CNN: Τα ισχυρά χαρτιά της Κίνας στον εμπορικό πόλεμο με τον Τραμπ – Πώς πλήττει τη βαριά βιομηχανία των ΗΠΑ

Το… όπλο της Κίνας για να χτυπήσει την «καρδιά» της βιομηχανικής παραγωγής των ΗΠΑ αναδεικνύει σε ανάλυσή του το CNN, εντοπίζοντάς το στον έλεγχο της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού σπάνιων γαιών, που της δίνει ένα σημαντικό πλεονέκτημα στον εμπορικό πόλεμο που ξεκίνησε εναντίον της ο Ντόναλντ Τραμπ.

Λιγότερο από έναν χρόνο μετά την έναρξη του πρώτου εμπορικού πολέμου του Ντόναλντ Τραμπ με την Κίνα, κατά την πρώτη του θητεία στην προεδρία των ΗΠΑ, ο Σι Τζινπίνγκ επισκέφθηκε με κάθε επισημότητα ένα ταπεινό εργοστάσιο στην Γκαντζού, μια βιομηχανική πόλη στα νοτιοανατολικά της χώρας. Περιδιαβαίνοντας την έκθεση της εταιρείας, παρατήρησε προσεκτικά σειρές από γκρι μεταλλικά μπλοκ και δήλωσε: «Οι σπάνιες γαίες είναι στρατηγικός πόρος ζωτικής σημασίας», αναφέρει το αμερικανικό δίκτυο.

Έξι χρόνια μετά, η κυριαρχία της Κίνας στην αλυσίδα εφοδιασμού των σπάνιων γαιών έχει αναδειχθεί ως ένα από τα πιο ισχυρά όπλα της σε έναν νέο εμπορικό πόλεμο με τον Αμερικανό πρόεδρο. Οι σπάνιες γαίες είναι απαραίτητες για την κατασκευή τεχνολογιών αιχμής – από iPhone και ηλεκτρικά οχήματα μέχρι μαχητικά αεροσκάφη και υποβρύχια.

Σε αντίθεση με τους δασμούς, αυτό είναι ένα πεδίο όπου ο Τραμπ δεν έχει πολλά περιθώρια για αντίποινα, σχολιάζει το CNN.

Παρόλο που οι σπάνιες γαίες υπάρχουν και σε άλλες χώρες, ακόμα και στις ΗΠΑ, η εξόρυξή τους είναι περίπλοκη, κοστίζει πολύ και έχει σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις – κάτι που κάνει την κυριαρχία της Κίνας ακόμα πιο καθοριστική.

Όπως επισημαίνουν οι αρθρογράφοι Nectar Gan και John Liu, τα εν λόγω μέταλλα (τα οποία χρησιμοποιούνται σε προϊόντα από iPhone μέχρι ηλεκτρικά οχήματα) έχουν ζωτική σημασία για την τεχνολογία του μέλλοντος και αποτελούν ένα πεδίο στο οποίο ο Αμερικανός πρόεδρος – σε αντίθεση με τους δασμούς – έχει ελάχιστα περιθώρια για αντίποινα.

Οι σπάνιες γαίες είναι μια ομάδα 17 στοιχείων που απαντώνται σε πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ. Ωστόσο, η εξόρυξη και επεξεργασία τους είναι μια διαδικασία δύσκολη και δαπανηρή, και επιβαρύνει σημαντικά το περιβάλλον.

Bloomberg: Αυτά είναι τα επτά μέταλλα των οποίων την εξαγωγή ελέγχει το Πεκίνο

Το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι επιβάλλει ελέγχους στις εξαγωγές του, επειδή τα μέταλλα χρησιμοποιούνται σε προηγμένες τεχνολογίες και για ισχυρούς μαγνήτες σε κινητήρες, και επομένως θεωρούνται αντικείμενα διπλής χρήσης – δηλαδή υλικά με πολιτικές αλλά και στρατιωτικές εφαρμογές.

«Αυτά τα προϊόντα και τα στοιχεία επηρεάζουν άμεσα την ανάπτυξη βασικών τεχνολογιών και την υποστήριξη βιομηχανιών σε άλλες μεγάλες αγορές», δήλωσε στο Bloomberg ο Ντέιβιντ Μέριμαν, διευθυντής έρευνας του Project Blue. «Αυτό ενισχύει τη δυνατότητα πίεσης της Κίνας σε οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις».

