Αθήνα, πόλη μόνο για τουρίστες;

Η απειλή λουκέτου για τρεις ιστορικούς κινηματογράφους του κέντρου της Αθήνας (Αελλώ, Άστορ, Ιντεάλ) λόγω αλλαγής χρήσης των κτιρίων που τους στεγάζουν, προκάλεσε κύμα αντιδράσεων. Δεν ήταν μόνο οι άνθρωποι του πολιτισμού που κινητοποιήθηκαν. Στα social media εξέφρασαν την αντίθεσή τους και κάτοικοι της πόλης που δεν σχετίζονται με τις Τέχνες.

Μετά το κύμα αντιδράσεων, ο ΕΦΚΑ, ιδιοκτήτης των κτιρίων που στεγάζονται οι κινηματογράφοι, δήλωσε ότι δεν είναι στις προθέσεις του η έξωσή τους. Βεβαίως, μια δήλωση προθέσεων αφήνει παράθυρα ανοιχτά για το μέλλον. Γι’ αυτό, η Ένωση Σκηνοθετών-Παραγωγών Ελληνικού Κινηματογράφου (ΕΣΠΕΚ), ο Σύνδεσμος Ανεξάρτητων Παραγωγών Οπτικοακουστικών Έργων (ΣΑΠΟΕ) και η Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ (ΕΕΝ) ζητούν να κηρυχτούν διατηρητέοι οι ιστορικοί κινηματογράφοι της Αθήνας.

Η τουριστικοποίηση

Το ζήτημα λοιπόν παραμένει ανοιχτό. Και οι κινηματογράφοι αποτελούν μέρος μόνο του συνολικού ζητήματος που δεν είναι άλλο από την υπέρμετρη τουριστικοποίηση της Αθήνας. Τουριστικοποίηση που μοιάζει να αφήνει όλο και μικρότερο χώρο στους μόνιμους κατοίκους της πόλης.

Είναι η πρώτη φορά που συζητούνται τόσο έντονα και από τόσο πολύ κόσμο, οι αρνητικές συνέπειες του τουρισμού. Από τον Μεσοπόλεμο, όταν άρχισε να αναπτύσσεται η τουριστική βιομηχανία, ο τουρισμός είναι διαχρονικά η «ιερή αγελάδα» της ελληνικής οικονομίας. Και πώς να μην θεωρείται τόσο σημαντικός ο τουρισμός, όταν συνεισφέρει περίπου το ⅕ του ΑΕΠ και αντιπροσωπεύει αντίστοιχο ποσοστό στην απασχόληση. Στην Ελλάδα από το «αν θα πάει καλά η σεζόν» εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο η συνολική πορεία της οικονομίας, αλλά και η κυβερνητική σταθερότητα. Το ότι γίνεται έντονη συζήτηση για μια τις αρνητικές συνέπειες μιας τόσο σημαντικής οικονομικής δρστηριότητας, είναι ενδεικτικό της σοβαρότητας των προβλημάτων που έχουν ανακύψει.

Το Airbnb

Το πρόβλημα της υπέρμετρης τουριστικοποίησης για την Αθήνα θα μπορούσε να αναλυθεί σε δύο επιμέρους ζητήματα.

Το πρώτο θέμα είναι το Airbnb. Σύμφωνα με τον ψηφιακό οδηγό Στέγαση 360 του Ινστιτούτου Eteron, τα ακίνητα που διατίθενται στην Ελλάδα για βραχυχρόνιες μισθώσεις ξεπέρασαν τις 125.000 ήδη πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Στην Αθήνα οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις Airbnb καταγράφονται στο κέντρο της πόλης, όπως είναι αναμενόμενο άλλωστε, στην Ακρόπολη, το Μοναστηράκι, το Κουκάκι, τα Πετράλωνα, τα Εξάρχεια, το Παγκράτι αλλά και την Κυψέλη πλέον.

Το Airbnb απευθυνόμενο σε μια δυνητικά ανεξάντλητη διεθνή αγορά ενοικιαστών, ασκεί τρομακτικές πιέσεις στα ενοίκια. Την τριετία 2019-21 υπολογίζεται ότι τα ενοίκια στο κέντρο της Αθήνας ανέβηκαν κατά 30%. Το Airbnb θεωρείται βασική αιτία για αυτή την πολύ μεγάλη αύξηση, αφού οδηγεί σε συρρίκνωση των διαθέσιμων ακινήτων για μακροχρόνια μίσθωση.

