Επίθεση Ισραήλ στο Ιράν – Η μυστική σύσκεψη και η απάντηση Νετανιάχου: «Πολεμάμε ή πεθαίνουμε»

Η διπλωματία κατέρρευσε και από τα ξημερώματα της Παρασκευής η Μέση Ανατολή φλέγεται με τις επόμενες μέρες ο κίνδυνος μιας γενικευμένης ανάφλεξης, μεταξύ Ισραήλ και Ιράν να κρέμεται από μια κλωστή.

Ας δούμε όμως πώς φτάσαμε στην ανάφλεξη. Όπως αναφέρει σε σχετική ανάλυση το CNN, o Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απηύθυνε τελεσίγραφο την περασμένη άνοιξη στον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν: Να επιτευχθεί μια πυρηνική συμφωνία σε 60 ημέρες, μέχρι τα μέσα Ιουνίου, ή να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες. Κάλεσε δε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να αναβάλει την επίθεση στο Ιράν για να δοθεί χώρος στις διαπραγματεύσεις για να προχωρήσουν.

Αλλά ακόμη και όταν στελέχη της κυβέρνησης Τραμπ εξέφραζαν δημόσια την αποφασιστικότητά τους να επιδιώξουν μια διπλωματική λύση, το Ισραήλ προειδοποιούσε κατ’ ιδίαν τις ΗΠΑ ότι είχε ήδη αποφασίσει να επιτεθεί.

Στα τέλη του περασμένου μήνα, μια μικρή ομάδα νομοθετών της Βουλής επισκέφθηκε τον Νετανιάχου στην Ιερουσαλήμ, όπου δήλωσε κατηγορηματικά ότι το Ισραήλ επρόκειτο να χτυπήσει το Ιράν – και δεν ζητούσαν άδεια από τις ΗΠΑ για να το πράξουν, σύμφωνα με στέλεχος που παρευρέθηκε στη συνάντηση και ένα άλλο άτομο που ενημερώθηκε σχετικά.

«Ή πολεμάμε ή πεθαίνουμε», είπε ο Νετανιάχου στους νομοθέτες, σύμφωνα με τους ανθρώπους και εκεί φαίνεται πως ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση της επίθεσης.

Σε απάντηση, δύο από τους νομοθέτες που ήταν παρόντες, ο βουλευτής Michael McCaul από το Τέξας και ο βουλευτής Michael Lawler από τη Νέα Υόρκη, κάλεσαν το Ισραήλ να συντονιστεί με τις ΗΠΑ και τόνισαν ότι η χώρα πρέπει να αφήσει το 60ήμερο τελεσίγραφο του Τραμπ προς το Ιράν να υλοποιηθεί.

Κάτι τέτοιο έγινε τελικά και τα ξημερώματα της Παρασκευής, την 61η ημέρα, το Ισραήλ εξαπέλυσε πρωτοφανείς επιθέσεις στο Ιράν, στοχεύοντας το πυρηνικό του πρόγραμμα και τους στρατιωτικούς ηγέτες.

«Αυτό δεν συνέβη από τη μια μέρα στην άλλη», δήλωσε πηγή στο CNN, προσθέτοντας ότι η προθεσμία των 60 ημερών του Τραμπ «δεν ήταν μπλόφα».

Ο Τραμπ έκανε μια παρόμοια παρατήρηση στο CNN την Παρασκευή . «Το Ιράν έπρεπε να με είχε ακούσει όταν τους έδωσα προειδοποίηση 60 ημερών και σήμερα είναι η 61η ημέρα», είπε.

Προετοιμασία πολλών ετών

Η επίθεση προετοιμαζόταν για πολύ περισσότερο καιρό – αποτέλεσμα ετών σχολαστικού σχεδιασμού από το Ισραήλ και ημερών συνομιλιών υψηλού διακυβεύματος μεταξύ Τελ Αβίβ και Ουάσινγκτον, σύμφωνα με αξιωματούχους με τους οποίους μίλησε το CNN και στις δύο χώρες. Αποτελούσε επίσης εδώ και καιρό προτεραιότητα για το Ισραήλ να καταστρέψει την πυρηνική ικανότητα του Ιράν, την οποία ο Νετανιάχου χαρακτήρισε την Παρασκευή ως «απειλή για την ίδια την επιβίωση του Ισραήλ».

Η κυβέρνηση Τραμπ γνώριζε επίσης εκ των προτέρων ότι αυτό θα συνέβαινε και ότι ο Νετανιάχου ήταν απίθανο να αποθαρρυνθεί, με τις ΗΠΑ να ασκούν διεθνή πίεση στο Ιράν, ακόμη και όταν οι διπλωμάτες προσπαθούσαν να κρατήσουν ζωντανές τις διαπραγματεύσεις μέχρι την τελευταία στιγμή.

