ΕΣΥ: Διαχρονική υπονόμευση της δημόσιας υγείας

Σ’ ένα πράγμα έχει δίκιο ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Άδωνις Γεωργιάδης. Στα δημόσια νοσοκομεία έχει εγκατασταθεί σύγχρονος τεχνολογικός εξοπλισμός. Να ‘ναι καλά το Ταμείο ανάκαμψης από το οποίο έγιναν εκατοντάδες αναθέσεις προμηθειών μηχανημάτων. Μαζί του συμφωνούν και οι εργαζόμενοι στα Νοσοκομεία (Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων Δημοσίων Νοσοκομείων). Τι να τα κάνεις όμως τα υπερσύγχρονα ψηφιακά μηχανήματα όταν δεν υπάρχουν χέρια να τα δουλέψουν; Τι να κάνει ένα μηχάνημα ή ένα βραχιολάκι στο χέρι του ασθενούς όταν οι γιατροί αποχωρούν μαζικά, εξαντλημένοι και απογοητευμένοι;

Το ΕΣΥ είναι άρρωστο εδώ και δύο δεκαετίες. Ασθενής είναι η δημόσια υγεία ως “κοινωνικό αγαθό” και ανάγκη. Συστηματικά από την κρίση του 2009 και δώθε, οι δαπάνες για την υγεία περικόπτονται, το προσωπικό μειώνεται, οι πολίτες συνωστίζονται και κάθε χρόνο πληρώνουν ακόμη περισσότερα από την τσέπη τους για ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας. Τη χρόνια κατάρρευση του ΕΣΥ αποτυπώνει ανάγλυφα η νέα έρευνα του Ινστιτούτου Εteron “Το ΕΣΥ σε οριακό σημείο αντοχής”. Πιστοποιεί με στοιχεία ότι η δημόσια δαπάνη υγείας την περίοδο 2009-2023 μειώθηκε κατά 43,3%!

Σύγχρονα μηχανήματα, άδεια κτίρια χωρίς γιατρούς

Οι πρόσφατες θριαμβολογίες του Κ. Μητσοτάκη στο συνέδριο “Υγεία πάνω απ’ όλα”, ότι αυτή η στιγμή αυτό που γίνεται είναι πραγματικά κοσμογονικό”, ότι πρόκειται για “τη μεγαλύτερη κτιριακή αναβάθμιση, αλλά και τις υποδομές και τον εξοπλισμό”, διαψεύδονται από δύο παρεμβάσεις.

Η πρώτη διάψευση προέρχεται από την ίδια την κυβέρνησή του. Στον προϋπολογισμό για το 2026 που βρίσκεται προς ψήφιση στη Βουλή την ερχόμενη εβδομάδα, για το υπουργείο Υγείας καταγράφεται μείωση δαπανών κατά 238 εκατομμύρια( 3,1%) την περίοδο 2025-2029. Για τις αμοιβές των εργαζομένων στην υγεία την ίδια περίοδο εκτιμάται μείωση κατά 180 εκατομμύρια (7,5%). Οι αριθμοί απεικονίζουν κυνικά την πραγματικότητα που υπάρχει αυτή τη στιγμή. Οι εξοπλισμοί ευημερούν, το σύστημα δημόσιας υγείας αργοπεθαίνει.

Η δεύτερη διάψευση στον πρωθυπουργό ήρθε από την ΠΟΕΔΗΝ. Οι εργαζόμενοι στα δημόσια νοσοκομεία αξιολογώντας τα νούμερα του προϋπολογισμού καταλήγουν ότι επίκειται “περαιτέρω συρρίκνωση του συστήματος υγείας, με την υποχρηματοδότηση να συνεχίζεται και τις ελλείψεις προσωπικού να χτυπούν «κόκκινο»”. Σημειώνουν ότι παρά τις επενδύσεις σε ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό και τις παρεμβάσεις στις κτιριακές υποδομές μέσω Ταμείου Ανάκαμψης, το μεγαλύτερο πρόβλημα παραμένει η δραματική έλλειψη προσωπικού.“Έχουμε εξοπλισμό, αλλά δεν έχουμε χέρια να τον λειτουργήσουν”. Αντιθέτως τα δυο τελευταία χρόνια υπάρχει ένα μεγάλο κύμα “αποχωρήσεων από τα δημόσια νοσοκομεία”.

