Επίδειξη φιλίας και… δύναμης από Πούτιν και Κιμ

Η πρώτη επίσκεψη του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Πιονγιάνγκ από το 2000 ήταν μια ευκαιρία για τη Ρωσία και τη Βόρεια Κορέα να επιδείξουν τη φιλία τους. Και το έκαναν, με τον Κιμ να δηλώνει την «πλήρη υποστήριξή» του στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τον Πούτιν να υπογράφει το νέο σύμφωνο για μια συνολική στρατηγική εταιρική σχέση. Ωστόσο, το άνοιγμα της Ρωσίας προς τη Βόρεια Κορέα περνά μέσα από το Πεκίνο, που είναι και ο ισχυρότερος παίκτης της περιοχής.

Η Ρωσία και η Βόρεια Κορέα υπέγραψαν νέα συνθήκη που αναβαθμίζει τις αμυντικές σχέσεις τους κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στην Πιονγιάνγκ στις 19 Ιουνίου. Είναι το πρώτο επίσημο σχέδιο για τις σχέσεις Βόρειας Κορέας – Ρωσίας που εκδίδεται από το 2001 και ανανεώνει τις αμοιβαίες αμυντικές δεσμεύσεις που είχαν αναληφθεί στη συνθήκη Βόρειας Κορέας – Σοβιετικής Ενωσης του 1961. Την τελευταία φορά που ο Βλαντιμίρ Πούτιν είχε επισκεφθεί τη Βόρεια Κορέα ήταν το 2000, μόλις είχε γίνει πρόεδρος της Ρωσίας. Ο Πούτιν, τότε, είχε γίνει δεκτός με ένα μεγαλοπρεπές καλωσόρισμα. Αρχηγός του καθεστώτος ήταν ο Κιμ Γιονγκ Ιλ, πατέρας του σημερινού ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν. Ο Πούτιν τότε είχε σκοπό να αποκαταστήσει τη σχέση της Μόσχας με τον βορρά της Κορεατικής Χερσονήσου. Αλλωστε, η Σοβιετική Ενωση υποστήριξε τη Βόρεια Κορέα όταν η Κορεατική Χερσόνησος χωρίστηκε στα δύο στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι ΗΠΑ είχαν υποστηρίξει τον νότο.

Η Κίνα βολεύεται από το γεγονός ότι δεν εμφανίζεται ως μέλος ενός τριγώνου συνεννόησης μεταξύ τριών εχθρών της Δύσης

Αλλά η συμμαχία μεταξύ της Πιονγιάνγκ και της Μόσχας επιδεινώθηκε τα επόμενα χρόνια, ενώ η Μόσχα άρχισε, επίσης, να συνάπτει σχέσεις με τη Νότια Κορέα. Μετά την άνοδό του στην εξουσία, ο Πούτιν προσπάθησε ενεργά να ανοικοδομήσει τους δεσμούς με την Πιονγιάνγκ, κάτι που, σύμφωνα με αναλυτές, ήταν ένδειξη ότι ο Ρώσος ηγέτης ήθελε να επεκτείνει την περιφερειακή επιρροή της Ρωσίας. Σήμερα, 20 χρόνια αργότερα, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μαίνεται το ερώτημα παραμένει: Τι μπορεί να δώσει η μία χώρα στην άλλη;

Οπως σημειώνει το BBC, η Κίνα αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 90% του εμπορίου της Βόρειας Κορέας και υπήρξε ο πιο αξιόπιστος χορηγός βοήθειας και διπλωματικός σύμμαχός της. Ομως, όπως αποδεικνύει η επίσκεψη του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Πιονγιάνγκ, η συμπεριφορά του απομονωμένου κράτους επηρεάζεται πλέον όλο και περισσότερο από το status ασφαλείας και τους οικονομικούς του δεσμούς με τη Ρωσία.

Τρόφιμα και ενέργεια

Ο Κιμ πιστεύεται ότι έχει εξασφαλίσει προμήθειες τροφίμων, καθώς και ενέργειας από τη Ρωσία για να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις.

Η Βόρεια Κορέα είναι μία από τις πιο φτωχές κοινωνίες, αλλά έχει ένα εμπόρευμα που διευκολύνει την αναπτυσσόμενη φιλία μεταξύ Πούτιν και Κιμ Γιονγκ Ουν: στρατιωτικό υλικό. Οταν συναντήθηκαν στο Βλαδιβοστόκ πριν από εννέα μήνες, οι δύο ηγέτες κατέληξαν σε μια συμφωνία που θα έδινε στη Ρωσία τη δυνατότητα να μοιράζεται τεχνολογική τεχνογνωσία για να βοηθήσει το διαστημικό πρόγραμμα της Βόρειας Κορέας, σε αντάλλαγμα με πυρομαχικά και όπλα για χρήση στο μέτωπο της Ουκρανίας.