Μια συμφωνία με το Ιράν

Ο Τραμπ έχει από καιρό αυτοπροσδιοριστεί ως διαπραγματευτής και, αφού απέσυρε τις ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν της εποχής Ομπάμα το 2018, ξεκαθάρισε στην αρχή της δεύτερης θητείας του ότι θα ήθελε να βρει μια νέα διπλωματική λύση με το Ιράν.

Ωστόσο, στα χρόνια που μεσολάβησαν, το Ιράν είχε σημειώσει σημαντικά βήματα προς την απόκτηση πυρηνικών όπλων. Ο πρόεδρος και κορυφαίοι αξιωματούχοι είχαν ισχυριστεί ότι το Ιράν δεν μπορούσε να αποκτήσει πυρηνικά όπλα – αλλά δεν ήταν σαφές εάν θα επέτρεπαν στο Ιράν να εμπλουτίσει ουράνιο, κάτι στο οποίο τα «γεράκια» στις ΗΠΑ και το Ισραήλ αντιτάχθηκαν σθεναρά.

Εν τω μεταξύ, το Ισραήλ παρακολουθούσε τις προσπάθειες εμπλουτισμού του Ιράν με αυξημένη ανησυχία και κατέστρωνε σχολαστικά σχέδια για την επίθεση. Η ισραηλινή υπηρεσία πληροφοριών έστειλε κατασκόπους στο Ιράν και εισήγαγε λαθραία όπλα στη χώρα, σύμφωνα με ισραηλινούς αξιωματούχους ασφαλείας, και θα χρησιμοποιούσε τα όπλα για να στοχεύσει την άμυνα του Ιράν από μέσα. Οι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι το Ισραήλ δημιούργησε επίσης μια βάση για την εκτόξευση εκρηκτικών drones εντός του Ιράν.

Ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Ισραήλ Κατζ, δήλωσε επίσης την Παρασκευή ότι ο χρόνος των επιθέσεων είχε ως στόχο τόσο την παρεμπόδιση των δυνατοτήτων του Ιράν όσο και την άρση της απειλής καταστροφής από το Ισραήλ.

«Βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σημείο όπου, αν το χάσουμε, δεν θα έχουμε κανέναν τρόπο να αποτρέψουμε το Ιράν από το να αναπτύξει πυρηνικά όπλα που θα απειλήσουν την ύπαρξή μας», είπε. «Έχουμε αντιμετωπίσει τους πληρεξούσιους του Ιράν τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, αλλά τώρα έχουμε να κάνουμε με το ίδιο το κεφάλι του φιδιού».

Ο Τραμπ είχε προειδοποιήσει εδώ και καιρό για πιθανές στρατιωτικές επιθέσεις εάν δεν επιτευχθεί νέα πυρηνική συμφωνία, και η Τεχεράνη, με τη σειρά της, δήλωσε ότι οποιαδήποτε επίθεση εναντίον της θα σύρει τις ΗΠΑ σε μια ευρύτερη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.

Οι διαπραγματεύσεις για μια νέα συμφωνία, με επικεφαλής τον ειδικό προεδρικό απεσταλμένο για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, και με συντονιστή το Ομάν, ξεκίνησαν τον Απρίλιο. Η ομάδα συναντήθηκε τελευταία φορά για συνομιλίες στις 23 Μαΐου στη Ρώμη – τρεις ημέρες πριν ο Νετανιάχου ανακοινώσει στους Αμερικανούς νομοθέτες ότι σχεδίαζε να επιτεθεί – με έναν έκτο γύρο να έχει αρχικά προγραμματιστεί για την Κυριακή στο Μουσκάτ.

Την Πέμπτη, ώρες πριν από την έναρξη των ισραηλινών επιθέσεων, το διοικητικό συμβούλιο του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, ενός εποπτικού φορέα των Ηνωμένων Εθνών για την πυρηνική ενέργεια, συνεδρίασε και ενέκρινε ψήφισμα που κηρύσσει το Ιράν ότι παραβιάζει τις υποχρεώσεις του περί μη διάδοσης. Το ψήφισμα τελικά εγκρίθηκε με 19 χώρες να ψηφίζουν υπέρ, τρεις κατά και 11 να απέχουν, σύμφωνα με το Reuters.

Ο Τραμπ άφησε να εννοηθεί την Παρασκευή ότι Ιρανοί αξιωματούχοι είχαν επικοινωνήσει μαζί του, καθώς ο ίδιος συνέχιζε να εκφράζει αισιοδοξία για μια συμφωνία.
«Μπορεί να έχουν άλλη μια ευκαιρία. Θα δούμε», είπε ο Τραμπ. «Με καλούν για να μιλήσω», είπε ο Τραμπ σε συνέντευξή του στο NBC News.

