Διαζύγιο ΕΕ-ΗΠΑ και τουρκικός γάμος στον Εύξεινο Πόντο

Με την οργή στην Ευρώπη να αυξάνεται λόγω του ότι όλες οι ενδείξεις συγκλίνουν πως ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ν. Τραμπ εγκατέλειψε την ήπειρο, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν συγκάλεσε την περασμένη  Τρίτη τους αρχηγούς γενικών επιτελείων από περισσότερες από 30 χώρες, με στόχο τη συγκρότηση μιας πολυεθνικής ειρηνευτικής δύναμης για την εποπτεία μιας ενδεχόμενης εκεχειρίας στην Ουκρανία.

Μέσα στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερη σημασία αποκτά η πρόταση της Τουρκίας να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην επιτήρηση της Μαύρης Θάλασσας, γεγονός που φέρνει νέες προκλήσεις και πιθανές γεωπολιτικές ανατροπές στην ήδη τεταμένη κατάσταση στην περιοχή.
Οι αρχηγοί επιτελείων συμφώνησαν πως κάθε δύναμη που θα αποσταλεί στην Ουκρανία πρέπει να είναι αξιόπιστη, σχεδιασμένη για μακροπρόθεσμη παρουσία, να στηρίζει σταθερά τον ουκρανικό στρατό και να διατηρεί διασύνδεση με τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ.

Οπως είναι αντιληπτό, η νέα πρωτοβουλία Μακρόν αντανακλά τον εσωτερικό πόλεμο εντός της Ευρώπης για το ποιος θα αναλάβει ηγετικό ρόλο και παράλληλα την επιτακτική ανάγκη της γηραιάς ηπείρου να πάρει στα χέρια της το μέλλον της ασφάλειάς της.

Και μέσα σε αυτό τον καταιγισμό εξελίξεων και της αστραπιαίας αλλαγής του γεωπολιτικού status Quo μετά το 1945, η ευρεία συμμετοχή στη συνάντηση με χώρες, όπως η Ιαπωνία, ο Καναδάς, η Νέα Ζηλανδία και ιδιαίτερα η Τουρκία, καταδεικνύει την ανησυχία για την πολιτική αποστασιοποίηση του Ντόναλντ Τραμπ από την παραδοσιακή στρατηγική στήριξη των χωρών που ανήκουν στο λεγόμενο δυτικό μπλοκ, έναντι της Ρωσίας.

Τουρκία και Μαύρη Θάλασσα

Σε αυτό το ήδη εύθραυστο γεωπολιτικό τοπίο, η Τουρκία προτείνει να αναλάβει την ειρηνευτική αποστολή επιτήρησης της Μαύρης Θάλασσας. Η πρόταση της Άγκυρας έχει σοβαρές γεωστρατηγικές επιπτώσεις. Η ανάληψη της αποστολής επιτήρησης από τον τουρκικό στόλο προσφέρει στην Άγκυρα μια μοναδική ευκαιρία να εδραιώσει τη θέση της ως βασική δύναμη στην περιοχή, αναβαθμίζοντας το στρατηγικό της εκτόπισμα τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και έναντι της Ρωσίας.
Η Τουρκία, μέσω αυτής της πρωτοβουλίας, στοχεύει πρωτίστως στον περαιτέρω έλεγχο των Στενών του Βοσπόρου, διεκδικώντας ακόμα πιο ενεργό ρόλο στον έλεγχο της ναυσιπλοΐας και των στρατιωτικών μετακινήσεων, βάσει και της Συνθήκης του Μοντρέ.

Επιπλέον, με την ανάληψη αυτής της αποστολής, η Τουρκία προσδοκά να περιορίσει τη γεωπολιτική επιρροή άλλων ευρωπαϊκών χωρών, ειδικά της Γαλλίας, που προσπαθεί να αποκτήσει ηγετικό ρόλο στη νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης. Η Άγκυρα γνωρίζει καλά ότι ο έλεγχος της ειρηνευτικής δύναμης στη Μαύρη Θάλασσα θα ενισχύσει το ρόλο της και θα την καταστήσει απαραίτητο εταίρο για ΗΠΑ και Ευρώπη.

Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, για ακόμη μια φορά η Ελλάδα περιορίστηκε στον άχαρο ρόλο του παθητικού παρατηρητή, λέγοντας χαρακτηριστικά στους συμμάχους της στο Παρίσι: «ό,τι συμφωνήσετε!».

Τέλος, μια τέτοια αποστολή εξυπηρετεί την εσωτερική πολιτική στρατηγική του προέδρου Ερντογάν, ο οποίος αναζητά διέξοδο από την πολιτική και οικονομική κρίση μέσω της ενίσχυσης της διεθνούς εικόνας του.
Η πιθανή έγκριση του τουρκικού σχεδίου για επιτήρηση στη Μαύρη Θάλασσα έχει σοβαρές προεκτάσεις για τα ελληνικά συμφέροντα. Μια τέτοια εξέλιξη θα ενισχύσει το γεωπολιτικό βάρος της Τουρκίας, μειώνοντας αντίστοιχα την επιρροή της Ελλάδας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Θα αποτελεί επίσης ένα πρόκριμα που ίσως οδηγήσει σε μεγαλύτερη ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο.

Η υπαρξιακή κρίση της Ευρώπης

Η «παύση» της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία δημιούργησε στην Ευρώπη συνθήκες υπαρξιακής ανησυχίας σχετικά με την ασφάλειά της. Ο Γάλλος υπουργός Άμυνας, Σεμπαστιέν Λεκορνύ, επισήμανε ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο η ρωσική απειλή, αλλά κυρίως η «απρόβλεπτη στάση του Αμερικανού συμμάχου».
Η Ευρώπη οδηγείται έτσι στην αναγκαστική αυτονομία, με τη Γαλλία και τη Γερμανία να πρωτοστατούν σε αυτήν την αλλαγή στρατηγικής. Η Γερμανία, υπό την ηγεσία του νέου καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς, διακηρύσσει εμφατικά ότι θα κάνει: «ό,τι απαιτείται» για τη στρατιωτική της ενίσχυση, σηματοδοτώντας την ιστορική απόφασή της να αναλάβει ισχυρότερο ρόλο στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Όμως το πραγματικό ζητούμενο είναι: Η ΕΕ θέλει, όμως πρακτικά μπορεί;

Η Αγκυρα κλειδοκράτορας, η Ελλάδα;

Η κρίση στην Ουκρανία έχει μετατραπεί σε μια ιστορική καμπή για την Ευρώπη. Οι χειρισμοί που γίνονται αυτήν τη στιγμή, συμπεριλαμβανομένης της πιθανής ανάληψης της επιτήρησης από τον τουρκικό στόλο, θα καθορίσουν το αν η Ευρώπη θα καταφέρει να επιτύχει τη στρατηγική της αυτονομία ή αν θα συνεχίσει να εξαρτάται από τη στάση της Ουάσιγκτον.

Παράλληλα, η Τουρκία χρησιμοποιεί την ευκαιρία για να επιβάλει τη δική της στρατηγική ατζέντα στην περιοχή, με στόχο να αυξήσει την επιρροή της, προετοιμάζοντας το έδαφος για τη γεωπολιτική της ενίσχυση έναντι της Ελλάδας και των υπόλοιπων ευρωπαϊκών δυνάμεων. Η επόμενη περίοδος θα δείξει κατά πόσο η Ευρώπη θα καταφέρει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων ή αν η Τουρκία θα εκμεταλλευτεί την ευρωπαϊκή αδυναμία, προωθώντας έτσι περαιτέρω τη στρατηγική της ηγεμονία στη Μαύρη Θάλασσα.

Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, για ακόμη μια φορά η Ελλάδα περιορίστηκε στον άχαρο ρόλο του παθητικού παρατηρητή, λέγοντας χαρακτηριστικά στους συμμάχους της: «ό,τι συμφωνήσετε!». Αυτή η στάση όχι μόνο υπονομεύει τη θέση της χώρας στο γεωπολιτικό σκηνικό, αλλά δημιουργεί και ένα επιπλέον στοιχείο αδράνειας απέναντι στις αυξανόμενες φιλοδοξίες της Άγκυρας.

neostrategy.gr