Με δυο λόγια, με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις η τουριστική βιομηχανία κερδίζει πελάτες και η πόλη χάνει τους κατοίκους της.

Το πρόσωπο της πόλης

Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η έκρηξη του Airbnb είναι η μια μόνο πλευρά της ανόδου του τουρισμού στην Αθήνα. Η άλλη πλευρά είναι τα παραδοσιακά ξενοδοχεία. Υπολογίζεται ότι 2.500 νέα δωμάτια είναι υπό κατασκευή στην Αθήνα, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται σε αυτά το Ελληνικό. Από το 2017 και μετά, έχουν προστεθεί στην Αθήνα 71 νέα ξενοδοχεία και περίπου 3.000 δωμάτια. Γίνεται εύκολα κατανοητό για το πόσο μεγάλη αύξηση του τουρισμού μιλάμε στην πρωτεύουσα.

Τα νέα ξενοδοχεία σε συνδυασμό με το Airbnb και τις επιχειρήσεις εστίασης που πολλαπλασιάζονται για να εξυπηρετήσουν τη διαρκώς διευρυνόμενη τουριστική αγορά, αλλάζουν το πρόσωπο της πόλης. Αυτή η αλλαγή έχει δύο όψεις:

Πρώτον, μειώνονται οι μόνιμοι κάτοικοι, αφού δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στα υψηλά ενοίκια.

Δεύτερον, συρρικνώνονται οι εμπορικές δραστηριότητες που δεν απευθύνονται στους τουρίστες. Η περίπτωση του Ψυρρή είναι χαρακτηριστική, μιας και είναι πλέον μια γειτονιά της οποίας τόσο τα ακίνητα όσο και τα καταστήματα είναι σχεδόν ολοκληρωτικά ενταγμένα στην τουριστική βιομηχανία. Αυτό που εδώ και χρόνια έχει συμβεί στην Πλάκα, μοιάζει να επεκτείνεται σε όλο το κέντρο της πόλης.

Η Αθήνα είναι μια πόλη πολύ φιλική για τους επισκέπτες της, αλλά ολοένα και πιο δύσκολη για τους μόνιμους κατοίκους της. Το παράδειγμα της Βενετίας, δηλαδή μιας πόλης μόνο για τουρίστες, φαντάζει ολοένα και λιγότερο μακρινό.

Η ρύθμιση

Η Αθήνα δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνει μια πόλη μόνο για τουρίστες, μια πόλη «Disneyland». Την ευρωστία του τουρισμού τη θέλουμε για να ανέβει το βιοτικό επίπεδο όλων μας, όχι για να αναγκάζεται μεγάλος αριθμός πολιτών να εγκαταλείπει τις γειτονιές του. Η τουριστική ανάπτυξη, όπως και κάθε παραγωγική δραστηριότητα, δεν είναι αυτοσκοπός αλλά μέσο για να κάνουμε τις ζωές μας καλύτερες. Δεν έχει νόημα να σπάει τα ρεκόρ η τουριστική προσέλευση και το κέντρο της πόλης να αδειάζει από μόνιμους κατοίκους.

Επιπλέον, η υπέρμετρη τουριστικοποίηση είναι προβληματική και από στενά οικονομική άποψη. Ο χωρίς όρια τουρισμός σε βάθος χρόνου καταστρέφει το ίδιο το τουριστικό προϊόν. Η Αθήνα προσελκύει τους τουρίστες όχι μόνο λόγω των μνημείων της, αλλά γιατί είναι μια ζωντανή και δυναμική μητρόπολη του μεσογειακού Νότου. Αν μετατραπεί σε πόλη-τουριστικό πάρκο θα χάσει τη ζωντάνια της, που αποτελεί το βασικό στοιχείο της ιδιότυπης γοητείας της -το «ιδιότυπη» το χρησιμοποιώ γιατί την Αθήνα δεν τη λες όμορφη πόλη.

Βρισκόμαστε λοιπόν στο σημείο που είναι απολύτως αναγκαίες οι κρατικές ρυθμίσεις. Ρυθμίσεις για τον περιορισμό του Airbnb, τη συγκράτηση των τιμών στα ενοίκια, τη διατήρηση των παραδοσιακών δραστηριοτήτων της πόλης. Ρυθμίσεις για να ξαναβρούμε την ισορροπία μεταξύ της εξυπηρέτησης των τουριστών και των αναγκών των μόνιμων κατοίκων.

Γιάννης Αλμπάνης

news247.gr

AP