Απολύσεις υψηλής τεχνολογίας – Η ανεργία χτυπά τη Silicon Valley

«Αυτό που περνάμε αυτή την περίοδο είναι η χειρότερη φάση στην πρόσφατη ιστορία για την εταιρεία», δήλωσε μόλις την περασμένη βδομάδα ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ προκαλώντας σεισμό σε όλη τη Silicon Valley. Αντίστοιχα ανατριχιαστικές είναι οι προβλέψεις του για μαζικές απολύσεις που απειλούν τον αλλοτινό παράδεισο του Πάλο Αλτο, «τις οποίες είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε αν συνεχίσει αυτή η αντίστροφη πορεία», όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο παντοδύναμος ιδρυτής του Facebook-Meta.

Σύμφωνα μάλιστα με το τελευταίο ρεπορτάζ των «New York Times», το οποίο συνοδεύεται από εκτενή παράθεση στοιχείων για τσουνάμι απολύσεων που έχουν ήδη συνταράξει τον τεχνολογικό τομέα, μόνο η επιχείρηση του Ζούκερμπεργκ αναμένεται να διώξει άλλους 4.000 υπαλλήλους, πέρα από τους 6.000 που έχει απολύσει ήδη, καθώς το αρχικό σχέδιο προβλέπει μείωση προσωπικού που αγγίζει ή και ξεπερνά τους 10.000. Ηδη ένας από τους απολυμένους της εταιρείας φέρεται να δήλωσε στην εφημερίδα ότι έχει παγώσει το σχέδιο των προσλήψεων, ενώ αναμένεται να διευρυνθεί ακόμα περισσότερο και ο κύκλος των απολυθέντων καθώς, όπως δήλωσε σε διαδικτυακή online συζήτηση ο Ζούκερμπεργκ: «Πάρα πολύς κόσμος δεν χρειάζεται να βρίσκεται πια στην εταιρεία». Και αυτή είναι μόνον η αρχή.

Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι ο μόνος που εκφράζει τέτοιες απόλυτες, κατηγορηματικές και απαισιόδοξες απόψεις, αφού οι περισσότερο CEOs, αλλά και ο ίδιος ο Ελον Μασκ, συμμερίζονται τη στροφή του Ζούκερμπεργκ όχι μόνο στη μετα-πραγματικότητα του Web 3.0 και των κρυπτονομισμάτων, αλλά και στον «πραγματισμό», όπως το αποκάλεσαν, συμφωνώντας μαζί του ότι η Silicon Valley έχει πάψει πια προ πολλού να είναι συνώνυμο του παραδείσου. Οι πρόσφατες δονήσεις στην οικονομία, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η μεγάλη πτώση των εταιρειών τεχνολογίας στο Χρηματιστήριο αλλά, κυρίως, ο μεγάλος κλυδωνισμός που επήλθε στις startups προκάλεσαν αναπόφευκτη τεράστια κρίση. Το  Facebook-Μeta του Ζούκερμπεργκ είναι απλώς μiα από τις τεράστιες εταιρείες τεχνολογίας όπως η Tesla του Μασκ, το Netflix, η Unity Software, η Coinbase Global, η Stitch Fix, η Uber, το Twitter -εξ ου και η απόφαση της πώλησής του- που έχουν έρθει αντιμέτωπες με την αναπόφευκτη πτώση.

