Απέλαση δια της βίας, όπλα και ξυλοδαρμοί: Έκθεση – «κόλαφος» για την Τουρκία και το πώς χειρίζεται Σύρους πρόσφυγες

Οι τουρκικές Αρχές αυθαίρετα συνέλαβαν, κράτησαν και απέλασαν εκατοντάδες άνδρες και αγόρια Σύρους πρόσφυγες στη Συρία μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου 2022, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Οι απελαθέντες Σύριοι δήλωσαν στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι Τούρκοι αξιωματούχοι τους συνέλαβαν στα σπίτια τους, στους χώρους εργασίας τους και στους δρόμους, τους κράτησαν σε κακές συνθήκες, ξυλοκόπησαν και κακοποίησαν τους περισσότερους από αυτούς, τους ανάγκασαν να υπογράψουν έντυπα εθελοντικής επιστροφής, τους οδήγησαν στα σημεία διέλευσης των συνόρων με τη βόρεια Συρία και τους ανάγκασαν να περάσουν απέναντι υπό την απειλή όπλων.

Η Τουρκία προσπαθεί να μετατρέψει τη βόρεια Συρία σε χώρο… απόρριψης

«Κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, οι τουρκικές Αρχές συγκέντρωσαν εκατοντάδες Σύρους πρόσφυγες, ακόμη και ασυνόδευτα παιδιά και τους ανάγκασαν να επιστρέψουν στη βόρεια Συρία», δήλωσε η Νάντια Χάρντμαν, ερευνήτρια για τα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Όπως προσθέτει η ίδια, «Παρόλο που η Τουρκία παρείχε προσωρινή προστασία σε 3,6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες, τώρα φαίνεται ότι η Τουρκία προσπαθεί να μετατρέψει τη βόρεια Συρία σε χώρο… απόρριψης προσφύγων».

Πρόσφατες «ενδείξεις» από την Τουρκία και άλλες κυβερνήσεις δείχνουν ότι εξετάζεται το ενδεχόμενο εξομάλυνσης των σχέσεων με τον Σύρο πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ. Τον Μάιο του 2022, ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι προτίθεται να εγκαταστήσει ένα εκατομμύριο πρόσφυγες στη βόρεια Συρία, σε περιοχές που δεν ελέγχονται από την κυβέρνηση, παρόλο που η Συρία παραμένει μη ασφαλής για την επιστροφή των προσφύγων.

Ωστόσο, οι απελάσεις αυτές έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τα όσα έχει δείξει ως σήμερα η Τουρκία ως προς τη φιλοξενία προσφύγων, καθώς είναι και η χώρα που φιλοξενεί σχεδόν τέσσερις φορές περισσότερους πρόσφυγες από το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για αυτούς τους ανθρώπους, η ΕΕ έχει χορηγήσει δισεκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδότηση για ανθρωπιστική υποστήριξη και διαχείριση της μετανάστευσης, όπως αναφέρει το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Επιστολές στους αρμόδιους της ΕΕ – Απέλασαν άτομα που μίλησαν για το δράμα τους

Μεταξύ Φεβρουαρίου και Αυγούστου, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επικοινώνησε τηλεφωνικά ή αυτοπροσώπως με 37 Σύρους άνδρες και δύο αγόρια που είχαν καταγραφεί για προσωρινή προστασία στην Τουρκία. Η ΜΚΟ πήρε επίσης συνέντευξη από επτά συγγενείς Σύρων προσφύγων ανδρών και μίας γυναίκας πρόσφυγα, τους οποίους οι τουρκικές Αρχές απέλασαν στη βόρεια Συρία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων απέστειλε επιστολές με ερωτήματα και συμπεράσματα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στη Γενική Διεύθυνση Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στο τουρκικό υπουργείο Εσωτερικών. Απάντηση έλαβε από τον Bernard Brunet, της Γενική Διεύθυνση για τις Διαπραγματεύσεις Γειτονίας και Διεύρυνσης της ΕΕ.

Μάλιστα, οι Τούρκοι αξιωματούχοι απέλασαν στη βόρεια Συρία 37 από τα άτομα που έδωσαν συνεντεύξεις. Όλοι δήλωσαν ότι απελάθηκαν μαζί με δεκάδες ή και εκατοντάδες άλλους.

