Δημόσιες συμβάσεις: Κυβερνητικό μπλόκο στον δικαστικό έλεγχο

Μπλόκο στον έλεγχο των δημοσίων συμβάσεων επιβάλει επί της ουσίας η κυβέρνηση μέσα από έως και τον δεκαπλασιασμό του τιμήματος του παραβόλου που απαιτείται για προσφυγή στη δικαιοσύνη για τον δικαστικό έλεγχο των αναθέσεων των δημοσίων συμβάσεων.

Το θέμα πέρασε στα ψιλά μέσω του νόμου 5218/2025 που ψηφίστηκε προ ημερών  και δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις  14 Ιουλίου 2025. Ένας νόμος που μεταξύ άλλων ισχυρίζεται ότι αναμορφώνει «το πλαίσιο για την προετοιμασία και την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων και την έννομη προστασία στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων».

Μόνο που στο άρθρο 30 του νόμου ορίζεται ότι έως και δεκαπλασιάζεται, επί της ουσίας, το παράβολο που καλείται να πληρώσει μια επιχείρηση εάν θέλει να διεκδικήσει τα νόμιμα δικαιώματά της στο Διοικητικό Εφετείο σε περίπτωση που κάνει προσφυγή κατά της ανάθεσης μιας δημόσιας σύμβασης.

Μάλιστα, η κυβέρνηση προχώρησε στην ψήφιση του νόμου παρά τις επισημάνσεις της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων και της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής.

Τι προβλέπει η νέα νομοθεσία για το παράβολο

Μέχρι και πριν την ψήφιση του Ν.5218/2025, κάθε επιχείρηση που διεκδικούσε την αναδοχή σε διαγωνισμό δημόσιας σύμβασης, είχε δικαίωμα μετά την προσφυγή στην ΕΑΔΗΣΥ (Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων ) να διεκδικήσει περαιτέρω τα νόμιμα δικαιώματά της στο Διοικητικό Εφετείο πληρώνοντας συνολικό παράβολο ύψους 0,1% της αξίας της σύμβασης, κατ΄ ελάχιστον 500 ευρώ και  κατά μέγιστο 5.000 ευρώ για όλες τις δημόσιες συμβάσεις προϋπολογισμού από 5.000.000 (με ΦΠΑ) και πάνω.

Με την αλλαγή που ψήφισε η κυβέρνηση το παράβολο έχει πενταπλασιαστεί για τους ίδιους προϋπολογισμούς δημοσίων συμβάσεων αφού πλέον ανέρχεται σε 0,5% και κυμαίνεται από 1.500 ευρώ έως 30.000 (χωρίς ΦΠΑ) για όλες τις δημόσιες συμβάσεις  από 6.000.000 (χωρίς ΦΠΑ) και πάνω.

Να σημειωθεί ότι το δικαστήριο μπορεί πλέον να πολλαπλασιάζει το συνολικό παράβολο έως 2% της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης, σε περιπτώσεις που κρίνει μια αίτηση «προδήλως απαράδεκτη ή αβάσιμη», με αποτέλεσμα η προσφυγή στη δικαιοσύνη να είναι αποτρεπτική.

Οι παρατηρήσεις της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων

Κατά τη διαβούλευση του σχεδίου νόμου έγιναν από όλους τους σχετικούς φορείς σημαντικές παρατηρήσεις τις οποίες, όμως, δεν έλαβε υπόψη η κυβέρνηση καθώς στόχος της είναι να μπει μπλόκο στις προσφυγές και έτσι να ιδιαίτερα οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις να μην μπορούν να προσφύγουν στη δικαιοσύνη για τις δημόσιες συμβάσεις.

Για παράδειγμα, η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων επεσήμανε ότι «η προτεινόμενη αύξηση του παραβόλου μπορεί υπό προϋποθέσεις να λειτουργήσει αποτρεπτικά για αστήρικτες ή παρελκυστικές αιτήσεις ακύρωσης και αναστολής, που καθυστερούν άσκοπα την ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων». Όμως, συνέχισε τις παρατηρήσεις κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για το μπλόκο στον δικαστικό έλεγχο των δημοσίων συμβάσεων.  Συγκεκριμένα ανέφερε η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων:

1]  Προβληματισμός εγείρεται ως προς την αναλογικότητα της αύξησης και τον περιορισμό της πρόσβασης στη δικαιοσύνη. Στην πράξη η αύξηση, ιδιαίτερα του μέγιστου παραβόλου (έως 50.000 €), μπορεί να καταστήσει πρακτικά απαγορευτική την προσφυγή για μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και να δημιουργήσει αμφιβολία ως προς τη συνταγματικότητά της και τη συμβατότητά της με το άρθρο 47 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ιδίως εάν δεν προβλεφθούν δικλείδες αναλογικότητας και δυνατότητες απαλλαγής ή μείωσης του παραβόλου.

