Εργασιακό: Τι αλλάζει στη ζωή εργαζόμενων και εργοδοτών από σήμερα – Οι νέες υποχρεώσεις και τα δικαιώματα

Νόμος του κράτους είναι πλέον το εργασιακό νομοσχέδιο, το οποίο επικεντρώνει στο ξεπάγωμα των τριετιών, στα μέτρα για την προστασία των εργαζόμενων, τον περιορισμό της γραφειοκρατίας για τις επιχειρήσεις, ενώ ενσωματώνει την κοινοτική οδηγία 2019/1152 που επικαιροποιεί και εκσυγχρονίζει τις υποχρεώσεις του εργοδότη έναντι του εργαζόμενου. Άλλη σημαντική διάταξη προβλέπει την ακυρότητα της καταγγελίας απόλυσης αν διαπιστωθεί ότι αυτή προκλήθηκε λόγω άσκησης από τον εργαζόμενο των νόμιμων δικαιωμάτων του.

Επίσης, επαναλαμβάνεται η διάταξη που αφορά στην διευθέτηση του χρόνου εργασίας (ευέλικτο 10ωρο) για την ενεργοποίηση της οποίας δεν απαιτείται πλέον να έχει καταθέσει σχετικό αίτημα ο εργαζόμενος. Ωστόσο στην περίπτωση μη συναίνεσης του εργαζόμενου απαγορεύεται η καταγγελία της σύμβασης εργασίας για τον λόγο αυτό.

Οι τριετίες

Αναλυτικά, η επίμαχη διάταξη για τις τριετίες προβλέπει το «ξεπάγωμα» των επιδομάτων προϋπηρεσίας από 1/1/2024 υπό την αίρεση του ποσοστού ανεργίας. Δηλαδή, αν από την 1/1/2027, το ποσοστό της ανεργίας υπερβεί το 10% και μέχρι να διαμορφωθεί σε ποσοστό κάτω του 10% αναστέλλεται αυτοδικαίως η ισχύς των διατάξεων.

Πρακτικά, όσοι εργαζόμενοι αμείβονται με τον κατώτατο μισθό και κατόρθωσαν να εξασφαλίσουν μέρος των τριετιών πριν από τις 14/2/2012, θα συνεχίσουν να συμπληρώνουν τις τριετίες τους (έως τρεις, δηλαδή 9 έτη προϋπηρεσίας το ανώτερο) πιάνοντας το νήμα από την 1/1/2024. Χθες, μιλώντας στη Βουλή, ο αρμόδιος υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Άδωνις Γεωργιάδης διευκρίνησε πως και οι νέοι εργαζόμενοι, δηλαδή όσοι έπιασαν δουλειά μετά τον Φεβρουάριο του 2012 θα πληρωθούν στις αρχές του 2027 την πρώτη 3ετία τους, ανεξάρτητα από την πορεία της ανεργίας.

Δηλαδή:

• Οι παλαιοί εργαζόμενοι (έπιασαν δουλειά πριν τον Φεβρουάριο του 2012) θα πληρωθούν τα επιδόματα προϋπηρεσίας που δικαιούνται, ανάλογα με τα χρόνια δουλειάς που είχαν πριν τον Φεβρουάριο του 2012, από το 2024 και εφεξής (τουλάχιστον έως το 2027).
• Οι νέοι εργαζόμενοι (έπιασαν δουλειά μετά τον Φεβρουάριο του 2012) θα πληρωθούν έστω μια 3ετία για τα έτη 2024 – 2026, την οποία θα συνεχίσουν να λαμβάνουν από το 2027 και μετά, ακόμη κι αν η ανεργία ανέχεια πάνω από το 10% (απλώς αυτή δεν θα εξελίσσεται).

«Κάποιος μπορεί να είχε την 14η Φεβρουαρίου του 2012 ένα 24ωρο για να κλείσει μία τριετία. Αυτός θα πάρει την αύξησή του στις 2 Ιανουαρίου του 2024. Κάποιος μπορεί να είχε υπόλοιπο ένα μήνα για να πάρει την αύξησή του», είπε χθες ο κ. Γεωργιάδης στη Βουλή, συμπληρώνοντας: «Ξέρετε πόσες χιλιάδες είναι οι εργαζόμενοι που έχουν υπόλοιπα από τις τριετίες; Πάνω από 600 χιλιάδες. Άρα, πάνω από 600 χιλιάδες θα πάρουν αύξηση αυτή την τριετία 2024-2027 και θα την πάρουν».

