Εκτός ορίων οι παθολόγοι λόγω πανδημίας: Το 88% παρουσίασε εξάντληση και το 50% συμπτώματα κατάθλιψης

Μια παράμετρος που παραβλέψαμε σε επίπεδο δημοσιογραφικής ανάδειξης αλλά και κοινωνικής συνειδητοποίησης, είναι αυτή της ψυχολογικής πίεσης που δέχτηκαν οι γιατροί ειδικοτήτων «πρώτης γραμμής» κατά τα 2,5 χρόνια της πανδημίας… Το κενό ήρθε να καλύψει μία εργασία που παρουσιάστηκε στο ετήσιο συνέδριο της Επαγγελματικής Ένωσης Παθολόγων η οποία δείχνει με ξεκάθαρο τρόπο το βάρος που σήκωσαν οι παθολόγοι τους προηγούμενους μήνες…

Τις ψυχολογικές επιπτώσεις σε συνδυασμό με την εξάντληση και την εξουθένωση που υπέστησαν οι παθολόγοι ανέδειξε η έρευνα των Ελένη Καρλάφτη, Εμμανουήλ Σ Μπενιουδάκη, Ειρήνη Μπαρουξή, Γεωργία Καϊάφα, Τριαντάφυλλος Διδάγγελος, Κωνσταντίνος Ν Φουντουλάκης, Σταματίνα Παγώνη και Χρήστος Σαββόπουλος.

Το iEidiseis ζήτησε από τον ψυχολόγο του Νοσοκομείου Χανίων και επιστημονικό συνεργάτη της Α΄ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής στο ΑΧΕΠΑ, Μανώλη Μπενιουδάκη να μάς παρουσιάζει τα δεδομένα…

«Η πανδημία του COVID-19 άλλαξε ραγδαία την καθημερινότητα σε όλο τον κόσμο. Η κατάσταση που δημιουργήθηκε από την πανδημία έχει αποδειχθεί ότι σχετίζεται με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, τόσο στο ιατρικό, όσο και στο νοσηλευτικό προσωπικό που διαχειρίστηκε περιστατικά COVID-19, δηλαδή το προσωπικό της ”πρώτης γραμμής”, όπως έγινε μέσα από τις καταστάσεις του COVID-19 γνωστό», μάς εξήγησε εκ πρώτης ο ειδικός.

Όπως σημειώνει ο κ. Μπενιουδάκης στην ομιλία του, παρόλο που η Ελλάδα έλαβε από νωρίς αυστηρά μέτρα κοινωνικής απομόνωσης, το δημόσιο σύστημα υγείας αντιμετώπισε σοβαρές προκλήσεις και παρουσίασε σημαντικές ελλείψεις σε εξοπλισμό, προσωπικό και νοσοκομειακές εγκαταστάσεις. «Οι Έλληνες κλινικοί γιατροί αντιμετώπισαν πρωτόγνωρες και σοβαρές προκλήσεις στις οποίες έπρεπε να ανταποκριθούν άμεσα και αποτελεσματικά. Μέσα σε περιορισμένο χρονικό διάστημα και με ελάχιστους πόρους, έπρεπε να ενεργήσουν έγκαιρα και να λάβουν αποφάσεις για τις διαγνώσεις, την ταξινόμηση και την απομόνωση περιστατικών με υποψία μόλυνσης, τη θεραπεία και τη διατήρηση των ασθενών στη ζωή, καθώς και να λάβουν άμεσες αποφάσεις για τυχόν κλείσιμο τμημάτων και προετοιμασία χειρουργείων, με περιορισμένους πόρους και κρεβάτια στην εντατική» σημειώνει.

Ούτως ή άλλως, όπως μάς λέει ο κ. Μπενιουδάκης, οι γιατροί εκτίθενται σε υψηλά επίπεδα στρες κατά τη διάρκεια της εξασκήσεως του επαγγέλματός τους και είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στο να βιώσουν επαγγελματική εξουθένωση. «Αυτό ήταν φυσικό να επιδεινωθεί κατά τη διάρκεια του COVID-19, κατά την οποία τα νοσοκομεία ήταν ασφυκτικά γεμάτα και ο φόβος της μόλυνσης κυριαρχούσε σε κάθε νοσοκομειακό δωμάτιο και κλινική… Οι παθολόγοι, μαζί με άλλες ειδικότητες όπως οι πνευμονολόγοι και οι αναισθησιολόγοι, σε συνδυασμό με το αντίστοιχο νοσηλευτικό προσωπικό, αποτέλεσαν τον κυματοθραύστη της πανδημικής κρίσης, τόσο στα δημόσια νοσοκομεία, όσο και στις ιδιωτικές δομές» σημειώνει.