Το Κρεμλίνο έχει χαρακτηρίσει τις πληροφορίες περί εξοπλιστικής συμφωνίας παράλογες, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι βορειοκορεατικοί βαλλιστικοί πύραυλοι έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί στην Ουκρανία. Οι Αρχές της Νότιας Κορέας έχουν κοινοποιήσει ότι η Σεούλ είχε εντοπίσει τουλάχιστον 10.000 εμπορευματοκιβώτια πλοίων σταλμένα από το Β. Κορέα στη Ρωσία, που πιστεύεται ότι περιέχουν πυρομαχικά πυροβολικού και άλλα όπλα. Ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Ρωσία έχει καταστήσει πολύ πιο δύσκολη την επιβολή των αυστηρών κυρώσεων κατά της Πιονγιάνγκ, αλλά και τη διεξαγωγή ελέγχων επί των ήδη επιβληθεισών. Μαζί με την Κίνα, η Ρωσία ψήφισε κατά των πρόσθετων κυρώσεων ως απάντηση στις εκτοξεύσεις βαλλιστικών πυραύλων το 2022, ενώ τον Μάρτιο άσκησε βέτο στην ανανέωση της θητείας μιας ομάδας εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ που θα ήταν επιφορτισμένη με την παρακολούθηση της εφαρμογής των κυρώσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Ανάμεικτα συναισθήματα και αποστάσεις από το Πεκίνο

Υπάρχει, όμως, και ένα πρόβλημα. Οπως σχολίαζε η «Le Monde», από το Πεκίνο, όπου βρισκόταν στα μέσα Μαΐου, ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα μπορούσε να είχε πετάξει απευθείας στην Πιονγιάνγκ, λιγότερο από δύο ώρες πτήση από την κινεζική πρωτεύουσα. Ο Ρώσος πρόεδρος αποφάσισε τελικά να περιμένει έναν μήνα και θα επισκεφθεί τη Βόρεια Κορέα έναν μήνα μετά. Η Κίνα αισθάνθηκε σίγουρα πιο άνετα με αυτόν τον διαχωρισμό που αποφεύγει την εμφάνιση ενός τριγώνου συνεννόησης μεταξύ τριών εχθρών της Δύσης. Στην πραγματικότητα, το Πεκίνο έχει ανάμεικτα συναισθήματα για την προσέγγιση μεταξύ της Ρωσίας και της Βόρειας Κορέας. Σύμφωνα με πληροφορίες, το Πεκίνο προέτρεψε τον πρόεδρο Πούτιν να μην επισκεφθεί την Πιονγιάνγκ αμέσως μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο Σι τον Μάιο.

Φαίνεται ότι στους Κινέζους αξιωματούχους δεν άρεσε η οπτική της Βόρειας Κορέας να συμπεριληφθεί στην επίσκεψη αυτή. Ο Σι δέχεται ήδη σημαντικές πιέσεις από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη να μειώσει τη στήριξη προς τη Μόσχα και να σταματήσει να της πουλάει εξαρτήματα που τροφοδοτούν τον πόλεμο στην Ουκρανία. Και δεν μπορεί να αγνοήσει αυτές τις προειδοποιήσεις. Οπως ακριβώς ο κόσμος χρειάζεται την κινεζική αγορά, η Κίνα χρειάζεται, επίσης, ξένους τουρίστες και επενδύσεις για να καταπολεμήσει την υποτονική ανάπτυξη και να διατηρήσει τη θέση της ως η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Οι αντιλήψεις έχουν σημασία για τον φιλόδοξο ηγέτη της Κίνας, ο οποίος θέλει να αναλάβει μεγαλύτερο παγκόσμιο ρόλο και να αμφισβητήσει τις ΗΠΑ. Σίγουρα δεν θέλει να γίνει παρίας ή να αντιμετωπίσει νέες πιέσεις από τη Δύση. Ταυτόχρονα, εξακολουθεί να διαχειρίζεται τη σχέση του με τη Μόσχα. Ενώ δεν έχει καταδικάσει την εισβολή στην Ουκρανία, δεν έχει παράσχει μέχρι στιγμής σημαντική στρατιωτική βοήθεια στη Ρωσία. Και κατά τη διάρκεια της συνάντησης τον Μάιο, η προσεκτική ρητορική του ερχόταν σε αντίθεση με τις φλογερές φιλοφρονήσεις του Πούτιν για τον Σι. Στην πραγματικότητα το Πεκίνο φαίνεται να έχει μικρό ενδιαφέρον για την επισημοποίηση μιας τριμερούς εταιρικής σχέσης.

Επιφυλακτική

Η Κίνα φαίνεται να είναι επιφυλακτική απέναντι στο κόστος που θα συνεπαγόταν η σύμπραξη με τη Βόρεια Κορέα, σε σύγκριση με τη Μόσχα, η οποία έχει ελάχιστα να χάσει, το Πεκίνο έχει αναλάβει πολύ λιγότερες ανταλλαγές υψηλού επιπέδου με την Πιονγιάνγκ κατά το τελευταίο έτος. Οπως επεσήμανε ο Γουγιάλ Πάικ σε άρθρο του στο «The Diplomat», η Κίνα έχει, επίσης, σοβαρούς λόγους να είναι επιφυλακτική απέναντι στα πυρηνικά και πυραυλικά προγράμματα της Βόρειας Κορέας, τα οποία κινδυνεύουν να αποσταθεροποιήσουν την περιοχή της ίδιας της Κίνας και, τουλάχιστον, να φέρουν περισσότερη αμερικανική στρατιωτική παρουσία στο κατώφλι της Κίνας.