ΕΕ: Απάτη με την ανακύκλωση ρούχων

Ο μέσος πολίτης της ΕΕ αγοράζει κάθε χρόνο 19 κιλά ρούχα, παπούτσια και υφάσματα για προσωπική κατανάλωση. Η ποσότητα είναι τρομακτικά μεγάλη με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) να επισημαίνει με ενημερωτικό σημείωμα πριν από λίγες ημέρες ότι  «οι Ευρωπαίοι αγοράζουν και πετούν περισσότερα ρούχα, παπούτσια και άλλα υφάσματα, από ποτέ άλλοτε».

Τα ρούχα, τα υφάσματα και τα παπούτσια, όμως, αποτελούν από τα πιο επικίνδυνα απόβλητα ενώ έχουν πολύ μεγάλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κατά τη διάρκεια της παραγωγής τους.

Σύμφωνα με τον ΕΟΠ, μάλιστα, κατατάσσονται στην πέμπτη θέση όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, συγκρινόμενα με άλλες 11 κατηγορίες καταναλωτικών δαπανών όπως, για παράδειγμα τα τρόφιμα και οι μεταφορές, με κριτήρια τη χρήση πρώτων υλών, τις εκπομπές αερίων, τη χρήση χημικών και την κατανάλωση νερού.

Το μέγα ερώτημα εδώ και πολλά χρόνια είναι εάν τα ρούχα και γενικότερα τα υφάσματα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν ή να ανακυκλωθούν με την ΕΕ να προωθεί τη συλλογή τους αλλά όχι, μέχρι στιγμής, μέσα από υποχρεωτικό θεσμικό πλαίσιο με αποτέλεσμα κάθε χρόνο τα υφάσματα και τα παπούτσια που πετάγονται να φτάσουν σε δυσθεώρητα επίπεδα.

Τα απόβλητα των ρούχων σε αριθμούς

Σύμφωνα με τα τελευταία επιβεβαιωμένα στοιχεία από τον ΕΟΠ, το 2022, τα κράτη μέλη της ΕΕ παρήγαγαν, περίπου, 6,94 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων υφασμάτων.

Από αυτή την τεράστια ποσότητα αποβλήτων ρούχων και υφασμάτων από νοικοκυριά, το 85% δεν συλλέχθηκε ξεχωριστά, αλλά κατέληξε στα σύμμεικτα απορρίμματα και οδηγήθηκε σε ταφή ή καύση χωρίς δυνατότητα ανακύκλωσης ή επαναχρησιμοποίησης.

Ευρισκόμενη αντιμέτωπη με αυτό το τεράστιο πρόβλημα η ΕΕ προώθησε κυρίως μέσα από ιδιωτικές εταιρείες τύπου ΜΚΟ, τη συλλογή ρούχων, υφασμάτων και παπουτσιών και τη μεταφορά τους προς χώρες της Αφρικής και της Ασίας με στόχο είτε την επαναχρησιμοποίησή τους μέσα από αγορές μεταχειρισμένων είτε την ανακύκλωσή τους.

Από τα διαθέσιμα στοιχεία του ΕΟΠ προκύπτει ότι μέσα σε 23 χρόνια οι εξαγωγές μεταχειρισμένων ρούχων και υφασμάτων τριπλασιάστηκα καθώς από 550.000 τόνους το 2020 έφτασαν το 2023 τους 1,4 εκατομμύρια τόνους.

Γιατί η ΕΕ επέλεξε τις εξαγωγές αποβλήτων ρούχων

Η πολιτική της ΕΕ όσον αφορά τις εξαγωγές αποβλήτων ρούχων και υφασμάτων σε χώρες της Αφρικής και της Ασίας γίνεται αποκλειστικά για οικονομικούς λόγους αλλά και για να προβληθεί η ψευδαίσθηση της κυκλικής οικονομίας σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα.

Η διαχείριση υφασμάτων (διαλογή, ανακύκλωση, καύση) είναι πανάκριβη διαδικασία εντός της Ευρώπης ενώ η εξαγωγή τους είναι η φθηνότερη και πιο βολική λύση για πολλές χώρες και εταιρείες ανακύκλωσης

Ένας ακόμα λόγος που η Ευρώπη προωθεί την εξαγωγή των αποβλήτων ρούχων και υφασμάτων είναι ότι ακριβώς επειδή παράγει τεράστιες ποσότητες είναι αντίστοιχα τεράστιο και το θέμα των εγκαταστάσεων για την επεξεργασία και ανακύκλωσή τους με αποτέλεσμα οι εξαγωγές να λειτουργούν ως βαλβίδες εκτόνωσης της κατάστασης.

