«Dead man walking»: Ο «μελλοθάνατος» εισαγγελέας που τόλμησε να δέσει την πιο σκληρή εγκληματική οργάνωση

Γιατί ξεκινήσατε αυτόν τον αγώνα ενάντια στην Ντρανγκέτα;», τον ρώτησαν το 2013, αφότου οι αρχές είχαν καταφέρει το πρώτο – αμελητέο πάντως – πλήγμα κατά της μαφιόζικης οργάνωσης, με την καταδίκη οχτώ μελών της σε ισόβια κάθειρξη.

«Όταν ήμουν παιδί συνήθιζα να πηγαίνω στο σχολείο με ωτοστόπ. Είδα πολλά πτώματα να κείτονται στο έδαφος. Έβλεπα το πρόσωπο της βίας, ακριβώς έξω από το σχολείο μου. Έχω βιώσει τον τρόπο δράσης της Ντρανγκέτα», απάντησε ο Νικόλα Γκρατέρι, ο άνθρωπος που ευθύνεται για την έναρξη της «δίκης του αιώνα» στην Ιταλία.

Είναι ο εισαγγελέας που αφιέρωσε όλη τη ζωή του στην ενοχοποίηση της ισχυρότερης πια εγκληματικής οργάνωσης στην Ευρώπη και για αυτόν ακριβώς το λόγο μοιάζει με ένα μικρό «θαύμα» ότι είναι… ζωντανός. Εδώ και χρόνια, στις συνομιλίες μελών της Ντρανγκέτα αναφέρεται με το προσωνύμιο «dead man walking», ωστόσο η επιμονή του δεν κάμφθηκε ποτέ, έστω και αν έχει χρειαστεί να ζει εδώ και τρεις δεκαετίες υπό αστυνομική προστασία. Ο Γκρατέρι μοιάζει να αδιαφορεί για τον κίνδυνο που διατρέχει, κίνδυνο θανάσιμο φυσικά, όπως έχουν αποδείξει εμφατικά οι δολοφονίες των εισαγγελέων Τζοβάνι Φαλκόνε και Πάολο Μπορσελίνο, που είχαν πρωταγωνιστήσει στις δίκες της δεκαετίας του ’80 κατά της σικελικής Κόζα Νόστρα.

Η δίκη που ξεκίνησε την Τετάρτη στην Καλαβρία, με 355 κατηγορούμενους, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ιταλία μετά τη«μάξι-δίκη» της εξαετίας 1986-92 στο Παλέρμο εναντίον της Κόζα Νόστρα, στο τέλος της οποίας καταδικάσθηκαν 338 κατηγορούμενοι (και ως αντίποινα στοίχιζε τη ζωή στους δύο εισαγγελείς).

Διεξάγεται στην καρδιά της πιο φτωχής από τις ιταλικές περιφέρειες (εξαιρουμένου του πλούτου της οργάνωσης…), υπό την καθοδήγηση του Γκρατέρι, σε μια μεγάλη αποθήκη που έχει διαμορφωθεί ειδικά για το σκοπό αυτό, στην καλαβρέζικη πόλη Λαμέτσια Τέρμε. Στη διάρκεια της αναμένεται να περάσουν σταδιακά από το δικαστήριο 900 μάρτυρες και 400 δικηγόροι, ενώ για να στοιχειοθετήσει τις κατηγορίες η ομάδα του διάσημου εισαγγελέα έχει συλλέξει πάνω από 24.000 ηχογραφημένες συνομιλίες. Εξαιτίας της πανδημίας, μεγάλη μερίδα των κατηγορουμένων θα παραστεί διαδικτυακά στη δίκη, με σύνδεση μέσα από τη φυλακή.

Ο Γκρατέρι έχει οδηγήσει στη φυλακή και φιλοδοξεί να οδηγήσει κάποιους ακόμα από αυτούς με τους οποίους έπαιζε μπάλα μικρός στη Καλαβρία. Η τοπική μαφία έχει διεισδύσει σε σχεδόν όλες τις σφαίρες της δημόσιας ζωής, τα δημαρχεία, τα νοσοκομεία, τα κοιμητήρια, ακόμη και τα δικαστήρια, υπογραμμίζουν οι ειδικοί. Μετά τα συντριπτικά πλήγματα των αρχών στην Κόζα Νόστρα και την Καμόρα, η Ντρανγκέτα, γνωστή και ως μαφία των 5 ηπείρων, εξελίχθηκε στη μακράν ισχυρότερη εγκληματική οργάνωση της Ιταλίας, με τον αριθμό των μελών και των συνεργατών τους να εκτιμάται ότι υπερβαίνει τα 6.000 άτομα μόνο στην Καλαβρία. Χιλιάδες άλλοι βρίσκονται αλλού στον κόσμο, κυρίως στη Νότια Αμερική και τη Νέα Υόρκη.