Εξαναγκάστηκαν να υπογράψουν έντυπα «εθελοντικού επαναπατρισμού»

Όλοι είπαν ότι εξαναγκάστηκαν να υπογράψουν έντυπα είτε στα κέντρα κράτησης είτε στα σύνορα με τη Συρία. Είπαν ότι οι αξιωματούχοι δεν τους επέτρεπαν να διαβάσουν τα έντυπα και δεν τους εξηγούσαν τι έγραφαν, αλλά όλοι ισχυρίστηκαν ότι κατάλαβαν πως μάλλον συμφωνούσαν σε εθελοντικό επαναπατρισμό. Ορισμένοι ανέφεραν πως οι υπάλληλοι κάλυπταν με τα χέρια τους το τμήμα του εντύπου που ήταν γραμμένο στα αραβικά.

Οι περισσότεροι είπαν ότι είδαν τις Αρχές σε αυτά τα κέντρα κράτησης να χειρίζονται άλλους Σύρους με τον ίδιο τρόπο.

Πολλοί είπαν ότι είδαν Τούρκους αξιωματούχους να χτυπούν άλλους άνδρες που αρχικά είχαν αρνηθεί να υπογράψουν, ώστε να καταλάβουν ότι δεν είχαν άλλη επιλογή. Δύο άνδρες που κρατούνταν σε κέντρο κράτησης στα Άδανα είπαν ότι τους δόθηκε η επιλογή να υπογράψουν ένα έντυπο και να επιστρέψουν στη Συρία ή να παραμείνουν υπό κράτηση για έναν χρόνο. Και οι δύο επέλεξαν να φύγουν επειδή δεν μπορούσαν να αντέξουν στη σκέψη ενός έτους κράτησης και έπρεπε να στηρίξουν τις οικογένειές τους.

Συνολικά 10 άτομα δεν απελάθηκαν. Κάποιοι αφέθηκαν ελεύθεροι και προειδοποιήθηκαν ότι αν δεν επέστρεφαν στην πόλη καταγραφής τους και βρίσκονται κάπου αλλού, θα απελαύνονταν. Άλλοι κατάφεραν να έρθουν σε επαφή με δικηγόρους μέσω της παρέμβασης μελών της οικογένειάς τους για να εξασφαλίσουν την απελευθέρωσή τους. Αρκετοί εξακολουθούν να βρίσκονται σε κέντρα κράτησης περιμένοντας την επίλυση της υπόθεσής τους, αγνοώντας γιατί κρατούνται και φοβούμενοι την απέλασή τους.

Όσοι αφέθηκαν ελεύθεροι περιέγραψαν τη ζωή στην Τουρκία ως επικίνδυνη, λέγοντας ότι μένουν στο σπίτι τους με κλειστές τις κουρτίνες και περιορίζουν τις μετακινήσεις τους για να αποφύγουν τις τουρκικές Αρχές.

«Θα πυροβολήσουμε όποιον προσπαθήσει να γυρίσει πίσω»

Οι απελαθέντες οδηγούνταν στα σύνορα από τα κέντρα κράτησης, μερικές φορές σε διαδρομές που διαρκούσαν έως και 21 ώρες, με χειροπέδες καθόλη τη διαδρομή. Είπαν ότι αναγκάστηκαν να περάσουν τα συνοριακά σημεία ελέγχου είτε στο Oncupinar/Bab al-Salam είτε στο Cilvegozu/Bab al-Hawa, τα οποία οδηγούν σε μη ελεγχόμενες από την κυβέρνηση περιοχές της Συρίας.

Χαρακτηριστικά, στο σημείο ελέγχου, ένας 26χρονος άνδρας από το Χαλέπι θυμήθηκε ότι ένας Τούρκος αξιωματούχος του είπε: «Θα πυροβολήσουμε όποιον προσπαθήσει να γυρίσει πίσω».