Εδώ είναι μερικές από τις κύριες εφαρμογές για τα επτά μέταλλα – από τα 17 στον κοινώς αποδεκτό κατάλογο σπάνιων γαιών – που βρίσκονται τώρα στη λίστα ελεγχόμενων εξαγωγών του Πεκίνου.

Τέρβιο

Αυτό το μαλακό, ασημί μέταλλο βρίσκεται στους λαμπτήρες, ενώ επιτρέπει επίσης να βλέπετε ζωντανά χρώματα στις οθόνες των κινητών σας, σύμφωνα με τη Royal Society of Chemistry. Το Τέρβιο προσθέτει ανθεκτικότητα στη θερμοκρασία στους μαγνήτες που χρησιμοποιούνται σε αεροσκάφη, υποβρύχια και πυραύλους. Είναι «ένα από τα πιο δύσκολα στοιχεία εξόρυξης», καθώς αποτελεί λιγότερο από το 1% των σπάνιων γαιών συνολικά στα περισσότερα κοιτάσματα, δήλωσε το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ.

Η Κίνα εξάγει έως και το 85% του τερβίου της στην Ιαπωνία, ενώ άλλοι προορισμοί περιλαμβάνουν τη Νότια Κορέα και τις ΗΠΑ, οι οποίες λαμβάνουν περίπου το 5%, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Bloomberg με βάση τα κινεζικά τελωνεία.

Ύττριο

Το ύττριο χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου του ήπατος και για την παραγωγή λέιζερ για οδοντιατρικές και ιατρικές χειρουργικές επεμβάσεις. Ενισχύει επίσης την αντοχή των κραμάτων και η αντοχή του στη θερμότητα και τους κραδασμούς σημαίνει ότι είναι ιδανικό για υπεραγωγούς υψηλής θερμοκρασίας.

Το ύττριο έχει εξορυχθεί ως προϊόν στο ορυχείο Mountain Pass στην Καλιφόρνια, αλλά τα συμπυκνώματα εξάγονται για επεξεργασία καθώς δεν υπάρχει πλήρως εμπορική εγκατάσταση διαχωρισμού στις ΗΠΑ. Περίπου το 93% των αμερικανικών εισαγωγών ενώσεων υττρίου προέρχονταν από την Κίνα την τετραετία έως το 2023, σύμφωνα με το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ.

Δυσπρόσιο

Το όνομα αυτού του λαμπερού μετάλλου προέρχεται από την ελληνική γλώσσα γιατί είναι δύσκολο να το αποκτήσεις.

Ανθεκτικό σε υψηλές θερμοκρασίες, το δυσπρόσιο χρησιμοποιείται κυρίως σε κράματα για μαγνήτες που αναπτύσσονται σε κινητήρες ή γεννήτριες. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, καθώς οι μαγνήτες χρησιμοποιούνται σε ανεμογεννήτριες και ηλεκτρικά οχήματα. Μια μορφή δυσπροσίου μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σε ράβδους ελέγχου πυρηνικών αντιδραστήρων καθώς απορροφά εύκολα τα νετρόνια.

Η Κίνα στέλνει πάνω από το ήμισυ του δυσπροσίου της στην Ιαπωνία και περίπου το ένα δέκατο στη Νότια Κορέα, ενώ μόλις το 0,1% του ορυκτού εξάγεται στις ΗΠΑ.

Γαδολίνιο

Εάν κάνατε ποτέ μαγνητική τομογραφία, μπορεί κάλλιστα να έχετε λάβει μια ένεση με βαφή με βάση το γαδολίνιο, η οποία αντιδρά με μαγνητικές δυνάμεις για να βελτιώσει την ορατότητα των οργάνων του σώματος στην ιατρική απεικόνιση.

Το γαδολίνιο είναι επίσης αποτελεσματικό στην ενίσχυση της απόδοσης των κραμάτων. Η προσθήκη μικρών ποσοτήτων ορυκτού μπορεί να βελτιώσει την αντίσταση στις υψηλές θερμοκρασίες και την οξείδωση, χρήσιμη για τα μέταλλα που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή μαγνητών, ηλεκτρονικών εξαρτημάτων και δίσκων αποθήκευσης δεδομένων.