Τα νούμερα είναι και εδώ αμείλικτα. Το 2024 αποχώρησαν 2.471 εργαζόμενοι, το 2025 αναμένεται να αποχωρήσουν 2.352 και το 2026 άλλοι 2.353

Όπως υπογραμμίζει η Ομοσπονδία οι αιτίες για το κύμα φυγής είναι: Οι πολύ χαμηλοί μισθοί, το εξευτελιστικό ωρομίσθιο, η μη ένταξη στα Βαρέα και Ανθυγιεινά, η μη μονιμοποίηση συμβασιούχων και η διαπίστωση ότι η δημόσια υγεία συνεχίζει να υποχρηματοδοτείται. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δημόσιες δαπάνες υγείας παραμένουν στο 5,5% του ΑΕΠ, όταν ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 7,5%. Η αύξηση που καταγράφεται στο ανώτατο όριο δαπανών για για το ΕΣΥ προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Στον ίδιο τον προϋπολογισμό η δημόσια δαπάνη μειώνεται κατά 240 εκατ. ευρώ. Οι δαπάνες προσωπικού όπως τονίζει η ΠΟΕΔΗΝ μειώνονται το 2026 κατά 24 εκατ. ευρώ. 

Οι εργαζόμενοι σχολιάζουν και τα ληξιπρόθεσμα χρέη των νοσοκομείων, τα οποία τον περασμένο Σεπτέμβριο ξεπέρασαν το 1,6 δισ., αναφέροντας ότι αυτή η κατάσταση οδηγεί σε περαιτέρω επιβάρυνση στη λειτουργία τους. Τα χρέη αυτά ωστόσο γίνονται κάθε φορά το “όπλο” προπαγάνδας από την ηγεσία του υπουργείου Υγείας για να περάσει τα μέτρα συρρίκνωσης ή αλλαγών στο ΕΣΥ.

Διαρκής υπονόμευση του ΕΣΥ

Στη νέα έρευνα του Eteron, “εξετάζονται οι επιπτώσεις των διαδοχικών κρίσεων (οικονομικής και πανδημικής κρίσης) στο δημόσιο σύστημα υγείας αλλά και των περιοριστικών πολιτικών που εφαρμόστηκαν ως απάντηση σε αυτές τις κρίσεις”.

Υπό το πρίσμα ότι η υγεία είναι “κοινωνικό δικαίωμα”, η έρευνα καταλήγει σε επτά βασικά συμπεράσματα:

1) Η δημόσια δαπάνη υγείας μειώθηκε κατά 43,3% την περίοδο 2009 – 2019.

2) Το ΕΣΥ την ίδια περίοδο έχασε το 13,6% των νοσοκομείων του και το 23,5% των νοσοκομειακών κλινών.

3) Οι ανικανοποίητες ιατρικές ανάγκες του πληθυσμού αυξήθηκαν κατά 28,2%.

4) Η αύξηση των δημόσιων δαπανών υγείας κατά 9,7% συνοδεύτηκε από μείωση της χρηματοδότησης των νοσοκομείων του ΕΣΥ κατά 2,6% κατά την πανδημική περίοδο (2020–24).

5) Την ίδια περίοδο πραγματοποιήθηκαν 350.000 λιγότερες χειρουργικές επεμβάσεις.

6) Στα νοσοκομεία του ΕΣΥ η χρηματοδότηση παραμένει κατά 38% μικρότερη σε σχέση με τα προ κρίσεων επίπεδα του 2009 κατά τη μετα-πανδημική περίοδο (2024).

7) Το υγειονομικό προσωπικό στα νοσοκομεία του ΕΣΥ το 2024 παρέμενε κατά 9,6% λιγότερο σε σχέση με το 2009.

Όπως αναλυτικότερα σημειώνεται το 2023 η δαπάνη των νοσοκομείων του ΕΣΥ υπολογίζεται σε 5,27 δισ. ευρώ, σε τρέχουσες τιμές. Το 78% αυτής της δαπάνης καλύπτεται μέσω χρηματοδότησης από το κράτος, 19% από τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης υγείας (ΕΟΠΥΥ), 1,8% από απευθείας πληρωμές των ασθενών (81,4 εκατ.€ το 2023), 0,2% από πληρωμές ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών και 1% από διεθνείς χρηματοδοτικούς φορείς.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ την τετραετία 2020-2023, δαπανήθηκαν 660 εκατ. ευρώ κρατικής χρηματοδότησης (τρέχουσες τιμές) για αγορά υπηρεσιών από τις ιδιωτικές κλινικές τις χώρες, όταν τη δεκαετία προ-πανδημίας η αντίστοιχη ετήσια δαπάνη δεν ξεπερνούσε ετησίως κατά μέσο όρο τα 3 εκατ.ευρώ.