Ο άνθρωπος που συνέστησε την οργάνωση, ο επονομαζόμενος «θείος» Λουίτζι Μανκούζο, βρίσκεται στη φυλακή εδώ και 20 χρόνια, αλλά ουδόλως αυτή η καταδίκη επηρέασε την επιχειρησιακή δυνατότητά της. Η Ντρανγκέτα θέριεψε σε βαθμό που να θεωρείται σήμερα ότι ελέγχει τις ροές της κοκαΐνης σε όλη την Ευρώπη και έχοντας έναν ετήσιο… κύκλο εργασιών, που ξεπερνάει το αστρονομικό ποσό των 50 δισ. δολαρίων. Μελέτη του Ινστιτούτου Ερευνών Demoskopita το 2013, είχε συμπεράνει ότι είναι οικονομικά πιο ισχυρή από την Deutsche Bank και τα McDonald’s μαζί!

Ο Μανκούζο είναι το πρωτοπαλίκαρο που θα καθίσει στο ειδώλιο, το οποίο εκτός από γκάνγκστερ θα περιλαμβάνει τοπικούς αιρετούς αξιωματούχους, δημόσιους υπάλληλους, αστυνομικούς και επιχειρηματίες. Μεταξύ αυτών και ο πρώην γερουσιαστής του κόμματος Φόρτσα Ιτάλια του Μπερλουσκόνι και διάσημος δικηγόρος, Τζιανκάρλο Πιτέλι.

«Η δύναμή της έγκειται στην ικανότητα σύνδεσης του κάτω κόσμου με τον ανώτερο κόσμο», λέει ο Αντόνιο Νικάζο, εμπειρογνώμονας της δομής της Ντρανγκέτα και μέλος του συμβουλευτικού συμβουλίου του Nathanson Center για το έγκλημα και την ασφάλεια στο Πανεπιστήμιο York του Τορόντο.

«Η άρχουσα τάξη της οργάνωσης χαρακτηρίζεται από βαθιές σχέσεις αίματος, ένα χαρακτηριστικό που μέχρι πρόσφατα την έκανε σχεδόν αδιαπέραστη. Σήμερα, επιτέλους, πολλοί από αυτούς τους αδελφούς, τους ανιψιούς και ακόμη και τα παιδιά αποφάσισαν να εμφανιστούν ως μάρτυρες κατηγορίας εναντίον των συγγενών τους», προσθέτει ο Νικάζο.

Πράγματι, για να εξαπολυθεί αυτό το ανηλεές κυνηγητό των αρχών χρειάστηκε να συμβεί κάτι μη προβλέψιμο για τα στάνταρ της Ντρονγκέτα. Η οργάνωση που τιμωρεί ανελέητα τους «μεταμελημένους», προδόθηκε τελικά από αυτούς. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, 58 μάρτυρες κατηγορίας, οι λεγόμενοι «pentiti», αποφάσισαν να σπάσουν την ομερτά, το νόμο της σιωπής, και να αποκαλύψουν τα μυστικά της φατρίας του Μανκούζο και των συνεργατών της. Ένας εξ αυτών μάλιστα είναι ο Εμανουέλε Μανκούζο, γιος του Λούνι – που είναι εκ των επικεφαλής της οργάνωσης – και ανιψιός του Λουίτζι. Όλα τα μάτια στη δίκη θα είναι στραμμένα πάνω του, καθώς έχει αποδεχτεί να καταθέσει εναντίον του θείου του.

«Ο δρόμος που έχουμε μπροστά μας είναι πολύ μακρύς, όμως δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε την προσπάθεια, επειδή υπάρχουν χιλιάδες άνθρωποι που πιστεύουν σε εμάς. Δεν έχουμε δικαίωμα να τους απογοητεύσουμε», λέει ο Γκρατέρι και συμπληρώνει: «Χρειαζόμαστε φουσκωμένο στήθος και νεύρα από ατσάλι. Οφείλουμε να μείνουμε ψύχραιμοι, ανέγγιχτοι από συγκίνηση ή ένταση. Πρέπει να εξορθολογίσουμε κάθε συναίσθημα επειδή ο στόχος είναι σημαντικός και θεμελιώδης. Αξίζει πάντα να κάνεις αυτό που πιστεύεις. Οι θυσίες έχουν αξία αν πιστεύεις ότι είσαι στη σωστή πλευρά και ότι κάνεις κάτι χρήσιμο για την κοινωνία».

Σχεδόν όλοι οι κατηγορούμενοι συνελήφθησαν το Δεκέμβριο του 2019 μετά από μια μακρά έρευνα που ξεκίνησε το 2016 και κάλυψε περίπου 11 περιοχές της Ιταλίας. Οι συλλήψεις έγιναν με εφόδους, κάτω από άκρα μυστικότητα, σε Ιταλία, Γερμανία, Ελβετία και Βουλγαρία και οι περισσότερες επιδρομές έγιναν στο Vibo Valentia της Καλαβρίας, μια περιοχή στην οποία «δεν κινείται φύλλο αν δεν δώσουν εντολή οι Μανκούζο», σύμφωνα με τον Νικάζο.