«Το κακό προαίσθημα» του Μασκ

Ο ίδιος ο Μασκ δήλωσε πως δεν θα ανεχτεί άλλη ολιγωρία από τους «συναδέλφους» του, όπως αποκαλεί τους υπαλλήλους του, απαιτώντας να εφαρμόσουν πιο ελαστικά ωράρια εργασίας, θυμίζοντάς τους παράλληλα ότι ο ίδιος χρειάστηκε πολλές φορές να κοιμηθεί κάτω από γραφεία προκειμένου να επιτευχθεί η μέγιστη παραγωγικότητα. Εχοντας πλήρη επίγνωση ότι μια δήλωσή του αρκεί για να προκαλέσει διάφορες συνωμοσιολογικές θεωρίες και κινδυνολογίες, όχι μόνο δεν αρνήθηκε ότι η προειδοποίησή του είναι πραγματική, αλλά φρόντισε να την επιτείνει ακόμα περισσότερο: η φράση του «έχω ένα υπερβολικά κακό προαίσθημα για την οικονομία, αν δεν απελευθερωθεί το καθεστώς των απολύσεων», ήταν αρκετή για να προκληθεί κατακόρυφη πτώση των μετοχών όχι μόνο της εταιρείας του, αλλά και άλλων κολοσσών στον τομέα της τεχνολογίας.

Ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, όχι μόνο προέβλεψε το τσουνάμι των απολύσεων που έχει ήδη ξεκινήσει κατά χιλιάδες σε μεγάλες εταιρείες -και φυσικά στη δική του-, αλλά και ένα πολύ ζοφερό μέλλον για τη Silicon Valley, προκαλώντας ανυπολόγιστες συνέπειες. Αν σε αυτό προστεθεί το γεγονός ότι ο ίδιος δεν έχει τουιτάρει… τίποτα από τις 21 Ιουνίου, σίγουρα οι συνωμοσιολόγοι έχουν πολλή τροφή για παραπάνω σκέψη – και φυσικά πολλές αφορμές για να φοβούνται επιπλέον κατακόρυφη πτώση των μετοχών.

Πολλοί βέβαια, ειδικά οι παροικούντες τη Silicon Valley, όπως οι συντάκτες του αμερικανικού «Quartz», ισχυρίζονται ότι πίσω από τις τελευταίες κινήσεις του Μασκ κρύβεται άλλο ένα καλομελετημένο σχέδιο για παραπάνω προσωπικά κέρδη, αφού, ως γνωστόν, δεν είναι η πρώτη φορά που ο παντοκράτορας της Tesla και της SpaceX παίζει με τις αντοχές όχι μόνο των υπαλλήλων του ή των μετόχων του, αλλά των 100 εκατομμυρίων ακολούθων που διατηρεί στο Τwitter, το οποίο φυσικά τελευταία στιγμή δήλωσε ότι δεν προτίθεται να αγοράσει. Το πρόβλημα, όμως, δεν ήταν μονάχα η αποτυχημένη συμφωνία της αγοραπωλησίας του Twitter, για την οποία οι υπεύθυνοι πιστεύουν ότι κάνει ό,τι μπορεί για να ρίξει την τιμή του, αλλά οι αντιδράσεις από ανθρώπους που έχουν καταλάβει τα ύποπτα παιχνίδια που κρύβονται πίσω από τις δήθεν αυθόρμητες δηλώσεις του.

Πρόσφατα ο παντοδύναμος παντοκράτωρ της Silicon Valley, την οποία αυτός ανέδειξε και τώρα ήταν ο πρώτος που την εγκατέλειψε μεταφέροντας μεγάλο μέρος των επιχειρήσεών του σε άλλες περιοχές, αντιμετώπισε και το πρόβλημα της μήνυσης που επέβαλε μεγαλοεπενδυτής της Dogecoin, ο οποίος τον κατηγόρησε για απάτη ύψους 258 δισ. δολαρίων, υποστηρίζοντας ότι είναι υπεύθυνος για ένα σύστημα πυραμίδας αναφορικά με τα κρυπτονομίσματα. Ας μην ξεχνάμε ότι ενώ αρχικά ο ίδιος είχε δηλώσει ότι προτίθεται να χρησιμοποιεί σχεδόν αποκλειστικά κρυπτονομίσματα για τις επιχειρήσεις του, αυξάνοντας έτσι κατακόρυφα την αξία των περισσοτέρων εξ αυτών, στη συνέχεια έσπευσε να αλλάξει γνώμη προκαλώντας κατακόρυφη και απότομη πτώση στην ισοτιμία τους, προσφεύγοντας έτσι σε έναν κλασικό τρόπο λειτουργίας της «πυραμίδας» και των εταιρειών που λειτουργούν με αυτόν τον σκοτεινό τρόπο στο άτυπο χρηματιστήριο που έχει στηθεί στην καρδιά του Iντερνετ.