Η συνολική εικόνα δείχνει ότι στη δημόσια υγεία όλες οι κυβερνήσεις από το 2009 και μετά ακολουθούν μια πολιτική διαρκούς υποχρηματοδότησης των νοσοκομείων του ΕΣΥ. Το 2023 το ΕΣΥ διέθετε 128 νοσοκομεία (εκ των οποίων τέσσερα ΝΠΙΔ) συνολικής δυναμικότητας 33.802 κλινών, οι οποίες αντιστοιχούσαν στο 69.8% των νοσοκομειακών κλινών της χώρας.

Η μελέτη τεκμηριώνει ότι κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης (2009-19), το ΕΣΥ αποδυναμώθηκε δραματικά. Η δημόσια δαπάνη υγείας μειώθηκε κατά 43,3%, συμπαρασύροντας τη χρηματοδότηση των νοσοκομείων του ΕΣΥ σε μείωση κατά 36,3%.

Το ΕΣΥ απώλεσε το 13,6% των νοσοκομείων του, το 23,5% των νοσοκομειακών του κλινών, το 12,9% των εργαζομένων στα νοσοκομεία του και το 11,2% των εργαζομένων του στα Κέντρα Υγείας.

Κατά την πανδημική περίοδο (2020-24), το ΕΣΥ δεν ενδυναμώθηκε. Η αύξηση των δημόσιων δαπανών υγείας κατά 9,7%, συνοδεύτηκε από μείωση της χρηματοδότησης των νοσοκομείων του ΕΣΥ κατά 2,6%, με την πρόσθετη δημόσια δαπάνη να ανακατευθύνεται στον ιδιωτικό κερδοσκοπικό τομέα υγείας για αγορά υπηρεσιών από αυτόν. Η αύξηση κατά 9,7% του προσωπικού των νοσοκομείων του ΕΣΥ, συνοδεύτηκε από μείωση κατά 0,5% του μόνιμου προσωπικού του. Επιπρόσθετα, η μετατροπή του ΕΣΥ κατά τη διάρκεια της πανδημίας σε “σύστημα υγείας μίας νόσου” προκάλεσε τεράστιες απώλειες στη νοσηλευτική του κίνηση.

Την περίοδο 2009-19 το ΕΣΥ απώλεσε συνολικά 9.285 νοσοκομειακές κλίνες (κύρια μέσω του κλεισίματος ή της συγχώνευσης νοσοκομείων του), χάνοντας το 23.5% της συνολικής του δυναμικότητας σε κλίνες.

Την περίοδο της πανδημίας 2020-23 το ΕΣΥ ανέκτησε μέρος της χαμένης του δυναμικότητας σε κλίνες, παρέμενε όμως το 2023 με 15% λιγότερες νοσοκομειακές κλίνες (5.778 λιγότερες κλίνες) σε σχέση με τα προ-οικονομικής κρίσης επίπεδα του 2009.

Την ίδια χρονική περίοδο (2009-23) ο ιδιωτικός κερδοσκοπικός νοσοκομειακός τομέας υγείας συγκράτησε τη συνολική του δυναμικότητα σε κλίνες, αυξάνοντας έτσι το μερίδιο του στο συνολικό αριθμό νοσοκομειακών κλινών στη χώρα, κατέχοντας το 30,2% του συνόλου των κλινών της χώρας το 2023, έναντι 27,8% το 2009.

Η έρευνα του Eteron καταλήγει ότι είναι επείγουσα ανάγκη να στηριχθεί το ΕΣΥ με χρηματοδοτικούς, υλικούς και ανθρώπινους πόρους. Εκτιμά ότι για να επανέλθει το δημόσιο σύστημα υγεία στην προ-οικονομική κρίση του 2009, απατείται αύξηση κατά 2 δισεκ. ευρώ της ετήσιας χρηματοδότησής του, πρόσληψη 11.000 μόνιμων υγιειονομικών και τη μονιμοποίηση των 9884 επικουρικών υπαλλήλων που εργάζονται σήμερα στα νοσοκομεία. Παράλληλα πρέπει να σταματήσει η εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών υγείας. Μόνο έτσι μπορεί να αντιστραφεί η πορεία κατάρρευσης του ΕΣΥ.

** Τη μελέτη μπορείτε να τη διαβάσετε ολόκληρη εδώ

neostrategy.gr