Η απάντηση στην επιστολή του Πρατηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Τον Ιούνιο του 2022, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) δήλωσε ότι 15.149 Σύροι πρόσφυγες είχαν επιστρέψει οικειοθελώς στη Συρία -μέχρι στιγμής- φέτος. Οι τοπικές Αρχές που ελέγχουν τα συνοριακά περάσματα Bab al-Hawa και Bab al-Salam αντίστοιχα, δημοσιεύουν μηνιαίους αριθμούς ανθρώπων που περνούν από τα σημεία ελέγχου τους από την Τουρκία στη Συρία. Από τον Φεβρουάριο έως τον Αύγουστο του 2022, 11.645 άνθρωποι επέστρεψαν μέσω του Bab al-Hawa και 8.404 μέσω του Bab al-Salam.

Σε αυτό το σημείο υπογραμμίζεται πως:

• Η Τουρκία δεσμεύεται από τις συνθήκες και το εθιμικό διεθνές δίκαιο να σέβεται την αρχή της μη επαναπροώθησης, η οποία απαγορεύει την επιστροφή οποιουδήποτε σε τόπο όπου θα αντιμετώπιζε πραγματικό κίνδυνο δίωξης, βασανιστηρίων ή άλλης κακομεταχείρισης ή και απειλής για τη ζωή του.
• Η Τουρκία δεν πρέπει να εξαναγκάζει ανθρώπους να επιστρέψουν σε μέρη όπου αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα.
• Η Τουρκία θα πρέπει να προστατεύει τα βασικά δικαιώματα όλων των Σύρων, ανεξάρτητα από τον τόπο καταγραφής τους και δεν θα πρέπει να απελαύνει πρόσφυγες που ζουν και εργάζονται σε πόλη διαφορετική από εκείνη στην οποία είναι καταγεγραμμένη η ταυτότητα προσωρινής προστασίας και η διεύθυνσή τους.

Στις 21 Οκτωβρίου, ο Dr. Savas Unlu, επικεφαλής της Προεδρίας για τη Διαχείριση της Μετανάστευσης, απάντησε με επιστολή του στην επιστολή του Πρατηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της 3ης Οκτωβρίου με την οποία μοιράζεται τα ευρήματα της παρούσας έκθεσης. Υπογραμμίζοντας ότι η Τουρκία φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων στον κόσμο, ο Dr. Unlu απέρριψε τα ευρήματα της ΜΚΟ στο σύνολό τους, χαρακτηρίζοντας τους ισχυρισμούς αβάσιμους.

Εκθέτοντας τις υπηρεσίες που παρέχει ο νόμος στους ανθρώπους που αναζητούν προστασία στην Τουρκία, υπογράμμισε ότι η Τουρκία «πραγματοποιεί τη διαχείριση της μετανάστευσης σύμφωνα με το εθνικό και το διεθνές δίκαιο».

«Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η Τουρκία δεν πληροί τα κριτήρια ασφαλούς τρίτης χώρας και να αναστείλουν τη χρηματοδότηση της κράτησης μεταναστών και των συνοριακών ελέγχων μέχρι να σταματήσουν οι αναγκαστικές απελάσεις», τόνισε από πλευράς της η Χάρντμαν.

Όπως πρόσθεσε, «Η κήρυξη της Τουρκίας ως “ασφαλούς τρίτης χώρας” δεν συνάδει με την κλίμακα των απελάσεων Σύρων προσφύγων στη βόρεια Συρία. Τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να προβούν σε αυτόν τον προσδιορισμό και θα πρέπει να επικεντρωθούν στη μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο αυξάνοντας τους αριθμούς επανεγκατάστασης».

Και οι 47 Σύροι πρόσφυγες των οποίων οι υποθέσεις εξετάστηκαν ζούσαν και εργάζονταν σε πόλεις της Τουρκίας, στην πλειονότητά τους στην Κωνσταντινούπολη, πριν συλληφθούν, κρατηθούν -και στις περισσότερες περιπτώσεις απελαθούν. Όλοι οι κρατούμενοι αναφέρονται στην έκθεση της ΜΚΟ με ψευδώνυμα για την προστασία τους.

Όλοι, εκτός από δύο, είχαν τουρκική άδεια προσωρινής προστασίας ταυτότητας όταν ζούσαν στην Τουρκία, που συνήθως ονομάζεται kimlik, η οποία προστατεύει τους Σύρους πρόσφυγες από την αναγκαστική επιστροφή στη Συρία. Αρκετοί δήλωσαν ότι είχαν και ταυτότητα προσωρινής προστασίας και άδεια εργασίας.