Η ικανότητα απορρόφησης νετρονίων το καθιστά επίσης σημαντικό συστατικό για τον πυρήνα των πυρηνικών αντιδραστήρων.

Λουτέτιο

Αυτό είναι ένα σκληρό και πυκνό μέταλλο, σε αντίθεση με τα περισσότερα από τα υπόλοιπα στοιχεία.

Το λουτέτιο χρησιμοποιείται ως ρευστό χημικού καταλύτη σε διυλιστήρια πετρελαίου. Οι ΗΠΑ αγοράζουν σχεδόν το σύνολο της προμήθειας μετάλλου από την Κίνα, η οποία εξάγει επίσης μικρή ποσότητα στην Ιαπωνία.

Σαμάριο

Τα κράματα σαμαρίου-κοβαλτίου βρίσκονται σε μια λίστα των ΗΠΑ με κρίσιμα μέταλλα για πιθανή αποθήκευση.

Άλλοτε ευρέως χρησιμοποιούμενο στα ακουστικά, χρησιμοποιείται σε υπερμαγνήτες που βρίσκονται σε τουρμπίνες και αυτοκίνητα, καθώς και σε ευρύτερες αμυντικές εφαρμογές, επειδή μπορεί να παραμείνει μαγνητικό σε υψηλότερες θερμοκρασίες. Το σαμάριο χρησιμοποιείται επίσης σε λέιζερ και πυρηνικούς αντιδραστήρες.

Σκάνδιο

Το μέταλλο πήρε το όνομά του από τη Σκανδιναβία επειδή ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στην περιοχή της Βόρειας Ευρώπης. Το σκάνδιο μπορεί να εξαχθεί ως υποπροϊόν της εξόρυξης ουρανίου ή άλλων μετάλλων.

Τα ρόπαλα του μπέιζμπολ και οι σκελετοί ποδηλάτων ενδέχεται να περιέχουν ίχνη σκανδίου. Λόγω της χαμηλής πυκνότητάς του και του υψηλού σημείου τήξης, το μέταλλο χρησιμοποιείται επίσης για την κατασκευή εξαρτημάτων για μαχητικά αεροπλάνα. Οι ραδιενεργές του ιδιότητες το καθιστούν επίσης ιδανικό ως ιχνηθέτη στη διύλιση πετρελαίου ή σε υπόγειους σωλήνες για την ανίχνευση διαρροών.

Το σκάνδιο κατασκευάστηκε για τελευταία φορά στις ΗΠΑ πριν από περισσότερα από 50 χρόνια, σύμφωνα με το Γεωλογικό Ινστιτούτο Ηνωμένων Πολιτειών (USGS). Το σκάνδιο και το ύττριο μαζί, αποτελούν το 14% των εξαγωγών της Κίνας, σύμφωνα με τα τελωνειακά στοιχεία, ενώ η Ιαπωνία είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν υπάρχει τρέχουσα παραγωγή σκανδίου, αλλά ένα πρότζεκτ θα τεθεί σε λειτουργία τον επόμενο χρόνο.

Για δεκαετίες, οι ΗΠΑ και άλλες χώρες βασίζονταν στην Κίνα για την προμήθεια των επεξεργασμένων μετάλλων. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, η Κίνα καλύπτει το 61% της παγκόσμιας παραγωγής εξορυγμένων σπάνιων γαιών και το 92% της επεξεργασίας τους.

Οι μαγνήτες από σπάνιες γαίες επιτρέπουν τη δημιουργία μικρότερων και πιο αποδοτικών εξαρτημάτων που χρησιμοποιούνται σε smartphones, κινητήρες αυτοκινήτων και αεροσκαφών, αλλά και σε ιατρικές συσκευές, όπως μαγνητικούς τομογράφους. Αποτελούν επίσης καίρια εξαρτήματα σε προηγμένα οπλικά συστήματα όπως τα μαχητικά F-35 και τα πυρηνοκίνητα υποβρύχια.

«Αυτή η κίνηση της Κίνας δείχνει ότι μπορεί να επιβάλει τεράστια οικονομική πίεση με στρατηγικό τρόπο και χειρουργική ακρίβεια, πλήττοντας την αμερικανική βιομηχανία ακριβώς εκεί που πονάει», σχολιάζει στο CNN ο οικονομολόγος και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, Τζάστιν Γουόλφερς.