Είναι, βέβαια, γνωστό ότι τα κρυπτονομίσματα είναι το «καύσιμο» και η «κινητήριος δύναμη» του Web 3.0, αφού τα πάντα -τα NFT, τα DAOs και όλα τα πνευματικά ή τα επιστημονικά επιτεύγματα της νέας γενιάς του Ιντερνετ- κινούνται με αυτά. Βέβαια δεν είναι η πρώτη φορά που ο Μασκ παίζει με την αξία των ευμετάβλητων, έτσι κι αλλιώς, κρυπτονομισμάτων αποφασίζοντας να ανεβάσει την αξία ενός άγνωστου σχετικά, εκτός από τα γνωστά Etherium, Bitcoin και Dogecoin, όπως είναι το Shiba Inu, τουιτάροντας απλώς μια φωτογραφία του κουταβιού του!

Oλοι όσοι γνώριζαν ότι ένα σκυλάκι συμβολίζει το συγκεκριμένο κρυπτονόμισμα έσπευσαν να επενδύσουν σε αυτό, για να βρεθούν ωστόσο αντιμέτωποι, τις αμέσως επόμενες ώρες, με την καταστροφή, αφού σε ερώτηση κάποιου ακολούθου του Μασκ αν ο ίδιος έχει αγοράσει ποτέ Shiba Inu, εκείνος απάντησε αρνητικά, κατακρημνίζοντας φυσικά τη μετοχή του. Καθώς λοιπόν το Web 3.0 δεν έχει ρυθμιστικούς κανόνες και είναι εντελώς αποκεντρωμένο, μοιάζει με ένα παιχνίδι ατελείωτου τζόγου, με αποτέλεσμα επιχειρηματίες όπως ο Μασκ ή ο Ζούκερμπεργκ να βλέπουν ευκαιρίες να «παίξουν» όσο μπορούν με σκοπό το κέρδος. Αλλά φυσικά δεν είναι μόνο το Web 3.0 που αποσταθεροποιεί τα χρηματιστήρια της τεχνολογίας, αλλά και η αλλαγή του τοπίου, ειδικά αναφορικά με την ανταπόκριση του κοινού σε χρήση εφαρμογών οι οποίες ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς κατά την περίοδο της καραντίνας, αλλά πλέον έχουν χάσει τη δημοτικότητά τους.

Εφαρμογές γυμναστικής και ανάγνωσης

Οι μαζικές απολύσεις στη Silicon Valley δεν οφείλονται, επομένως, μόνο στο προβληματικό χρηματιστήριο της τεχνολογίας και του κρυπτονομίσματος, το οποίο είναι ούτως ή άλλως ασταθές -μόνο η Coinbase, μια πλατφόρμα συναλλάγματος για κρυπτονομίσματα, αναγκάστηκε να περικόψει το 18% του ενεργού δυναμικού της, δηλαδή 1.100 άτομα-, αλλά και στην αλλαγή των συνηθειών των χρηστών μετά την καραντίνα. Τόσο λόγω ανοίγματος των καταστημάτων όσο και εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, οι online αγορές έχουν μειωθεί σημαντικά, με αποτέλεσμα κορυφαίες εφαρμογές που εξυπηρετούσαν αυτό τον σκοπό, όπως η αμερικανική Stitch Fix, να αναγκαστούν σε περικοπές.

