Φενεός: Τι δεν λένε για την καταστροφή του ελατοδάσους

Η καταστροφή στο ελατοδάσος του Φενεού είναι τρομακτική και το άκρως δυστοπικό είναι ότι τα περισσότερα από 16.000 στρέμματα ελατοδάσους που έγιναν στάχτη είναι απίθανο να αναγεννηθούν.

Σύμφωνα με τον μηχανισμό Copernicus EMS και ανάλυση της Μονάδας METEO του Εθνικού Αστεροσκοπείου μεταξύ των 16.000 στρεμμάτων που έγιναν στάχτη, συγκαταλέγονται, περίπου, 5.770 στρέμματα μέσα σε δύο περιοχές Natura 2000.

Το τρομακτικό είναι, όμως, ότι η καταστροφή του ελατοδάσους από τη φωτιά ήταν μια αναμενόμενη καταστροφή καθώς η κλιματική κρίση απειλεί τα δάση της χώρας με βέβαιη εξαφάνιση. Μόνο που η κυβέρνηση δεν ασχολείται καθόλου με την πρόληψη και επιμένει εδώ και 6 χρόνια να οδηγεί όλα τα κονδύλια στην καταστολή με τραγικά αποτελέσματα για το δασικό οικοσύστημα της χώρας

Και τώρα, η φωτιά στο ελατοδάσους του Φενεού έδωσε τη χαριστική βολή, σε ένα πολύτιμο δασικό οικοσύστημα που ήταν ήδη καταπονημένο από την παρατεταμένη ξηρασία.

Τα έλατα δεν αναγεννώνται φυσικά

Το μεγάλο πρόβλημα με την καταστροφή στο ελατοδάσος του Φενεού είναι το γεγονός ότι τα έλατα δεν αναγεννώνται φυσικά καθώς αν καταστραφεί η ώριμη συστάδα και δεν υπάρχει κοντινή πηγή σπόρων, η φυσική αναγέννηση είναι σχεδόν αδύνατη χωρίς ανθρώπινη βοήθεια (π.χ. αναδασώσεις με κατάλληλη φροντίδα).

Το ελληνικό έλατο δεν διαθέτει μηχανισμούς προσαρμογής στη φωτιά καθώς έχει λεπτό φλοιό και εύφλεκτα κλαδιά. Παράλληλα, το έλατο είναι σκιόφιλο είδος και τα «νεογέννητα» χρειάζονται σκίαση και υγρασία για να επιβιώσουν.

Όμως, μετά από φωτιά, το τοπίο είναι ανοιχτό, ξηρό, και υψηλής ηλιακής ακτινοβολίας, συνθήκες που είναι εξαιρετικά δυσμενείς για την ανάπτυξη των νεαρών ελάτων.

Η θερμική καταπόνηση από την κλιματική κρίση

Ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην υποβάθμιση του ελατοδάσους είναι η κλιματική κρίση που αυξάνει τη θερμική καταπόνηση και την ξηρασία, γεγονός που μειώνει την υγρασία του εδάφους και καθιστά τα έλατα πιο επιρρεπή σε έντομα που διαρρηγνύουν το φλοιό τους και ασθένειες που ευνοούν περαιτέρω τη φθορά των ήδη αδύναμων συστημάτων αναγέννησης.

Έτσι, ακόμη και χωρίς φωτιά, τα ελατοδάση πλήττονται σοβαρά από θερμικό στρες και μειωμένη χιονοκάλυψη, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την ικανότητά τους να αναγεννηθούν μετά από καταστροφικά γεγονότα.

Από το 2021 το πρόβλημα στον Φενεό

Δύο ερευνήτριες, η Δρ. Ευαγγελία Αβραμίδου, κύρια Ερευνήτρια Δασική Γενετική και η Δρ. Ευαγγελία Κορακάκη, κύρια Ερευνήτρια, Φυσιολογία Δασικών Ειδών – Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, με κοινό τους άρθρο, έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου μετά την τρομακτική καταστροφή στον Φενεό.

Όπως επεσήμαναν, «η περιοχή αυτή, με το ελατόδασος της, αντιμετώπιζε ήδη ένα σοβαρό πρόβλημα ξήρανσης. Τα μετεωρολογικά δεδομένα δείχνουν σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων από το 2021, ενώ η έλλειψη χιονοπτώσεων, που παρατηρείται για πολύ μεγαλύτερο διάστημα, συμβάλλει καθοριστικά στην ενίσχυση της ξηρασίας».

Η ξηρασία είναι απόλυτα καταστροφική για τα έλατα καθώς η φυσιολογία του δέντρου «σπάει» όταν η ξηρασία υπερβεί κρίσιμο όριο: «τα στόματα στα φύλλα κλείνουν, οι αγωγοί ιστών καταρρέουν, η φωτοσύνθεση αναστέλλεται και οι άμυνες υποχωρούν. Έντομα και παθογόνα βρίσκουν ευκαιρία να εγκατασταθούν, οδηγώντας σε ολοκληρωτική ξήρανση», σημειώνουν οι δύο ερευνήτριες.

Σχολιάζοντας τη χαριστική βολή που έδωσε στο ελατοδάσος του Φενεού η φωτιά επισημαίνουν την επιτακτική ανάγκη για πρόληψη.

«Η πρόσφατη πυρκαγιά, σε μια ήδη καταπονημένη περιοχή σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η αναγέννηση της ελάτης είναι μια δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία αναδεικνύει με τον πιο εμφατικό τρόπο την επιτακτική ανάγκη να αναζητήσουμε και να εφαρμόσουμε άμεσα λύσεις προλήψης. Πρέπει να θωρακίσουμε τα δάση μας, ενισχύοντας την ανθεκτικότητά τους απέναντι στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, όπως οι παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας και οι ολοένα και πιο συχνές και καταστροφικές πυρκαγιές», σημειώνουν χαρακτηριστικά.

Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και προτείνουν:

1] Συστηματική παρακολούθηση με μακροχρόνια σχέδια παρατήρησης.

2] Δημιουργία τράπεζας ανθεκτικών γενοτύπων για μελλοντική αναδάσωση.

3] Συνεργασία επιστημονικής κοινότητας με τη δασική υπηρεσία.

4] Χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά προγράμματα για έρευνα και πρόληψη.

5] Εκστρατείες ενημέρωσης και εκπαίδευσης των πολιτών.

neostrategy.gr