Τι θα πάρουν οι νέοι εργαζόμενοι

Για τους νέους εργαζόμενους είπε: «Δεν έχετε καταλάβει τι γράφει η διάταξη, κύριοι συνάδελφοι του ΣΥΡΙΖΑ, δεν λέει ότι την 1/1/27 θα αποφασίσουμε εάν θα πάρουν την πρώτη τριετία. Την πρώτη τριετία την κατοχυρώνουν όλοι και αυτοί που προσελήφθησαν μετά το 2012 θα πάρουν την αύξηση το 2027 που θα έχουν θεμελιώσει την πρώτη τους τριετία».

Για παράδειγμα:

• εργαζόμενος που εξασφάλισε 2,5 έτη προϋπηρεσίας πριν το 2012 θα συνεχίσει να «κτίζει» το χρόνο προϋπηρεσίας από 1/1/2024, έτσι ώστε να πάρει την πρώτη του τριετία, που θα του εξασφαλίσει αύξηση του εισοδήματός του κατά 10%, τον Ιούνιο του 2024.

Σύμφωνα με την εκτίμηση του υπουργού εργασίας Αδωνι Γεωργιάδη, από το ξεπάγωμα των τριετιών θα ωφεληθούν έως 1,2 εκατ. εργαζόμενοι σταδιακά σε βάθος τριετίας. Περισσότερο ευνοημένοι θα είναι οι παλαιοί εργαζόμενοι που έχουν «κτίσει» τριετίες πριν από το 2012.

Οι εργαζόμενοι με υψηλότερο μισθό από τον κατώτατο θα πέσουν στην διαδικασία του συμψηφισμού. Δηλαδή ο εργοδότης θα έχει το δικαίωμα συμψηφισμού της αύξησης της προϋπηρεσίας υπό την προϋπόθεση ότι ο νέος νόμιμος μισθός (βασικός + προϋπηρεσία) δεν θα υπερβαίνει τον συμφωνηθέντα (καταβαλλόμενο) μισθό.

Για παράδειγμα:

• εργαζόμενος με μισθό 900€ και προϋπηρεσία 5 έτη συμπληρωμένα έως τις 14/2/2012: Την 1/1/2025, ημερομηνία που θεμελιώνει το δικαίωμα της δεύτερης 3ετίας θα λάβει αύξηση 36€ καθώς ο νέος κατώτατος μισθός (με τα σημερινά δεδομένα) διαμορφώνεται στα 936€, όντας μεγαλύτερος κατά 36€ από τον συμφωνηθέντα.

Παράλληλη απασχόληση

Νομιμοποιείται η εργασία σε περισσότερους του ενός εργοδότη, κάτι που σήμερα απαγορεύεται, καθιστώντας έτσι παράνομη την εργασία σε δεύτερο εργοδότη. Μετά την ενσωμάτωση της Οδηγίας, θα επιτρέπεται πλέον η δεύτερη δουλειά σε άλλον εργοδότη, για ό,τι αυτό σημαίνει για την αύξηση των εισοδημάτων του, διασφαλίζεται ο έλεγχος της δεύτερης εργασίας, που μέχρι σήμερα αποτελούσε ένα μαύρο πεδίο για εργαζόμενους και εργοδότες και όλα αυτά χωρίς να προκαλείται έκπτωση του επιπέδου προστασίας του που αφορά τον ελάχιστο χρόνο ανάπαυσης του, που είναι οι 11 ώρες ανά 24ωρο.

Εντός ενός 24ώρου χωρά μόνο μια πλήρης απασχόληση και μια μερική απασχόληση κατ’ ανώτατο όριο, σύνολο έως 12-13 ώρες την ημέρα εργασίας. Δεν θίγεται ωστόσο η 40ωρη/5νθημερη εργασία, δεν θίγεται το ανώτατο όριο των 48 ωρών (στον οποίο περιλαμβάνεται ο χρόνος υπερεργασίας και υπερωρίας) ως μέσος όρος στους 4 μήνες περιόδου αναφοράς.