Την περασμένη Τρίτη, ο Τραμπ έδωσε εντολή να ξεκινήσει έρευνα για το ενδεχόμενο επιβολής δασμών σε κρίσιμα ορυκτά, μια ευρύτερη κατηγορία που περιλαμβάνει και τις σπάνιες γαίες, προκειμένου να αξιολογηθεί η επίδραση αυτών των εισαγωγών στην εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Όπως ανέφερε στο διάταγμα του ο Αμερικανός πρόεδρος, ο βαθμός εξάρτησης των ΗΠΑ από τις εισαγωγές και οι αδυναμίες των αμερικανικών εφοδιαστικών αλυσίδων «δημιουργούν σοβαρούς κινδύνους για την εθνική ασφάλεια, την ετοιμότητα άμυνας, τη σταθερότητα των τιμών και την οικονομική ευημερία» της χώρας.Από την πρώτη θητεία του Τραμπ, οι ΗΠΑ προσπαθούν να καλύψουν το χαμένο έδαφος και να δημιουργήσουν μια εγχώρια αλυσίδα παραγωγής σπάνιων γαιών. Τρεις αμερικανικές εταιρείες του κλάδου δήλωσαν στο CNN ότι βρίσκονται σε φάση επέκτασης των παραγωγικών τους δυνατοτήτων, προμηθευόμενες υλικά από συμμάχους των ΗΠΑ. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι αρθρογράφοι, θα χρειαστούν χρόνια μέχρι τα πρότζεκτ αυτά να μπορέσουν να ανταποκριθούν στην τεράστια ζήτηση της αμερικανικής βιομηχανίας.

Οι πρώτες επιπτώσεις στην αμερικανική οικονομία

Ήδη, οι επιπτώσεις των περιορισμών στις εξαγωγές από το Πεκίνο γίνονται αισθητές. Ο Τζον Όρμεροντ, ιδρυτής της συμβουλευτικής εταιρείας JOC, δήλωσε στο CNN ότι έχουν «παγώσει» οι αποστολές μαγνητών από σπάνιες γαίες που προορίζονταν για τουλάχιστον πέντε αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες. «Αιφνιδιάστηκαν. Υπάρχει μεγάλη σύγχυση, καθώς δεν γνωρίζουν ακόμη τι απαιτείται για την έκδοση των σχετικών αδειών», ανέφερε χαρακτηριστικά για τους κινέζους εξαγωγείς.

Ο Τζόσουα Μπάλαρντ, διευθύνων σύμβουλος της USA Rare Earth, δήλωσε ότι οι περιορισμοί εστιάζουν κυρίως στο πεδίο των βαριών σπάνιων γαιών, όπου η Κίνα ελέγχει το 98% της παγκόσμιας παραγωγής. (Οι βαριές σπάνιες γαίες είναι πιο δυσεύρετες, δύσκολες στην επεξεργασία και πιο πολύτιμες).

«Δεν διαθέτουμε μεγάλα αποθέματα αυτών των υλικών στις ΗΠΑ… Αυτό είναι το δυνατό χαρτί της Κίνας. Μπορεί να μην έχει πολλά περιθώρια στους δασμούς εις βάρος μας, αλλά εδώ έχει απόλυτο έλεγχο», υπογράμμισε ο Μπάλαρντ.

Οι περιορισμοί δεν αφορούν μόνο τα μέταλλα των σπάνιων γαιών, αλλά και τα κράματα ή προϊόντα που περιέχουν τα εν λόγω στοιχεία, ακόμα και σε ελάχιστες ποσότητες, επισήμανε μιλώντας στο CNN ο Τόμας Κρούμερ, διευθυντής της εταιρείας Ginger International Trade and Investment με έδρα τη Σιγκαπούρη. Σύμφωνα με τον ίδιο, «πολλές εξαγωγές εμπίπτουν πλέον στο νέο σύστημα αδειοδότησης», και γι’ αυτό αναμένονται πολλές καθυστερήσεις στο άμεσο μέλλον.