Όταν ρωτήθηκε ποιος τηλεφωνούσε, είπε: «Οι ίδιοι άνθρωποι με τους οποίους συνεργαστήκαμε την τελευταία φορά… Πολλοί από αυτούς είναι τώρα νεκροί».

Τα σχέδια του Ισραήλ

Οι ΗΠΑ είχαν μια σαφή εικόνα του εύρους της ισραηλινής επιχείρησης ήδη από την περασμένη εβδομάδα, όταν ορισμένοι αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών λάμβαναν ήδη πολλαπλές ενημερώσεις καθημερινά και σχεδίαζαν διαφορετικά απρόοπτα ανάλογα με την αντίδραση του Ιράν, σύμφωνα με μια πηγή με άμεση γνώση αυτού του σχεδιασμού.

Αν και το Ισραήλ ελαχιστοποίησε όσα μοιράστηκε με την κυβέρνηση Τραμπ, η πηγή ανέφερε ότι οι ΗΠΑ κατανοούσαν τους στόχους και τη σειρά των επιχειρήσεων συμπεριλαμβανομένων των απωλειών για την ηγεσία του, και το ερώτημα πώς θα απαντούσε το Ιράν παρέμεναν άγνωστα.

Το βράδυ της Κυριακής και τη Δευτέρα, ο Τραμπ και κορυφαίοι σύμβουλοί του, συμπεριλαμβανομένου του αντιπροέδρου Τζ. Ντ. Βανς, του υπουργού Άμυνας Πιτ Χέγσεθ και του υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, συγκεντρώθηκαν στο Καμπ Ντέιβιντ για προγραμματισμένες συναντήσεις σχετικά με μια σειρά από ζητήματα εξωτερικής πολιτικής.

Μεταξύ των θεμάτων συζήτησης στην σύσκεψη ήταν: πώς να επιτευχθεί μια πυρηνική συμφωνία με το Ιράν χωρίς κλιμάκωση. Και ο χρόνος έτρεχε.
Το ίδιο Σαββατοκύριακο, ο Witkoff είχε άμεση ανταλλαγή μηνυμάτων με τον Ιρανό ομόλογό του στις συνομιλίες, τον υπουργό Εξωτερικών Abbas Araghchi, σύμφωνα με πηγή που γνωρίζει το θέμα.

Στις αρχές της εβδομάδας, ο Witkoff επικοινώνησε επίσης με τους Ιρανούς μεσάζοντες με μια νέα ιδέα για ένα πιθανό πλαίσιο συμφωνίας, σύμφωνα με μια πηγή που γνωρίζει το θέμα. Η αρχική πρόταση των ΗΠΑ που κατατέθηκε κατά τη διάρκεια του 5ου γύρου συνομιλιών στη Ρώμη – στην οποία το Ιράν ήταν αντίθετο – άλλαζε. Δεν ήταν σαφές τι οδήγησε στην πρόταση μιας νέας ιδέας, αλλά μέχρι την Παρασκευή, ορισμένοι που συμμετείχαν στις συνομιλίες άρχισαν να πιστεύουν ότι επρόκειτο για μια τακτική κωλυσιεργίας από τον Witkoff.

Ωστόσο, ένας ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης δήλωσε ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν τακτικές κωλυσιεργίας, με τον Witkoff να εργάζεται «από την αρχή για να καταλήξει σε συμφωνία εντός του χρονοδιαγράμματος που έθεσε ο Πρόεδρος Τραμπ».

Πριν αναχωρήσει από το Καμπ Ντέιβιντ, ο πρόεδρος και ο Νετανιάχου μίλησαν τηλεφωνικά για να συζητήσουν για το Ιράν. Κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής τους επικοινωνίας, ο Τραμπ ζήτησε από τον Νετανιάχου να σταματήσει να μιλάει για επίθεση στο Ιράν, σύμφωνα με πηγή που γνωρίζει τη συζήτηση, και να σταματήσει τις διαρροές και τις αναφορές σχετικά με τα σχέδια. Μετά την τηλεφωνική επικοινωνία, ο πρόεδρος εξέφρασε αμφιβολίες για τις πιθανότητες καρποφορίας των συνομιλιών για τα πυρηνικά.

«Προσπαθούμε να κάνουμε μια συμφωνία ώστε να μην υπάρξει καταστροφή και θάνατος. Και του το έχουμε πει (στον Νετανιάχου) αυτό, και του το έχω πει κι εγώ. Ελπίζω να λειτουργήσει έτσι, αλλά μπορεί να μην λειτουργήσει έτσι. Σύντομα θα το μάθουμε», δήλωσε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους.