Ζητούμενο είναι βέβαια, πώς θα ελέγχεται ο μέσος όρος της 48ωρης εργασίας την εβδομάδα, καθώς θα πρέπει να συνδυαστούν στοιχεία από δυο διαφορετικούς εργοδότες και, πολύ περισσότερο, αν υπερβαίνεται το όριο αυτό, ποιος εργοδότης θα τρώει το πρόστιμο;   

Συμβάσεις κατα παραγγελία

Θεσπίζονται μέτρα για τις συμβάσεις κατά παραγγελία που αποτελούν μια καλή ευκαιρία για τις μητέρες με μικρά παιδιά, φοιτητές, τεχνικά επαγγέλματα, εργαζόμενους στο πεδίο του θεάματος, ακροάματος ή της εστίασης που επιθυμούν έκτακτη απασχόληση ολίγων ωρών. Με τις εν λόγω συμβάσεις ο εργαζόμενος καλείται 24 ώρες πριν να δουλέψει μόνο όταν έχει ανάγκη η επιχείρηση και πληρώνεται μόνο για τις ώρες που εργάστηκε. Η επιχείρηση δεν θα μπορεί να πάρει άλλους από αυτούς που έχει δηλώσει.

Τα μέρη υποχρεούνται να συμφωνούν ελάχιστο αριθμό αμειβομένων ωρών εργασίας που δε μπορεί να υπολείπεται του ¼ του συμφωνημένου συνολικού αριθμού ωρών εργασίας. Δηλαδή αν η συμφωνία προβλέπει την απασχόληση του εργαζομένου τέσσερα Σαββατοκύριακα το μήνα, συνολικά 20 ώρες το μήνα, ο εργαζόμενος θα πληρωθεί κατ ελάχιστον 5 ώρες το μήνα ακόμη κι αν δεν εργαστεί καθόλου.

Επίσης, ορίζεται ότι κάθε μετατροπή από τον εργοδότη σύμβασης εργασίας πλήρους ή μερικής απασχόλησης σε σύμβαση εργασίας κατά παραγγελία, θεωρείται μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας.

7η ημέρα απασχόλησης

Επιλύεται το πρόβλημα που έχει ανακύψει κατά την οργάνωση του προγράμματος των εναλλασσόμενων βαρδιών σε επιχειρήσεις, που είτε λειτουργούν 24 ώρες 7 ημέρες συνεχώς, είτε έχουν 24ωρη λειτουργία 5 ή 6 ημέρες την εβδομάδα και εφαρμόζουν πενθήμερο σύστημα εργασίας για τους εργαζόμενους. Οι επιχειρήσεις συνεχούς πυράς αδυνατούν από τη μια να βρουν νέο εξειδικευμένο προσωπικό και ταυτόχρονα η απαγόρευση της 6ης ημέρας για αυτές τις περιπτώσεις προσβάλλει σημαντικά την παραγωγικότητα μια και αδυνατούν να οργανωθούν σωστά οι εναλλασσόμενες βάρδιες, οδηγώντας έτσι πλήθος εργαζομένων στη μαύρη και αδήλωτη εργασία.

Ακυρότητα απόλυσης

Επίσης προβλέπεται:

• Ακυρότητα της καταγγελίας απόλυσης (εκδικητική απόλυση) αν διαπιστωθεί ότι αυτή προκλήθηκε λόγω άσκησης από τον εργαζόμενο των νομίμων δικαιωμάτων του που απορρέουν από την Οδηγία.
• Επέκταση του δικαιώματος καταβολής του εποχικού επιδόματος και στους εργαζόμενους που παραχωρούνται μέσω εταιρειών προσωρινής απασχόλησης (ΕΠΑ) σε επιχειρήσεις του κλάδου του τουρισμού, αίροντας μία αδικία ετών για τους εργαζόμενους του κλάδου.
• κυρώσεις σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία στην περίπτωση που υπάρχει δυσμενής μεταχείριση του εργαζομένων, αλλά και των εκπροσώπων τους, αν αυτοί καταγγείλουν τον εργοδότη τους για μη συμμόρφωση στα προβλεπόμενα προστατευτικά πλαίσια της Οδηγίας
• για πρώτη φορά ρητά η προσμέτρηση της ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης, όταν αυτή είναι εκ του νόμου υποχρεωτική, ως αμειβόμενος χρόνος εργασίας
• περίοδος μαθητείας (δοκιμαστική περίοδος – δόκιμος εργαζόμενος) 6 μηνών. Ωστόσο δεν αλλάζει η ελάχιστη υποχρέωση των 12 μηνών προϋπηρεσίας ως προϋπόθεση  για θεμελίωση δικαιώματος σε αποζημίωση απόλυσης. Όποιος απολύεται πριν τους 12 μήνες (όπως και σήμερα) δεν έχει θεμελιωμένο δικαίωμα σε αποζημίωση απόλυσης.

