Ελληνοτουρκικός διάλογος: Κόλπο και παγίδα ή ευκαιρία;

Η από καιρό αναμενόμενη πρόσκληση της Τουρκίας προς την Ελλάδα για επανέναρξη των “διερευνητικών επαφών” (μια διαδικασία που κρατάει πολλά χρόνια και σταμάτησε το 2016) ήρθε. Και τώρα θα δούμε αν θα ξεκινήσει ξανά. Πόσο θα διαρκέσει και πού θα οδηγήσει. Πάντως, αν ξεκινήσει, θα πρόκειται για θετικό γεγονός και μόνο επειδή, σε όσο διάστημα διαρκέσει, θα σταματήσει το καθημερινό παιχνίδι της έντασης στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο.

Τι σημαίνει, όμως, αυτή η κίνηση της Τουρκίας; Τρεις είναι οι εκδοχές:

Πρώτον, είναι ένα “κόλπο” της κυβέρνησης Ερντογάν. Βλέπει ότι μπορεί να στριμωχτεί τώρα που αποχωρεί ο φιλικός προς τον Ερντογάν πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ και επιχειρεί να δείξει καλή θέληση τουλάχιστον προς την Ευρωπαϊκή Ενωση, ώστε να αποφύγει ενδεχόμενες διπλές κυρώσεις, από ΗΠΑ και Ευρώπη.

Δεύτερον, αν ισχύει η θεωρία περί “κόλπου”, τότε η επόμενη λογική σκέψη είναι ότι η Τουρκία επιδιώκει να στήσει “παγίδα” στην Ελλάδα. Ποια μπορεί να είναι αυτή; Για παράδειγμα, να θέσει στο τραπέζι του διαλόγου θέματα “απαγορευμένα” για την Ελλάδα, όπως είναι η αποστρατιωτικοποίηση νησιών του Αιγαίου. Αν και παρόμοιες επιδιώξεις της γειτονικής χώρας αποτελούν πάγια και διαχρονική πολιτική, είναι πολύ δύσκολο και για την παρούσα ελληνική κυβέρνηση να προσέλθει σε διάλογο “χωρίς προϋποθέσεις”, όπως ζήτησε ο Τσαβούσογλου.

Επομένως, αν η τουρκική κυβέρνηση έχει στο πίσω μέρος του μυαλού της να θέσει “απαγορευμένα” για την Ελλάδα θέματα, ώστε να τορπιλίσει τη διαδικασία των διερευνητικών, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα αποκομίσει κάποιο όφελος. Ούτε θα μπορέσει να χρεώσει την ευθύνη εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα. Φυσικά, υπάρχουν θέματα που η Τουρκία θα μπορούσε να θέσει και η Ελλάδα να δυσκολευθεί να τα απορρίψει εξαρχής. Τέτοιο είναι, για παράδειγμα, το εύρος του εναερίου χώρου στο Αιγαίο. Εδώ υπάρχει το εξής ιδιόμορφο καθεστώς. Η Ελλάδα έχει έξι ναυτικά μίλια στη θάλασσα και δέκα στον αέρα και σ’ αυτό οφείλονται οι επί δεκαετίες παραβιάσεις των τουρκικών αεροπλάνων, που εισέρχονται μεταξύ των δέκα και έξι μιλίων, αφού η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τα δέκα μίλια ως δικαίωμα της Ελλάδας. Είναι ένα δύσκολο και για την Ελλάδα πρόβλημα, καθώς δέκα μίλια δεν αναγνωρίζουν ούτε οι ΗΠΑ, όπως επιβεβαίωσε πρόσφατα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Επομένως, αν η Τουρκία θέσει τέτοιο ζήτημα, δεν θα είναι πολύ εύκολο για την Ελλάδα να το απορρίψει ασυζητητί, καθώς δεν θα βρει πολλούς υποστηρικτές.

Τρίτον, αυτή τη φορά οι διερευνητικές (μπορεί να) αποτελούν μια ευκαιρία για πραγματική επίλυση του προβλήματος των θαλασσίων ζωνών(υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ) τουλάχιστον στην επίμαχη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, όπου η Τουρκία διεκδικεί συμμετοχή στο ενεργειακό παιχνίδι. Αν η κυβέρνηση Ερντογάν επιδιώκει, αυτή τη φορά ειλικρινά, να οριστεί δικαστικά η ΑΟΖ, υπολογίζει, προφανώς, ότι το Διεθνές Δικαστήριο θα την δικαιώσει στην περιοχή του Καστελόριζου. Όπως λένε αρκετοί διεθνολόγοι, θα είναι απίθανο το Διεθνές Δικαστήριο να αναγνωρίσει σε ένα μικρό νησί πλήρη επήρεια, ενώ μια μεγάλη χώρα όπως η Τουρκία να αποκλειστεί εντελώς. Ετσι, αν η Τουρκία δεχτεί να υπογράψει συνυποσχετικό για παραπομπή του θέματος στη Χάγη, το πρόβλημα μπορεί να το έχει η (όποια) ελληνική κυβέρνηση. Η οποία θα κληθεί να εξηγήσει στο εσωτερικό της ακροατήριο γιατί δέχτηκε την προσφυγή με κίνδυνο να έχει απώλειες, αφού η θεωρία ότι «έχουμε σε όλα δίκιο» μπορεί να αποδειχτεί λανθασμένη και εφευρέθηκε για την τόνωση των υπερπατριωτικών αισθημάτων μερίδας της κοινής γνώμης.

Δεν θα αργήσει και πολύ να φανεί τι θα γίνει. Σε κάθε περίπτωση η οδός του διαλόγου είναι η μοναδική που μπορεί να αποτρέψει το ενδεχόμενο κάποιας σύγκρουσης με απρόβλεπτο αποτέλεσμα. Αλλωστε, αν η Ελλάδα έχει το Διεθνές Δίκαιο με το μέρος της, όπως λένε όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις εδώ και πολλές δεκαετίες, έχει κάθε λόγο να επιδιώξει προσφυγή στη Χάγη για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Είναι ο μόνος τρόπος για να «αφοπλιστεί» η Τουρκία. Αρκεί ο πολιτικός κόσμος, με πρώτη την κυβέρνηση που θα έχει την ευθύνη του διαλόγου αυτού, να μην κρύψει από την κοινή γνώμη ότι ενδέχεται το Διεθνές Δικαστήριο, αν φτάσουμε σ’ αυτό, να μη δικαιώσει κατά 100% τις ελληνικές θέσεις.

Επ’ αυτού δεν πρέπει να υπάρχουν αυταπάτες. Αλλωστε, όπως έχει πει ο Αμερικανός οικονομολόγος Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ, “πολιτική δεν είναι η τέχνη του εφικτού, είναι η επιλογή μεταξύ του καταστροφικού και του δυσάρεστου”.

Γιώργος Καρελιάς

news247.gr