Η έρευνα

Η έρευνα που παρουσιάστηκε στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Επαγγελματικής Ένωσης Παθολόγων εκθέτει τις αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις την εξάντληση και την εξουθένωση, την αποδέσμευση, το δευτερογενές τραυματικό στρες, αλλά και την ικανοποίηση από τη συμπόνια, ανάμεσα στους παθολόγους κατά την περίοδο του 2ου Lockdown. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του 2ου Lockdown και συγκεκριμένα από τις 21 Απριλίου έως τις 13 Μαΐου 2021, μια περίοδο που πρέπει να σημειωθεί, ότι εκτός των άλλων, υπήρχε αναστολή των αδειών στο υγειονομικό προσωπικό.

«Τα ερωτηματολόγια: DASS-21, ProQOL-5 και OLBI προωθήθηκαν μέσα από την Εταιρία Παθολογίας Ελλάδος και συνολικά 117 παθολόγοι έλαβαν μέρος στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε. Το (58%) του δείγματος ήταν γυναίκες και το (81%) ήταν νεότεροι των 50 ετών.
Τα αποτελέσματα φανέρωσαν ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (88%) Εξάντλησης, δηλαδή, μιας έντονης σωματικής, συναισθηματικής και γνωστικής καταπόνησης, η οποία προκύπτει ως μακροπρόθεσμη συνέπεια της παρατεταμένης έκθεσης σε ορισμένες εργασιακές απαιτήσεις. Η έρευνα ανέδειξε ένα εξίσου μεγάλο ποσοστό (67,5%) Αποδέσμευσης, δηλαδή, μια αποστασιοποίηση από την εργασία και γενικά, από το περιεχόμενο της εκάστοτε εργασίας, και τέλος παρουσιάστηκε ένα μεγάλο ποσοστό (63,2%) εξουθένωσης (BurnOut). Η εξουθένωση, που αποτέλεσε το σημείο αναφοράς της εργασίας, είναι ένα φαινόμενο που εμφανίζεται σταδιακά και οδηγεί ολοκληρωτικά στην ψυχοσωματική κατάρρευση του εργαζομένου. Όπως ενδεικτικά ανέφερε η Maslach (1984,1993), BurnOut σημαίνει «αναλώνομαι προοδευτικά εκ των ένδον μέχρι του σημείου απανθράκωσης» και αποτελεί μια πολυδιάστατη διαδικασία που συνεχώς αναπτύσσεται και διογκώνεται μέχρι το σημείο που ο επαγγελματίας δεν μπορεί πλέον αν εργαστεί.

Αξιοσημείωτα υψηλά ήταν επίσης τα ποσοστά του άγχους της κατάθλιψης και του στρες (ψυχομετρική αξιολόγηση) ανάμεσα στους παθολόγους που συμμετείχαν στην έρευνα. Το (44,5%) παρουσίασε ήπια έως εξαιρετικά σοβαρά συμπτώματα άγχους, το (52%) παρουσίασε ήπια έως εξαιρετικά σοβαρά συμπτώματα στρες και το (49,6%) παρουσίασε ήπια έως εξαιρετικά σοβαρά συμπτώματα κατάθλιψης.

Τέλος, το 64% παρουσίασε ένα μέτριο ως υψηλό επίπεδο δευτερογενούς τραυματικού στρες, ενώ όλοι οι συμμετέχοντες παρουσίασαν ένα τουλάχιστον μέτριο επίπεδο ικανοποίησης από τη συμπόνια (θετική παράμετρος), με το 34% αυτών να κυμαίνεται στα υψηλότερα επίπεδα.

Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα της έρευνας ανέδειξαν εξαιρετικά υψηλά ποσοστά, τα οποία ήταν κατά βάσει υψηλότερα, τόσο ανάμεσα σε άλλες ελληνικές μελέτες που εστίαζαν γενικά στο υγειονομικό προσωπικό, όσο και σε αντίστοιχες έρευνες του εξωτερικού που πραγματοποιήθηκαν σε υγειονομικό προσωπικό της πρώτης γραμμής. Τέλος, μέσα από την αυτή την έρευνα, προβλήθηκε εξίσου η αυξημένη ευαλωτότητα ανάμεσα στις γυναίκες που εργάζονται στην πρώτη γραμμή, γεγονός που επαληθεύεται και από άλλες έρευνες. Εν αναμονή του επόμενου κύματος της πανδημίας, η άμεση θωράκιση της ψυχικής υγείας του προσωπικού υγείας κρίνεται απαραίτητη με παρεμβάσεις, τόσο σε ατομικό, όσο και σε οργανωσιακό επίπεδο».

Η εργασία παρουσιάστηκε στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Επαγγελματικής Ένωσης Παθολόγων που πραγματοποιήθηκε στον Βόλο, 23-26 Ιουνίου, υπό την προεδρία του κύριου Ευάγγελου Τούλη.

Μαρία Τσιλιμιγκάκη

ieidiseis.gr