2] Επιπροσθέτως, η δυνατότητα επιβολής τόσο υψηλής οικονομικής επιβάρυνσης, με τη μορφή κύρωσης σε διάδικο που προσέφυγε στα δικαστήρια [πολλαπλασιασμό του συνολικού παραβόλου] εγείρει σοβαρά ζητήματα προβλεψιμότητας και νομικής ασφάλειας. Στο σημείο αυτό υπενθυμίζεται ότι η «δικονομική» Οδηγία έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι οι προσφέροντες διαθέτουν πλήρη και αποτελεσματικά ένδικα μέσα κατά των παραβιάσεων των διατάξεων για τις δημόσιες συμβάσεις, χωρίς δυσανάλογα εμπόδια.

3] Για λόγους θεσμικής ποιότητας και συνταγματικής συμβατότητας, καθώς και αποφυγής διενέξεων ή παραπομπής της χώρας για παραβίαση του ενωσιακού δικαίου, προτείνεται να διασφαλιστεί η προκαταρκτική διαβούλευση με το ΣτΕ ή άλλους φορείς, προκειμένου να επιλυθούν ζητήματα πρόσβασης στη δικαιοσύνη ή περιορισμού θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Οι επισημάνσεις της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Η ΟΚΕ πριν από την ψήφιση του σχεδίου νόμου έκρουσε επίσης τον κώδωνα του κινδύνου για το άρθρο 30 χαρακτηρίζοντας υπερβολική την αύξηση του παραβόλου και επισημαίνοντας ότι θα λειτουργήσει ως αντικίνητρο για προσφυγή στη δικαιοσύνη.

Μάλιστα έθεσε ευθέως και ζήτημα αντισυνταγματικότητας της ρύθμισης σημειώνοντας ότι το ΣτΕ είχε κρίνει αντισυνταγματικό το παράβολο των 50.000 ευρώ σε πιλοτική δίκη που είχε διεξαχθεί.

Η ΟΚΕ επισήμανε ακόμα προς την κυβέρνηση χωρίς να εισακουστεί ότι η ρύθμιση που τελικά ψηφίστηκε έχει τα εξής πολύ σοβαρά προβλήματα που οδηγούν στην πραγματικότητα σε μπλόκο στον δικαστικό έλεγχο των δημοσίων συμβάσεων και συγκεκριμένα:

1] Αντιβαίνει στην αρχή της αναλογικότητας και του σεβασμού της αρχής της πρόσβασης στη δικαιοσύνη (άρθρο 20 Συντ. και άρθρο 6 ΕΣΔΑ),

2] Παραβιάζει τις δικονομικές ενωσιακές Οδηγίες περί δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες επιτάσσουν την παροχή αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης μιας δημόσιας σύμβασης (έργου, υπηρεσίας, προμήθειας). Η παραβίαση αυτής της ενωσιακής επιταγής ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρά κωλύματα κατά την ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων και την εκταμίευση των ενωσιακών κονδυλίων.

3] Καθιστά υπερβολικά ακριβή την δικαστική προστασία και λειτουργεί αποτρεπτικά για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας και τις οποίες τόσο οι πολιτικές της ΕΕ όσο και αυτές της κυβέρνησης φιλοδοξούν να στηρίξουν,

4] Δημιουργεί ανισότητες μεταξύ φορέων, καθώς προνομιακή παραμένει η θέση των οικονομικά ισχυρότερων.

Να σημειωθεί ότι Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών – ΣΑΤΕ ανακοίνωσε ότι θα αξιοποιήσει κάθε νόμιμο μέσο προκειμένου να αναδειχθούν όλες οι αρνητικές συνέπειες των νέων ρυθμίσεων. Παράλληλα επεσήμανε ότι το σύστημα παραγωγής δημοσίων έργων και όλων των δημοσίων συμβάσεων δεν έχει ανάγκη περιορισμού της διαφάνειας και περιορισμού του ελέγχου του για να λειτουργήσει αποτελεσματικά και να επιτύχει βελτιστοποίηση της αξιοποίησης τόσο των εγχώριων δημοσιονομικών πόρων που απορροφά όσο και των υψηλών ευρωπαϊκών ενισχύσεων που διοχετεύονται σε αυτό.

neostrategy.gr