατήριο μετά από μόλις τρία χρόνια σε επιλεγμένες περιπτώσεις. Η επίσημη δικαιολογία είναι ότι ο τερματισμός της ταχείας ιθαγένειας θα εξαλείψει έναν «παράγοντα έλξης» και θα μειώσει την παράνομη μετανάστευση.

Η υπερ-ταχεία διαδικασία προορίζεται για μετανάστες που επιδεικνύουν «εξαιρετικές προσπάθειες ένταξης», όπως η ομιλία της γερμανικής γλώσσας σε υψηλό επίπεδο, η συνεπής καταβολή φόρων και η κοινωνική συμμετοχή, για παράδειγμα σε τοπικούς κοινωφελείς ή αθλητικούς συλλόγους.

Η εξάλειψη αυτής της δυνατότητας, η οποία καθιερώθηκε μόλις τον Ιούνιο του 2024, θα έχει πολύ μικρό αντίκτυπο. Πέρυσι μόνο το 7% των μεταναστών που έλαβαν την γερμανική υπηκοότητα είχαν κάνει «πολιτογράφηση turbo».

Η μισαλλόδοξη πολιτική του Μερτς ενισχύει το αφήγημα ότι η Γερμανία κατακλύζεται από ξένους. Και ενισχύει το ακροδεξιό AfD – δεύτερο κόμμα στις δημοσκοπήσεις – το οποίο έχει ζητήσει την απέλαση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που κατέχουν νόμιμα γερμανική υπηκοότητα.

Απλή αριθμητική: με τους ηλικιωμένους Γερμανούς να οδεύουν προς τη σύνταξη κατά εκατομμύρια, την επόμενη δεκαετία η χώρα πρέπει να υποδέχεται περίπου 400.000 νεοφερμένους εργαζόμενους κάθε χρόνο για να διατηρήσει την ισορροπία και να αντιμετωπίσει το αυξανόμενο κόστος των συντάξεων.

Διεθνής ανταγωνισμός για μετανάστες υψηλής εξειδίκευσης

Πάνε πια οι εποχές που η Γερμανία υπέγραφε συμφωνίες με φτωχότερες χώρες και υποδεχόταν γκαστερμπάιντερ. Υπάρχει διεθνής ανταγωνισμός για μετανάστες υψηλής εξειδίκευσης και η σημερινή Γερμανία βρίσκεται σε μειονεκτική θέση λόγω της γλώσσας της και της φήμης της ως αφιλόξενης χώρας.

Ο βετεράνος ποδοσφαιριστής Μεσούτ Οζίλ, γεννημένος το 1988, παιδί Τούρκων μεταναστών στην κοιλάδα του Ρουρ, δεν ένιωσε ποτέ πλήρως αποδεκτός. Αν και πρωταγωνίστησε στην κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου από τη Γερμανία το 2014, είπε: «Όταν κερδίζουμε, είμαι Γερμανός. Όταν χάνουμε, είμαι ξένος».

Δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Ιδρύματος Φρίντριχ Έμπερτ,  μεταξύ 2015 και 2022, 12 εκατομμύρια άνθρωποι μετανάστευσαν στη Γερμανία. Όμως την ίδια περίοδο περισσότεροι από 7 εκατομμύρια μετανάστες έφυγαν ξανά. Οι κύριοι λόγοι ήταν οι δυσκολίες ένταξης στη γερμανική κοινωνία.

Το επόμενο πλήγμα θα μπορούσε να σημειωθεί σύντομα. Σύμφωνα με μελέτη του Γερμανικού Ινστιτούτου Έρευνας για την Απασχόληση, το ένα τέταρτο των μεταναστών στη χώρα – περίπου 2,6 εκατομμύρια άνθρωποι – σκέφτονται να μαζέψουν τα πράγματά τους και να φύγουν.

«Η μεταναστευτική πολιτική των κλειστών θυρών οδηγεί σε αργή διάβρωση του εργατικού δυναμικού, εκτός εάν αντιμετωπιστεί επειγόντως. Το να θεωρηθεί η μετανάστευση ως μέρος της λύσης, θα ήταν ένα καλό σημείο εκκίνησης« τονίζουν οι Γερμανοί δημοσιογράφοι.

Αλλά το πολιτικό προσωπικό της χώρας δεν είναι έτοιμο. Όπως δήλωσε πρόσφατα στο ο Μάρκους Σέντερ, ο συντηρητικός πρωθυπουργός της Βαυαρίας: «Φυσικά και χρειαζόμαστε μετανάστευση – δυστυχώς».

neostrategy.gr