Σε ένα podcast που ηχογραφήθηκε την ίδια ημέρα, ο Τραμπ παραδέχτηκε στην New York Post ότι γινόταν «λιγότερο σίγουρος» για την πιθανότητα μιας συμφωνίας.
Η ρητορική του Τραμπ γινόταν λιγότερο αισιόδοξη την ίδια στιγμή που Αμερικανοί αξιωματούχοι άρχιζαν να πιστεύουν ότι το Ιράν δεν επρόκειτο να δεχτεί μια συμφωνία με τους όρους των ΗΠΑ.

Μια επίθεση σε εξέλιξη

Δημόσια σημάδια ότι κάτι συνέβαινε άρχισαν να εμφανίζονται το απόγευμα της Τετάρτης, ώρα ΗΠΑ, όταν το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ετοιμαζόταν να διατάξει την αποχώρηση μη απαραίτητου προσωπικού από την αμερικανική πρεσβεία στο Ιράκ και το αμερικανικό προξενείο στο Ερμπίλ, καθώς και μη απαραίτητου προσωπικού και μελών οικογενειών στις αμερικανικές πρεσβείες στο Μπαχρέιν και το Κουβέιτ. Ο πρόεδρος γνώριζε την απόφαση, δήλωσε τότε αξιωματούχος του Λευκού Οίκου. Ο Τραμπ άρχισε τότε να… γνέφει δημόσια για την πιθανή επίθεση, προειδοποιώντας κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης στο East Room για την πιθανότητα μιας «μαζικής σύγκρουσης» στη Μέση Ανατολή που θα μπορούσε να λάβει χώρα «σύντομα».

«Έχουμε πολλούς Αμερικανούς σε αυτήν την περιοχή και είπα, κοιτάξτε, πρέπει να τους πούμε να φύγουν γιατί κάτι μπορεί να συμβεί – σύντομα. Και δεν θέλω να είμαι αυτός που δεν έδωσε καμία προειδοποίηση», είπε.

«Αστραπή πλήρους φάσματος»

Οι αρχικές εκτιμήσεις των ζημιών από τη μάχη δείχνουν ότι οι ισραηλινές επιθέσεις στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν στο Νατάνζ ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικές και επεκτάθηκαν πολύ πέρα ​​από τις επιφανειακές ζημιές σε εξωτερικές κατασκευές, διακόπτοντας την ηλεκτρική ενέργεια στα χαμηλότερα επίπεδα όπου αποθηκεύονται οι φυγοκεντρητές που χρησιμοποιούνται για τον εμπλουτισμό ουρανίου, δήλωσαν στο CNN δύο Αμερικανοί αξιωματούχοι.

«Ήταν μια επίθεση πλήρους φάσματος», δήλωσε μια άλλη πηγή που γνωρίζει τις πρώτες εκτιμήσεις ζημιών.

Οι ΗΠΑ παρακολουθούν επίσης στενά τα γεγονότα στο Ιράκ, όπου υπάρχει ιδιαίτερη ανησυχία για την ασφάλεια των αμερικανικών στρατευμάτων – όχι μόνο λόγω της εγγύτητας με τα ιρανικά σύνορα, αλλά και επειδή υπάρχουν αρκετές βαθιά ιδεολογικές ομάδες πολιτοφυλακής πιστές στο Ιράν που δρουν εκεί.

Και παρόλο που οι αξιωματούχοι των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών πιστεύουν ότι το Ιράν θα απαντήσει πρώτα απευθείας στο Ισραήλ, (όπως και έγινε) πιστεύουν επίσης ότι είναι πιθανό το Ιράν να εξαπολύσει τελικά κυβερνοεπιθέσεις εναντίον εγχώριων κρίσιμων υποδομών των ΗΠΑ ως αντίποινα.
«Η κατάσταση είναι αρκετά ρευστή», δήλωσε ένας Αμερικανός αξιωματούχος την Παρασκευή καθώς ξεκινούσε η απάντηση του Ιράν. «Νομίζω ότι θα είναι μια μακρά νύχτα».

Δύο ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές, σύμφωνα με το Ισραήλ

Το Ισραήλ πάντως δήλωσε ότι δύο πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Ιράν υπέστησαν σημαντικές ζημιές κατά τη διάρκεια αεροπορικών επιδρομών.
Ένας στρατιωτικός αξιωματούχος δήλωσε ότι θα χρειαστούν εβδομάδες για τις επισκευές στις εγκαταστάσεις στο Εσφαχάν και το Νατάνζ.

Ο αξιωματούχος πρόσθεσε ότι το Ισραήλ έχει επιτεθεί σε περισσότερους από 150 στόχους στο Ιράν με εκατοντάδες πυρομαχικά.

Ο εναέριος δρόμος προς την Τεχεράνη είναι ουσιαστικά ανοιχτός, πρόσθεσε, επαναλαμβάνοντας σχόλια που έκαναν οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις.

dnews.gr