Ευκαιρία για την εγχώρια παραγωγή

Η πρόσφατη επιβολή περιορισμών δεν είναι η πρώτη φορά που η Κίνα χρησιμοποιεί την κυρίαρχία της στον συγκεκριμένο κλάδο ως μοχλό πίεσης. Το 2010 είχε διακόψει τις αποστολές σπάνιων γαιών προς την Ιαπωνία για περίπου δύο μήνες, λόγω μιας εδαφικής διαμάχης, υπενθυμίζει το CNN.

Στα τέλη του 2023, το Πεκίνο απαγόρευσε την εξαγωγή τεχνολογιών εξόρυξης και διαχωρισμού, ενώ έχει περιορίσει και τις εξαγωγές άλλων κρίσιμων υλικών, απαραίτητων για την παγκόσμια οικονομία και τις εφοδιαστικές αλυσίδες.

Παρά τις δυσκολίες, οι ΗΠΑ επιχειρούν να καλύψουν το κενό. Από το 2020, το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ έχει διαθέσει περισσότερα από 439 εκατ. δολάρια για την ανάπτυξη εγχώριων αλυσίδων εφοδιασμού σπάνιων γαιών, με στόχο έως το 2027 να υπάρχει πλήρης κάλυψη των αναγκών του αμερικανικού στρατού μέσω βιώσιμης, εγχώριας παραγωγής.

Ορισμένες εταιρείες βλέπουν τους κινεζικούς περιορισμούς ως μια ευκαιρία να επιταχυνθεί η ανάπτυξη και να δημιουργηθούν εφοδιαστικές αλυσίδες που δεν θα βασίζονται πλέον στην Κίνα.

Ο Νίκολας Μάιερς, CEO της Phoenix Tailings στη Μασαχουσέτη, δήλωσε ότι η εταιρεία του έχει αναπτύξει τεχνολογία επεξεργασίας σπάνιων γαιών χωρίς απόβλητα και ρύπους, χρησιμοποιώντας υλικά από ΗΠΑ, Καναδά και Αυστραλία. Σήμερα, η εταιρεία παράγει 40 τόνους σπάνιων μετάλλων και κραμάτων ετησίως, όμως στοχεύει να φτάσει τους 400 τόνους με το νέο εργοστάσιό της στο Νιου Χάμσαϊρ.

«Η επεξεργασία είναι αποκλειστικά εγχώρια. Δεν εξαρτάται από την Κίνα. Οι ΗΠΑ έχουν τη δυνατότητα να παράγουν τα σπάνια μέταλλα στον χρόνο που τα χρειαζόμαστε. Το μόνο που χρειάζεται είναι να υποστηριχθεί ο κλάδος από πελάτες και πολιτικούς για να επιταχυνθεί η αύξηση της παραγωγής», ανέφερε ο ίδιος.

Η USA Rare Earth κατασκευάζει εργοστάσιο μαγνητών σπάνιων γαιών στο Τέξας, με στόχο την παραγωγή 5.000 τόνων ετησίως. Η εταιρεία διαθέτει επίσης στο Τέξας ένα κοίτασμα πλούσιο σε βαριές σπάνιες γαίες, όπως αυτές που συμπεριλαμβάνονται στη λίστα των πρόσφατων κινεζικών περιορισμών, σύμφωνα με τον CEO της. Η επεξεργασία του κοιτάσματος, ωστόσο, βρίσκεται ακόμα σε στάδιο ανάπτυξης.

«Το ερώτημα είναι πώς μπορούμε να κινηθούμε πιο γρήγορα. Πώς να ξεκλειδώσουμε αυτά τα λίγα, έστω, κοιτάσματα που διαθέτουμε στις ΗΠΑ; Πρέπει να τα αξιοποιήσουμε και να προχωρήσουμε όσο πιο γρήγορα γίνεται», δήλωσε ο Μπάλαρντ.

Ύστερα από χρόνια συζητήσεων, οι αμερικανικές εταιρείες φαίνεται πως έχουν πλέον το απαραίτητο κίνητρο για να προχωρήσουν στη δύσκολη «επανεκκίνηση» της βιομηχανίας εξόρυξης και επεξεργασίας πρώτων υλών, μια διαδικασία ζωτικής σημασίας αν θέλουν οι ΗΠΑ να κερδίσουν κάποτε τον τεχνολογικό ανταγωνισμό με την Κίνα.

topontiki.gr