Για ανάλογους λόγους αναγκάστηκε να διώξει υπαλλήλους και το Netflix, ενώ πιο σοβαρά είναι τα πράγματα στους εκδοτικούς οίκους, που είδαν τις εφαρμογές τους να έχουν τεράστια ζήτηση κατά τη διάρκεια της καραντίνας και μετά την επιστροφή στην κανονικότητα το ενδιαφέρον του κοινού σχεδόν να εκμηδενίζεται. Μια τέτοια περίπτωση είναι και τα live streaming σωματικής άσκησης, τα προϊόντα γυμναστικής και αντίστοιχες τέτοιες διαδικτυακές εταιρείες. Σύμφωνα με το Renaissance IPO Index οι εφαρμογές έχουν χάσει περίπου το 60% της αξίας τους μέσα σε λίγους μήνες, κάτι σχεδόν τραγικό όχι μόνο για την οικονομία της τεχνολογίας αλλά για την παγκόσμια οικονομία γενικότερα.

Ακόμα και το Uber, που φάνηκε να χάνει παρά να κερδίζει κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δεν κατάφερε να ισοσκελίσει την απώλεια. Oπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Μαρκ Aντερσεν, ένας από τους κορυφαίους επενδυτές και μετόχους στις εταιρείες του Μασκ, με συνολική συμβολή 400 εκατ. δολαρίων, «οι πραγματικά καλές εταιρείες διαθέτουν το διπλάσιο προσωπικό απ’ όσο έχουν πραγματικά ανάγκη ενώ οι κακές το τετραπλάσιο», αφήνοντας ένα σοβαρό υπαινιγμό για αυτό που πρόκειται να ακολουθήσει αναφορικά με τις απολύσεις.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Layoffs.fyi, η οποία καταγράφει τις περικοπές των θέσεων εργασίας στον τομέα της τεχνολογίας, μόνο τον Μάιο απολύθηκαν περίπου 17.000 εργαζόμενοι από νεοφυείς εταιρείες, ένα ποσοστό τρομακτικό αν αναλογιστεί κανείς ότι είμαστε απλώς μόνο στην αρχή! Οσοι έχει τύχει να επισκεφθούν στην κοιλάδα των τεχνολογικών θαυμάτων, τη Silicon Valley, και να διατρέξουν εκείνη τη μαγική ευθεία με τους φοίνικες που οδηγεί στο μέρος όπου βρίσκονται οι εταιρείες τεχνολογίας και λίγο πιο πέρα το σπίτι όπου ο Στιβ Τζομπς εμπνεύστηκε το μέλλον, ξέρουν ότι ο παράδεισος υπάρχει για πάντα μόνο στα όνειρα.

Μπορεί, για παράδειγμα, τα πολύχρωμα γραφεία της Google με τα ωραία ποδηλατάκια αραδιασμένα απέξω στη σειρά και τους καλύτερους χώρους ψυχαγωγίας να θεωρήθηκαν ως το ιδανικότερο περιβάλλον για να δουλεύει κανείς, αλλά ελάχιστοι υπολόγισαν τις ώρες που χρειάζεται να δαπανήσουν οι υπάλληλοι σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Τα ατελείωτα ωράρια φαίνεται να έκαψαν τα καλύτερα μυαλά από τους μηχανικούς, οι οποίοι πρόλαβαν, ωστόσο, να αναδείξουν τη Silicon Valley στη Μέκκα του παγκόσμιου πλούτου.

Οι πλέον πετυχημένοι, σύμφωνα με τις λίστες του «Fortune» και του «Forbes», δεν ήταν πια ώριμοι επιχειρηματίες με άσπρα μαλλιά και φροντισμένα κουστούμια, αλλά κολεγιόπαιδα με σκισμένα τζιν και σνίκερ που οδηγούσαν αμάξια που κοστίζουν όσο τρία σπίτια. Το ανέκδοτο, μάλιστα, που μας έλεγαν διαρκώς στο Σαν Φρανσίσκο οι μηχανικοί της Silicon Valley είναι ότι υπάρχει μόνο ένα μέρος στον πλανήτη όπου μπορούν να τρακάρουν δύο Tesla!