Τους συνέλαβαν μετά από παράπονα γειτόνων για φασαρία και… τρομοκρατία

Οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες συνελήφθησαν στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης και άλλοι κατά τη διάρκεια επιδρομών στους χώρους εργασίας ή στα σπίτια τους. Οι αξιωματούχοι μερικές φορές συστήνονταν ως Τούρκοι αστυνομικοί και όλοι απαιτούσαν να δουν τα έγγραφα ταυτότητας των προσφύγων.

Σύμφωνα με τον κανονισμό προσωρινής προστασίας της Τουρκίας, οι Σύροι πρόσφυγες υποχρεούνται να ζουν στην τοποθεσία όπου καταγράφονται για πρώτη φορά ως πρόσφυγες. Οι 17 από τους 47 πρόσφυγες ζούσαν και εργάζονταν στο μέρος καταγραφής τους, ενώ οι υπόλοιποι ζούσαν και εργάζονταν σε διαφορετική τοποθεσία.

Πέντε πρόσφυγες δήλωσαν ότι συνελήφθησαν λόγω παραπόνων ή ψευδών ισχυρισμών από γείτονες ή εργοδότες, που αφορούσαν από το να κάνουν πολύ θόρυβο έως και το να είναι τρομοκράτες! Όλοι οι πρόσφυγες δήλωσαν πως οι κατηγορίες αυτές δεν είχαν καμία βάση. Τέσσερις από αυτούς αθωώθηκαν, αφέθηκαν ελεύθεροι ή απελάθηκαν -ένας άνδρας εξακολουθεί να ερευνάται.

«Μου έπεσε το ψωμί και άρχισε να με χτυπάει με γκλοπ»

Όλοι οι ερωτηθέντες δήλωσαν ότι Τούρκοι αξιωματούχοι στα κέντρα κράτησης είτε τους επιτέθηκαν είτε είδαν αξιωματούχους να κλωτσούν ή να χτυπούν άλλους Σύρους με τα χέρια τους ή με γκλομπ. Ο «Fahad», ένας 22χρονος άνδρας από το Χαλέπι, περιέγραψε τους ξυλοδαρμούς στο κέντρο κράτησης της Τούζλα:

«Μου έριξαν ξύλο στην Τούζλα…. Μου έπεσε κατά λάθος το ψωμί μου και προσπάθησα να το σηκώσω από το πάτωμα. Ένας αξιωματικός με κλώτσησε και έπεσα κάτω. Άρχισε να με χτυπάει με ένα ξύλινο γκλοπ. Δεν μπορούσα να υπερασπιστώ τον εαυτό μου. Ήμουν μάρτυρας ξυλοδαρμών άλλων ανθρώπων. Το βράδυ, αν κάποιοι κάπνιζαν, τους χτυπούσαν. Μας εξευτέλιζαν πάντα (οι φύλακες). Ένας άνδρας κάπνιζε και πέντε φρουροί άρχισαν να τον χτυπούν πολύ δυνατά, του έκαναν το μάτι μαύρο και του χτύπησαν την πλάτη με ένα ξύλο. Και όποιος προσπαθούσε να παρέμβει, τον χτυπούσαν».

Ο «Αχμάντ», ένας 26χρονος άνδρας από το Χαλέπι, δήλωσε ότι η τουρκική αστυνομία τον συνέλαβε στον χώρο εργασίας του, ένα ραφείο στην Κωνσταντινούπολη και τον μετέφερε στο κέντρο κράτησης της Τούζλα, όπου ξυλοκοπήθηκε πολλές φορές:

«Με χτύπησαν τρεις φορές στην Τούζλα -η τελευταία φορά ήταν η πιο σκληρή για μένα. Διαφωνούσα για το γεγονός ότι θα έπρεπε να μου επιτραπεί να βγω από τις πόρτες της φυλακής, θα έπρεπε να μου επιτραπεί χρόνος για διαλείμματα. Έτσι (οι φύλακες) με έβρισαν, προσέβαλαν εμένα και την οικογένειά μου. Είπα ότι θα παραπονεθώ στον διευθυντή τους. Με χτύπησαν στο πρόσωπο με ένα ξύλινο γκλοπ και μου έσπασαν τα δόντια».

ethnos.gr

AP Photo