Μόνο που εσχάτως η ΕΕ, μέσω του ΕΟΠ, άρχισε να παραδέχεται δημόσια ότι η εξαγωγή αποβλήτων ρούχων για ανακύκλωση σε τρίτες χώρες είναι στην πραγματικότητα μια απάτη και απλώς αυτό που γίνεται είναι κάποιες ποσότητες αντί να καίγονται ή να θάβονται στα κράτη μέλη, να καίγονται και να θάβονται στις φτωχές υπανάπτυκτες περιοχές.

Το κόλπο με τις εξαγωγές

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος στο ενημερωτικό σημείωμα για τα απόβλητα ρούχων και υφασμάτων που εκδόθηκε τον Μάρτιο του 2025, αν και εξαιρετικά δειλά,  σκιαγράφησε την κατάσταση.

«Παρόλο που οι εξαγωγές στοχεύουν σε επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση, μελέτες δείχνουν ότι τα ευρωπαϊκά υφάσματα ακολουθούν έναν πολύπλοκο κύκλο εμπορίου, διαλογής, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και ταφής, και μέρος αυτών καταλήγει να καίγεται ή να απορρίπτεται ανεξέλεγκτα, κυρίως σε χώρες της Αφρικής και της Ασίας», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Η παραδοχή αυτή βέβαια δεν έχει κανένα ουσιαστικό νόημα καθώς δεν υπάρχει κανένας έλεγχος για το εάν τα εκατομμύρια των τόνων μεταχειρισμένων ρούχων και υφασμάτων φτάνουν στον προορισμό τους και τι τελικά πραγματικά γίνεται όταν φτάνουν.

Οι εξαγωγές παρουσιάζονται τυπικά ως «για επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση» και αυτό γιατί η νομοθεσία είτε απαγορεύει είτε βάζει πολύ αυστηρές προδιαγραφές όταν δηλωθεί ότι η εξαγωγή ρούχων και υφασμάτων γίνεται προκειμένου να διαχειριστούν ως σκουπίδια.

Έτσι οι εταιρείες που κάνουν, δήθεν, ανακύκλωση, παρακάμπτουν με αυτό τον τρόπο τη νομοθεσία, τρικ που είναι κοινό μυστικό σε όλα τα κράτη – μέλη της ΕΕ.

Γιατί καίγονται στις χωματερές

Το μεγάλο πρόβλημα είναι η παντελής έλλειψη διαφάνειας και ελέγχου καθώς όταν τα εκατομμύρια των χρησιμοποιημένων ρούχων, υφασμάτων και παπουτσιών φεύγουν από την ΕΕ, η παρακολούθηση της πορείας τους είναι σχεδόν ανύπαρκτη.

Στην πραγματικότητα κανείς δεν γνωρίζει αν τα απόβλητα όντως μεταφέρονται σε εγκαταστάσεις διαλογής προκειμένου στη συνέχεια να πάνε σε αγορές μεταχειρισμένων ή προς ανακύκλωση.

Αυτό που γνωρίζουν όλοι είναι ότι το μέγα πρόβλημα μεταφέρεται σε τρίτες χώρες, επιλογή περιβαλλοντικά και κοινωνικά άδικη.

Υπάρχουν, όμως, και δύο ακόμα λόγοι συμβάλλουν στο να οδηγούνται πολύ μεγάλες ποσότητες μεταχειρισμένων ρούχων στις ανεξέλεγκτες χωματερές. Ο πρώτος λόγος είναι πως, πλέον, ο όγκος των μεταχειρισμένων ρούχων που εισάγονται ξεπερνά τη ζήτηση σε πολλές αφρικανικές και ασιατικές χώρες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος να καταλήγει σε σκουπιδότοπους ή να καίγεται.

Και ο δεύτερος, ότι υπάρχει έλλειψη υποδομών διαλογής και ανακύκλωσης με αποτέλεσμα τεράστιες ποσότητες να εισάγονται και να οδηγούνται απευθείας στις χωματερές για καύση με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον των χωρών αυτών που έχουν μετατραπεί στη χωματερή της ΕΕ και όχι μόνο.

neostrategy.gr