Οι νέες υποχρεώσεις των επιχειρήσεων

Τι πρέπει να ξέρουν οι εργοδότες

• Θεσπίζεται βαρύτατο πρόστιμο, αντίστοιχου ύψους με το πρόστιμο για την αδήλωτη εργασία, ήτοι 10.500 ευρώ ανά εργαζόμενο σε κάθε περίπτωση αναντιστοιχίας της πραγματικής απασχόλησης με τη σχετική σήμανση της κάρτας, κυρίως κατά την προσέλευση στην εργασία και την υπερωρία, η οποία διαπιστώνεται από σχετικό έλεγχο της Επιθεώρησης Εργασίας, επιβάλλεται στους εργοδότες
• Επιπλέον κίνητρα δίνονται με το σχέδιο νόμου στις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν την ψηφιακή κάρτα εργασίας. Το σημαντικότερο είναι ότι δύνανται να μην προδηλώνουν τις αλλαγές του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας καθώς και την υπερωριακή απασχόληση στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ II
• Απλοποιείται η διαδικασία της Ηλεκτρονικής αναγγελίας της οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού
• Προβλέπεται πλέον ότι η αδικαιολόγητη (αυθαίρετη) αποχή του εργαζομένου από την εργασία, για διάστημα μεγαλύτερο των 5 συναπτών εργάσιμων ημερών μπορεί να θεωρηθεί ως καταγγελία συμβάσεως εκ μέρους του εργαζόμενου, αν ακολουθήσει όχληση του εργοδότη και εν συνεχεία από αυτήν παρέλθει και επιπλέον χρονικό διάστημα 5 συναπτών εργάσιμων ημερών. Η όχληση αναρτάται στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, και άρα ο εργαζόμενος μπορεί να τη δει και μέσω του MyErgani app και ταυτόχρονα πρέπει να αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο γραπτό τρόπο. Στην περίπτωση αυτήν ο εργοδότης υποχρεούται, την επόμενη εργάσιμη ημέρα της λήξης του διαστήματος τουλάχιστον των 10 εργασίμων ημερών που ο εργαζόμενος απουσιάζει αδικαιολόγητα από την εργασία του να αναγγείλει την οικειοθελή αποχώρηση του εργαζομένου στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, χωρίς να απαιτείται η υπογραφή του εργαζομένου.

Υποχρεώσεις που απορρέουν από την κοινοτική οδηγία

Με την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1152 επικαιροποιείται και εκσυγχρονίζεται το πλαίσιο των ελάχιστων απαιτήσεων σχετικά με την υποχρέωση του εργοδότη να ενημερώνει τον εργαζόμενο, αναφορικά με τους βασικούς όρους της ατομικής σύμβασης εργασίας, προκειμένου να διασφαλίζεται σε όλους τους εργαζομένους, εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης πλέον, ενιαίος και επαρκής βαθμός διαφάνειας και προβλεψιμότητας, όσον αφορά τους όρους εργασίας τους, με παράλληλη διατήρηση της εύλογης ευελιξίας στην άτυπη απασχόληση και στη μείωση των ανισοτήτων λόγω είδους σχέσης ή σύμβασης εργασίας.

Με το νέο καθεστώς, ο εργοδότης πρέπει να ενημερώσει για τους βασικούς όρους εργασίας τον εργαζόμενο με έγγραφη σύμβαση ή έστω με λεπτομερή έγγραφη ενημέρωση των βασικών όρων εργασίας του, εντός μιας εβδομάδας από την πρόσληψη, αντί του 2μήνου που ίσχυε μέχρι σήμερα.

Έτσι, το αργότερο μια εβδομάδα μετά από την πρόσληψη ο εργαζόμενος μπορεί να επικαλεστεί επιτυχώς και να αποδείξει όλα τα δικαιώματά του. Έτσι, πλέον, αν για παράδειγμα ο εργοδότης έχει υποσχεθεί στον εργαζόμενο κατάρτιση, αυτή πρέπει να αναφέρεται στη σύμβαση, για να μην μπορεί ο εργοδότης να ξεγελάσει τον εργαζόμενο.

Το ίδιο ισχύει με τη δοκιμαστική περίοδο, ώστε να μην μπορεί ο εργοδότης να ισχυριστεί εκ των υστέρων ότι δήθεν έδιωξε τον εργαζόμενο, επειδή απέτυχε στη δοκιμή, χωρίς να έχει συμφωνήσει δοκιμαστική περίοδο μαζί του.

Μαίρη Λαμπαδίτη

imerisia.gr