Η πτώση λοιπόν που φαίνεται να εμφανίζεται λόγω της κρίσης σίγουρα συνοδεύεται από ανάλογο πάταγο με τον θόρυβο που προκαλούσαν τα πυροτεχνήματα της απότομης εκτόξευσης στην κορυφή της επιτυχίας. Καθώς η παγκόσμια αστάθεια δεν επιτρέπει παραπάνω ρίσκα, οι μεγάλοι επενδυτές έχουν πάψει να στρέφονται στις νεοφυείς επιχειρήσεις και στον τομέα της τεχνολογίας. Μπορεί να είναι πολύ καλές στο να προσελκύουν ανθρώπους που θέλουν να επενδύσουν σε μεγάλες ιδέες, αλλά σε φιλοπολεμικές εποχές, όπως η σημερινή, το χρήμα φαίνεται να στρέφεται σε πιο απτά μονοπάτια που έχουν αντίκρισμα στην πραγματική οικονομία.

Το πρόβλημα των επιτοκίων

Πάντως ο κορυφαίος οικονομικός αναλυτής Τεντ Ιγκαν έχει άλλη εξήγηση, αφού με πρόσφατες δηλώσεις του στους «Los Angeles Times» υποστήριξε ότι η κρίση στη Silicon Valley είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα αυξημένα επιτόκια στις νεοφυείς επιχειρήσεις: «Ολα ξεκίνησαν όταν η κεντρική κυβέρνηση άρχισε να ανεβάζει κατακόρυφα τα επιτόκια», δήλωσε χαρακτηριστικά. Πάντως ο ίδιος δηλώνει αισιόδοξος ότι η Silicon Valley θα καταφέρει να ανακάμψει γιατί είναι μια βιομηχανία που γεννάει διαρκώς νέες ιδέες, νέες προοπτικές και άρα θέσεις εργασίας. Παρότι πολλά έχουν αλλάξει από τότε που σε ένα άλλο γκαράζ, εκτός από αυτό του Τζομπς, πολλά χρόνια πριν από αυτόν, μόλις το 1939, ο Μπιλ Χιούλετ και ο Ντέιβιντ Πάκαρντ δημιούργησαν τη διάσημη πια Hewlett-Packard και έβαζαν τον λίθο για τη δημιουργία της Silicon Valley, η περιοχή εξακολουθεί να είναι συνώνυμη του μέλλοντος.

Στο ίδιο σημείο που οι σύγχρονοι Κολόμβοι της τεχνολογίας ίδρυσαν τη νέα γη που εκτείνεται σε όλο τον κόλπο, από το Σαν Φρανσίσκο έως το Σαν Χοσέ, το νέο κέντρο της τεχνολογίας, οι μεγαλύτεροι κολοσσοί, όπως οι Apple, Facebook, Google, Netflix, Tesla, Airbnb, Uber, σήμερα έρχονται αντιμέτωποι με μια τεράστια κρίση που συνοδεύεται από απολύσεις, περικοπές και την αίσθηση ότι τίποτα δεν θα είναι το ίδιο όπως πριν. Στον κόσμο της εικονικής πραγματικότητας του Meta, όλα είναι δυνατά, και σίγουρα κάθε καταστροφή εγκυμονεί ευκαιρίες που τα νέα μυαλά της τεχνολογίας είναι τα πρώτα που θα τις δουν και θα τις διαδώσουν. Ωστόσο, όλοι όσοι το βιώνουν, μαθημένοι σε τέτοιου είδους παράξενα ταξίδια, απαντούν απλώς με ένα σύνθημα: «Προσδεθείτε!» – γιατί η πτώση αναμένεται να είναι εκκωφαντική.