Πέραν του κομβικού ρόλου του Γκρατέρι, πολύτιμη ήταν η συνεισφορά της επίλεκτης αστυνομικής δύναμης που συστάθηκε ειδικά για τη δίωξη μαφιόζων. Είναι οι περίφημοι Cacciatori, δηλαδή οι «Κυνηγοί» – αδέκαστοι και ειδικά εκπαιδευμένοι για να φέρνουν εις πέρας τις πιο ριψοκίνδυνες αποστολές. Η ομάδα δημιουργήθηκε το 1991, με σκοπό να καταπολεμήσει το κύμα απαγωγών που εκείνη την περίοδο σάρωνε την Καλαβρία. Προϊόντος του χρόνου όμως η αποστολή διαφοροποιήθηκε, καθώς η οργάνωση την οποία χλεύαζαν οι Κόζα Νόστρα και Καμόρα εξελίχθηκε ραγδαία σε κάτι ανώτερο. Εσχάτως, η ελίτ των ειδικών δυνάμεων χρειάστηκε να ξετρυπώνει απ’ οπουδήποτε τους γκάνγκστερ, οι οποίοι για να προστατέψουν τους εαυτούς τους έχουν χτίσει τούνελ κάτω από τα σπίτια τους, καταφύγια μέσα στα βουνά με όλες τις ανέσεις, τα οποία είναι προσβάσιμα μόνο με τα πόδια.

Ο διαβόητος Πασκουάλο Μαράντο, ένας από τους αρχιεκτελεστές της καλαβρέζικης μαφίας, κρυβόταν επί χρόνια σε μια αποθήκη στα απομονωμένα βουνά του Ασπρομόντε, η είσοδος της οποίας ήταν ένας φούρνος για πίτσες!

Λιγότερο από 10 μίλια μακριά ο Ερνέστο Φατσαλάρι, που απολάμβανε να παίζει σκοποβολή με τα κεφάλια των ακρωτηριασμένων θυμάτων του, ζούσε σε μια τρύπα στο έδαφος μόλις 10 τετραγωνικών μέτρων σε ένα ράντσο στα νότια της Ιταλίας. Όταν οι αρχές εντόπισαν τα ίχνη του το 2004, ο Φατσαλάρι, εκ των πιο καταζητούμενων capo της ιταλικής μαφίας συνολικά, κατάφερε να ξεφύγει μέσα από ένα μυστικό τούνελ που είχε φτιάξει κάτω από τον νεροχύτη της κουζίνας.

Εν τέλει, έπεσε τα χέρια των αρχών το 2016, έχοντας περάσει 20 χρόνια ως φυγάς στα βουνά της Καλαβρίας, όπου οι περισσότερο καταζητούμενοι της Ντρανγκέτα είχαν φτιάξει μικρογραφίες πόλεων κάτω από τα χωριά τις περιοχής. Ένας ολόκληρος μαφιόζικος κόσμος, από αποθήκες μικρές, ή μεγάλες και με εσωτερικές σκάλες, οι περισσότερες από αυτές με πόρτες παγίδες, συνδεόμενες μεταξύ τους με τεράστια τούνελ που οδηγούσαν σε αναρίθμητες εξόδους, γνωστές μόνο στους λίγους έμπιστους του Don.

Οι Cacciatori χρειάστηκε να εφορμήσουν και σε τέτοιες περίτεχνες υπόγειες κατασκευές – «έργα εξαιρετικής μηχανικής» τις έχουν χαρακτηρίσει οι ερευνητές – στη μεγάλη επιχείρηση του 2019, ώστε να προκύψει τόσο σημαντική και πολυπρόσωπη «λεία».

Στα 25 χρόνια ύπαρξης τους, οι «Κυνηγοί» έχουν ανακαλύψει περισσότερες από 400 τέτοιες κρυψώνες (!) και έχουν συλλάβει περίπου 300 φυγάδες, των οποίων οι φωτογραφίες από τη στιγμή της σύλληψης τους κοσμούν ως τρόπαια τον τοίχο του μεγαλύτερου δωματίου στο αρχηγείο τους.

Και η πιο ευφάνταστη σκηνοθετική ματιά δεν θα μπορούσε να επινοήσει σε ένα δημιούργημα της 7ης τέχνης την οργάνωση και τις υποδομές της Ντρανγκέτα, που μπορεί σήμερα να βρίσκεται κατά ένα μεγάλο ποσοστό στη φυλακή, ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, τίποτα δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο.

«Οι προσδοκίες είναι υψηλές και είναι προφανές ότι οι ιταλικές αρχές ευελπιστούν ότι η δική αυτή θα είναι ορόσημο στον αγώνα ενάντια στο οργανωμένο έγκλημα. Αν όμως δεν καταδικαστούν πολλοί, υπάρχουν ο κίνδυνος να εξελιχθεί σε φιάσκο», εξηγεί ο Νικάζο.

Για τον Ιταλό καθηγητή εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, Φεντερίκο Βαρέζε, μια οργάνωση – επιτομή της «Λερναίας Ύδρας», όπως η Ντρανγκέτα, δεν τελειώνει με πολλές, έστω, καταδίκες. «Ακόμα και αν τους βάλεις στη φυλακή, αν δεν ξεριζώσεις τις αιτίες για τις οποίες υπάρχουν, απλώς θα αναπαραχθούν».

menshouse.gr